Het strenge bijstandsregime leidt niet tot meer uitstroom naar werk. Soepelere regels doen dat evenmin, maar zorgen wel voor meer gezondheid, participatie en politiek vertrouwen, blijkt uit promotieonderzoek van János Betkó. Vooral voor de meest kwetsbaren. Tussen 2017 en 2020 werd in Nijmegen een bijstandsexperiment gehouden. Ik verdedigde er recent mijn proefschrift over. In dit gerandomiseerde experiment werden bijstandsgerechtigden gevolgd in zowel het reguliere regime van de Participatiewet als in twee alternatieve, wat ruimhartigere regimes. Deze alternatieven waren meer onvoorwaardelijk van aard en gaven deelnemers meer ruimte, door het verregaand versoepelen van de re-integratieregels en de mogelijkheid meer bij te verdienen naast de uitkering. Dergelijke experimenten vonden ook plaats in vijf andere gemeenten.[1] De resultaten ervan zijn in meerdere rapporten en artikelen beschreven, onder andere op Sociale Vraagstukken. Belangrijke conclusie uit alle experimenten was dat er qua uitstroom uit de uitkering naar werk weinig verschil is tussen de reguliere en de experimentele aanpakken. De huidige aanpak, met alle dwang, verplichtingen en boetes, blijkt het in dat opzicht dus niet beter te doen dan een meer onvoorwaardelijke aanpak, gebaseerd op meer vertrouwen in en autonomie voor mensen in de bijstand. Alternatieve regimes voor subgroepen beter Voor mijn onderzoek keek ik, mede op verzoek van de lokale Nijmeegse politiek, naar zaken die vaak minder aandacht krijgen dan uitstroom, namelijk de ‘brede baten’, zoals vertrouwen, gezondheid en participatie. De uitkomsten sluiten aan bij de hierboven genoemde landelijke analyses over uitstroom naar werk. Wanneer we de uitkomsten van de experimentele bijstandsvormen vergelijken met die van de Participatiewet zien we bij de ‘brede baten’ eveneens weinig significante verschillen. Dit is in zichzelf een belangrijke bevinding: vanuit het oogpunt van effectiviteit zijn alle strengheid, dwang en boetes die de Participatiewet kenmerken dus onnodig. Daarnaast is onderzocht of er subgroepen zijn die het beter of slechter doen in de alternatieve regimes. Het antwoord is ja. Onder de deelnemers met bepaalde persoonskenmerken vond ik inderdaad positieve, statistisch significante effecten van het soepelere bijstandsbeleid. Bij hen leidt een meer op vertrouwen gebaseerde aanpak tot een betere gezondheid en meer participatie (onder andere vrijwilligerswerk en mantelzorg). Zo bleek onder andere dat deelnemers met een relatief zwakke mentale gezondheid meer gingen participeren. Deelnemers met weinig zelfvertrouwen boekten meer gezondheidswinst. Deelnemers met een migratieachtergrond waren beter af op het gebied van zowel gezondheid als participatie. Er is sprake van een duidelijk patroon. Het gaat in grote meerderheid om kwetsbare groepen die meer baat hebben van de experimentele vorm van bijstand.[2] Met andere woorden: het reguliere sociale vangnet – de bijstand – lijkt het slechtst te werken voor de meest kwetsbaren. Al jaren bekend Dat is nogal wat, want het sociaal beleid is er natuurlijk in eerste instantie voor kwetsbaren, maar tegelijkertijd is er de vraag: hoe schokkend is dit onderzoeksresultaat? We weten toch al jaren dat ons sociale stelsel niet functioneert voor een deel van de mensen die ervan afhankelijk zijn? En dat het stelsel vooral faalt voor juist die mensen die het vangnet het hardste nodig hebben? Het Sociaal en Cultureel Planbureau stelde in 2019 al vast dat de Participatiewet geen succes was en te veel uitging van mensen die niet willen werken maar wel kunnen, terwijl in de praktijk eerder het omgekeerde het geval is. De WRR wees er in 2017 op dat we te veel verwachten van mensen, met name kwetsbare mensen, op het gebied van zelfredzaamheid, en dat de overheid daar een realistischer verwachting over zou moeten koesteren. Bestuurskundige Roel in ’t Veld nam de schuldenproblematiek onder de loep, en hekelde de ‘anonieme wreedheid’ van het systeem, waar met name de mensen met de minste competenties slachtoffer van zijn. Zeer recent onderzoek uit Amsterdam door hoogleraar actief burgerschap Monique Kremer toont aan dat het de verzorgingsstaat zelf is die een bron van stress is geworden. Mensen met relatief weinig opleiding en digitale vaardigheden moeten complexe handelingen verrichten om van die verzorgingsstaat gebruik te kunnen maken en dat levert stress op. Dus ja, het is goed dat in een Nijmeegs experiment empirisch is aangetoond dat juist de meest kwetsbaren baat hebben bij een meer onvoorwaardelijk en op vertrouwen gebaseerd beleid – en dat is ook echt een nuttige toevoeging aan de bestaande kennis. Maar tegelijkertijd is deze uitkomst voor weinigen bekend met het onderwerp een verrassing, vermoed ik. Politiek aan zet Als je een sociaal stelsel hebt dat bedoeld is om de kwetsbare mensen te ondersteunen, maar de praktijk is dat het anoniem, ingewikkeld, bureaucratisch en wantrouwend is en soms zelfs door deskundigen als ‘wreed’ wordt getypeerd, dan is er het nodige te doen voor de landelijke politiek. Dat is des te urgenter, omdat het vertrouwen in de politiek met rasse schreden terugloopt, en zich op een dieptepunt bevindt. In een interview vertelt politicoloog Tom van der Meer dat politiek vertrouwen geen doel op zich moet zijn van ‘Den Haag’, maar dat vertrouwen moet volgen uit een betrouwbare overheid zijn, die de grote vraagstukken van deze tijd effectief aanpakt. Meer wortel werkt Het effect van het experiment op het politiek vertrouwen van deelnemers is zoals gezegd ook onderzocht. En warempel: het vertrouwen in de (lokale) politiek blijkt dus daadwerkelijk te kunnen stijgen als mensen beleid ervaren dat meer is gebaseerd op autonomie en onvoorwaardelijkheid, een wederkerige relatie, wat meer ‘wortel’ en wat minder ‘stok’. Sterker nog: voor een deel van de deelnemers was het juist het op een meer fatsoenlijke manier benaderd worden die ervoor zorgde dat het vertrouwen steeg. Eén van de grote problemen van deze tijd is de crisis in bestaanszekerheid – de stress en ellende waar mensen in armoede mee te maken hebben en het huidige systeem dat soms eerder bron van ellende en stress is dan oplossing. Er zijn genoeg aangrijpingspunten waar Den Haag mee aan de slag kan. Meer uitgaan van vertrouwen en minder van wantrouwen. Normen voor uitkeringen die hoog genoeg zijn om van te leven, zonder een beroep te hoeven doen op tal van kleine potjes en losse regelingen. Op die manier de administratieve last en bureaucratie drastisch terugdringen. Meer persoonlijk contact met de burger. En zo de stress en onzekerheid bestrijden van mensen die hiervan afhankelijk zijn. De bijstandsexperimenten laten zien dat er geen negatieve effecten te verwachten zijn van een meer onvoorwaardelijke aanpak. Mijn Nijmeegse vervolgonderzoek toont dat het aannemelijk is dat er bovendien positieve effecten zijn op het gebied van gezondheid, participatie en politiek vertrouwen. Zoals gezegd zijn de problemen en de voorgestelde oplossingen allemaal geen nieuws. Wel is er nóg een stukje wetenschappelijke onderbouwing dat we die kant op moeten – en liefst met enige spoed, om het leed van mensen in kwetsbare posities niet nodeloos voort te laten duren. Dit artikel verscheen eerder bij Sociale Vraagstukken. János Betkó was ambtelijk projectleider van het Nijmeegse bijstandsexperiment. Hij is nu coördinator bestaanszekerheid bij de gemeente Nijmegen en werkt als universitair docent bij de afdeling bestuurskunde van de RU. Lees hier zijn proefschrift 'Effects of welfare policies based on autonomy and unconditionality: A social experiment with social assistance recipients'. Noten [1] Dit waren Deventer, Groningen, Nijmegen, Tilburg, Utrecht en Wageningen. Daarnaast waren er enkele gemeenten (waaronder Amsterdam en Apeldoorn) die een soortgelijk experiment uitvoerden, maar zonder toestemming van het ministerie van SZW en daarom in een iets aangepaste vorm. Ik beperk me hier tot de zes eerstgenoemde gemeenten, omdat deze veel met elkaar gemeen hebben en in verschillende artikelen waar ik naar verwijs samen worden geanalyseerd. [2] Wat deze bevinding nog veelzeggender maakt, is dat de mensen die zich op hebben gegeven voor dit (op vrijwillige deelname gebaseerde) experiment met name behoren tot de gemiddeld genomen minder kwetsbare groepen: denk aan relatief hoog opgeleid, zonder migratieachtergrond en minder gebukt gaand onder stress. Wanneer we dan één (kwetsbare groepen hebben meer baat) optellen bij één (deze groepen deden minder mee) leidt dat tot de conclusie dat de gevonden effecten hoogstwaarschijnlijk artificieel klein zijn door de selectie-bias. Het is aannemelijk dat wanneer het experimenteel geteste beleid uitgerold zou worden over de totale populatie (nog) veel betere resultaten gehaald worden op het gebied van gezondheid en participatie.
Jonathan Wilson is een singer-songwriter die is opgegroeid in een muzikaal gezin in North-Carolina. Optreden zat in de familie.
Zijn vader was een lokale rock & roll-muzikant en zijn opa baptistenpredikant.
De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.
Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.
COLUMN - –wat hieraan vooraf ging–
Amsterdam, 20 juni 2023
Vandaag ga ik naar de markt – alweer ja, in dit gebied is het 6 dagen per week markt. Maandag, donderdag, en vrijdag bij de Amsterdamse Poort, dinsdag bij Kraaiennest, woensdag in Reigersbos en zaterdag bij Ganzenhoef. Kraaiennest is het dichtstbij – een halte met de metro – dus daar ben ik het vaakst te vinden.
Ik herinner me bezoekjes aan de markt toen ik opgroeide in Alkmaar. Die had destijds alleen op zaterdag markt, in de binnenstad. Dat waren gezellig uitjes toen ik klein was, met mijn vader en moeder – toen nog bij elkaar, en (een van) mijn broers, zullen er ongetwijfeld ook wel eens (of altijd) bij zijn geweest, maar daar herinner ik me niets van. Wel dat ik steevast op een verse stroopwafel werd getrakteerd, het hoogtepunt van het bezoek. Die waren pas gebakken, soms nog gloeiend heet, zodat de stroop eruit liep, de koekjes waren dun en het water loopt me nog in de mond als ik eraan denk. Ik heb ze nooit meer ergens kunnen vinden helaas, en die taaie dingen uit de supermarkt zijn bepaald niet te vergelijken.
Bron: eigen foto
ANALYSE - van Edgar Hoedemaker
Dit jaar wordt uitgebreid stilgestaan bij de 175e verjaardag van de Grondwet van 1848, de ‘Grondwet van Thorbecke’. Deze Grondwet zorgde voor een rechtstreeks gekozen Tweede Kamer, het recht van amendement en onderzoek, een sterker budgetrecht, een inlichtingenrecht, en het belangrijkste: ministeriële verantwoordelijkheid, waaruit een ongeschreven vertrouwensregel voortkwam. Kortom: een zelfbewuste, sterkere Tweede Kamer. Anno 2023, aan de vooravond van het zomerreces in het Thorbecke-herdenkingsjaar, is die zelfbewuste Tweede Kamer op zoek naar zichzelf. De Kamer heeft te maken met inflatie van de belangrijkste parlementaire instrumenten, een hard politiek debat (niet alleen in de zaal, ook in de (sociale) media), versplintering, het verdere verlies van parlementaire ervaring, en vastlopende parlementaire enquêtes. ‘Wie zijn wij, en hoe gaan wij met elkaar en onze taak om?’ is een vraag die voorligt. De Tweede Kamer is ruim twee jaar na de verkiezingen nog steeds niet uitgebalanceerd.
Het goede nieuws: de Tweede Kamer is met deze vraag aan de slag gegaan, zij het met wisselend succes.
In 2022 dienden Kamerleden gezamenlijk een recordaantal moties in. Maar liefst 4893. Dit aantal past in een langere trend waarin het aantal moties gestaag toeneemt. Dit baart de Kamer zorgen en daarvoor werden in 2021 al aanbevelingen gedaan. In de eindmonitor van het rapport Versterking functies Tweede Kamer op 5 juni 2023 staat echter het volgende:
Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.
De Nu-Disco is alweer een tijdje uit de mode, maar daar malen de dame en heren van L’Imperatrice niet om.
ACHTERGROND - [In het derde deel van zijn reeks over neemt Hans Overduin u mee naar fantoomlijken en het buurschap Drie. Het eerste deel las u hier en het tweede deel was daar.]
Dodenwegen mochten in principe nooit worden afgesloten. Dit had onder meer te maken met het verschijnsel van spook- of fantoomlijkstoeten. Het motief van spooklijkstoeten is, op Zeeland na, in Nederland wijdverbreid. In de volksverhalenbank van het Meertens Instituut zijn er liefst een kleine vijfhonderd varianten van te vinden.
Het verhaal draait om het gegeven dat iemand zonder het te beseffen op een dodenweg tegen een fantoomlijkstoet kan oplopen en daarbij onaangename dingen ervaart als onzichtbare handen die hem aan de kant van de weg duwen of over een haag langs de weg of in een sloot smijten.
Dat zöagn ie nich, mer ineens, dan kreagn ie ne klap, ie völn umdaal, dan mos dee koets mos der langs.
Eén en ander wordt als des te schokkender ervaren aangezien degene wie dit overkomt niet beseft wat er aan de hand is en zich van geen kwaad bewust is.
Bericht uit het Gelders Sagenboek (1943) van J.R.W. Sinninghe
RECENSIE - Zelden las ik een roman die de actualiteit zo dicht nadert. In Zwischen Welten spelen Juli Zeh en Simon Urban met alle hedendaagse politieke en culturele thema’s: klimaatverandering, identiteitspolitiek, racisme, cancelcultuur, genderkwesties, taalgevoeligheden, de toekomst van het boerenbedrijf, de kloof tussen stad en platteland, de oorlog in Oekraïne. Heel hedendaags is ook de vorm: het boek bestaat uit een uitwisseling van mails en appjes tussen de twee hoofdpersonen, de journalist Stefan en zijn voormalige studievriendin Theresa die het boerenbedrijf van haar vader in Oost-Duitsland heeft overgenomen. Een uitwisseling die -ook heel herkenbaar- regelmatig ontspoort. Het boek bestrijkt de periode van januari tot oktober 2022. Het is allemaal fictie, maar het idee dat het ook allemaal gebeurd zou kunnen zijn vorig jaar dringt zich regelmatig op. En dat geldt niet alleen voor Duitsland.
Juli Zeh heeft eerder prachtige boeken over het hedendaagse leven geschreven zoals Ons soort mensen en Nieuwjaar. De vorm van de nieuwe roman die ze samen met Simon Urban schreef wekte bij mij aanvankelijk wel enige reserve: 416 pagina’s briefwisseling, kun je daar wel voldoende ontwikkeling in stoppen om het boeiend en leesbaar te houden? Op dat punt ben ik echter totaal niet teleurgesteld. Het boek is tot het einde zeer onderhoudend en bepaald niet gespeend van de nodige humor over hedendaagse opvattingen en gebruiken. Het is in feite een actuele satirische zedenschets die te denken geeft over moderne cultuur en hedendaagse politieke mores. We zien Stefan worstelen op de redactie van zijn Hamburgse weekblad. Hij kiest een progressieve positie inzake klimaat en gender, maar verliest het in de loop van het verhaal van de intriges van radicalen die zijn chef en grote voorbeeld uiteindelijk de kop kosten. Theresa zien we radicaliseren als haar bio-melkveebedrijf ten onder dreigt te gaan aan overheidsvoorschriften en ze geconfronteerd wordt met een collega die er geen gat meer in ziet en een einde aan zijn leven maakt.
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
Ozzy Osbourne behoeft uiteraard geen introductie. In zijn latere jaren is hij steeds meer verworden tot een clowneske figuur, maar rocken kon hij tot op hoge leeftijd wel.
Wij hebben geen theecultuur. De Britten wel en vandaar dat zij al eeuwen de wereld langs de meetlat van een kopje thee leggen. Als iets hen niet bevalt heet het dan ook ‘not my cup of tea’ te zijn.
Het is niet zo heel aardig een willoos voorwerp tot instrument van het menselijk beoordelingsvermogen te maken. Wij trekken het kopje thee daarom uit die onverdiende beklemming.
Want thee is knusse gezelligheid. Wel behoorlijk elitair en voorbehouden aan dames van stand: Marie Bracquemond – Le goûter (Middagthee), 1880
Of in ieder geval voor het vrouwelijk smaldeel der ‘gegoede burgerij’: Mary Cassatt – The Tea, 1880
Maar dat ooit elitaire kopje thee is nu een attractie voor iedereen.
Die draaiende kopjes komen uit het verhaal over een idioot theekransje (hoofdstuk 7 uit ‘Alice in Wonderland’). Vereerd met menig sculptuur.
Harry Marinsky – The mad tea party, 1994
Allemaal een beetje zoetsappig. Wat goed kan als het bijvoorbeeld om aardbeienthee met twee scheppen suiker gaat. Maar dat terzijde. Een volledig uit de hand gelopen ‘mad tea party’ was de Boston Tea Party. Een groepje als indianen verklede anti-belasting kolonisten overvielen Britse schepen die thee aan land wilden brengen. De thee belandde in het water van de haven van Boston. Naar verluid was dit een van de acties die uiteindelijk leidden tot de onafhankelijkheid van de Verenigde Staten.
Steve Ignorant is een Britse punkzanger en mede-oprichter van de band Crass. Maar soms heb je eens zin in iets anders. Zoals een lief liedje over winterdepressie.
Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.