Is er nog hoop voor ‘narcostaat’ Nederland?

door Larissa Biemond Van liquidaties op klaarlichte dag tot de gestage groei aan drugsvangsten in de Rotterdamse haven: Nederland lijkt de grip te verliezen op de drugshandel en het bijkomende geweld. De roep om een keiharde aanpak wordt luider, maar is dat wel de oplossing? Vergismoorden, ontvoeringen, beschietingen en brandstichting: het extreme drugsgeweld in Nederland haalt regelmatig de voorpagina's. Is Nederland getransformeerd tot een heuse ‘narcostaat’? Tijdens deze eerste avond in de serie Nederland drugsland, bespraken criminoloog dr. Damián Zaitch (UU), bestuurskundige prof. dr. Pieter Tops (LEI & Politieacademie) en misdaadverslaggever Jan Meeus (NRC Handelsblad) het Nederlandse drugsgeweld. Hoe effectief is de huidige strategie van de opsporingsdiensten? En waar liggen de oplossingen? Drugsland Nederland anno 2022 Nederland is een doorvoerland, en helaas niet alleen voor legale goederen. Jaarlijks weet de politie duizenden kilo’s aan cocaïne te onderscheppen in de haven van Rotterdam: in 2021 liepen de aantallen inbeslaggenomen cocaïne op tot maar liefst 72.800 kilo! Hoeveel kilo’s weet men nog meer ongezien langs de Nederlandse grenzen te smokkelen? Dit veelvoorkomende beeld dat de autoriteiten slechts een fractie van de drugs weet te onderscheppen, is volgens Damián Zaitch echter incorrect. “De productie van cocaïne is hard toegenomen, maar ondertussen is de politie de afgelopen jaren veel beter geworden in het vinden van binnengesmokkelde drugs.” Zo wordt in Nederland naar schatting zeker twee derde van de binnengesmokkelde cocaïne in beslag genomen. Zaitch: “De groei van de cocaïneproductie toont eigenlijk het succes van de politie aan. Hoe meer er namelijk wordt geconfisqueerd, hoe meer men moet produceren om aan de gelijkblijvende vraag te kunnen voldoen.” Ondertussen lijken de gewelddadige incidenten binnen de drugswereld elkaar in hoog tempo op te volgen. Ook deze claim van toenemend drugsgeweld stelt Zaitch enigszins bij: “Het is niet per se het geval dat meer of harder geweld wordt gebruikt. Zo was het aantal liquidaties in 2020 historisch laag, en al jaren zweven de aantallen tussen de twintig tot dertig gevallen per jaar.” Wel ziet Zaitch een verandering in de aard van het geweld. Waar eerder vooral drugscriminelen het doelwit vormden voor liquidaties, zijn steeds vaker mensen buiten het criminele milieu het slachtoffer, zoals advocaten, misdaadverslaggevers en andere burgers. Zaitch: “Daardoor hebben veel Nederlanders het gevoel dat het drugsgeweld erger is geworden, terwijl dat feitelijk niet waar is.” Jan Meeus voegt hieraan toe: “2014 was bijvoorbeeld een extreem gewelddadig jaar, er zijn dat jaar veel hooggeplaatste figuren uit de cocaïnehandel vermoord. Het is rond die tijd dat de Nederlandse politie besefte dat ze iets over het hoofd zien in de aanpak van drugscriminaliteit.” De werkbaarheid van keiharde aanpak Hoewel de vervolging van drugscriminelen toebehoort aan de strafrechtsketen, ziet Pieter Tops ook voor het openbare bestuur een rol weggelegd in de aanpak van illegale drugshandel en drugsgeweld. Tops: “Het idee van alleen de keiharde aanpak is een illusie. Er zitten immers ook veel sociale vraagstukken achter de problemen.” Een effectieve aanpak tegen drugsgeweld betekent volgens Tops dat de autoriteiten alle instrumenten in hun takenpakket moeten gebruiken om criminele kopstukken aan te pakken. “De politie heeft via crypto data diepgaand inzicht gekregen in hoe de criminele top in elkaar zit”, aldus Tops. “Vervolging van deze mensen loopt helaas al snel vast bij het OM en de rechtbanken, omdat zij te weinig capaciteit hebben om het te verwerken. Maar wat doe je met de criminelen die lager in de rangorde binnen die netwerken zitten?” Volgens Tops kunnen gemeentelijke programma’s zoals Utrechtse Programma Straatwaarde hierbij inspringen. “Via dit gemeentelijke programma kijken we hoe je die mensen een nieuw perspectief kan bieden. Maar het blijft essentieel om onderscheid te maken tussen een maatschappelijk-gerichte aanpak voor de meelopers en vervolging voor de jongens aan de top”, concludeert Tops. Oplossingen Hoewel de overheidsaanpak is verbeterd, stemt de eindeloze ‘war on drugs’ de opsporingsdiensten op den duur moedeloos, vertelt Meeus. “Ik sprak met rechercheurs die hierover zeiden, ‘het is dweilen met de kraan open, maar als je zou stoppen stroomt de boel over’.” Meeus ziet daarom een uitkomst in het legaliseren en reguleren van cannabis, een softdrugs die al grotendeels is genormaliseerd binnen de Nederlandse samenleving. “De nieuwe coalitie in Duitsland schijnt van plan te zijn om over te gaan tot reguleren. Als legalisering slaagt bij een grote Europese partner zoals Duitsland, dan heeft dit zeker gevolgen voor het Nederlandse drugsbeleid.” Ook Zaitch ziet voordelen in de regulering van drugs op de lange termijn. “Repressie rondom drugsgeweld werkt alleen in autoritaire regimes zoals China.” Andere maatregelen kunnen volgens hem op de korte termijn al worden toegepast, zoals misdaadpreventie, contact zoeken met kwetsbare jongeren en een sterker anti-corruptiebeleid. Tops: “Als Nederland een politieke coalitie gaat vormen met EU-lidstaten zoals Duitsland, België en Luxemburg op dit gebied, dan kan regulering binnen een termijn van tien tot vijftien jaar worden geïmplementeerd.” Volgens Tops zijn er wel voorwaarden verbonden aan de regulering van drugs zoals cannabis. Zo is het blijvend terugdringen van drugscriminaliteit van cruciaal belang. “Als je de handhaving laat vallen, drukken criminelen vervolgens de legale drugsproductie uit de markt door goedkopere drugs te produceren.” Voor succesvolle legalisering van cannabis in Nederland blijft forse inspanning van het Openbaar Ministerie en politie dus een vereiste. Of we het eens zijn met deze toekomstschets rondom regulering of niet, duidelijk is dat de huidige schemerzone van het Nederlands gedoogbeleid onhoudbaar is geworden. Zoals Meeus concludeert: “Het drugsbeleid in Nederland moet veranderen. Want als we deze situatie houden, dan blijven we doormodderen.” Dit artikel verscheen eerder bij Studium Generale Utrecht.

Closing Time | Alcohol And Pills

Laat het maar aan de country / Americana artiesten over om live, tijdens hun concerten, tussen de songs door, de boel aan elkaar te babbelen. (En kunnen ze, het is toch pauze, even een slokje nemen en een snaar  stemmen.)

Ik herinner me een concert van The Secret Sisters, waarin elke eventuele stilte moeiteloos werd opgevangen door een anekdote, iets over de oorsprong van het liedje, een review over het hotel waar ze hadden overnacht, een recensie over de maaltijd of over het toetje (‘how is it called, the flaflip?) dat ze was voorgeschoteld in poppodium van de avond ervoor.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Matto Fredriksson (cc)

Spice en de strijd om een menswaardig bestaan

ACHTERGROND - De oplossing van problematisch middelengebruik als Spice ligt niet bij het medicaliseren en psychologiseren ervan. Voor een structurele oplossing is sociologische inzicht en politieke beleid nodig. Een gastbijdrage van Jeroen Boekhoven, docent-onderzoeker aan de Academie voor Sociale Studies van de Hanzehogeschool Groningen, verbonden aan het Lectoraat Verslavingskunde.

He who makes a beast of himself gets rid of the pain of being a man

De Britse dichter, essayist en literatuurcriticus Samuel Johnson (1709-1784) dacht natuurlijk niet aan twintigste-eeuwse gebruikers van spice toen hij bovenstaande uitspraak deed. Maar toch. Spice, een kruidenmix waaraan synthetische cannabinoiden zijn toegevoegd, lijkt mensen te veranderen in beesten, vandaar de bijnaam ‘zombiedrug’.

De afschrikwekkende naam is goed bedacht: Spice vervangt weliswaar normale wiet, maar de effecten kunnen wel honderd keer heftiger zijn, en dat is te zien aan hoe mensen bewegen en zich gedragen als ze onder invloed zijn van spice.

De gevolgen van spice-gebruik kwamen indringend en aangrijpend in beeld (op 15 oktober 2018) in een aflevering van Trippers (BNNVARA) waarin presentator Jan Versteegh verslag deed van zijn reis door een aantal (achterstands)wijken in het Verenigd Koninkrijk waar het leven van grote groepen mensen draait om het gebruik van spice.
Het tv-programma schetste een heftig beeld van het leven van gebruikers en hun naargeestige omgeving; door bezuinigingen verpauperde wijken waar de helft van inwoners werkloos is, sociaal gemarginaliseerd, buitenspel gezet, uitgesloten. Desolate levens in een desolaat landschap.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Quote du Jour | De grootste winnaar: drugs

Legal weed won big in the election (CNN)

Psychedelics, cannabis win big across the country (NBC News)

Where drugs were on the ballot on Tuesday, they won handily. (New York Times)

Zo verdeeld als de Amerikanen zijn over wie hun president moet worden, zo eensgezind zijn ze over drugs. In vier staten werd op 3 november met een overweldigende meerderheid gestemd voor legalisering van recreatief gebruik van cannabis en twee staten gaan medisch gebruik legaliseren. Terecht noemt het Verbond voor Opheffing van het Cannabisverbod (VOC) de Verenigde Staten – uitvinder van de ‘war on drugs’ – een ‘gidsland’ op drugsgebied: 15 staten staan nu recreatief cannabisgebruik toe, en nog eens 35 staten staan medisch cannabisgebruik toe.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Closing Time | drugs (slot)

Een maand of drie geleden plaatste wij het eerste liedje over drugs, in deze serie. Aanleiding waren discussies over een proef met legalisering van dit ‘zoete blaadje’ (dixit Black Sabbath). Sindsdien is er een en ander gebeurt op het gebied van drugsbeleid. De wietproef is door de Tweede Kamer, ondanks de frisse tegenzin bij een aantal regeringspartijen. Hoe het er precies uit komt te zien weet nog niemand.

Het duurt waarschijnlijk tot eind volgend jaar voordat de proef begint. Er gaat dus nog wel wat tijd overheen voor u er één helemaal legaal op kan steken, mocht u dat willen:

Closing Time | Opium

 

Drie redenen om Opium van het Portugese metalgezelschap Moonspell voorbij te laten komen. 1) de stelling dat binnen de rock en metal vooral de gevaren en tragedies rond drugs werden bezongen. Niet hier, dus als een beetje tegenwicht. 2) Er werd hier in de comments specifiek gevraagd naar opium. 3) Het is een heel vet nummer, uit de hoogtijdagen van een band die in de jaren 90 gave, vernieuwende dingen toevoegde aan de metal. Zoals afwisseling tussen cleane zang en grunts, gebruik van de eigen taal naast het Engels, en de mix van invloeden uit de death en gothic, met een vleugje folk.

Closing Time | Purple Haze

Jimi behoeft geen toelichting, hoop ik. Of het nummer Purple Haze daadwerkelijk over drugs ging, dat is nog onderwerp van discussie. Ongeacht of het waar is of niet, het nummer maakte dermate veel indruk in de psychedelische scene, dat er een wietsoort naar vernoemd is. Ja, dan ben je als artiest een hele grote.

Closing Time | Drug me

Als je een keer begint met drugs, heb je meer nodig. Zeggen ze. Maar dat hangt natuurlijk van de drug af. We gaan nog even door met drugs in de Closing Time.

Het origineel van Drug me, van de Dead Kennedys is ook heel mooi, maar de cover-versie van Sepultura (toen ze nog goed waren) vind ik toch net wat beter.

Closing Time | Dope, man!

Ja mensen, Gerd Leers van het CDA in de Closing Time. Aanleiding is natuurlijk de slepende discussie over onze wiet-experimenten die woedt in Nederland. De regering geeft ruimte voor een lokaal experiment. Lokale politici en coffeeshops klagen steen en been dat de geboden ruimte te beperkt is, en een fatsoenlijk experiment op deze manier niet kan.*

Ondertussen wordt het Nederlandse drugsbeleid links en rechts ingehaald. Recent nog door Luxemburg, maar ook al eerder door Canada, Portugal en zelfs de Verenigde Staten.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Volgende