China haalt grondstoffen uit Afrika – en meer

De regering van Malawi heeft een overeenkomst getekend met het Chinese bedrijf Hunan Sunwalk voor een investering van 7 miljard dollar om de mijnbouwsector van het land te ontwikkelen. Een geweldig contract voor een van de armste Afrikaanse landen. Malawianen hebben al lange tijd te lijden onder een enorme inflatie (116% sinds december). Meer dan een derde van de bevolking is niet meer in staat om in de basisvoedselbehoeften te voorzien. De Chinese investering wordt een belangrijk keerpunt genoemd. Maar er moet nog veel worden uitgewerkt en de vraag is wie er het meest van deze investering gaat profiteren.  China heeft zich opgewerkt tot de belangrijkste handelspartner van Afrika. In tegenstelling tot het westen dat neerkijkt op hulphoevende landen die zich afkeren van de oude koloniale machten erkende China 'niet alleen de economische waarde van Afrika vanwege zijn grondstoffen, maar ook de strategische waarde van Afrika’s vele VN-lidstaten, die invloedrijk zijn op het wereldtoneel'. China koopt vrienden. Met investeringen, kennis, expertise én leningen die natuurlijk ooit moeten worden terugbetaald. China kan ook wat vragen van Afrika. Tegelijk met het nieuws over de investering van Hunan Sunwalk kwam het bericht dat president Lazarus Chakwera pardon heeft verleend aan Lin Yunhua, zijn vrouw Qin Hua Zhang en anderen die in Malawi vastzaten voor stroperij. Over het verband kan men speculeren. Maar natuurbeschermers zien er een slecht teken in voor het behoud van de nog bestaande biodoversiteit in Malawi. In 2019 werden de Chinezen gearresteerd vanwege het bezit van olifantstanden, nijlpaardtanden en neushoornhoorns die konden worden herleid tot dieren die waren gedood in het Liwonde National Park in Malawi. Het Openbaar Ministerie omschreef het Lin-Zhang-netwerk als een ‘gevaarlijk syndicaat’ dat in de hele regio criminaliteit in de natuur financierde en organiseerde, met smokkelroutes tot in China en andere illegale marktcentra. Lin en Zhang kregen respectievelijk 14 en 11 jaar gevangenisstraf. Dat ze nu al vrijkomen, nog voordat ze de helft van hun straf hebben uitgezeten is opmerkelijk.  Stropers doen lucratieve zaken met China. Er is nog steeds veel vraag naar ivoor en naar de schubben van schubdieren. Kwakzalvers beweren, zonder enig bewijs, dat ze een scala aan aandoeningen kunnen genezen, waaronder verstopte melkklieren, reuma en problemen met de bloedsomloop. De handel in dieren en lichaamsdelen is riskant voor de volksgezondheid. De coronapandemie wordt ook wel gelinked aan de handel in wilde dieren. Ratten die uit Vietnam in China werden geïmporteerd voor consumptie 'testten positief op zes verschillende coronavirussen. Belangrijker nog, de incidentie van infectie nam aanzienlijk toe tijdens hun reis.' In heel Azië worden wilde dieren, waaronder knaagdieren, schubdieren en vleermuizen, vaak illegaal over duizenden kilometers vervoerd in drukke en chaotische omstandigheden. Ze worden gebruikt in restaurants en voor traditionele medicijnen.  In Afrika bloeit de handel in ivoor. Zo kampt Botswana, dat ooit werd beschouwd als een toevluchtsoord voor wilde dieren, nu met een toename van stroperij. De slagtanden worden het land uit gesmokkeld door goed georganiseerde, goed bewapende en geavanceerde bendes Zambianen die opereren voor syndicaten in en rond de hoofdstad Lusaka. De slagtanden worden in Zambia in kleine stukjes gesneden, waarna ze worden verpakt en via andere delen van Afrika worden vervoerd en vervolgens naar Azië worden verzonden.

Foto: Christopher Michel (cc)

Soedan verhongert

Volgens recent VN onderzoek heerst er een ongekende hongersnood in minstens vijf regio’s van de staten Noord-Darfur en Zuid-Kordofan in het door oorlog geteisterde Soedan. Honderdduizenden mensen dreigen het niet te overleven. Miljoenen kinderen en zwangere vrouwen zijn ondervoed. ‘Nog nooit in de moderne geschiedenis hebben zo veel mensen te maken gehad met honger en hongersnood als nu in Soedan,’ zo waarschuwden deskundigen in opdracht van de VN-Mensenrechtenraad vorig najaar al. Honger is een onzichtbaar oorlogswapen, schreef Le Monde.

De oorlog tussen het regeringsleger en de opstandige Rapid Support Forces (RSF) duurt nu bijna twee jaar. De RSF heeft zich recentelijk onder meer schuldig gemaakt aan dodelijke aanvallen op een ziekenhuis, een vluchtelingenkamp en twee dorpen in de zuidelijke White Nile provincie waar 200 onbewapende bewoners werden gedood. Enkele vooraanstaande RSF-leiders zijn momenteel in Kenia, waar ze naar verwachting plannen zullen aankondigen om een ​​eigen regering te vormen in de gebieden die onder hun controle staan. Het regeringsleger heeft begin januari het strategisch gelegen Wad Madani heroverd. Vluchtelingen keerden ondanks de verwoesting en plundering van hun stad terug uit opvangkampen bij de oostelijke havenstad Port Sudan. In de hoofdstad Khartoem en zuidelijke en oostelijke delen van het land zijn de rebellen nagenoeg verdreven. Het westen is in handen van de RSF. In de regio Darfur zou de RSF een etnische zuivering doorvoeren tegen ethnische Massalit en niet-Arabische gemeenschappen. Er is nog geen enkel uitzicht op een einde aan de gevechten.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Closing Time | Adounia

Toeareg-blues, uit midden Afrika, we hebben het genre  al vaker gehoord op Sargasso. Maar dit nummer is voor een bluesje eigenlijk best wel vrolijk en dansbaar.

Etran de L’Aïr komt uit Agaddez, Niger, en wordt gevormd door broers en neven, misschien dat daarom het geluid zo hecht klinkt.

En ja, waarom zou je als man geen roze mogen dragen als het je zo goed staat?

Foto: Rescued by Rover (cc)

Racisme in de oorlogsgeschiedenis

ACHTERGROND - De Britse prinses Anne onthulde vorige maand in Kaapstad een monument voor merendeels zwarte Zuid-Afrikaanse mannen die in de Eerste Wereldoorlog in Oost-Afrika het Britse leger hielpen de Duitsers te verslaan. De 1.772 mannen vervulden gevaarlijke en slopende taken als niet-strijder in Oost-Afrika, maar tot nu toe hadden ze geen graf of herdenkingsplaats.

In 2021 heeft het Verenigd Koninkrijk zijn excuses aangeboden nadat in een rapport werd gesteld dat “alomtegenwoordig racisme” de oorzaak was van het feit dat er geen eer werd betoond aan ten minste 100.000 zwarte en Aziatische soldaten die aan de kant van het land waren gesneuveld. De Commonwealth War Graves Commission (CWGC) waarvan prinses Anne voorzitter is, werd in 1917 opgericht als de Imperial War Graves Commission. Het was de bedoeling om  al degenen uit het Britse rijk te herdenken die hun leven verloren in de Eerste Wereldoorlog met namen gegraveerd op een grafsteen of op een gedenkteken. Uit een onderzoek uit 2021 bleek dat 116.000 tot 350.000 slachtoffers van de Eerste Wereldoorlog nooit zijn herdacht. Een brief uit 1923 van de koloniale gouverneur van de Gold Coast (nu Ghana), geciteerd in het rapport, zei dat Afrikanen “nauwelijks in een staat van beschaving verkeerden om zo’n gedenkteken te waarderen”.

Foto: Lilmonster Michi (cc)

Van Europa naar elders in de wereld

Meer dan tien jaar heb ik op deze plek geschreven over nieuws uit Europese landen. Elders in de wereld was oorspronkelijk de naam van Sargasso’s buitenlandrubriek. Dat werd bij een krimpende buitenlandredactie al vrij snel Elders in Europa. Maar nu, in 2025, is het meer dan ooit van belang om over de grenzen van het oude continent heen te kijken. De geopolitieke verhoudingen waarin Europa lang een stabiele factor is geweest beginnen te wankelen. Global South, het mondiale zuiden waar de overgrote meerderheid van de wereldbevolking woont, laat van zich horen. Het samenwerkingsverband van de BRICS-landen, de concurrent van de westerse G7, heeft afgelopen dinsdag Indonesië als tiende lid verwelkomd. Het is een teken dat de BRICS coalitie aan gezag wint. In het mondiale zuiden kijkt men niet langer alleen naar het westen. Afrika luistert niet meer naar ons, schreef ik vorige week. We doen er daarom goed aan meer naar Afrika te luisteren. En naar al die landen elders in de wereld waar veel te weinig naar geluisterd wordt.

Iemand die dat nog niet begrepen heeft is de Franse president Emmanuel Macron. In een toespraak voor zijn ambassadeurs sprak de Franse president maandag over de militaire banden met Afrikaanse landen, die in de afgelopen jaren een voor een zijn gesneuveld. “Ze zijn vergeten ons te bedanken,” zei hij. De leiders van de landen die zich de afgelopen jaren hebben losgemaakt van het Franse kolonialisme reageerden verbolgen. De militaire steun heeft hen niet bevrijd van het terrorisme. De regering van Tsjaad laakt Macron’s “minachtende houding tegenover Afrika en de Afrikanen”. De regering verwijst naar de grote aantallen West-Afrikaanse soldaten die aan de Franse kant meevochten tijdens de twee Wereldoorlogen, “een feit dat Frankrijk nooit echt heeft erkend.” Ook premier van Senegal, Ousmane Sonko, wijst daar op: “Als Afrikaanse soldaten (…) tijdens de Tweede Wereldoorlog niet waren ingezet om Frankrijk te verdedigen, was het mogelijk nog Duits geweest.” Macron lijkt het voor Frankrijk goed verpest te hebben in Afrika. “Je crois qu’il se trompe d’époque“, zei de president van Tsjaad in zijn nieuwjaarstoespraak. Oftewel: “ik denk dat hij zich in het tijdperk vergist.”

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Closing Time | Afrique Victime

Muziek uit Niger, erg aanstekelijke muziek uit Niger, met een onweerstaanbaar ritme. Hoe moet deze muziek gelabeld worden, rock met Toeareg-invloeden? En dat laatste slaat niet alleen op de muziek maar ook op de kleding die gedragen wordt bij de optredens. Wel zo herkenbaar. Het uitbundige gitaarspel van de linkshandige Mahamadou Souleymane wordt overal, terecht, geroemd, maar vergeet die drummer ook niet. Hoe houdt hij dat vol? De zang gaat in het Tamasheq’s, dus daar versta ik niets van. Maar bij Afrique Victime kan ik me wel wat voorstellen. De muziek is erg dansbaar, maar dat was wel duidelijk, en in 2022 speelt de band in Nederland. Als we dan allemaal weer heen en mogen reizen natuurlijk.

Foto: Lisa de Vreede (cc)

Afrika luistert niet meer naar het westen

COLUMN - De dominantie van het westerse wereldbeeld lijkt af te nemen. De oorlogen in Israël en Oekraïne worden niet overal volgens het geijkte westerse patroon beoordeeld. Maar dat dringt hier nog maar langzaam door. Ongeloof en verontwaardiging overheersen de reacties als er elders in de wereld geluiden te horen zijn die niet aansluiten bij wat in het ‘vrije westen’ wordt gehoord.

Zo kreeg VN secretaris Guterres de wind van voren toen hij in Moskou op een conferentie van BRICS landen verscheen en daar ook een gesprek had met Poetin. Israël krijgt elders aanmerkelijk minder steun dan in Europa en de VS. De genocide die plaatsvindt in Gaza werd bij het Internationaal Gerechtshof aangekaart door Zuid-Afrika, niet door westerse landen zoals Nederland die zich altijd hard hebben gemaakt voor mensenrechten.

In grote delen van de wereld is het initiatief van Zuid-Afrika toegejuicht. Maar in Europa en in de VS worden pro-Palestijnse stemmen veroordeeld, gecanceld en met pek overgoten. Poetin is fout en iedereen die met Poetin praat is dus ook fout. Israël is goed, verdient onze steun en er valt daarom niet te praten over sancties of boycots. In Duitsland, een leidende natie in de EU, is het lot van Israël als ‘staatsraison’ onvoorwaardelijk verbonden aan dat van de Bondsrepubliek. De holocaust lijkt een veroordeling van een nieuwe genocide te verhinderen.

Foto: CIFOR-ICRAF (cc)

Geopolitiek in de Sahel

ANALYSE - In Niamey, de hoofdstad van Niger, vond vorige week een conferentie plaats van anti-westerse groepen uit alle delen van de wereld. De slotverklaring van de conferentie haalt uit naar de NAVO, de Verenigde Staten en de Europese koloniale machten, in het bijzonder Frankrijk. De conferentie steunt het samenwerkingsverband Alliance des États du Sahel (AES) dat de drie Sahellanden Niger, Mali en Burkina Faso vorig jaar sloten. ‘Wij zijn optimistisch dat deze regeringen, door te blijven luisteren naar hun bevolking, hun doelstellingen voor volledige nationale bevrijding zullen verwezenlijken en een bijdrage zullen leveren aan het bredere doel van een verenigd en vrij Afrika.’

In het westen wordt met argusogen gekeken naar wat er in dit deel van Afrika gebeurt en dan met name naar de rol van Rusland en de nauw met het Kremlin verbonden Wagnergroep. Het nieuwe samenwerkingsverband AES is opgericht als een onderling defensief pact toen het bestaande regionale, primair economische, bondgenootschap ECOWAS dreigde tussenbeide te komen na een coup van het leger in Niger. De militaire leiders van de Niger, Mali en Burkina Faso besloten daarop het lidmaatschap van ECOWAS op te zeggen (‘onze Brexit’ citeerde De Volkskrant een criticus). In juli van dit jaar bevestigden de militaire leiders van de drie landen hun bondgenootschap dat inmiddels verder gaat dan de landsverdediging. Recent is gesproken over één paspoort voor de inwoners van alle drie de landen.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Avondopname van 'To Breathe' over de Oud Singel © Kimsooja (2019) © foto Wilma Lankhorst.

Kunst op Zondag maakt kunstronde door Leiden

VERSLAG - Zoek je nog een bestemming voor een keuzedag met de trein? Dan is Leiden misschien een idee. In verschillende musea zijn daar de komende tijd interessante tentoonstellingen te ontdekken. Van de kunst in Afrika tot een roerige tijd in Japan. Van de geschiedenis van Suriname met Anton de Kom, tot archeologische parels en hedendaagse kunst uit Korea.

Leiden_Kimsooja enkele impressie © foto Wilma_Lankhorst.

Kimsooja enkele impressie uit Thread Roots © foto Wilma Lankhorst.

Kimsooja in De Lakenhal

Museum De Lakenhal heeft de primeur met de Koreaanse kunstenaar Kimsooja (1957). Haar eerste solo-museale-tentoonstelling in ons land heet ‘Thread Roots’ (draadwortels). Het werk is in zes zalen te zien. Iedere bezoeker krijgt een klein boekje met een plattegrond met daarop de rode draad als wegwijzer. Op de begane grond van het museum zijn twee zalen exclusief ingericht met variaties van draadwortels. In de eerste zaal hangen twee grote videoschermen waarop je korte filmfragmenten van Kimsooja’s ontmoetingen ziet. In Thread Roots onderzoekt Kimsooja haar culturele geschiedenis binnen haar ontwikkeling als kunstenaar. Daarbij legt ze ook een directe relatie naar de collectie van de Lakenhal.

Je kunt de ‘draadwortels’ Thread Roots van Kimsooja nog tot en met 21 juli ontwarren in Museum De Lakenhal in Leiden. Kijk hier voor de details.  Museum De Lakenhal is gratis te bezoeken met de Museumkaart.

Foto: Nina R (cc)

Een wolkenkrabber op de savanne

RECENSIE - De ooit hechte band tussen Europa en Afrika staat onder druk. Europese landen hebben het op dit continent lang voor het zeggen gehad. Ook na de dekolonisatie in de tweede helft van de vorige eeuw bleven Afrikaanse landen nog afhankelijk van de oude koloniale machten. Sommigen spreken van rekolonialisatie door het westen. Maar sinds de eeuwwisseling zien we de aandacht van Afrikaanse landen verschuiven naar Azië. De steun van westerse regeringen voor mensenrechten en persvrijheid werd door sommige machthebbers ervaren als politieke inmenging en cultureel imperialisme, schrijft Koert Lindijer. ‘Zij vlogen voor prijzige infrastructurele projecten voortaan naar Bejing’.

Lindijer woont en werkt sinds 1983 als Afrika-correspondent voor de NRC en de NOS in Nairobi, Kenia. De huidige miljoenenstad (foto) was ooit een gehucht langs de nieuwe, vanaf de kust aangelegde spoorweg die het land moest ontsluiten. De plek was begin vorige eeuw vanwege de hoogte aantrekkelijk genoeg voor een nederzetting van blanke kolonisten. Veertig jaar berichtte Lindijer over Kenia en omringende landen zoals Ethiopië, Eritrea, Soedan, Oeganda, Congo en Rwanda. Hij legde zijn ervaringen onlangs vast in Een wolkenkrabber op de Savanne.

Over een buurland van Kenia lezen we weinig: Tanzania. Veertig jaar geleden was er een groot verschil tussen Kenia en Tanzania. Kenia was onder leiding van de corrupte president Daniel arap Moi een dictatuur. Tanzania ontwikkelde zich onder Julius Nyerere in socialistische richting. Op de NRC redactie kreeg Lindijer van zijn hoofdredacteur te horen dat de krant ‘nooit positief over socialisme’ schrijft. ‘Mijn hoofdredacteur kende de wereld vanuit Europees perspectief, en dat was in die tijd de context van de Koude Oorlog. Hij plakte witte plakkaten op niet-witte werelddelen en plaatste Tanzania achter een ijzeren gordijn.’ Het is jammer dat Lindijer de vergelijking tussen Kenia en Tanzania later niet meer maakt en in zijn boek vooral schrijft over de meest oproerige en gewelddadige buren zoals Ethiopië en Congo.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Volgende