Leren van de Weimarrepubliek

Over de opkomst, bloei en ondergang van de eerste parlementaire democratie in Duitsland schreef de historicus Patrick Dassen ‘De Weimarrepubliek’ (Van Oorschot, 2021). Dassen reconstrueert de politieke, maatschappelijke en culturele ontwikkelingen in de periode 1918-1933 zeer gedetailleerd op basis van eigentijdse bronnen. Dat levert ook voor wie de geschiedenis in grote lijnen kent tal van nieuwe inzichten op. Het is bovendien een spannend verhaal over een democratie die langzaam maar zeker om zeep geholpen wordt door een conservatieve elite. Daarbij word je als lezer voortdurend uitgedaagd om de vergelijking met het heden te maken. De geschiedenis herhaalt zich niet, maar toch…. De Weimarrepubliek, vernoemd naar de plaats waar een nieuwe grondwet werd opgesteld, steunde op een centrum-linkse coalitie waarin de sociaaldemocratische SPD aanvankelijk de belangrijkste rol speelde. De nieuwe republiek loste het Keizerrijk af na afloop van de Eerste Wereldoorlog in 1918 en was tegelijk ook een reactie op de socialistische opstanden in het land en het ontstaan van linksradicale Radenrepublieken. In de loop van het tijd kregen conservatieve groepen meer macht in de republiek tot president Hindenburg uiteindelijk op 30 januari 1933 Adolf Hitler aanstelde als ‘rijkskanselier’. Dassen meent dat het allemaal anders had kunnen lopen en dat deze geschiedenis deels is bepaald door toevallige omstandigheden. Zoals het vroege overlijden van belangrijke steunpilaren voor de eerste Duitse democratische staat, Ebert en Stresemann. Duitsland had ook meer dan andere landen te lijden onder de Grote Depressie en dat was een belangrijke voedingsbodem voor de winst van de nazi’s in 1932. Het jaar daarna leek de NSDAP al over zijn hoogtepunt heen maar de conservatieve elite haalde uit angst voor machtsverlies Hitler in de regering en tekende zo voor het einde van de nog jonge parlementaire democratie. Je kunt de loop van de geschiedenis verklaren uit min of meer toevallige ‘omstandigheden’. In dit geval is daar wel wat op af te dingen, denk ik. De Weimarrepubliek is van meet af aan heel bewust ondermijnd door een aartsconservatieve elite die het in nauwe samenwerking met gewelddadige revanchistische groepen vooral gemunt had op de groeiende, helaas verdeelde, linkse beweging. De democratische republiek moest kapot en vervangen worden door een autoritair regime. En precies dat geeft ons te denken als we de Weimarrepubliek vergelijken met de hedendaagse politieke situatie. Hoe sterk zijn de huidige parlementaire democratieën bestand tegen de ondermijning van Trump en soortgenoten? Hoe waakzaam zijn we voor ‘toevallige omstandigheden’ die een omslag kunnen bewerkstellingen met rampzalige gevolgen? Foto: Adolf Hitler schudt de hand van President Hindenburg [eerder verschenen in Vredesmagazine nr. 4]

Closing Time | We Shall Overcome (Ukranian Version)

De Amerikaanse folkpunkers The Dropkick Murphys, hebben samen met de Oekraïense Celtic folkies, de O’Hamsters, de traditional We Shall Overcome opgenomen. In het Oekraïens.

Разом до кінця
Разом до кінця
Разом і до кінця, ідем
Ооо, в сердці вогонь
Ми зможем все!
Бо разом до кінця ідем
Разом до кінця
Разом до кінця
Разом і до кінця, ідем
Ооо, в сердці вогонь
Ми зможем все!
Бо разом до кінця ідем
Ти не бачиш страх
Ти не бачиш страх
Ти не побачиш страх,  очей
Ооо, в сердці вогонь
Ми зможем все !
Бо разом до кінця ідем
З нами цілий світ
З нами цілий світ
З нами весь цей світ, людей

Foto: Abhi Sharma (cc)

Boekrecensie | Maar dat mag je niet zeggen – Nikki Sterkenburg

RECENSIE - © Uitgeverij Das Mag. Boekomslag Maar dat mag je niet zeggen, auteur Nikki SterkenburgJa, dat wordt toch een dingetje bij mijn boekrecensies – hoe lang na het verschijnen van een boek kun je nog aan komen kakken met je recensie? In dit geval is het wel erg gortig, ook omdat ‘Maar dat mag je niet zeggen’ van Nikki Sterkenburg zo goed verkoopt dat het inmiddels in de derde druk zit (hoop ik – het zou inmiddels ook de vierde of vijfde kunnen zijn). En dat terwijl de uitgever me niet alleen een mooi recensie-exemplaar toestuurde, maar zelfs één van de gesigneerde versies!

De leesbare versie van het proefschrift

Met enige blosjes van schaamte op de wangen dan nu maar naar het boek (want dat is een stuk interessanter dan gezwatel over mijn non-existente planningsvaardigheden). ‘Maar dat mag je niet zeggen’ is een publieksversie van het proefschrift (2021) van Sterkenburg, dat ze schreef bij het Institute of Security and Global Affairs van de Universiteit Leiden. Ze is van huis uit journalist en dat leidt tot de prettige combinatie van enerzijds een wetenschappelijk stevig gefundeerd verhaal, dat vervolgens ook nog vlot en leesbaar is opgeschreven. Ze duikt in de wereld van radicaal- en extreemrechtse activisten, door middel van veldonderzoek, waaronder het bezoeken van bijeenkomsten en het houden van vele interviews met de activisten zelf. Dat geeft een wonderlijk kijkje in wat de mensen drijft en waar ze in geloven.

Foto: Maria Willems (cc)

Kunst op Zondag | De realiteit is altijd verderop

Vandaag meende ik even
een echte Potter te ontwaren,
zo in ’t weiland
voor ’t oprapen
In levende lijven,
in een hoekje van dat weiland
wat bomen kris kras,
schuilden koeien samen
tegen de regen.
Tableau Vivant,
tijdloos
weet de koeienkont feilloos
de regen de vinden.

Maar, corrigeert het kunstboek me,
echt, de Potters waren esthetisch,
zomers, pittoresk en bovenal droog.
En elke koe lag in de zon
binnen een gouden randje, waar
het enige natte de verf was.

Verward schudden de koeien hun konten
als ik ze met de feiten confronteer,
we nemen waar;
Potter is overal.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Zweden naar rechts

Het rechtse blok staat op winst.

Het rechtse blok onder leiding van de Moderate partij zou 176 zetels halen tegenover de 173 zetels van het linkse blok onder leiding van de sociaaldemocratische premier Magdalena Andersson. Aanvankelijk leek zij een nipte overwinning te behalen. Alleen stemmen per post en stembiljetten uit het buitenland kunnen hier nog verandering in brengen. Een definitief resultaat is mogelijk pas woensdag beschikbaar, zei de Zweedse verkiezingsautoriteit. Geen van beide partijen claimde de overwinning op de avond.

Foto: © Tweede Kamer Plenaire zaal tijdelijke Tweede Kamer copyright ok. Gecheckt 28-09-2022

Afwijkend stemmen – wanneer wijken Kamerleden af van hun fractie?

ANALYSE - Een gastbijdrage van Simon Otjes, eerder verschenen bij Stuk Rood Vlees.

Deze week stapte Daan de Neef uit de Kamer. Hij kon zich niet vinden in de lijn van de VVD op het gebied van vluchtelingen en asielzoekers. Het opvallende is dat De Neef nooit afwijkende heeft gestemd van de VVD-fractie. Dat komt überhaupt weinig voor, maar je zou verwachten dat iemand eerst afwijkend stemt, voordat die uit de fractie stapt.

Ik heb sinds 1998 152 stemmingen gevonden waarin een individueel kamerlid anders stemde dan de rest van diens fractie. Waarom doen Kamerleden dat?

Het Kamerlid en diens geweten

In het klassieke beeld van de afwijkende stem staat een Kamerlid tussen diens eigen geweten en de lijn van de partij. Ondanks druk van de partij om mee te stemmen met de partijlijn (dat is immers goed voor de sterkte van het merk waar het Kamerlid op gekozen wordt), gaat het Kamerlid toch voor het eigen geweten. In haar proefschrift neemt Cynthia van Vonno dit klassieke perspectief onder de loep. Ze schetst in vier stappen waarom Kamerleden zo vaak met hun fractie meestemmen:

  • Kamerleden zijn het vaak eens met de lijn van hun fractie. Kamerleden kiezen zelf voor een partij waar ze het mee eens zijn en bovendien is er een selectiecommissie die kijkt of Kamerleden de partijlijn wel delen.
  • Foto: Bron: Livius.org

    De sofisten 8: de geboorte van het relativisme

    ACHTERGROND - We zagen in het vorige stukje dat dankzij Plato de sofisten de geschiedenis in zijn gegaan als immorele denkers. Dat het relativisme van de sofisten automatisch zou leiden tot moreel verval is echter geen onomstotelijke waarheid. Sofisterij leent zich wellicht goed voor immorele redeneringen zoals die van Kallikles en Thrasymachos, relativisme kan ook dienen als filosofische basis voor de democratie, zoals we bij Gorgias en Protagoras zagen. Dat lijkt mij toch een staatsvorm die vanuit de moraal best goed te verdedigen is.

    Het nadeel van de absolute waarheid

    Het gelijk van de sterkste is dan wel niet zo ethisch, ook het idee van een absolute waarheid kan zorgen voor narigheid. Filosofen die uitgaan van een absolute waarheid zijn net zo goed in staat gebleken om kwaadaardige theorieën te ontwerpen, of theorieën die misschien wel goed bedoeld zijn, maar amoreel uitpakken. Immers, wie de absolute waarheid meent te kennen, deinst er vaak niet voor terug om het als excuus te gebruiken om over mensen heen te walsen. Voorbeelden daarvan zijn er in de geschiedenis van de mensheid helaas te over. Waar regels in steen uitgehakt worden en als ‘heilig’ worden beschouwd, mag iedereen die het er niet mee eens is zich bergen. In die zin is een beetje relativisme al snel een stuk veiliger.

    Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

    Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

    Closing Time | Kull

    Kull is een relatief nieuwe band. Hun debutalbum Exile stamt uit 2019, en bevat een heerlijk eclectische mix van epische filmmuziek, metal, melodieën en ingesproken teksten. Het geeft een vrij uniek geluid, al heeft het ergens wel in de verte wat weg van de meer epische (lees: niet lolbroekerige) nummers van Alestorm, zoals die in de hyperlink, en de oude Turisas.

    Maar: tegelijkertijd is het ook helemaal niet zo’n nieuwe band, want Kull is een doorstart van het machtige Bal-Sagoth, maar dan met een andere zanger. Maar Bal-Sagoth verdient meer liefde en aandacht dan een korte mention in een Closing Time, dus die houden jullie van me tegoed. Voor nu: geniet vooral van Kull, en laten we hopen dat er potverdorie snel een nieuw album uit komt want 3 jaar is toch aardig lang.

    Closing Time | (‘FUCK’)

    Poëzie, ik ben er een liefhebber van. Van de bundels thuis, om des avonds open te slaan en me dan te verliezen in de beelden, de zinnen. En ik hou van de gedichten als ze voorgedragen worden, op een podium, voor publiek. En dan het liefst voorgedragen door een vrouw. Ah, Vasalis, M.G. Schmidt, Ester Naomi Perquin, Ida Gerhardt, Elisabeth Eybers, Ingrid Jonkers, Radna Fabias, Lieke Marsman, Anne Vegter, Delphine Lecompte en Judith Herzberg– ah, die zoete tonen, die bedwelmende klanken, die vrouwelijke fijngevoeligheid, die subtiliteit.

    Closing Time | Fuck Authority

    Eergisteren hadden we GG Allin, en gisteren ook, dus wat ligt er meer voor de hand dan vandaag het drieluik GG Allin te voltooien met een nummer dat een prachtige prikkelende, zeg maar opruiende, tekst heeft, gezet op een heerlijke traditionele americana melodie? Het bitter in het zoet, zogezegd, fuck dit en kill en murder dat, maar dan ondersteund door een harmonica, en het refrein nodigt uit tot massaal meezingen: Fuck authority.

    Vorige Volgende