Experimenten met een ‘basisinkomenachtige’ bijstand

Dit artikel verscheen eerder en is geschreven op verzoek van het Wetenschappelijk Bureau van GroenLinks. In alle onbescheidenheid is de schrijver van mening dat het interessant is voor veel meer partijen. Zes gemeenten in Nederland hebben toestemming van het Rijk gekregen om een meerjarig experiment te houden met een ‘alternatieve vorm van bijstand’, voor een beperkte groep deelnemers. In sommige gemeenten was de eerste insteek een lokaal basisinkomen. Inmiddels zijn de experimenten afgerond en de resultaten bekend. Kunnen we er iets van leren, en zo ja: wat dan?

Foto: Sebastiaan ter Burg (cc)

D66-voorstel gaat niet ver genoeg

LONGREAD - Wat mij het meest bevalt aan het D66-voorstel om studenten voortaan een basisbeurs van 300 euro per maand te geven: zij kunnen niet langer aanspraak maken op huur- en zorgtoeslag. Deze inkomenstoeslagen waren ooit bedoeld voor burgers die voor langere tijd – of voor altijd – te weinig verdienen om de gangbare huren en zorgpremies te kunnen betalen. Het lage inkomen van studenten daarentegen is slechts tijdelijk, en wordt na het afstuderen meestal meer dan evenredig gecompenseerd door een bovenmodaal inkomen.

Maar deze correctie is niet de kern van hun voorstel. Voor de rest van de bevolking wil D66 eveneens meer geld in de portemonnee in ruil voor afschaffen van allerlei inkomenstoeslagen. Bij de hogere inkomens in de vorm van een belastingkorting, bij de lagere inkomens door hen een soort basisinkomen van 300 euro per persoon te geven – wat bij studenten een basisbeurs heet. Ze zijn nog niet zo ver gegaan als Milton Friedman, de Amerikaanse econoom die door links zo’n beetje als de uitvinder van het verfoeide neoliberalisme wordt beschouwd. Al in 1962 bepleitte hij een negatieve inkomensbelasting, wat betekent dat de lage inkomens geen belasting hoeven te betalen maar een bedrag van de Belastingdienst krijgen, voldoende om van te leven (dus meer dan 300 euro per maand). Zodra je meer gaat verdienen worden de rollen omgedraaid en moet je geld aan de Belastingdienst betalen, wat wij inkomstenbelasting noemen. In het D66-voorstel daarentegen krijgen de rijkere burgers eveneens een extraatje in de vorm van belastingkorting. Zo’n overbodig cadeautje willen ook Rutger Bregman en andere voorstanders van het universele basisinkomen uitdelen. Zoals de huidige AOW eveneens terecht komt bij miljonairs en andere vermogende mensen die dit basisinkomen-voor-ouderen helemaal niet nodig hebben.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Basisinkomen is niet alleen goed voor gezondheid en welzijn, maar ook voor de economie

“Het gaat goed met Nederland, maar niet met iedereen. Volgens het SCP leven 660 duizend landgenoten in armoede, onder wie 272 duizend onder de 18 jaar. Wat betekent dit voor die kinderen, is voor hen nog sprake van gelijke kansen? Eenmaal in de bijstand is het moeilijk eruit te komen. Als je een baan vindt, dan is er een gerede kans dat je er netto op achteruit gaat. Sowieso houd je tot aan modaal van iedere extra verdiende euro maximaal één derde euro over als gevolg van alle inkomensafhankelijke toeslagen en belastingkortingen. Boven modaal houd je van iedere extra euro minimaal 0,5 euro over. Is dat fair?”

Lijkt me van niet … De roep om het sociale stelsel van Nederland te hervormen wordt gaandeweg steeds sterker. Het is wachten op politici met moed die dit op durven te pakken. (Ik vermoed zomaar dat een serieus voorstel in een verkiezingsprogramma een flinke stemmentrekker zou kunnen worden.)

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Het experiment met de bijstand – resultaten in de media

Ja, lieve mensen, het  begon zo mooi hier, over dat experiment met de bijstand. Meer dan 100 reacties! En ik was écht van plan om jullie helemaal mee te nemen in het proces van onderzoek doen, de relevante literatuur, en al wat dies meer zij. Maar ja. Bleek dat “onderzoek doen” en “promoveren naast een reguliere baan” toch best veel werk te zijn, waardoor weinig tijd overbleef of te bloggen – nog los van alle persoonlijke zaken die tijd en aandacht vroegen. Dan bleek af en toe een paar regels schrijven over een stukje muziek toch makkelijker, dan hier op Sargasso (ook nog eens) de inhoud in te gaan.

Maar het onderzoek liep door. In Nijmegen, en ook in de andere experimenteergemeenten (Deventer, Groningen, Tilburg, Utrecht en Wageningen) waar andere onderzoekers zich op soortgelijke experimenten hebben gestort. En nu is het zo ver. De resultaten zijn binnen. Hieronder volgt een bloemlezing van wat er vandaag over verschenen is in de media.

Geen groot succes“. Nou, dat begint lekker, bij de (koppenmaker van) de NOS. Maar ik volg ze wel hoor: de gemeten effecten zijn niet spectaculair, en lijken ook nog eens in tegenspraak. Utrecht beetje meer uitstroom, Nijmegen beetje minder, maar in Nijmegen was het werkzoekgedrag wel verbeterd… maak er maar chocolade van. Maar het is natuurlijk hoe je succes definieert. Alle zes de experimenten zijn gelukt in de zin van dat ze zijn afgerond, dat er bruikbare data is opgehaald, en dat er dingen zijn geleerd. Maar van de andere kant, is dat misschien ook wel heel erg het perspectief van een onderzoeker.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Corona en de sociale zekerheid: bijstand, basisbaan, basisinkomen?

© Sargasso logo Kort

 

Het zijn interessante tijden voor mensen die interesse hebben in hoe de sociale zekerheid is georganiseerd. De aanleiding is vooral ellendig: het coronavirus is nog steeds een wereldwijde gesel. Niet alleen worden talloze mensen ernstig ziek en komen er velen te overlijden – ook raken mensen massaal hun baan kwijt, doordat de economie wereldwijd plat ligt. Wat betekent dit voor de sociale zekerheid, en hoe we die organiseren met elkaar?

Enerzijds laait de discussie over het basisinkomen weer op, nog feller dan voorheen. Over heel de wereld geven landen onvoorwaardelijk geld aan burgers om de ergste financiële noden te ledigen. Voor sommigen aanleiding om het basisinkomen weer te agenderen. Wat er overal op de wereld gebeurt op dit onderwerp en wat dit zegt over ‘het basisinkomen’, is een artikel (of een hoop artikelen) op zichzelf waard. Over een paar dagen worden de definitieve resultaten van het Finse experiment verwacht, dat zal de discussie een nieuwe zwengel geven.

Dichter bij huis, in Nederland, laait (ook) de discussie over de basisbaan weer op. Enkele maanden geleden werd er al voor gepleit door zowel de Wetenschappelijke Raad voor Regeringsbeleid als commissie Borstlap. Recent werd vanuit de vereniging voor sociale diensten Divosa nog voorgesteld om hiermee te experimenteren.

Het basisinkomen in Stockton, California

In de Verenigde Staten wordt een experiment gehouden met het basinkomen in Stockton, California. Het loopt nog, maar er zijn wel al eerste ervaringen.

The no-strings-attached stipend has also allowed Vargas to sleep better at night because he is secure about his family’s finances. “On a day-to-day basis I wake up a lot happier because I don’t have to be stressed, and because I get more sleep,” he said.

Vargas once spent most of his waking hours working, taking on side gigs as a handyman, landscaper and car mechanic just to make ends meet. He now spends some of that time with his family, helping him be a better father, he said.

“It enables me to have more family time to spend learning what my kids did at school, or reading books with them at night and going to the park,” he said. “I don’t have to take time away from my family because I would have to make money for those things I want to give them.”

Foto: klokwerk (cc)

Basisinkomen wint aan populariteit

ANALYSE - Het basisinkomen wint aan populariteit – niet alleen in het buitenland, maar ook in Nederland. Een overzicht van de laatste ontwikkelingen.

Deze week bleek uit een onderzoek door I&O Research in opdracht van de vereniging van het basisinkomen dat het aantal uitgesproken voorstanders voor een basisinkomen sinds 2016 niet noemenswaardig gestegen is, of zelfs lichtelijk daalt. Opvallend is echter de scherpe daling van het aantal uitgesproken tegenstanders van een dergelijk stelsel. Volgens de conclusies van het onderzoek zijn er nu in Nederland evenveel uitgesproken voor- als tegenstanders voor een stelsel met een basisinkomen.

Vooral kiezers linkse partijen voorstander

Kiezers van de Partij voor de Dieren, SP en GroenLinks zijn in meer dan de helft van de gevallen voor het basisinkomen. D66 kiezers waren 3,5 jaar geleden half/half verdeeld en zijn nu per saldo voorstanders. Onder PvdA-kiezers is het aantal voorstanders iets minder dan de helft.

Kiezers van VVD, SGP en Forum voor Democratie zijn voor meer dan de helft tegen een vorm van basisinkomen. Ook PVV- en CDA-kiezers zijn per saldo eerder negatief dan positief.

Maar laten we eerlijk zijn: de vraagstelling “bent u voor of tegen een basisinkomen” is vaag. Er zijn zeer uiteenlopende ideeën over een basisinkomen, en hoe dat te implementeren.

Foto: Ministero Difesa (cc)

Italiaanse Vijfsterrenbeweging maakt beloftes niet waar

ELDERS - De nieuwe Italiaanse regering van Lega en de Vijfsterrenbeweging vertoont nu al trekjes van de oude politiek.

Het was vooral een belofte van de Vijfsterrenbeweging (M5Stelle): alles moet anders. Ze werden bij de verkiezingen begin dit jaar de grootste met 33% van de stemmen, maar konden alleen regeren in een coalitie met de rechtse Lega, die 17% van de kiezers achter zich kreeg. Er kwam een regering met vicepremiers van elk van beide partijen en een onafhankelijke premier, Giuseppe Conte. Inmiddels lijkt vice-premier Matteo Salvini van Lega (foto) het een stuk beter te doen dan zijn collega Luigi Di Maio van de Vijfsterrenbeweging. Salvini wint het niet alleen van Di Maio in populariteit (58% tegen 51%). De opiniepeilingen laten bijna een verdubbeling van de aanhang zien voor de Lega (31%) tegen een verlies voor de Vijfsterrenbeweging (27%).

Di Maio heeft het moeilijk en het rommelt in zijn beweging. Een van de verkiezingsbeloftes was sluiting van een extreem vervuilend bedrijf, Ilva. Di Maio hield het open. Twijfels over het nieuwe gaspijplijnproject TAP van de kant van milieuminister Sergio Costa (M5Stelle) zijn overruled door premier Conte . Tot grote woede van de tegenstanders in Puglia die zich verzetten tegen de aanlanding van de gaspijplijn uit vrees voor schade aan de natuur en het teruglopen van het toerisme. De steun van M5Stelle voor de regio werd ook ingegeven door de wens een einde te maken aan het gebruik van fossiele brandstoffen. Maar het TAP-project, dat gas uit Azerbeidzjan naar Europa moet vervoeren, is al in een te vergevorderd stadium om het nog te stoppen, volgens premier Conte. Het is bovendien van groot belang voor de gehele EU, als alternatief voor de gastoevoer uit Rusland via de Nord Stream pijplijn door de Oostzee.

Quotes du Jour | Meer experimenten met het basisinkomen

“The reason we’re doing it is because the social security system has collapsed,” McDonnell told The Mirror. “We need a radical alternative and we’re going to examine that.”

Het kan verkeren. Zo gaat het hier op Sargasso er in de reageerderspanelen nog over of die basinkomendiscussies een stille dood gaan sterven… en zo komt Labour in het VK opeens met een plan voor experimenten met een basisinkomen. En niet alleen in het VK worden nieuwe plannen gesmeed: ook de Finnen, die een nieuwe regering hebben, lijken voor een tweede ronde te gaan:

Quote du Jour – dat basisinkomen in Ontario

Ja, daar hebben we het eerder over gehad. Maar het blijkt allemaal toch nog wat lelijker te zijn dan we hier toentertijd dachten. Een nieuw gekozen regering besloot om het lopende experiment met het basisinkomen in Ontario te beëindigen. Sommigen van ons en de reaguurders vonden dat jammer, anderen benadrukte dat het ook gewoon het democratisch proces is, waarbij een nieuwe regering nieuwe besluiten kan nemen. Maar een paar dingen blijken nu toch wat anders te liggen.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Vorige Volgende