serie

Vaste Gasten

Net als je even inkakt, prikken onze Vaste Gasten je weer wakker met hun scherpe pen.


Foto: daisy.images (cc)

Kiezen en Delen | Verdient u wel genoeg?

COLUMN - Je gezondheid heeft invloed op je werk. Dat weet je werkgever ook: niet voor niets biedt die je fitnessmogelijkheden en conditietests aan. Uit recent onderzoek blijkt dat er nog iets is wat je werkgever kan doen voor je gezondheid: je genoeg betalen.

Als een werknemer het gevoel heeft niet genoeg betaald te krijgen, gaat hij minder hard zijn best doen. De meeste economen zullen zich in de eerste plaats zorgen maken over het productiviteitsverlies, maar een aantal Duitse economen had een menslievender zorg. Zij vroegen zich af of de gezondheid van de werknemers ook aangetast werd door te weinig salaris.

Ze gaven veertig proefpersonen een stressvol taakje: ze moesten tellen hoeveel enen er op een pagina stonden. Veertig anderen mochten intussen de krant lezen. De eerste groep, de werknemers, kregen drie euro per pagina als ze het juiste aantal enen geteld hadden. Als ze een foutje maakten, kregen ze nog maar één euro, en bij twee of meer fouten kregen ze niets.

Ze mochten zoveel pagina’s tellen als ze wilden gedurende 25 minuten, terwijl er een tellertje meeliep dat aangaf hoeveel ze in totaal verdiend hadden (gemiddeld zo’n 21 euro). De economische adder onder het gras zat in de betaalwijze. De onderzoekers betaalden namelijk het loon namelijk niet aan de harde werker zelf uit, maar een andere proefpersoon. Die mocht bepalen hoeveel hij aan zijn ‘werknemer’ wilde afstaan voor het gedane werk.

Foto: daisy.images (cc)

Een bal op TV | Griekenland

COLUMN - De Grieken veroorzaken onrust. Ze hielden verkiezingen en radicaal links won. De positie van de winnende partij is niet ingewikkeld: de gewone mensen moeten nu te hard lijden onder het beleid van spaarzaamheid en hervorming dat de EU oplegt in ruil voor steun. En dat is ook zo.

Tegelijkertijd valt ook aan de belastingmoraal en het werktempo wel wat te verbeteren bij de Grieken.

De ECB wil “the big bazooka” van de geldverruiming in stelling brengen, want het gaat niet alleen met de Griekse economie niet naar wens. Toch wel bijzonder dat de president van de Nederlandse Bank, Klaas Knot, ons een blik gunt in de besluitvorming binnen de ECB. Nederland was tegen, net als de Duitse bankpresident Jens Weidmann.

Voor zover ik weet, is het voor het eerst dat de verhoudingen binnen de ECB zo openlijk worden besproken. “Finland was wel voor,” liet Knot zich ontvallen, dus er is geen sprake van een tegenstelling tussen Noord en Zuid.

Ook Jeroen Dijsselbloem had zich al gereserveerd uitgelaten over de effecten van de miljardeninjecties door de snorrende geldpers van Draghi.

De Tweede Kamer heeft ook ergens een klok horen luiden en wil niet dat we betalen voor die lichtzinnige failed states aan de Méditerranée. Maar we gaan toch pas echt betalen, als de Grieken uit de euro moeten, denk ik dan.

Foto: daisy.images (cc)

Post-atheïst | Brief van Khamenei

COLUMN - Een paar dagen geleden publiceerde de hoogste leider van de islamitische republiek Iran, ayatollah Khamenei, een open brief aan ‘de jongeren van Europa en Noord-Amerika’. Hij prijst de eerlijkheid waarmee westerse historici de negatieve kanten van de slavernij, het kolonialisme en de onderdrukking van minderheden onder ogen hebben gezien en daagt de jongeren uit te bedenken waarom zulk revisionisme wél heeft plaatsgevonden als het gaat om het verleden maar niet als het gaat om de hedendaagse islam.

Khamenei vraagt de jongeren te zoeken naar de redenen waarom zijn religie in de westerse media steeds verkeerd wordt voorgesteld en adviseert hen om over de islam kennis op te doen uit de eerste hand, door gesprekken met gelovigen, door de Koran te lezen en door te leren over Mohammed. De ayatollah stelt expliciet dat hij de westerse jeugd niet vraagt om zijn interpretaties van het geloof over te nemen; hij probeert, zo schrijft hij, slechts de dynamiek te doorbreken waarmee terroristen worden gepresenteerd als representatief voor de islam.

Hij wijst verder op de paradox dat, uitgerekend in een tijd waarin de geografische grenzen door allerlei moderne media wegvallen, veel westerlingen de islam alleen kennen via de massamedia en niet door contacten met moslims. Tot slot spreekt hij de hoop uit dat jonge mensen ‘een brug van bespiegeling en eerlijkheid’ slaan en nieuwe vragen zullen stellen, opdat toekomstige generaties over de relatie tussen de islam en het westen zullen schrijven zonder ressentimenten.

Foto: daisy.images (cc)

Politiek Kwartier | Snijden in zorgreclame

COLUMN - Er is een veel simpelere, snellere en veiligere manier om te bezuinigen op de zorg dan met het afschaffen van de vrije artsenkeuze: verbied zorgverzekeraars reclame te maken.

Er is de afgelopen week weer veel te doen geweest over de vrije artsenkeuze. Bijna heel Nederland is tegen, maar Edith Schippers ligt nog steeds op ramkoers. Guusje Ter Horst, één van haar belangrijkste tegenstanders, wil andere manieren zoeken om de beoogde bezuiniging te realiseren. Ik heb wel een ideetje.

Per jaar geven de zorgverzekeraars meer dan dertig euro per verzekerde uit aan acquisitiekosten. Een noodzakelijke kostenpost? Voor zover het om reclame gaat in ieder geval niet. De reclame helpt de consumenten niet bij het kiezen tussen de ingewikkelde pakketten die de zorgverzekeraars aanbieden. Vergelijkingssites zoals Independer.nl zijn – hoewel niet volledig afhankelijk en objectief – daarbij al veel verdienstelijker. Dit is dus eigenlijk gewoon weggegooid geld.

De SP wil deze bezuiniging inboeken via het collectiviseren van de zorgverzekering. Maar los van dat daarvoor ieder politiek draagvlak ontbreekt, zijn aan dit voorstel zoals ik een paar weken geleden betoogde nogal wat kosten en risico’s verbonden:

Het oprichten van een overheidskantoor dat de zorg regelt is een bijzonder ingrijpend en kostbaar project. Het UWV en de belastingdienst bewijzen daarbij dat wanneer de overheid zo een organisatie leidt, het zeker niet altijd even klantvriendelijk wordt. De SP pleit bovendien voor regionale zorgkantoren, die onder de gemeenten vallen. Gezien de grote moeite die de gemeenten nu al hebben met de decentralisatie van de AWBZ en de WMO houd ik mijn hart vast.

Foto: daisy.images (cc)

Uit de jeugdzorg | Glas

COLUMN - Met de feestslinger nog in mijn hand, spring ik van het trappetje. Maar ik ben te laat, Ashley gaat door de ruit. De scherven vliegen door de lucht en gillend van de pijn trekt ze een stuk glas uit haar schouder. Voorzichtig, maar zo snel mogelijk schuif ik het glas opzij en doe ik de deur open. Door de gebroken ruit heb ik al gezien dat ze gelukkig haar arm nog kan bewegen.

De schrik is groot, maar de schade valt op het eerste gezicht mee. Er stroomt bloed uit de wond, maar met een doek is het goed te stelpen. Uiteraard moet het gehecht worden, maar het is avond en mijn collega is al naar huis. Gelukkig hebben we een geweldige buurman, die op dit soort momenten klaarstaat. Hij brengt Ashley naar de huisartsenpost. Evita gaat mee, de ruzie van twee minuten eerder is ze spontaan vergeten.

Evita hielp mee om de slingers voor een jarige medebewoner op te hangen. Ashley vroeg haar stijltang te leen, maar Evita weigerde. ‘Zak in de stront!’ is Ashleys reactie. Ze loopt ondertussen de trap op, naar haar kamer. ‘Wát zeg je?!’, reageert Evita. De felheid waarmee ze dat zegt, heeft ze al sinds ze vanochtend hoorde dat ze blijft zitten. Daarom vroeg ik juist haar om me te helpen. Dan zou ze niet tegelijk met Ashley boven zijn, want die twee zijn vaak water en vuur.

Foto: daisy.images (cc)

Pragmatisch extremisme?

COLUMN - Na de aanslagen in Frankrijk, domineert de radicalisering van westerse moslims wederom het publieke debat. Sociale wetenschappers debatteren verwoed over de oorzaken van radicalisering en de effectieve bestrijding ervan. Onwaarschijnlijk of niet, ook economen houden zich bezig met de verspreiding van extreme politieke of religieuze denkbeelden. Of in economenjargon: hoe elastisch is de vraag naar (extremistische) ideologie?

Al in de zeventiende eeuw opperde de Franse filosoof en wiskundige Blaise Pascal een kosten-baten afweging als basis voor geloof in God. Hij argumenteerde dat de lage praktische kosten (af en toe een uurtje naar de kerk) niet opwegen tegen de mogelijke opbrengsten (een oneindig lang verblijf in de hemel). Deze logica is de inspiratie voor twee recente experimenten, die extremistische denkbeelden op de proef stellen door de kosten ervan te variëren.

In een tot nu toe ongepubliceerde studie onderzochten Amerikaanse gedragseconomen leden van de sekte “Family Radio”, die geloofden in de voorspelling dat in mei 2011 de wereld tot een eind zou komen. Een week voor de vermeende apocalyps benaderden de onderzoekers de sekteleden met de vraag of ze liever vijf dollar direct kregen, of een cheque variërend van 5 tot 500 dollar, waarbij ook de uitbetalingskans werd gevarieerd. Helaas voor de sekteleden was de cheque pas te innen nadat de wereld zou zijn vergaan, en dus waardeloos voor de echte gelovige.

Foto: daisy.images (cc)

Een bal op TV | Veiligheid, naties en grenzen

COLUMN - Op een grauwe zondag kijk je meer dan goed voor je is naar de treurbuis. De terugblik op de aanslagen in Parijs en de grote demonstraties is nog niet voltooid.

Wakker Nederland heeft veiligheid hoog in het vaandel. Maar wat dat is? Ik zou zeggen: veiligheid is de bewuste acceptatie van gekend risico. Dat is een beetje paradoxaal, maar als je in de ochtend je bedje uit komt, dan weet je dat je de hele dag meer risico neemt, dan dat het plafond van je slaapkamer op je bed valt.

Moet politie worden uitgerust met automatische wapens? Zijlstra vindt van wel, Opstelten vindt het niet nodig, Roemer wil het aan deskundigen laten. Wat een slappe politieke hap. Terroristen moeten het hebben van de verrassing, van de eerste seconde. Dus bewakers van objecten hebben vuurkracht nodig, of stopping power. Ze hebben niks aan een vuistwapen dat op zijn best een gaatje maakt, maar moeten een overvaller afstoppen of uitschakelen.

Is het sociale psychologie? Esther Voet van het CIDI vindt dat het maar even moet wennen, want in Israël zie je veel automatische wapens en militairen op straat. Dat lijkt me nu net de verkeerde vergelijking, want Israël is al meer dan een halve eeuw in oorlog. Dat willen de terroristen ook graag bij ons, maar dat is nu net het klimaat waar ik niet voor ben.

Foto: daisy.images (cc)

Post-atheïst | Distantiëren

COLUMN - Eigenlijk had ik een stukje willen schrijven over de herhaalde eis dat moslims zich, hoewel de Parijse aanslag tientallen malen is veroordeeld, moeten distantiëren van het uit hun naam gepleegde terrorisme. Ik zou hebben geveinsd dat ik het daarmee eens was en zou meer voorbeelden hebben gegeven. Joden zouden zich moeten distantiëren van het Israëlische nederzettingenbeleid, protestanten moesten ‘nee’ zeggen tegen de SGP en katholieken moesten afstand nemen van de pauselijke standpunten inzake seksualiteit. VVD-ers moesten zich distantiëren van Jos van Rey en René Leegte, Limburgers van de Bende van Venlo, voetballers van Willem II en Volendammers van misdrijven tegen de muzikaliteit.

Zo’n leutig stukje heet een reductio ad absurdum: je maakt je van een standpunt af door het tot in het extreme door te trekken. Door het belachelijk te maken, vermijd je de discussie over het eigenlijke onderwerp. In dit geval: is er in de islam misschien een norm aanwezig waarop je elke gelovige mag aanspreken?

Je kunt zeggen – en het is ook gezegd – dat alleen individuen bestaan, dat alleen individuen kunnen denken, dat alleen individuen iets kunnen doen en dat alleen individuen aansprakelijk kunnen zijn. Er is niets bovenindividueels. Alleen een terrorist kan verantwoordelijk zijn voor zijn daad, anderen niet.

Foto: daisy.images (cc)

Politiek Kwartier | Weg uit het Midden-Oosten

COLUMN - Klokwerk wil weg uit het Midden-Oosten.

Toch een leuk weetje: slechts twee procent van alle aanslagen die in Europa gepleegd worden, wordt gepleegd door moslims *. Ondanks dat menen velen dat het oorlog is. De politiemannen willen met volautomatische wapens de straat op. Wilders wil het leger terugroepen. De Fransen sturen juist een vliegdekschip naar Irak, en pakken wat mensen op op basis van hun uitspraken. So far for de vrijheid van meningsuiting.

De algemene deler: investeer in de inlichtingendiensten, Big Brother is or will be watching you. De veiligheidsdiensten roepen om meer middelen en bevoegdheden. In Groot Brittannië heeft Cameron zelfs de oorlog al verklaard aan privacy-vriendelijke apps. De vrijheid van meningsuiting of wat daarvoor doorgaat wordt gekocht met privacy.

En links? Uit die hoek horen we eigenlijk niet veel anders. Van der Laan doet een mooie poging om paniek te bezweren, Samsom doet een enigszins mislukte fittie naar Wilders, van Ojik wil er ondertussen nog wat kannen thee tegenaan gooien, maar naar onszelf kijken doet in de kakofonie bijna niemand. 

Vrijwel niemand vestigt er de aandacht op dat het moslimbashen als moderne volkshobby momenteel uit de klauwen aan het lopen is, en zeker de integratie niet bevordert. Massale oproepen op Facebook tot het plegen van aanslagen op gebedshuizen? Het lijkt mij geen goed recept voor deradicalisering van moslimjongeren. Als je toch al bevattelijk bent voor het idee dat het westen de grote vijand is wordt je daar zo wel in bevestigd.

Foto: daisy.images (cc)

Uit de jeugdzorg | Wesley

COLUMN - Er klinkt een enorme knal. Het komt uit de keuken, er ontploft iets. Ik schrik me rot.

‘Wesley is in de keuken, hoe is het met hem?’ is het eerste dat ik denk. Mijn collega zit een seconde net zo verstijfd als ik en een van de kinderen komt snel een stukje dichterbij me zitten.

Na de eerste schrik rent mijn collega naar de keuken. Ik blijf bij de kinderen. De een giechelt, de ander trilt. Tot mijn grote opluchting komt Wesley, ongedeerd, de keuken uit. Krom van het lachen.

‘Hahaha, nou, de melk is warm, hoor!’ lacht hij. Ik kijk in de magnetron. Daar ligt een plasje melk op de glazen plaat. Omringd door duizenden stukjes glas. En een metalen lepeltje… Wesley zag mijn collega en mij in de huiskamer zitten. Hij had het idee dat we trek in koffie hadden. Dat ik er altijd warme melk in doe, wist hij. En dat ik daar de magnetron voor gebruik, wist hij ook. ‘En dat er nooit metaal in een magnetron mag, wist ik ook,’ zegt hij. ‘Maar ik dacht, dertig seconden, dat kan wel. Nou, niet dus!’

Wesley is elf en ‘er zit geen kwaad in’. Hij vindt iedereen aardig, hij vindt alles leuk en is uiterst behulpzaam. Hij ligt goed in de groep en zijn moeder ziet hem, sinds hij bij ons woont, met de dag groeien.

Foto: daisy.images (cc)

Zelfoverschatting

COLUMN - Ben je een vrouw? Dan denk je waarschijnlijk dat je intelligenter bent dan gemiddeld. Ben je een man? Dan denk je waarschijnlijk dat je aanzienlijk intelligenter bent dan gemiddeld. Mannen overschatten zichzelf gemiddeld nog net iets meer dan vrouwen. Die zelfoverschatting is een hardnekkige inschattingsfout: hij blijft bestaan, ook als we beloond worden voor een exacte inschatting van onze eigen prestaties, en zelfs als we feedback krijgen over hoe we presteren.

Nu hebben twee Tilburgse economen een verband aangetoond tussen zelfoverschatting en de hoeveelheid testosteron waaraan iemand blootgesteld is in de baarmoeder. Nee, het is niet wat je denkt: meer testosteron leidt juist tot minder zelfoverschatting.

Een handige aanwijzing voor testosteronlevel bij mannen is de verhouding tussen wijsvinger en ringvinger: hoe korter de wijsvinger relatief is, des te hoger was het testosterongehalte toen die persoon in de baarmoeder zat. Het was al bekend dat dat testosteronniveau invloed heeft op iemands voorkeuren, carrièrekeuzes, sportprestaties, hoeveel risico hij neemt en hoeveel hij verdient als beurshandelaar- dat laatste namelijk minder als hij prenataal meer aan testosteron is blootgesteld.

De onderzoekers wilden weten of zelfvertrouwen, en dan vooral een teveel aan zelfvertrouwen, ook beïnvloed is door testosteron. Ze lieten 250 deelnemers een puzzel bekijken (een variant van de Torens van Hanoi) en vroegen hoeveel van dat soort puzzels ze zouden kunnen oplossen in twintig minuten.

Foto: daisy.images (cc)

Een bal op TV | De woorden en het onzegbare

COLUMN - De moorden en gijzelingen in Parijs waren heel groot en heel klein. Het ging over integratie van culturen, over oorzaken van radicalisering bij jongeren met een andere culturele achtergrond: dan is het thema heel groot. Het ging ook over verlies van mensenlevens, over het live verslag van een brute moord op een gewonde agent, dan is het klein.

Het onzegbare hield aan: gijzeling, belegering, een anti-Joodse dimensie, geweld en ontknoping. Ook de zondag leverde onzegbaar nieuws, door enorme mensenmassa’s op straat, in Parijs en veel andere steden, met een serene, bijna opgewekte vredeswil.

Ik schreef over Georges Wolinski, die zich phallocrate noemde, veertig jaar geleden in een dartel boekje vol zelfspot, Lettre ouverte a ma femme. Zijn dochter verklaarde: ‘Papa is dood, maar Wolinski leeft.’ Mooier kun je de combinatie van groot en klein niet samenvatten.

Deed de TV wat moest? Ten dele: het leger experts in terrorisme maakte me kregel. Er wordt een poging tot informeren gedaan, maar ik heb weinig of niets gehoord dat ik niet zelf kon bedenken. Hieronder een voorbeeld van zwakke journalistiek.

Een Franse journalist belde kort voor de ontknoping naar de drukkerij waar de moordenaars van Charlie Hebdo zaten en kreeg één van hen aan de lijn. ‘We zijn gesteund door Al Quaida in Jemen en gefinancierd door Al Aflaki, voordat hij werd vermoord,’ zo vertelde de aanslagpleger.

Vorige Volgende