De waarde van de Woo moet nog bewezen worden

Vorige maand is de Woo (de Wet open overheid) van kracht geworden. Het is de opvolger van de Wob (Wet openbaar bestuur). De Woo regelt het recht van burgers op informatie van de overheid, lezen we op de site van de Rijksoverheid. 'Zo krijgt iedereen meer inzicht in het handelen van de overheid,' staat er. Dat is een belofte die nog waargemaakt moet worden. Het verleden van de openbaarheid van overheidsinformatie stemt ons helaas niet optimistisch. De Nederlandse overheid heeft grote moeite met openheid, alle bezweringen over 'transparantie' ten spijt. Ik heb er de afgelopen vijftien jaar op Free Flow of Information talloze voorbeelden van gegeven. De nieuwe wet, die een lange voorgeschiedenis heeft, gaat in tegenstelling tot de vorige uit van de plicht tot actieve openbaarheid van verschillende categorieën informatie - bijvoorbeeld wetten, convenanten en onderzoeksrapporten. Bestuursorganen moeten ervoor zorgen dat deze informatie voor iedereen op één digitale plek vindbaar en doorzoekbaar is. Dit is de website open.overheid.nl. Nu zul je daar niet meteen alles kunnen vinden. De overheid heeft 'gekozen' voor een gefaseerde aanpak. Bedoeld wordt: we zijn qua ICT en menskracht niet in staat te voldoen aan wat de wet beoogt. Geen register Nieuw is een adviescollege dat naast het geven van gevraagd en ongevraagd advies ook klachten van journalisten kan behandelen. Daarvoor opent het college per 1 september een klachtenloket. Het is een van de weinige verbeteringen voor de openbaarheid van overheidsinformatie. In de procedures en beslistermijnen is er niet veel veranderd ten opzichte van de oude Wob. De reikwijdte van de wet is ietwat opgerekt. Bij de parlementaire behandeling van de wet zijn alsnog bedrijfs- en fabricagegeheimen die het bedrijfsleven verplicht met de overheid deelt uitgesloten van informatieverzoeken. Er is daarnaast geen register verplicht gesteld dat opsomt welke informatie überhaupt beschikbaar is bij de overheid of bij onder de overheid vallende instanties. Dat laatste biedt de vierde macht nog steeds een eenvoudige uitweg om nieuwsgierige burgers en journalisten de deur te wijzen: wat u vraagt hebben we niet. Het antwoord daarop zal zijn: geeft u dan maar alles wat u wel heeft. Ik betwijfel of de woo-ambtenaar daar zo blij mee zal zijn. EZ en het Groningse gas De Woo geeft alles bij elkaar nog geen garantie dat belangrijke overheidsinformatie toch niet op de een of andere wijze kan worden achtergehouden. Zoals in het voorbeeld dat de NRC maandag publiceerde: EZ frustreerde actief openbaarmaking documenten over Groningse gaswinning. Topambtenaren van het ministerie van Economische Zaken hielden gaswinningsbedrijf NAM en handelshuis Gasterra uit de wind door notulen van het Gasberaad waarin EZ in 2014 met het betrokken bedrijfsleven overlegde over de toekomst van de gaswinning te verbergen voor Wob-inzageverzoeken. De directeur-generaal Energie van EZ zegt te zullen aangeven dat hij 'alleen in zijn rol als Regeringsvertegenwoordiger beschikt over deze concepten [van het winningsplan], waarmee deze stukken dus zullen worden gesignaleerd als niet aanwezig op het departement'. De Groninger Bodembeweging die wilde weten wat er allemaal bekokstoofd werd had het nakijken. Enkele maanden later belooft het ministerie de bedrijven opnieuw er voor te zullen zorgen dat een Wob-verzoek niet zal worden gehonoreerd. Daardoor wordt niet bekend dat de NAM in 2013 na de befaamde aardbeving in Huizinge een recordhoeveelheid gas heeft gewonnen. Tweede Kamerlid Omtzigt ziet, met verwijzing naar het toeslagenschandaal, een patroon: 'Jarenlang Kamervragen foutief beantwoorden en Wob-stukken achterhouden, betekende dat het schandaal veel langer verborgen bleef en de kwalijke praktijken langer konden voortduren.' Of de Woo dergelijke praktijken kan voorkomen valt nog te bezien. Ik vrees dat er in Den Haag veel meer moet gebeuren om echte openheid van zaken te krijgen. [overgenomen van Free Flow of Information]

Quote du Jour | Conclusies hard binnengekomen

De conclusies van de parlementaire enquêtecommissie over de gevolgen van de gaswinning in Groningen zijn “hard binnengekomen” bij premier Mark Rutte. Dat zei hij vrijdag op zijn wekelijkse persconferentie.

Obligate woorden van onze premier. Als eindverantwoordelijke voor het regeringsbeleid van de afgelopen 4517 dagen was hij op de hoogte van de situatie in Groningen. Er is immers vaak genoeg over gesproken in de ministerraad en het is vaak genoeg in de media en het publieke debat aan de orde geweest.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Roel Wijnants (cc)

Luis in de pels

RECENSIE - Op Tweede Kerstdag 1986 wordt Assen rond 8 uur ’s morgens opgeschrikt  door een lichte aardbeving met een kracht van 2,8 op de schaal van Richter. Het KNMI meldt dat het de eerste aardschok is die in Drenthe wordt gemeten. Een link met de gaswinning wordt echter onmogelijk gehouden. Sociaal geograaf Meent van der Sluis gaat onmiddellijk op onderzoek uit, verzamelt getuigenissen en diept eerdere verhalen op over aardschokken in 1976, 1980 en 1984. Op 22 januari 1987 publiceert de NRC een artikel waarin Van der Sluis aan de hand van nogal technische beschouwingen zijn theorie uiteenzet over het verband tussen de aardschokken en de gaswinning. Hij acht de mogelijkheid van een ‘flinke klapper’ niet uitgesloten en waarschuwt voor de stabiliteit van de zoutkoepels die zijn aangewezen voor opslag van radioactief kernafval.

Bodemdaling en gaswinning

Die zoutkoepels hadden al eerder de aandacht van de Drentse activist Van der Sluis. Er was veel verzet in Drenthe tegen de plannen van de regering Den Uyl om de zoutkoepels te gebruiken voor atoomafval. In Gasselte vindt op 2 juni 1979 een demonstratie plaats van 25.000 mensen en er komen meer acties, zoals een ludieke ‘boortorenverbranding’. Meent van der Sluis onderbouwt de protesten met zijn kennis van de bodem in de noordelijke provincies. Hij neemt onvermoeibaar deel aan alle acties ter bescherming van het natuurlijk milieu in zijn omgeving en bereikt met zijn wetenschappelijk onderbouwde argumenten regelmatig de media. Als docent, eerste aan de Pedagogische Academie en later aan de Landbouwhogeschool neemt hij zijn studenten mee voor onderzoek naar de gevolgen van bodemdaling. In 1989 en 1990 publiceert hij twee rapporten over de bodembeweging in de noordelijke provincies in relatie tot de gaswinning. Van der Sluis is bijna twaalf jaar lid van de Provinciale Staten van Drenthe voor de PvdA. Daar zet hij zijn strijd tegen bodemdaling en de gaswinning voort. Het wordt hem niet in dank afgenomen. Hij wordt niet geloofd. Onder aanvoering van de afdeling PR van de NAM wordt hij weggezet als ondeskundige charlatan. In de PvdA blijft hij de onbehouwen, ondiplomatieke solist en dwarsligger die sommige van zijn collega’s liever zien gaan dan komen. Het is pijnlijk dat hij nooit heeft geweten dat zijn inzichten zoveel jaren na zijn vroegtijdige dood in 2000 nu gemeengoed zijn geworden.

Foto: Kim Seng (cc)

Texaanse energieproblemen

ANALYSE - In de eerste helft van februari werd Texas geteisterd door stevige winterstormen, die gepaard gingen met temperaturen tot 22 graden onder het vriespunt. Door de kou viel in delen van Texas de energievoorziening uit, zowel de elektriciteitsproductie als de gasproductie kwam in de problemen. Rechtse media, zoals Fox News, waren er als de kippen bij om de schuld aan stilvallende windmolens te geven. Terwijl anderen het stilvallen van gas-, kolen- en kerncentrales de schuld gaven. Inmiddels lopen er hoorzittingen en doemt een beter beeld van de Texaanse problemen op.

Situatie Texas

Texas is een van de grootste producenten van olie- en gas binnen de VS, en ook een van de grootste staten als het gaat om windenergie. Tegelijkertijd is het Texaanse elektriciteitsnetwerk nauwelijks verbonden met de elektriciteitsnetwerken van naburige staten. Door deze geringe verbondenheid van het elektriciteitsnetwerk ontloopt Texas federaal toezicht op het elektriciteitsnetwerk. Waardoor Texas een veel vrijere elektricteitsmarkt heeft dan andere staten. Ook is het toezicht op de elektriciteitsmarkt en de gasmarkt in Texas gescheiden.

Basis van het probleem

Texas had in 2011 al een keer te maken met extreme kou, maar lijkt daar onvoldoende van te hebben geleerd. Uit het verslag van de hoorzittingen die momenteel bezig zijn komt naar voren dat de vrije markt in combinatie met slechte afstemming tussen de toezichthouders van het elektriciteits- en gasnetwerk aan de basis van de problemen lagen. Het gasnetwerk en de maximale gasvraag is bepaald op basis van de piekvraag in de zomer voor koeling. De toezichthouder op de gasmarkt heeft geen rekening gehouden met de gelijktijdige vraag naar gas voor verwarming en voor elektriciteitsproductie. Ook is door de toezichthouders op de gas- en elektriciteitsmarkt geen rekening gehouden met de verbondenheid tussen de gas- en elektriciteitsmarkt in met name de wintermaanden. Hier lijkt zich de opdeling over verschillende toezichthouders te wreken.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Quote du Jour | Niet goed genoeg geluisterd

De betrokken partijen, ook Shell, hebben niet goed genoeg geluisterd naar de mensen in Groningen toen zij hun zorgen uitten over de schades aan hun huizen en over de veiligheidsrisico’s van de gaswinning. Er is decennialang te weinig geïnvesteerd in de leefbaarheid en economie van het Noorden. Wij hebben hier als bedrijf belangrijke lessen te leren.

Marjan van Loon, president-directeur van Shell Nederland, reageerde gisteren op het rapport van de parlementaire enquêtecommissie die onderzoek deed naar de gaswinning in Groningen. Ooit begon ik hier op Sargasso het dossier “Aardbevingen in Groningen”. Destijds, 8 januari 2014, was al lang en breed bekend dat de aardbevingen in Groningen een gevolg waren van de gaswinning. Met een goed gevuld arsenaal aan smoezen werden de Groningers toegang tot een rechtmatige schadevergoeding onthouden.

Foto: copyright ok. Gecheckt 06-11-2022

Zeven jaar na de aardbeving bij Huizinge, een bestandsopname

ANALYSE - Vandaag is het precies 7 jaar geleden dat Groningen werd opgeschrikt door een aardbeving met een kracht van 3,6 op de schaal van Richter. Reden voor gastauteur Herman Damveld om de balans op te maken.

1 De aardbeving bij Huizinge op 16 augustus 2012

Op 16 augustus 2012 ’s avonds om één minuut over half elf was er een aardbeving bij Huizinge in de gemeente Loppersum. Het KNMI stelde aanvankelijk dat de aardbeving een kracht had van 3.4 op de schaal van Richter, maar heeft dat op 29 januari 2013 bijgesteld naar 3.6.

2 Sindsdien 736 aardbevingen

De NAM heeft een website waar allerlei gegevens over de gaswinning en de gevolgen daarvan worden bijgehouden. Zo kan men daar vinden dat er sinds augustus 2012 nog eens 736 aardbevingen zijn geweest in het Groningen-veld. De zwaarste waren bij Zeerijp op 8 januari 2018 om 15.00 uur met een kracht van 3.4 op de schaal van Richter en bij Westerwijtwerd op 22 mei 2019 om 5:49 uur met eveneens een kracht van 3.4.

3 Sinds Huizinge 219 miljard kuub gas gewonnen

Op de website van de NAM kunnen we vinden hoeveel gas er gewonnen wordt. Het gaat dan om gegevens per kalenderjaar of per gasjaar (van 1 oktober tot 30 september). Daarom kunnen we de gaswinning vanaf augustus 2012 niet op de kubieke meter nauwkeurig bepalen. We hebben daarnaast gebruik gemaakt van een rapport dat het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) op 28 mei van dit jaar heeft gepubliceerd over de gaswinning. Met behulp van deze gegevens hebben we uitgerekend dat sinds de aardbeving bij Huizingen 219 miljard kubieke meter gas gewonnen is uit het Groningen-veld.

Foto: Aardgaswinning Nederland op basis van CBS Statline copyright ok. Gecheckt 01-03-2022

De toekomst van gaswinning in Nederland

NIEUWS - Minister Wiebes van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat heeft begin 2018 aangekondigd dat de gaswinning in Groningen vanaf 2030 beëindigd wordt. NAM maakte vorig jaar al duidelijk dat het veld tegen die tijd ook al leeg is of niet meer op het huidig niveau kan produceren. NAM is inmiddels begonnen met de ontmanteling van de eerste productielocaties in Groningen. Om de gasbaten nog wat langer binnen te laten komen is de rijksoverheid er veel aan gelegen om de gaswinning uit kleine velden op te voeren. In antwoord op schriftelijke Kamervragen van Tierry Baudet stelt minister Wiebes dat hij een toename van de binnenlandse gasproductie verwacht.

Het voorgenomen verbod op het gebruik van kolen voor elektriciteitsproductie moet ertoe leiden dat er per 1 januari 2030 geen kolen meer gebruikt worden voor de productie van elektriciteit. Hiermee wordt verzekerd dat het verbod op kolen een aanzienlijke bijdrage levert aan het realiseren van de ambitie uit het klimaatakkoord van 49% CO2-reductie. Dit heeft invloed op de samenstelling van het Nederlandse productiepark. Welke energiebronnen de weggevallen productie als gevolg van het verbod zullen opvangen is afhankelijk van de ontwikkelingen op de elektriciteitsmarkt en daarmee onzeker. Op basis van de analyse van Frontier Economics (2018) is onze inschatting dat de voorgenomen wet zal leiden tot een toename van de import en een toename van de binnenlandse productie van gas en biomassa.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Closing Time | Beds are burning

In 1987 scoorde de Australische band Midnight Oil een hit met het nummer Beds are burning. Het nummer was een aanklacht tegen de wijze waarop sinds de aankomst van Westerse kolonisten is omgegaan met de rechten van de Aboriginals, de oorspronkelijke bewoners van Australië. Tijdens de Olympische Spelen van Sydney speelde Midnight Oil het nummer, geheel gekleed in zwart met in het wit de tekst Sorry op hun kleding. Een verwijzing naar het gegeven dat de toenmalige Australische premier dat woord niet over zijn lippen kreeg richting de Aboriginals. De zanger van Midnight Oil werd later nog parlementariër en minister.

Foto: Groninger Gasveld, gaswinningslocatie Wildervank (bron)

Dagblad van het Noorden: Ik wacht (8-14)

ACHTERGROND - In het gaswinningsgebied in Groningen leven nog altijd vele Groningers in onzekerheid. Een jaar na de aardbeving in Zeerijp wachten nog altijd vele Groningers op een oplossing voor de schade aan hun huis.  In de serie Ik wacht portretteert het Dagblad van het Noorden die Groningers. Elke dag eentje. Ze vertellen over het gesteggel met de instanties, over hun angsten, over hun teleurstellingen. Op Sargasso plaatsen we quotes uit en links naar deze verhalen. Maximaal zeven verhalen per keer.

Ik wacht (8): Tineke Bieringa-Spakman uit Delfzijl

Hoeveel schade:

In elk geval meer dan de 416,02 euro die mij nu is toegezegd. Belachelijk bedrag.

Waar wacht u op?

Op een second opinion.”

Hoe lang wacht u al?

Sinds mijn tweede schademelding in 2016.

Wat betekent dit in uw leven?

Ik ben bang dat de kastjes naar beneden komen en ik vond die beving in 2013 angstaanjagend. Maar dat er hier huizen op instorten staan en mensen nog steeds wachten, vind ik verschrikkelijk. Zij moeten geholpen worden, dat is belangrijker dan dit.

Lees verder.

Ik wacht (9): Henk en Frea Koster uit Loppersum

Hoeveel schade:

Dat weet ik niet. We hebben meerdere schadegevallen gehad. Nu hebben we nog een aantal scheuren in de muren van de schuur.

Gaswinning Groningen stopt in 2022

Het kabinet wil dat er veel eerder een eind komt aan de gaswinning in Groningen dan eerder was gepland. Minister Wiebes gaat nu uit van medio 2022. Eerder was nog sprake van 2030. Wiebes zegt verder dat de gaswinning volgend jaar al onder het ‘veilige niveau’ van 12 miljard kubieke meter komt, namelijk 11,8 miljard, in plaats van de eerder gedachte 15,9 miljard. In het geval van een strenge winter kan het nodig zijn dat ook na 2022 nog gas kan worden gewonnen en daarom wordt het gasveld pas op een later moment helemaal afgesloten.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Volgende