Machtenscheiding bestaat niet meer
De Trias Politica ‘van’ Montesquieu is geen rustig bezit. Er bestaat bedreiging vanuit twee scholen: een school voor minder en een school voor meer. Hendrik Gommer is aanvoerder van de denkers die drie nog maar het begin vinden. De ambtenaren, de media, de adviesbureaus, de bedrijven, de burgers: allemaal ook een macht. Er is veel meer feitelijke ‘macht’ dan waar de Trias ruimte voor biedt. Liever een machtencirkel met alles en iedereen erin. Kost een beetje helderheid, maar dan heb je ook plaats genoeg.
Aan de andere kant staan de denkers die een andere vraag stellen: is er feitelijk wel sprake van een machtsevenwicht in de huidige drie machten? Aanvoerder van deze denkers is Alex Brenninkmeijer, die als wetenschapper in 1998 constateerde dat de politieke vervlechting tussen regering en parlement eigenlijk een duas politica oplevert. Die gedachte is nu wegens succes verminderd: op het NJBlog constateert Brenninkmeijer nu een unitas politica. De counterveiling powers zoals rechterlijke macht, Raad van State, Rekenkamer enz. leggen steeds minder politiek gewicht in de schaal en worden steeds makkelijker gepasseerd. Dat zuigt het idee achter de machtenscheiding weg en luidt dus de komst van de Sterke Man in.
Ter adstructie van zijn stelling komt Brenninkmeijer met een lang citaat van Minister Donner dat hierin uitmondt: ‘de behartiging van nationale belangen is dan meer gediend met eenheid van besluitvorming en niet van scheiding, slagvaardigheid en ook in zekere mate een beperkte openheid; anders laat men zich immers op voorhand in de kaarten kijken.’ Donner heeft het daarbij niet over de formalisering van de Donner-dynastie, maar over de gevolgen van de internationalisering voor nationale constitutionele arrangementen. Voor Brenninkmeijer in ieder geval voldoende om de alarmklok te luiden.



Er zijn keren dat je er naast zit, en er zijn keren dat je het bij het rechte eind hebt. Coen van het CPB zit er vaak naast. Zelf gniffelde hij er vorige week nog om: ‘Twee eenvoudige CPB-medewerkers hadden vorig jaar toch niet kunnen voorzien dat Lehman Brothers zou kunnen omvallen? Zo’n grote Amerikaanse bank!’ Eh, nee, inderdaad niet. Maar een ietsepietsie meer zelfinzicht zou geen kwaad kunnen. Zonder het zichzelf te realiseren, legt Coen de vinger op de zere plek. Onverwachte gebeurtenissen zijn niet met zekerheid te voorspellen.
Allemaal onzin natuurlijk, maar tradities moeten er zijn. Zo ook de aanwezigheid van enkele hotemetoten die de vette vis gekaakt, gezouten, maar voorts rambo-rauw naar binnen laten glijden. Dat behoort te gebeuren met de nek in de schouders, waarbij de vis aan de staart rechtstandig oraal wordt ingebracht. Op de foto ziet we minister Gerritje Verburg van LNV dit ritueel uitvoeren op het Journaal en even later is ook Donner happend in beeld. Maar wat beiden vergeten is de haring door de uitjes te halen en dat is tegen alle regels van de rite. Wim Deetman geeft vervolgens het goede voorbeeld, al brengt hij de vis meer diagonaal in, dus ook incorrect.