Turkse TV

De Turkse TV-zender Kanal T had onlangs een opvallend idee: een TV-show met tien atheïsten, die worden toegesproken door een joodse rabbi, een islamitische imam, een boeddhistische monnik en een christelijke priester. Wat voor een priester staat er niet bij: het kan een grieks-orthodoxe pope zijn maar ook een vertegenwoordiger van een van de oosterse kerken. Aan het einde van de show bepalen de atheïsten wie ze het meest overtuigend vonden. De winnaar krijgt als prijs een reis naar Rome, Jeruzalem, Mekka of Tibet. De bekende Amerikaanse blogger Jim West presenteerde dit als “stupid news of the week”, en hoewel hij me vaak stof tot nadenken geeft, ben ik het dit keer niet met hem eens. We moeten als de wiedeweerga zo’n show organiseren in Nederland.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: copyright ok. Gecheckt 15-11-2022

Wat zou Jezus met de banken doen?

In evangelische kringen wil men in ingewikkelde situaties nog wel eens vragen “Wat zou Jezus nu doen?” Als het gaat om onze bankiers, weten we het antwoord met enige zekerheid:

Hij ging de tempel binnen en begon iedereen die daar iets kocht of verkocht weg te jagen; hij gooide de tafels van de geldwisselaars en de stoelen van de duivenverkopers omver, en hij liet niet toe dat iemand voorwerpen over het tempelplein droeg. Hij hield de omstanders voor: ‘Staat er niet geschreven: “Mijn huis moet voor alle volken een huis van gebed zijn”? Maar jullie hebben er een rovershol van gemaakt!’ (Marcus 11.15-18)

De grote vraag is natuurlijk hoe belangrijk deze passage is voor een hedendaagse christelijke gelovige. Er zijn twee problemen. In de eerste plaats documenteert de Bijbel een ruim een millennium durend proces van religieuze vernieuwing. Daardoor zit de Bijbel vol tegenspraken (vergelijk deze en deze passage), en dat maakt het voor gelovigen lastig om er één boodschap uit te halen. In de tweede plaats is zelfs het jongste deel een kleine negentien eeuwen oud. Heilig of niet, de Bijbel is een boek uit een heel andere tijd.

In het geval van de bankiers is het eerste probleem oplosbaar en weten we vrij zeker wat een gelovige jood als Jezus zou hebben gedacht. Vanaf het oudste deel, het boek Spreuken, via de ‘kleine’ profeten en Jesaja, tot het jongste deel, het Evangelie van Johannes, zijn er legio passages die rijkdom veroordelen: de parabel van de arme Lazarus is een voorbeeld. Er is in de Bijbel consistent sprake van een veroordeling van excessieve rijkdom en zorg voor de armen.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: copyright ok. Gecheckt 24-10-2022

Gooi moslims niet voor de leeuwen

“Europa vult zich met de uitwerpselen van de hele wereld.” Het had zomaar een zoveelste provocerende uitspraak van Geert Wilders over islamitische immigranten kunnen zijn. Maar het is een parafrase op een tekst over christenen van de Romeinse dichter Lucanus. Waar ik ‘Europa’ zei moet ‘Rome’ staan ..en stop de tijd!

Fik Meijer (1942), emeritus hoogleraar Oude Geschiedenis, schreef voor de Maand van de Geschiedenis ‘Lessen uit Rome’. Meijer bestudeerde de krampachtige reactie van het Romeinse Rijk op het christendom en trok een parallel met de Europese Unie en de islam. Uit onmacht en angst kozen de Romeinen voor een politiek van uitroeiing. Uiteindelijk stortte het Rijk ineen en zegevierden de christenen (Trouw). Europa kan dus maar beter leren van het verleden.

Foto: copyright ok. Gecheckt 04-10-2022

Jefferson’s bijbel

Dat is nou aardig, dat iemand de Jefferson Bibleonline heeft geplaatst. Het curieuze project van de derde president der Verenigde Staten mag dan een intellectuele mislukking zijn, Jeffersons goede bedoelingen lijden geen twijfel en wat misschien belangrijker is: hij stelde een verdraaid goede vraag.

Jefferson was een man van de Verlichting en geloofde wel in God en de Voorzienigheid, maar niet in een openbaring. Met de christelijke Bijbel kon hij daarom niet veel, maar hij was wel van mening dat de daarin verzamelde opvattingen de moeite van het overwegen nog altijd waard waren. Voor Jezus voelde hij grote bewondering.

De fout zat, zo meende hij, bij de evangelisten. Die hadden de timmerman uit Nazaret tot godheid gepromoveerd en hem allerlei wonderen toegeschreven die, omdat de natuurwetten zich niet zomaar laten opschorten, historisch niet waar konden zijn. Bovendien bevatten de evangeliën elementaire tegenspraken (Jezus’ geboortejaar en zijn laatste woorden zijn bekende voorbeelden). Daarom was het beter om een nieuw evangelie te schrijven, waaruit de wonderen waren weggelaten, waarin alle gebeurtenissen in een historische volgorde waren geplaatst en waaruit irrationele uitspraken waren geschrapt. Met schaar en lijm creëerde hij zo iets dat op een normale biografie leek. Het resultaat was een Jezus die nog het meest leek op een zwervende Verlichtingsfilosoof.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Maakt God een comeback?

Het is één van de stokpaardjes van Wilders: de Islam is een politieke ideologie. Wilders heeft gelijk. Een beetje. De Islam is naast een geloof ook een ideologie. Kijk naar Iran of Saoedi-Arabië en je ziet hoe de machthebbers religie gebruiken als politieke ideologie. Maar wat te denken van het christendom? Het boek ‘The Barbarian Conversion’ laat de oeroude verwevenheid zien tussen christelijke religie en politiek. Dat het christendom is wat het is, hebben we te danken aan de Romeinse –heidense- keizer Constantijn de Grote. In het jaar 325 stippelde hij de koers uit die de nieuwe Romeinse staatsgodsdienst in wording zou varen. Christelijke normen en waarden, gefundeerd op een keizer die zijn eigen vrouw en zoon doodde.

In het boek van professor Fletcher lezen we onder andere over de bekeringen van de Romeinen, de Galliërs, de Engelsen, de Friezen en de Letten. Waarin geloofden deze barbaren voor hun bekering? De Engelse historicus is eerlijk: we weten daar bitter weinig van. Vaak doet de auteur een wetenschappelijke gooi: hij laat eerst de originele bron aan het woord en laat zien wanneer hij overgaat tot speculatie. De bekeringen verlopen volgens een vast patroon. Eerst wordt de vorst, na jarenlange moeite, gekerstend. Pas na het winnen van beslissende veldslagen gaat de vorst over tot het christendom. Met andere woorden: de nieuwe christelijke god moet zich eerst bewijzen. Na de vorst volgt de aristocratie en pas daarna het plebs. De bekering van een volk gaat nooit snel, maar juist altijd langzaam. Dat was voor mij een eyeopener: Europa werd niet snel bekeerd, het hele proces duurde meer dan een millennium!

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Het Kwaad

Safranski’s boek gaat over ‘het Kwaad’, het nadenken over de oorsprong van het kwaad en de relatie tussen God, vrijheid en het kwaad. De auteur geeft inkijkjes, maar pretendeert geen allesomvattend overzichtswerk te schrijven. In ieder hoofdstuk werpen nieuwe steeds nieuwe grote westerse denkers een ander licht op het onderwerp. Die benadering doet recht aan de complexiteit van het thema. Er is zoveel geschreven over ‘Het Kwaad’, dat een allesomvattend overzichtswerk simpelweg onmogelijk is. Van Plato tot Kant en van Sartre tot Aristoteles: er zijn letterlijk duizenden boeken geschreven die de duistere kant van het leven behandelen. De schrijfstijl is zeer toegankelijk, maar desondanks is werk van Safranski geen pageturner. De reden is dat het onderwerp filosofisch, abstract en van hoogintellectueel niveau is. Dat is tegelijkertijd de aantrekkingskracht van het boek: hoeveel boeken over moeilijke onderwerpen lezen lekker weg?

Het Goede
De schrijver hanteert een thematische afbakening. Hij bespreekt wat westerse filosofen geschreven hebben over het kwaad. Augustinus, Nietschze en Freud tref je in dit werk volop aan, oosterse wijzen als Boeddha, Ghandi of Confucius zul je niet aantreffen. Verder luidt de ondertitel van zijn boek: ‘Of het drama van vrijheid’. Dankzij onze vrijheid, hebben we ook de vrijheid om het kwade te kiezen. Met vrijheid bedoelt Safranski de vrije wil van de mens. De ondertitel geeft al aan dat het boek zich niet beperkt tot één enkel onderwerp. Sterker nog: het boek gaat evengoed over God, het goede, de werkelijkheid, De vrije wil en vrijheid in het algemeen. Al is de hoofdstukindeling min of meer chronologisch, uitweidingen en zijwegen worden niet geschuwd. Na een bespreking van de 4e eeuwse kerkvader Augustinus en zijn mening over de zonde en de Heilige Geest, gaat hij makkelijk over op de mening van 20ste-eeuwer Albert Einstein. Zo horen we Einstein spreken over menselijk bewustzijn. “Een menselijk wezen is een deel van het geheel dat we ‘universum’ noemen, een in tijd en ruimte begrensd deel. Hij ervaart zichzelf, zijn gedachten en zijn gevoelens als losstaand van alle anderen –een soort optische illusie van zijn bewustzijn. Die illusie is voor ons een soort gevangenis die ons beperkt tot onze persoonlijke verlangens en onze genegenheid jegens de weinige personen die ons na staan. Onze taak moet het zijn onszelf uit die gevangenis te bevrijden.”

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Onze Leider Die in de Hemel zijt

Dit is een bijdrage van Bas Verbeek, freelance journalist in Zuid-Korea.

In Noord-Korea heet God Kim Il-sung en Jezus Kim Jong-il. Het aanbidden van andere figuren is praktisch verboden. Hoewel er op papier religieuze activiteit wordt toegestaan in Noord-Korea, blijft dit beperkt tot een paar door de staat gerunde instituten, voornamelijk in de elitestad Pyongyang. De moeder van Kim Il-sung was immers een actieve protestant. Voor de gewone burger is religie een taboe. Pas presenteerde het statistische bureau voor Noord-Koreaanse mensenrechten de resultaten van een enquête onder Noord-Koreaanse vluchtelingen: 3479 van de 3495 respondenten gaven aan dat het beoefenen van een godsdienst niet is toegestaan. Degenen die actief een religie beoefenen zouden naar een strafkamp worden gestuurd.

Hoewel het belangrijk is te begrijpen dat enquêtes met de getraumatiseerde defectors altijd een nogal overdreven anti-Noord-Korea beeld schetsen, bevestigde de Noord-Koreaanse autoriteiten deze week niet gediend te zijn van Christelijke activiteiten. In de afgekoelde relatie tussen Noord en Zuid, is de psychologische oorlogsvoering weer helemaal terug en daarbij hoort ook het aan de grens optuigen van een 30-meter hoge mast met kerstverlichting en een groot neonverlicht kruis. Noord-Korea reageerde woedend en dreigde het ding omver te schieten, een vooralsnog loos dreigement – zoals gebruikelijk. Om diplomatieke relaties te verbeteren, kwam Zuid-Korea in 2003 de Noord-Koreanen tegemoet door te stoppen met het jaarlijks tentoonstellen van de Christelijke symboliek. Vooral sinds het bombardement op Yeonpyeong een maand geleden, heeft Zuid-Korea echter lak aan deze en nog veel meer diplomatieke afspraken die vorige regeringen maakten. De Christenen zijn meer dan welkom in de afgestofte propagandamachine om het door de Antichrist himself geleide Noord-Korea te verlossen van het Kwade. Amen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Weg met de verplichte christelijke feestdagen

Twee pasen of pinksteren in beeld (Foto: Flickr/GALERIEopWEG)

De SGP is bang dat de Nederlandse feestdagen verloren zullen gaan. Volgens SGP-lijsttrekker Van der Staaij slaat het gelijkheidsdenken door:

“Er gaan stemmen op die zeggen: is dat niet in strijd met het gelijkheidsbeginsel? Waarom is er immers wel hemelvaart voor de christenen en geen suikerfeest voor de moslims?”

“We moeten het koesteren dat de Nederlandse samen- leving zijn wortels heeft in het christendom en dat dat ook zijn stempel heeft op de feestdagen.”

Bij dit soort ‘cultuurgeweld’ vraag ik me altijd af wat nou precies de stempel van het christendom is. Dat we met een miljoen man op tweede paas- en pinksterdag de meubelboulevards en tuincentra onveilig maken? Dat we in de kerk zitten? En waar al die ’tweede’ feestdagen op slaan. Wat is er christelijk aan tweede kerst-, paas- en pinksterdag? De enige christelijke feestdagen die door het grootste deel van het land ook actief beleefd worden zijn eerste en tweede kerstdag, en dan ook nog grotendeels als familiefeest en niet als religieus feest.

Onze feestdagen hebben al decennia niks meer met het christendom te maken, waarom deze koppeling dan ook nog bestaat is me een groot raadsel. Natuurlijk moeten gelovige christenen in de gelegenheid gesteld worden hun feesten te vieren. Maar waarom dat dan niet moet gelden voor hindoes, joden en moslims kan de SGP niet aannemelijk maken. ‘Ies koeltoer’ is geen argument, zeker niet met al die kunstmatige christelijke feestdagen die in de ons omringende landen niet bestaan.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Vorige Volgende