De maakbaarheid van een gezonde samenleving

Dossier:

COLUMN - “Het coronavirus deelt nu al een gevoelige klap uit aan de globalisering” (Trouw, 21 maart).

“De staat blijkt twee keer in twaalf jaar tijd onmisbaar om de wereld voor een depressie te behoeden. Het neoliberalisme is nu echt dood, maar wat komt er in de plaats?” (MO*, 19 maart).

“Er is momentum voor grote veranderingen” (Volkskrant, 20 maart)

In plaats van in één keer de draconische maatregelen te treffen die een Chinees communistische bestuurde staat nam, wordt in ons land eerst geëxperimenteerd met het vertrouwen in de eigen verantwoordelijkheid van het individu en stapje voor stapje naar een algehele noodtoestand toegewerkt.

Nog even en ‘gans het raderwerk staat stil’ omdat het coronavirus dat zo wil.

Optimisten beweren dat uit deze crisis heel wat te leren is en die lessen toegepast moeten worden als we weer gezond zijn.  Is het mogelijk, terwijl er hard getimmerd wordt aan de inrichting van de huidige zieke samenleving, te werken aan de maakbaarheid van een gezonde maatschappij?

Testen, testen, testen

Het enige vuiltje aan de lucht lijkt het virus te zijn. Verder knapt de boel aardig op omdat er minder met de auto wordt gereden (van 130 via 100 naar 0 km maximumsnelheid), er minder wordt gevlogen en de industrie op een lager pitje draait.

Nu dus bodem- water en luchtmonsters nemen en vergelijken met de testen toen de maatschappij op volle toeren draaide.
De gebieden meten waar nog wel volop wordt gewerkt (de agrarische sector) en kijken of ze nu meer stikstof produceren dan de industrie.

En stoppen met draagvlakpeilingen. Blijkbaar kunnen maatregelen die het klimaat ten goede komen in korte tijd worden ingevoerd zonder dat de meute het Binnenhof bestormt.

De snelheid van geld

Het moet gezegd: nog sneller dan er werd bezuinigd, wordt nu de staatskas getrokken om te redden wat er economisch te redden valt. En gezien de hoeveelheid aanvragen zijn maar weinig mensen echt principieel tegen staatsbemoeienis.

Opvallend ook dat het voor een deel om staatsgiften gaat die niet terugbetaald hoeven te worden. Een wonderbaarlijk snelle invoering van het basisinkomen.

Zzp’ers die in de maatschappelijke- en gezondheidszorg werken zouden nu een baan aangeboden kunnen worden in plaats van een nummertje bij het loket van de gemeentelijke bijstandsdienst.

Eén dingetje zou het kabinet nog toe moeten voegen aan het hulppakket: als de crisis voorbij is gaan we het níét verhalen op de sectoren die gewoonlijk de klos zijn als het begrotingstekort geminimaliseerd moet worden.

Crisisbestendigheid

Al jaren houdt de overheid ons voor: wees goed voorbereid op noodsituaties of calamiteiten. Maar zoals er toch altijd weer mensen zijn die niet naar de overheid luisteren en gezellig op minder dan 1,5 meter afstand massaal er op uittrokken, zo waren er ook talloze lieden die blijkbaar vergeten een noodpakket paraat te hebben.

Dus hamsterden ze in luttele uren “flessen water. houdbaar eten, desinfecterende handgel en verzorgingsartikelen zoals wc-papier, zeep en maandverband”,  een paar van de zaken die de overheid al voor u op het lijstje van noodpakketten had staan nog voor het coronavirus hier toesloeg.

De overheid is beter dan de burger voorbereid op een ziektegolf en epidemie. De actieplannen die klaar zouden liggen “waarin staat wat hulpverleners, huisartsen en ziekenhuizen moeten doen bij een uitbraak”, blijken te werken, gezien de snelheid waarmee crisisteams zijn gevormd en de zorg op volle toeren draaide.

Maar hoe kan het dat de overheid zelf zich toch in allerlei bochten moet wringen om aan mondkapjes te komen en IC-capaciteit uit te breiden? Voor een volgende keer (want die komt zeker) zijn er wel wat details die beter voorbereid kunnen worden.

Waar moet dat heen, hoe zal dat gaan

Klimaat, economie en crisisaanpak. Zomaar drie dingen waaraan nu al gewerkt kan worden omdat we (staat en burgerij) laten zien dat het kan. En dan hebben we het nog niets eens gehad over een ander soort globalisering, een andere rol voor de banken, een ander consumptiepatroon (met name van dierlijk voedsel) en de faillissementsaanvraag voor het neoliberalisme.

Reacties (19)

#1 Jos van Dijk

In een democratie heb je draagvlak nodig voor drastische maatregelen. Zelfs in een urgente crisis als de huidige weet de regering dat. Maatregelen die nodig zijn vanwege de klimaatverandering kunnen veel minder makkelijk op draagvlak rekenen omdat het water ons nog niet aan de lippen staat. Helaas kan al te grote voorzichtigheid op dit gebied in de toekomste tot een crisis leiden die minstens zo hevig zal zijn als de huidige. Daarom zal er dus extra hard gewerkt moeten worden aan draagvlak. Ook door deze regering.

  • Volgende discussie
#2 Le Redoutable

“De staat blijkt twee keer in twaalf jaar tijd onmisbaar om de wereld voor een depressie te behoeden.” Terwijl de geprivatiseerde zorg de kar trekt en de overheid adviseert houdt onmisbare overheid zich vooral bezig met de waan van de dag, of dat die 0.000001 procent van de bevolking die uit naïviteit naar het strand is gegaan een groot probleem is:

https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/halen-de-maatregelen-eigenlijk-al-wat-uit~bc974530/?referer=https%3A%2F%2Fwww.volkskrant.nl%2F

“Verder knapt de boel aardig op omdat er minder met de auto wordt gereden (van 130 via 100 naar 0 km maximumsnelheid), er minder wordt gevlogen en de industrie op een lager pitje draait.” Dat is slechts tijdelijk, het budget voor de energietransitie is gebaseerd op volle staatskassen en een groeiende economie, dat geld is straks gewoon weg.

” Een wonderbaarlijk snelle invoering van het basisinkomen.” Ik weet van niks ik krijg helemaal geen uitkering en betaal nog gewoon belasting, het is meer een WW plus. Het verschil tussen werkenden en noodbehoevenden is alleen maar groter geworden wat aantoont dat een basisuitkering nooit gaat werken.

“Al jaren houdt de overheid ons voor: wees goed voorbereid op noodsituaties of calamiteiten.” Er is zat WC papier, hooguit dat je nu dag misgrijpt, in alternatieve economische systemen is dat echter eerder de norm dan de uitzondering.

“Maar hoe kan het dat de overheid zelf zich toch in allerlei bochten moet wringen om aan mondkapjes te komen en IC-capaciteit uit te breiden?” Een kwestie van een wereldwijd enorme vraag en een beperkt aanbod waar geen enkele regering aan ontkomt zelfs de Communisten in China niet.

Geen enkel politiek/economisch systeem is immuun voor dit soort rampen. Voorlopig doet het onze het zo slecht nog niet en zal net als bij de vorige crisis als eerste weer uit het slop komen. Toen waren er ook van dit soort spookverhalen waar helemaal niets van is uitgekomen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 beugwant

De hindernis voor elke verbetering, is dat degene die bovenaan de apenrots zitten elke verandering als een potentiële bedreiging van hun bevoorrechte positie zien, en er dus alles aan zullen doen de status quo te handhaven.
[/opendeur]

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Lethe

Ja @3. Open deur, waarheid als een koe.
Zie je ook met bewegingen naar meer gelijkwaardige behandeling m/v/*. Luisteren naar anderen.
Alsof een meer gelijkwaardige verdeling ze in een minderheids positie plaatst.
Vooralsnog en voor een lange tijd maakt het hooguit die rots wat lager.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 Henk van S tot S

@3:
Als die apen nu bonobo’s waren was er niets aan de hand:
Die zijn namelijk humaner dan de neoliberalen en het ultra rechtse schorem.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 Hans Verbeek

In de afgelopen decennia hebben we een kwetsbare samenleving opgebouwd.
We zijn erg afhankelijk geworden van een just-in-time supplychain en electronische communicatie. We eten veel voedsel uit verre buitenlanden, gebruiken veel producten, die hier niet gemaakt zijn.
Zie ook: https://www.theguardian.com/environment/2020/mar/22/tim-lang-interview-professor-of-food-policy-city-university-supply-chain-crisis
Deze ontwikkeling naar afhankelijkheid moet stoppen: sowieso. Het gesleep met goederen kan alleen maar dankzij fossiele brandstoffen en gaat dus ten koste van het klimaat en de natuur.

In de wereldhandelsmonitor van het CPB kun je zien dat de wereldhandel en de industriële productie sinds half 2018 niet meer groeien. https://www.cpb.nl/wereldhandelsmonitor
Door de coronacrisis zal de reeds ingezette daling versterken.
Wereldhandelsvolume daalde in januari met 1,2%

De trend naar kleinschaliger en lokaal, die al begonnen, was, krijgt nu een zetje in de rug. Mouwen opstropen en in de moestuin aan de slag. Dingen repareren ipv nieuwe kopen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 Frank789

@2: [ om aan mondkapjes te komen en IC-capaciteit uit te breiden?” Een kwestie van een wereldwijd enorme vraag ]

Dat klopt niet. Dat het aanbod nu nul is en de vraag honderd, duh… dat weet je dat dat hoort nu juist bij een pandemie.

De overheid had gewoon onvoldoende voorraad beschermende middelen voor calamiteiten als deze en ook geen IC apparatuur. Misschien hadden ze zelfs een just-in-time regime?
Zaten we nog maar in de jaren 50-60 toen de Bescherming Burgerbevolking overal voorraden had en beschermingsmateriaal tegen bombardementen opsloeg. Ook het leger hield tot het eind van de koude oorlog enorme voorraden auto’s, tanks, voedsel en noodhospitalen in voorraad.

Dat de Chinezen destijds in no-time een hospitaal uit de grond stampten, dat kan alleen als je een compleet hospitaal op de plank hebt liggen of er elders een leegrooft.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Frank789

@6: [ Dingen repareren ipv nieuwe kopen. ]
Eerst dwingen dingen te maken die je makkelijk en voor een redelijke prijs kunt repareren.
Dus een verbod op apparaten die je zo ongeveer moet slopen om er een nieuwe accu o.i.d. in te stoppen.

[ Mouwen opstropen en in de moestuin aan de slag. ]
Onzin voor de onmogelijke gedecimeerde savannesamenleving.

Alleen producten eten die in je omgeving gekweekt zijn levert een middeleeuws smakeloos eentonig dieet op. Zoiets als de aardappeleters.
Begin met een CO2 heffing en je gaat al een hoop gesleep verminderen.
Het kan best (CO2-) gunstig zijn om de meeste kassen hier te sluiten en de productie naar Spanje of Afrika te verhuizen en per schip of trein hier te consumeren.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 Joop

@8.

Aardappelen aten ze hier nog niet in de middeleeuwen.

Je kan best veel verbouwen in een straal van een paar honderd kilometer. Uitzonderingen zoals wijn, cacao, tropische vruchten en thee/koffie.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 Frank789

@9: Klopt, aardappelen waren er pas later.

Met die straal van een paar honderd kilometer ga je volgens mij al voorbij wat nog “lokaal” genoemd kan worden.

Maar laat ik herhalen wat ik al eerder schreef:
Dit ligt er op je bord als al je eten alleen uit Nederland zou komen
( en dus ook géén voedsel voor de veeteelt e.d. importeert ):

Geen koffie
Geen thee
Geen wijn
Geen chocolade
Geen bananen, kiwi’s, sinaasappels, citroenen en grapefruits
Geen soja
Geen palm- en zonnebloemolie
Geen tarwe voor brood of pasta
Weinig appels en peren
Weinig melk
Zeer weinig vlees of vis
Zeer veel groente

Het kan, maar sober is het wel. Brrr.

https://www.rtlnieuws.nl/lifestyle/eten/artikel/4893466/boeren-voedsel-voedselproductie-import-export

https://sargasso.nl/wvdd/sg-caf-donderdag-21-11-2019/#comment-1046939

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 Hans Verbeek

@10: wel zonnebloemolie, wel wijn, wel soja.
https://www.boerenbusiness.nl/akkerbouw/artikel/10882407/veel-vraag-naar-nederlandse-sojaboon
Je zit hier disinfo te verspreiden.

In Nederland zijn genoeg smaakmakers te telen: Noten, kruiden, druiven, frambozen, aardbeien, bessen enz.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 Frank789

@11: [ Je zit hier disinfo te verspreiden. ]
Er is altijd wel een heuveltje in Limburg of Gelderland te vinden waar je een paar wijndruifjes kunt telen. Dat deden ze ook al eeuwenlang, ze bouwden er zelfs wijnmuren voor.

Net doen alsof je daar miljoenen Nederlanders met één glaasje wijn per week kunt verzorgen, dat is pas desinformatie.
Net doen alsof boeren niet zullen gaan kiezen voor die paar voedselsoorten die (gegarandeerd) goed rendement van hun vierkante meters grond opleveren, dat is pas desinformatie.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 beugwant

Ik ben liever niet al te afhankelijk van dat schreeuwerige lokale trekkervolk.
@12: Zonder die overdadige subsidie van de provincie is die Gelderse wijn niet veel. En als het product niet zo sexy was, was die subsidie er ook niet.
Maar waar planten we dat bos voor de bosvruchten in de yoghurt?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 Bismarck

“Terwijl de geprivatiseerde zorg de kar trekt”

Bullshit. Vadertje overheid levert alle extra apparatuur. En de IC-artsen en verplegers hebben hun opleiding ook te danken aan de staat. Zelfs het onderzoek naar geneesmiddelen en vaccins wordt voornamelijk door overheden gefinancierd.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 Hans Verbeek

@13:

Maar waar planten we dat bos voor de bosvruchten in de yoghurt?

Frambozen en aardbeien groeien gewoon in mijn voortuin. Bramen, aalbessen en kruisbessen op mijn volkstuin. OK, geen bosbessen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#16 Ronzhu

@6 Dat is nog steeds vraag en aanbod, en daarmee afhankelijkheid van de door P.J. Cokema aangehaalde “vertrouwen in de eigen verantwoordelijkheid van het individu”.

Bij mij in de buurt wordt of werd er op het plat’nlàaand een scala aan lokale producten aangeboden door agrariërs, maar de lange rijen staan toch echt bij de Appie, en niet de melktap van de lokale zuivelhouder of het febo snackmuur met verse eieren van de kippenboer… de varkensboer heeft al jaren de stekker uit het initiatief getrokken, die raakten de vriezer vol goedkoop-recht-van-de-boer varkensvlees aan de straatstenen niet kwijt.

Zelfs nù, zelfs nu je eerst je karretje moet ontsmetten en met ogen in je achterhoofd met gevaar voor eigen leven de gangpaden van de supermarkt probeert te navigeren. Dat zegt toch wel iets?

Enfin, de staat moet dan wel heel rigoureus ingrijpen wil je dat verplicht stellen, dan sla ja na terugdraaien van neoliberalisme nog wel een paar haltes extra over richting totale planeconomie en autarkie.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#17 Henk van S tot S

@15: En jij verdeelt ze zeker over de mensen die geen tuin hebben?

********************************************************************

Indien we gevarieerd willen blijven eten en niet willen importeren zullen we wat meer moeten nadenken over stadstuinbouw/voedselflats e.d.

Het kost helaas wel een aardige cent:
Den Haag heeft voorgedaan hoe het niet, moet.
Maar met een aantal aanpassingen zit er toekomst in.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#18 KJH

My god. ‘de faillissementsaanvraag voor het neoliberalisme.’ – je had naar de theaterschool moeten gaan. Realiseren mensen zich dan niet dat al die perfide bedrijven die samen het ‘neoliberalisme’ vormen, ook die entiteiten zijn, waar mensen werken, en die dingen produceren die we met z’n allen kopen? Die, met andere woorden, voor inkomen zorgen, en geluk en welzijn?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#19 Hans Verbeek

@16: er moet nog veel veranderen. Maar ik ben een glas-is-halfvol-mens, dus ik zie het wel gebeuren.

  • Vorige discussie