Aquaduct

De scepsis rondom het Romeinse aquaduct in Nijmegen is doorgeschoten. Archeologen betalen hier namelijk voor fouten die niet zij hebben gemaakt. 1. In het oosten van Nijmegen ligt een oud Romeins aquaduct. De vijver, de geulen en de drie dammen zijn goed vergelijkbaar met antieke waterleidingen als die in Dorchester en Tongeren, maar er zijn weinig concrete vondsten gedaan. Hout, het materiaal waarmee de eigenlijke waterloop was gebouwd, is nu eenmaal vergankelijk en kan niet meer worden opgegraven. Het is daarom begrijpelijk dat er een stevige discussie is losgebarsten of de vijver, geulen en dammen wel door de Romeinen zijn aangelegd. Aanvankelijk waren het sceptische burgers die vragen stelden; later kwamen daar journalisten bij; daarna gaf de Nijmeegse Rekenkamer advies; tot slot oordeelde de Nijmeegse politiek dat er geen reden was tot twijfel. De affaire interesseert me, maar niet om de vraag of er werkelijk een aquaduct is geweest. Voor zover we weten, was het er. Voor zover we weten, is de kritiek onterecht. Daarom is de scepsis zo boeiend. De Nijmeegse archeologen betalen namelijk voor fouten die niet zij hebben gemaakt.

Door: Foto: copyright ok. Gecheckt 13-10-2022
Waan van de dag

Hoe voetbal klinkt als je niet van voetbal houdt

, door

Wat als archeologie – ervan uitgaande dat je daar totaal niet in geïnteresseerd bent – even vaak in het nieuws zou zijn als voetbal?

Een voorproefje:

Drunken people yelling at the screen. “SEND IT FOR CARBON DATING, YOU USELESS ***K!” “WHAT ARE YOU ON, MATE? DUST THE ANCIENT MEDALLION GENTLY! SMELTING METHODS OF THE TIME PRODUCED VERY SOFT AND IMPURE METALS EASILY PRONE TO DISFIGURATION!” All this from two men out of a crowd of twenty.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Post-Atheïst

Post-atheïst | Zionistische archeologie

, door

COLUMN - Het berichtje was even onopvallend als curieus: de grafkamer van de Joodse koning Herodes, waarvan Israëlische archeologen vijf jaar geleden met veel bombarie de ontdekking aankondigden, bleek bij nader inzien geen graf te zijn. Het gebeurt niet vaak dat men in Israël een archeologische vergissing erkent.

Er is daar namelijk iets vreemds aan de hand met de archeologie. Neem de huidige opgraving in Khirbet Qeiyafa, een heuvelfort uit de Vroege IJzertijd dat uitziet over de Vallei van Elah: de plaats waar David zou hebben gestreden met Goliath. Ik schrijf ‘zou hebben gestreden’, want de heldendaad wordt in de Bijbel ook toegeschreven aan een zekere Elhanan (2 Samuël 21.19). Aangezien men in de Oudheid de neiging had bijzondere daden toe te schrijven aan beroemde mensen, is het aannemelijker dat Elhanan dan David de eigenlijke held geweest. Dat weet elke oudheidkundige, dus ook de opgravers van Khirbet Qeiyafa.

Het onderzoek bracht een monumentalere nederzetting aan het licht dan was verwacht. Je kunt hier de mensen prachtig uitleggen hoe de archeologische puzzel werkt, maar dat is niet hoe de opgravers het presenteren: ze brengen het als een fort dat door koning David is gebouwd – hoewel dus onbewezen is dat hij hier ooit is geweest.

Foto: copyright ok. Gecheckt 15-11-2022

Archeologisch non-nieuws

, door

De bestudering van de Oudheid is een zinvolle bezigheid. Oudheidkundigen maakten een eind aan de letterlijke uitleg van de Bijbel en legden zo de grondslag van de Verlichting. Darwins evolutietheorie is geïnspireerd door de wijze waarop classici oude teksten reconstrueren. De krankjorume racistische theorieën van het nationaal-socialisme hadden alles te maken met gemakzuchtige uitleg van antieke etnografische literatuur. Oudheidkundigen dragen bij aan de vorming van onze cultuur en samenleving. Hun vak is belangrijk.

Dat de media aandacht aan de oudheidkunde besteden, is daarom terecht. Het gaat echter zo vaak verkeerd dat ik daar elke week twee of drie keer over kan bloggen. Vandaag is het een Nu.nl-bericht over het oude Egypte en morgen is het weer iets anders.

“Na tien jaar onderzoek heeft de Amerikaanse archeologe Angela Micol mogelijk een opmerkelijke vondst gedaan. Micol denkt twee nieuwe piramides te hebben gevonden in Egypte.”


Dat klinkt aardig, maar wie verder leest ontdekt twee dingen, en je hoeft geen oudheidkundige vooropleiding te hebben om te weten dat het bericht over Micol, althans in deze vorm, niet juist kan zijn.

“Ze ontdekte de bouwwerken via Google Earth. Op twee verschillende locaties in Egypte zijn via het programma ongebruikelijk gevormde vierhoekige ‘bergen’ gevonden die er mogelijk op wijzen dat daar piramides liggen verscholen.”

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

The Presurfer | Birthplace

, door

It has long been believed that modern humans emerged from the continent of Africa 200,000 years ago. Now Tel Aviv University archaeologists have uncovered evidence that Homo sapiens roamed the land now called Israel as early as 400,000 years ago – the earliest evidence for the existence of modern humans anywhere in the world.

The findings were discovered in the Qesem Cave, a pre-historic site located near Rosh Ha’ayin that was first excavated in 2000. Scientists performed a morphological analysis on eight human teeth found in the Qesem Cave. According to researchers, the discoveries made in the Qesem Cave may overturn the theory that modern humans originated on the continent of Africa.

Meer verstrooiing bij The Presurfer.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

The Presurfer | Ancestor Stones

, door

inca ruine

A British team of archaeologists on expedition in the Peruvian Andes has hailed as ‘sensational’ the discovery of some of the most sacred objects in the Inca civilisation – three ‘ancestor stones,’ which were once believed to form a precious link between the heavens and the underworld.

The find, which was made on an isolated Andean mountainside, provoked joy among local specialists and the experts present from, among others, the British Museum, Reading University and Royal Holloway, University of London. No examples of the ancestor stones were thought to have survived until now.

Meer verstrooiing bij The Presurfer, @presurfer.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Pompeii: welk monument volgt, en wanneer?

, door

Pompeii - Casa dei Vettii

Zaterdagochtend is in Pompeii een gebouw ingestort. De foto’s stonden op de voorpagina van de Italiaanse kranten, de president sprak er schande van, en ook in Nederland maakte het nieuws er melding van. In alle nieuwsberichten stond keurig vermeld welk gebouw het was en waar het voor diende: de Schola Armatorum Juventutis Pompeianorum – een hele mond vol modernistisch fantasielatijn, bij elkaar gefantaseerd door de archeologen die het gebouw in het begin van de twintigste eeuw hebben opgegraven.

Natuurlijk is het een schande dat dit gebouw is ingestort. En natuurlijk had het voorkomen kunnen en moeten worden. Maar het is geen verrassing. Nog geen twee jaar geleden stortte niet ver hiervandaan een deel van een façade in na een stevige regenbui. Als je met enige regelmaat in Pompeii komt zie je ook met enige regelmaat dingen die anders zijn dan ze de vorige keer waren, en, om het eufemistisch te zeggen: er is zelden sprake van een verbetering. Vooral in het deel van de oude stad dat voor het publiek afgesloten is, is de situatie ronduit abominabel, zoals wijzelf in 2008 ontdekten, toen het unieke vrijstaande toilet in het huis van de Zilveren Bruiloft met schilderingen en al ineen bleek gezegen.

Wat echter – vanuit het perspectief van een onderzoeker – een nog veel grotere tragedie is dan het feit dat dit gebouw is ingestort is het feit dat we niet precies weten wat voor gebouw is ingestort. Ja, natuurlijk, in alle gidsjes staat precies het door de kranten vlekkeloos opgedreunde verhaaltje, maar laat u niets wijsmaken: we weten het niet. Het gebouw is in de jaren vijftig gepubliceerd door de opgravers – een oppervlakkig verhaal dat niet grenst aan overinterpretatie, maar waarvoor overinterpretatie een eufemisme is – en daarna heeft nooit meer iemand ernaar omgekeken. Ik durf er wel wat op in te zetten dat er heel wat af te dingen is op de originele interpretatie van de opgravers, maar het zal moeilijk worden om met een alternatief op de proppen te komen: er resteren nog slechts foto’s.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Vorige Volgende