Operation Libero drijft populisten in de hoek

Foto: Screenshot campagnefilmpje Opération Libero, Youtube

COLUMN - Onlangs publiceerde Alexander Pechtold een artikel in NRC Handelsblad met de titel: ‘Het einde van de redelijkheid? Dat geloof ik helemaal niet’. Hierin legt hij uit hoe moeilijk het is om populisme te bestrijden. ‘Als ik niet op de kletspraat van Wilders reageer, ben ik een wegkijker. Als ik er niet serieus op reageer, ben ik elitair. Als ik er wel op reageer, heb ik louter electorale motieven’, aldus Pechtold.

Hij is niet de enige politicus die door populisten soms tot wanhoop wordt gedreven, politici door heel Europa en sinds Trump ook in Amerika worstelen met dit probleem. Pechtold is waarschijnlijk wel een van de grootste ervaringsdeskundigen op dit gebied, en zijn doorzettingsvermogen heeft hem al veel steun en stemmen opgeleverd. Maar desondanks staat de PVV nog steeds hoog in de peilingen, zoals Pechtold vertwijfeld toe moet geven.

Ik heb goed nieuws: in Zwitserland, het land waar populisme al vele jaren zeer nadrukkelijk aanwezig is, lijkt er een antwoord te zijn gevonden. Dit antwoord heet Operation Libero.

Operation Libero is een beweging die zich ten doel stelt de Zwitserse politiek ingrijpend te veranderen. De aanleiding voor de oprichting was de aanname van het beruchte Masseneinwanderungsinitiative. Met dit volksinitiatief eiste de rechts-populistische Schweizer Volkspartei (SVP) dat Zwitserland de immigratie weer zelf zou gaan ‘sturen’. Dat dit niet compatibel is met het vrije personenverkeer van de EU, en dat hierdoor de samenwerking met de EU in gevaar zou komen, werd weggewuifd. De uiterst krappe aanname van dit volksinitiatief zette de relatie tussen Zwitserland en de EU op scherp, de SVP had haar doel bereikt.

Voor een groep jonge mensen in Zwitserland was dit druppel die de emmer deed overlopen. Zij zien dit referendum en een aantal voorgangers als ‘symptomen van een politiek klimaat dat staat voor het behoud van verworven rechten, dat de liefde voor het verleden ondersteunt en de angst voor veranderingen aanwakkert’. De aanname van deze referenda kan niet langer worden afgedaan als simpele ‘bedrijfsongevallen’. Dit heeft kunnen gebeuren doordat het politieke toneel veel te lang is overgelaten aan de populisten. Hier moest een einde aan komen, en precies dat is de doelstelling van Operation Libero.

Operation Libero vat de koe bij de horens: men ontleedt de argumenten van populisten, weerlegt deze met feiten, en verwijst de argumentatie vervolgens op een humorvolle en effectieve manier naar de prullenbak. Zichzelf tegensprekende poltici worden keihard aangepakt, leugens worden blootgelegd en er wordt een alternatief voorgesteld.

In tegenstelling tot de SVP heeft Operation Libero niet veel geld, men moet het doen met giften van particulieren en bedrijven. De kosten worden dan ook laag gehouden: men communiceert via de sociale media, via e-mail maar ook door het houden van bijeenkomsten of door de straat op te gaan. Hiervan wordt vervolgens verslag gedaan op internet. Met deze werkwijze zijn in korte tijd al twee grote successen geboekt: de SVP heeft haar beide laatste referenda verloren.

Ik wil niet zeggen dat deze beweging één-op-één naar andere landen kan worden gekopieerd, ik wil alleen zeggen dat het wel degelijk mogelijk is om een populistische partij aan te pakken. Operation Libero heeft de SVP in korte tijd in de hoek gedreven door aan te tonen dat de SVP ‘problemen’ bedenkt en uitvergroot zonder oplossingen te bieden.

Omdat Operation Libero geen politieke partij is, hoeft men zich niet bezig te houden het mogelijke verlies van stemmen. Dit biedt de vrijheid om te zeggen wat men wil. Kiezers waarderen de onafhankelijkheid; de argumenten zijn niet verbonden aan een politieke richting, waardoor de beweging aantrekkelijk is voor kiezers van verschillende signatuur.

De goed onderbouwde kritiek op de populistische retoriek, de humorvolle presentatie en de oplossingsgerichte aanpak overtuigen de Zwitserse kiezers. Want laten we nou eerlijk zijn, de meeste mensen willen toch liever vooruit dan achteruit, liever vrij zijn dan zichzelf op te sluiten achter hekken, liever vreedzaam met de ander samenleven dan hem buiten te sluiten? We leven in een lastige tijd, en juist nu hebben we behoefte aan een positieve benadering, aan frisse ideeën, aan oplossingen. Er komt een moment dat mensen genoeg hebben van de angstzaaierij, het steeds maar uitvergroten van problemen en het negativisme. Ik denk dat dit moment ook in andere landen wel eens snel kan aanbreken.

Reacties (33)

#1 Lennart

Ik vraag me af hoe effectief deze aanpak is, maar dat het hoog tijd wordt om in het geweer te komen tegen populisten lijkt me duidelijk. Zijn er mensen met interresse om eens te kijken naar een Nederlandse variant hierop ?

  • Volgende discussie
#2 mark3000

Doet me denken aan soort John-Oliver aanpak, die op een humoristische manier pijnlijk duidelijk maakt wat sommige politici zeggen en doen, maar ook duidelijk maakt wat de negatieve consequenties zijn van beleid.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Lennart

@2: Of, dichter bij huis, de onvolprezen Snijtafel. Dat gaat weliswaar meer over culturele dingen, maar de aanpak lijkt me vergelijkbaar
http://www.kasperjansen.nl/category/de-snijtafel/

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Le Redoutable

Ik denk niet dat de populisten gevoelig zijn voor het weerleggen van feiten. De tegenbegroting van de SP en de PVV worden iedere keer weer tot in detail gekraakt door het CPB en die partijen doen dat simpelweg af met de mededeling dat dat “politiek gekleurd” is en dat zij toch gelijk hebben.

Het negativisme zit ook niet alleen bij die partijen, ander partijen kunnen er ook wat van met hun klimaatdoemdenken en angstzaaierij voor de vrije markt en degelijke staatsbegrotingen, door hun “Neoliberalisme” genoemd. Vooruit willen die ook niet eigenlijk terug naar de jaren ’70.

Qua massa immigratie is het vervelend dat dit is gekaapt door de populisten. De feiten zijn hier helaas zoals ze zijn en die benadrukken helpt de populisten alleen maar verder, die feiten “politiek correct” wegmoffelen helpt niet meer. Zo lang de conventionele partijen hier niet serieus werk van durven te maken zullen de populisten alleen maar blijven groeien.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 Inca

Ja, ik heb er interesse in.

Le Redoutable: als iemand die zich steevast in de populistische of meer extreemrechtse hoek plaatst met je reacties ben jij hier bepaald niet de doelgroep.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 Bismarck

@4: “ander partijen kunnen er ook wat van met … angstzaaierij voor de vrije markt en degelijke staatsbegrotingen, door hun “Neoliberalisme” genoemd”
Over welke andere partijen heb je het dan nog? Behalve PVV, SP en PvdD heeft elke in het parlement gekozen partij het neoliberalisme al lang omarmd.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 Le Redoutable

@5 Ik zit niet in de populistische of extreem rechtse hoek integendeel, ik heb alleen doorgaans een ander mening dan de doorsnee Sargasso reageerder. Vanuit een zeer linkse hoek ziet het centrum er al snel rechts uit, dat besef ik ook wel. Als je hier echter alleen reakties krijgt die de grootste meerderheid hier vertegenwoordigen ben snel uitgediscussieerd.

@6 Neoliberalisme is dan ook een heel vaag en nutteloos begrip. Groenlinks en de PvdA zitten in principieel ook in die hoek, in ieder geval delen daarvan. De praktijk wil alleen wel eens anders uitpakken dan het ideaal, zeker als je regeringsverantwoordelijkheid hebt.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Lennart

@7:
Neoliberalisme is helemaal geen vaag en nutteloos begrip. Het IMF gebruikt het tegenwoordig gewoon in hun publicaties, bijvoorbeeld. Neoliberalisme is een variant van het liberalisme, waarbij het primaat volledig bij de markt wordt gelegd. Het wijkt op een aantal belangrijke punten af van het klassieke liberalisme, en dat is ook waarom het neoliberalisme wordt genoemd. Jesse Frederik heeft eens een goed artikel geschreven over een paar van die verschillen:
https://decorrespondent.nl/411/Het-lege-liberalisme-van-Mark-Rutte-Co/19920715023-9bb49d87

Dit is bijvoorbeeld zoiets dat je met een Project Libero zou kunnen rechtzetten, jij lijkt me dus een duidelijke doelgroep.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 HenkdeWaal

Op zich een goed initiatief, maar de scheiding tussen niet-populisten en populisten is volledig arbitrair. Zo claimen sommigen dat de EU voor vrede en welvaart staat. Iets wat nooit hard te maken valt. Of Rutte die alle Nederlanders 1000 EURO belooft om er vervolgens achteraan te gooien dat de PvdA altijd voor Sinterklaas speelt (moet ie niet afgeschaft worden Prediker? Die PvdA ers zijn tegenwoordig ook maar een machteloze minderheid en enorm gekwetst /flauw)
Weer anderen roepen dat er geen weg terug meer is en de tijd van nationalisering van banken, post, water et cetera niet mogelijk is, maar vergeten dat de ABN in een week tijd genationaliseerd is bij de crisis.
We leven in een tijdsperk waarin gecreëerde normen valselijk misbruikt worden zodoende de keuzemogelijkheden in het denken van mensen te beperken. Dat initiatief zou dus tegen een ieder moeten gelden en niet specifiek gericht tegen 1 bepaalt clubje en daarmee de rest legitimiteit verschaffen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 Jos van Dijk

@6: Behalve PVV? Verklaar je nader. Ik heb de PVV in de periode van Rutte 1 niet tekeer horen gaan tegen de VVD. De PVV wil af van de EU, maar niet van de vrijhandel. Is de PVV dan soms gewoon liberaal?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 Lutine

Ik geloof sowieso niet in de redelijkheid. Populisten zijn al helemaal los van de redelijkheid. Maar dat wil nog niet zeggen dat de rest dan als ‘redelijk’ te betitelen is.

Dat vind ‘de rest’ natuurlijk zelf van wel. Pechtold zal zichzelf ook enorm redelijk vinden. Maar vanuit het perspectief van de populist c.q. de PVV stemmer is Pechtold weer de populist.

Even kijken wat onze vriend Pechtold zegt:

Opkomen voor beschaving zie ik als een plicht. En al vind ik de oplossingen van Geert Wilders onzinnig, zijn achterban neem ik serieus. Met zijn kiezers kom ik graag in gesprek. Voor mijn boek Henk, Ingrid & Alexander reisde ik dan ook stad en land af. Wat ik er van opgestoken heb? Dat er veel mensen zijn, meer dan ik dacht, die in de raderen van de samenleving zijn vastgelopen en soms alle reden hebben om boos en teleurgesteld te zijn. Velen leven met de angst dat ze huis en haard verliezen.

Dit is toch van iedere redelijkheid gespeend? Waarom nog tegen de PVV-gedachte ageren als mensen alle reden hebben om boos en teleurgesteld te zijn en daarom PVV stemmen? Onze vriend Pechtold is zelf ook dus niet altijd redelijk.

Ik snap zijn onderliggende motivatie wel. Hij wil zich begripvol tonen jegens de boze Henk en Ingrid. Maar het is niet redelijk om begrip te hebben voor boze Henkies die PVV stemmen. Wie uit boosheid stemt, die verkwanselt de democratie! Niks begrip.

En daar kom je bij populisme uit. Mij maakt niemand wijs dat de PVV stemmer zo dom is dat hij/zij niet ziet dat Wilders grotendeels maar wat uit zijn nek kletst. (al zullen ze er zeker zijn)

Natuurlijk moeten politici weerwoord geven aan de brei van onzin die Wilders uitkraamt. Maar niet met het idee om Henk en Ingrid te overtuigen. We zullen moeten zien te leven met de populisten en er maar het beste van zien te maken.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 Lennart

@11:
“Waarom nog tegen de PVV-gedachte ageren als mensen alle reden hebben om boos en teleurgesteld te zijn en daarom PVV stemmen?”

Wat dacht je van het antwoord “omdat er nogal wat dingen mis zijn met de PVV-gedachte ” ?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 tigger

@12:

“omdat er nogal wat dingen mis zijn met de PVV-gedachte ”

Als je weinig goede vooruitzichten hebt, zal het je een worst wezen als Wilders/Trump/Afp je land in de afgrond stort.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 Bismarck

@10: Ja, daar heb je gelijk in, maar met de mond wordt wel anti-neoliberalisme beleden.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 Lennart

@13: Volgens mij heeft Pechtold aardig goede vooruitzichten … en we hadden het hier over Pechtold, niet over PVV volgelingen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#16 Lutine

@12

Ik ben het niet met je oneens. Dat is het punt niet. Maar het populisme is (als ik vanaf Fortuyn reken) nu zo’ n 15 jaar oud. En ja, er is van alles mis met de PVV gedachte.

Mensen die uit boosheid op volstrekte onbenullen stemmen is iets waar je best tegen mag ageren. Maar na al die jaren dienen zij die er niets mee hebben (met de PVV gedachte) ook te accepteren dat die PVV gedachte er is. Accepteren in die zin dat ca 20-30 % van het volk uit rancune op volstrekte idioten stemt en rare referenda op de agenda zet.

We pretenderen een democratie te zijn en daarin moet ruimte zijn voor de PVV gedachte zijn. Ook al komt die voort uit rancune en kan zij de bestaande westerse orde compleet verwoesten. Want als alleen de PVV het probleem was, dan was het geen probleem. Maar PVV varianten zien we in veel westerse landen terug.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#17 Elsje Moulijn

Interessante discussie is hier gaande!

Populisme is inmiddels een gegeven in onze westerse democratieën, van Hongarije tot Engeland, van Amerika tot Frankrijk, van Duitsland tot Polen. De verschijningsvormen zijn verschillend en passen zich aan het land aan, Trump is anders dan Le Pen, Farage kun je niet vergelijken met Hofer. Kennelijk is er een markt voor partijen en politici die ontevredenheid en angst aanwakkeren, en hiervoor zogenaamde oplossingen bieden die niet uitvoerbaar zijn in onze geglobaliseerde wereld. Daar zit volgens mij de kracht maar ook de zwakte van het populisme, en daarop valt Operation Libero de populisten keihard aan. Deze beweging toont aan dat de SVP uit is op het vergroten van problemen, en helemaal geen oplossingen wil.

Inderdaad, je ziet dat zo’n 20-30% van de bevolking bereid is populistische partijen te steunen. Daar moeten we voorlopig maar mee leren leven, lijkt mij. Het wordt pas gevaarlijk als ook andere groepen kiezers zich om eigen motieven bij de populisten aansluiten. Een mooi voorbeeld hiervan is het Zwitserse minaretteninitiatief, dat werd aangenomen omdat veel vrouwen zich zorgen maakten over de onderdrukking van vrouwen in islamitische landen. Zo ontstond een onverwachte coalitie die de populisten de winst bezorgde.

Ieder land heeft de populisten die het verdient, en het is nu zaak om de overige kiezers ‘bij de les’ te houden. Operation Libero heeft een weg gevonden in Zwitserland, maar ook in andere landen zullen tegenbewegingen ontstaan, daar ben ik van overtuigd. Wat mij zo aanspreekt aan Operation Libero is dat zij niet klagen, maar handelen. Zij brengen weer positieve energie in het politieke debat, en humor. Daar zijn we volgens mij hard aan toe.

Iemand een idee hoe een Nederlandse variant eruit zou kunnen zien?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#18 Nietingelogd

Los de problemen in de financiële sector op. Daarmee neem je populisten de wind uit de zeilen en kun je weer echt iets opbouwen. Maar ja, men zal wel weten dat dat niet te doen is, dus stellen we alles maar weer uit, net zolang tot de boel ploft.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#19 Lutine

@17

Het wordt pas gevaarlijk als ook andere groepen kiezers zich om eigen motieven bij de populisten aansluiten.

Populisten hebben de neiging om erg voor het eigen gelijk te gaan.
Waar populisten zijn is ruzie. Zie de LPF en de vele uittredingen bij de PVV. En dat is logisch. Populisten kunnen geen compromis sluiten.

En je ziet ook andere populistische partijtjes opkomen zoals DENK en 50+

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#20 Lennart

@16:
Dus wat je eigenlijk zegt, is dat het niet goed is om te ageren tegen gedachtengoed waar je het fundamenteel mee oneens bent ?

Tsja, dat is een mening. Ik heb een andere mening.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#21 Lutine

@20

Er kan en mag best een tijd zijn van ageren tegen het populisme.
Al is het maar om je zelf uitdrukkingsvaardigheid bij te brengen.
Maar of we daar altijd maar mee door moeten gaan, dat zouden we ons af moeten vragen.

Door het ageren op zich geef je het populisme ook voeding.
Pechtold geeft vaak prima repliek aan het adres van de PVV.
Maar het geeft Wilders ook de kans om zich te profileren.
Tegenstellingen kunnen niet zonder elkaar bestaan. Dus zou Pechtold zich ook eens af kunnen vragen of hij op deze weg wil of moet doorgaan.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#22 AltJohan

Ik laat me overigens totaal niet in de hoek drukken. Als mensen dat proberen dan is mijn reactie: “Kom maar op, ik zal jou eens in de hoek zetten!!!”

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#23 Lennart

@21:
De tegenstelling is niet tussen Wilders en Pechtold, maar tussen Wilders en zo ongeveer elke andere politicus (behalve misschien Halve Zoolstra). Echter, het bezwaar tegen Wilders is helemaal niet dat er een tegenstelling in standpunten is. Het bezwaar tegen Wilders is dat hij burgerrechten van Nederlanders wil inperken. En dat bezwaar blijft; zelfs als alle andere partijen het met Wilders eens zouden zijn blijft het een probleem dat hij burgerrechten wil inperken.

Ik zie jou verweer wel vaker gebruikt worden: Pechtold zou mensen naar de PVV drijven. Dit argument wordt eigenlijk altijd gebruikt door vrij fanatieke PVV volgelingen, die al achter Wilders aanliepen voordat ze uberhaupt wisten wie Pechtold is. Volgens mij is het een trucje om niet op Pechtold kritiek in te hoeven gaan. Ik ben nog nooit iemand tegengekomen die PVV aanhanger is geworden door Pechtold.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#24 Lennart

@17:
Ik denk inderdaad dat er een soort vaste kern van populisten is waar je weinig tegen kunt uitrichten, en dat het er vooral om gaat om te zorgen dat andere groepen zich er niet bij aansluiten.

Hoe een Nederlandse variant eruit zou kunnen zien ? Dat is een goede vraag. Er zijn natuurlijk wel enkele vergelijkbare pogingen gedaan. Ik kom er vandaag niet aan toe, maar morgen zal ik eens kijken of ik wat ideeen op een rijtje kan krijgen …

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#25 Lutine

@23

Volgens mij is het een trucje om niet op Pechtold kritiek in te hoeven gaan.

Nee, dat is het niet. Het is een wetmatigheid die je kan zien. Actie roept altijd reactie op. Kennelijk ben je van die wetmatigheid niet op de hoogte.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#26 HenkdeWaal

@23:
Pechtold, dat is toch die gozer die met een privévliegtuig naar een oligarch in het oosten vloog om een ‘handelsverdragje’ erdoor heen te krijgen?

Of is het die man van D66 die stiekempjes een referendumwet erdoor heen probeerde te duwen waarbij Europese voorstellen buiten vielen?

Pechtold, is dat die man die pretendeert democraat in hart en nieren te zijn om vervolgens het Verdrag van Lissabon te ondertekenen?

Of is het toch die gozer die machtsoverdracht continu als samenwerking verwoord?

Lastig hoor, zo’n notoire leugenaar tegenover een giftige populist zetten en dan besluiten wie er schadelijker is voor de samenleving. Het enige verschil, ze hebben een andere doelgroep. Pechtold de paarse broeken dragers die 30 jaar geleden eens een boekje hebben gelezen en dus denken dat ze over intelligentie beschikken, Wilders de verongelijkte rupsjes-nooit-(veilig)genoeg.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#27 Lennart

@26: Heb je nog iets inhoudelijks toe te voegen aan de discussie ?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#28 Lennart

@25:
Ah, een ad-hominem. Tsja. Laat ik het erop houden dat jouw discussietechniek verbazende overeenkomsten vertoont met die van een PVV aanhanger.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#29 Lutine

@28

Je beschuldigt mij van een ad hominem en plaatst er direct zelf een? Tsja, dan moet ik eerlijk zeggen dat een discussie met een PVV’er (AltJohan) soepeler verloopt.

Wie weet ben ik wel een populist zonder dat ik het zelf door heb.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#30 HenkdeWaal

@27:

Zie @9

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#31 Lennart

@29: Nee, ik plaats geen ad-hominem. Het enige dat ik doe, is je erop wijzen dat ad-hominems zo ongeveer het standaardgereedschap zijn van PVV volgelingen.

Terug naar het discussieonderwerp. Waarom lijkt het je zo goed dat mensen hun mond dichthouden als Wilders cum suis weer eens hun bullshit over ons uitstorten ?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#32 Lennart

@30: Volgens mij heeft @9 niets te maken met @26. Je laatste post gaat zuiver en alleen over Pechtold, maar die komt in je eerste post niet voor.

Ik snap niet wat je nu eigenlijk probeert te zeggen. Het is inmiddels wel duidelijk dat je niet zo gesteld bent op Pechtold, maar wat heeft dat met dit Zwitserse project te maken ?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#33 Lennart

@17: Ik heb eens gekeken naar de site van Project Libero en wat anders sites. Er zijn een paar goede voorbeeld van manier om standpunten en hun onderbouwingen te laten zien; maar op een of andere manier vond ik het allemaal niet zo overtuigend. Of tenmiste, ik kreeg het gevoel dat een website alleen eigenlijk niet zoveel zou doen.

Je had de NRC op een idee gebracht, kennelijk: http://www.nrc.nl/next/2016/06/14/zo-versloeg-flavia-de-zwitserse-populisten-2712101:
Wat ik daar lees, is dat Project Libero ook vooral veel campagne heeft gevoerd, met o.a. grote groepen mensen die actief op social media bezig waren. En dat is ook niet zo raar; je moet op een of andere manier je punten onder de aandacht brengen. Met een website alleen ben je er nog lang niet.

Dat gezegd hebbende, ik ben nog steeds wel geintresseerd om hier eens wat mee te doen …

  • Vorige discussie