Altijd fijn, natuurlijk, als de krant opkomt voor taal en cultuur, zoals NRC dat vrijdag deed voor het Fries, en ook een beetje voor het Nederlands. De krant steunde daarmee een advies van de KNAW dat vorige week verscheen en waarin werd gesteld dat de Nederlandse overheid moet garanderen dat er minstens één universitaire opleiding Fries overeind moest blijven – zoals een eerdere KNAW-commissie al had gesteld dat je in alle grote universiteitssteden Nederlands moet kunnen studeren (in Amsterdam, Groningen, Leiden, Nijmegen en Utrecht). De krant komt daarbij wel met een eigenaardig argument: “een rijkstaal mag geen spreektaal worden”. Kennelijk ziet de krant een hiërarchie van taalvormen, waarbij schrijftaal boven spreektaal staat. Spreektaal is echter niet het fundament van een taal. Geschreven taal is dat wél: een goede grammatica, woordenschat en zinsopbouw zijn cruciaal voor het behoud van een taal. Onderzoek ernaar, door goed geschoolde promovendi die goed geschoolde docenten kunnen inspireren, blijft belangrijk. Dat is een beetje een ouderwets idee. Nu ben ik van huis uit fonoloog, dat wil zeggen onderzoeker van taalklanken, maar ik denk niet dat er ook maar één taalkundige te vinden is die meent dat gesproken taal géén ‘goede grammatica, woordenschat en zinsopbouw’ heeft, of dat het niet onderzocht kan worden door goed geschoolde promovendi die goed geschoolde docenten kunnen inspireren. Ik heb de indruk dat met de NRC met schrijftaal bedoelt wat ik ‘standaardtaal’ zou noemen: een genormeerde taal. Het idee is dan dat je om van een ’taal’ te spreken behoefte hebt aan een normenstelsel. Ook dat is een wat belegen idee, maar een die ook buiten de hoofdredactie van de NRC nog wel aanhangers heeft, al zit ook hier wel weer een misverstand in de gedachte dat ‘goed geschoolde promovendi’ onderzoek zouden moeten doen naar precies die standaardtaal, en wel op zo’n manier dat docenten er iets mee kunnen. Ik vermoed eigenlijk dat dit hoofdartikel geschreven is door een jurist die meent dat neerlandici en frisisten de taal maken zoals juristen het recht maken. Dat gebeurt niet (en dat is ook nooit gebeurd). Taal is in die zin veel ingewikkelder dan de wet, en eerder afhankelijk van wat ‘de goegemeente’ stilzwijgend wil dan wat we met elkaar afspreken. De standaardtaal bestuderen is in die zin bestuderen wat die goegemeente wil, en eigenlijk nooit zelf iets verbeteren aan de standaardtaal. Maar terzijde hiervan valt vooral over het Fries nog wel meer te zeggen. In 2022 verscheen Liuwe Westra’s indrukwekkende biografie van Tony Feitsma, (1922-2009), die hoogleraar Fries was aan de VU en juist meende dat het Fries zijn identiteit en bestaansrecht ontleende aan het feit dat het een ‘boerentaal’ was – juist niet in competitie met het Nederlands in allerlei officiële domeinen. Juist het feit dat er geen strikt onderscheid was tussen ‘hoge’ en ‘lage’ taal (‘schrijftaal’ en ‘spreektaal’) maakte het Fries een interessant fenomeen om te bestuderen én om voor te strijden. Juist door het Fries in een keurslijf te dwingen van een ‘standaardtaal’ waarin het nauwelijks een functie heeft, kan je een taal volgens die redenering ook schaden. Zoals de NRC ook al schrijft, kunnen we uit de strijd om het Fries veel leren over wat het Nederlands te wachten staat, in een wereld waarin die taal steeds meer domeinen gaat delen met het Engels, en sommige domeinen misschien gaandeweg wel aan het Engels moet overlaten. Zelfs in dat geval, zou ik zeggen, verdient het Nederlands nog altijd bestudeerd te worden. Zelfs als we de taal alleen nog als ‘spreektaal’ zouden gebruiken – dat moment is nog ver weg – is het de moeite waard om bij te houden hoe de mensen dan spreken op de momenten dat het Engels niet zoveel functie meer heeft.
Larkin Poe is een bluesrock- en folkrockduo dat zich heeft toegelegd op de typisch Amerikaanse sound.
De zusjes Lovell begonnen met z’n drieën, maar toen hun oudere zus de band verliet, hernoemden ze zich naar een van hun voorouders: Larkin Poe
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.
Kort gezegd: een gevecht voeren met de omstandigheden is volgens de Late Stoa meestal zinloos. Het is het gevecht met jezelf waar het om draait. De les van Epiktetos is dat zelfsturing begint met het onderkennen van je eigen beperkingen. Vrijwel al het menselijk falen komt voort uit onrealistische verwachtingen. Wie zich concentreert op de dingen die binnen zijn macht liggen, heeft het meeste succes, en de grootste kans om geluk te bereiken.
Wat emotie betreft is Epiktetos veel strenger dan Seneca. Epiktetos raadt een afstandelijke houding aan, ook ten aanzien van verdriet. Wanneer wij onze geliefden of onze kinderen kussen, zegt hij, dan doen we dat in het besef dat dit moment na het kussen voorbij is. Ook moeten we accepteren dat de mensen die wij kussen uiteindelijk allemaal zullen vergaan. Alles is slechts zeer tijdelijk en vergankelijk in het wereldgebeuren.
De stoïcijnse les is: heb het moment lief, ken jezelf, doe je plicht, en praktiseer verder volkomen onthechting. Wie niet kan accepteren dat alles waar we van houden vergankelijk is, leeft continu in angst, en kan niet gelukkig zijn. Sterker nog, hij kan eigenlijk niet eens echt houden van dat wat er is. Daarvoor neemt de angst in zijn leven teveel ruimte in.
In ruil voor 40 nieuwe Lockheed Martin F-16-gevechtsvliegtuigen en 79 moderniseringskits voor zijn bestaande F-16’s gaat Turkije nu akkoord met de toetreding van Zweden tot de NAVO. De bestelling dateert al uit oktober 2021. Eind vorig jaar dreigde het land over te stappen naar een andere Europese leverancier van bommenwerpers. Zover wilden de Amerikanen het niet laten komen. Nadat het Turkse parlement deze week eindelijk akkoord is gegaan met de aansluiting van Zweden bij het militaire bondgenootschap heeft president Biden het Amerikaanse Congres verzocht haast te maken met de goedkeuring van de levering van de F16’s. Of daar gehoor aan wordt gegeven is nog even de vraag. Een van de senatoren van Bidens eigen partij wil eerst nog de nodige garanties. Senator Chris Van Hollen, lid van de commissie voor Buitenlandse Betrekkingen, twijfelt aan een snelle goedkeuring. “Het grootste deel van de tijd dat president Erdogan aan de macht is, is Turkije een ontrouwe NAVO-bondgenoot geweest.”
Zweden is er overigens nog niet. Erdogans Hongaarse collega Viktor Orbán had ook problemen met het nieuwe NAVO-lid. Orbán had eerder beloofd Turkije te zullen volgen. Maar in het Hongaarse parlement vonden zijn partijgenoten dat er in Zweden te negatief over de Hongaarse rechtsstaat werd gesproken. Ze eisen meer respect. Parlementsvoorzitter Laszlo Kover zei gisteren dat hij niet van plan is haast te maken met de ratificatie. Het parlement is met reces en er is volgens hem geen reden om voor deze kwestie terug te komen. Maar Orbán heeft secretaris-generaal Stoltenberg al wel verzekerd dat het goed komt en dat Hongarije ook akkoord gaat met het NAVO-lidmaatschap van Zweden.
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.
‘John the Revelator’ is oorspronkelijk een gospelbluesliedje, dat op de gevoelige plaat werd gezet door Blind Willie Johnson.
In de handen van Depeche Mode wordt het echter een kritiek op allerlei fundamentalisten met apocalyptische ideeën.
Komende zaterdag congresseert de VVD. De partij die een beetje in crisis verkeert, sinds Mark Rutte – de lijm tussen de vleugel van de liberalen en die van de onderbuik – zijn vertrek heeft aangekondigd. Dat wordt natuurlijk interessant en de vergelijking met het CDA congres in 2010 dringt zich op. Al is er nog geen akkoord waarover gestemd mag worden. En eerlijk gezegd zie ik ook nog niet voor me welke VVD-ers voldoende talent hebben om de tenenkrommende rollen van Maxime Verhagen en Camiel Eurlings te kunnen spelen.
Die crisis in de VVD heeft natuurlijk iets te maken met de macht die haar ontglipt, terwijl ze er zo aan gewend is geraakt. Dat vraagt om een antwoord, maar dat is ingewikkeld om de simpele reden dat het ook een partij is waar ideeën zich zelden op de voorgrond begeven. Er zitten best ideeën achter de partij, vooral uit de liberale hoek, maar daar hoor je VVD-ers eigenlijk zelden over. Bolkestein is waarschijnlijk de laatste politiek leider die, wat je er inhoudelijk ook van vond, ideeën had die hij onder woorden kon brengen en op schrift stelde. Sindsdien lijkt er – aan het zicht onttrokken door regeringsdeelname en bijkomende machtsperikelen – vooral sprake geweest van intellectuele uitdroging. Hoe verenig je dan een partij die in vleugels uit elkaar valt, als er niemand met ideeën komt waar iedereen achter kan staan?
OPINIE - Een half jaar geleden gooide energiebedrijf Vandebron een knuppel in het hoenderhok door vaste terugleveringskosten te gaan rekenen voor klanten met zonnepanelen. Inmiddels zijn meerdere energiebedrijven gevolgd, waaronder de coöperatieve energiebedrijven Om | nieuwe energie en Energie VanOns. Ook energiebedrijven die geen openlijke kosten doorberekenen doen het stiekem toch, bijvoorbeeld door mensen met zonnepanelen geen welkomstbonus te geven of door hogere tarieven te rekenen. Je kunt de vaste terugleveringskosten ontduiken door te kiezen voor een modelcontract, maar reken maar dat de vaste terugleveringskosten dan versleuteld zitten in je vastrecht- en elektriciteitstarieven. In kranten en op sociale media roept de maatregel van energiebedrijven felle reacties uit. Ook de vraag naar zonnepanelen is fors teruggelopen.
De reden dat energiebedrijven kosten invoeren is dat er steeds meer momenten komen waarop er meer wind- en zonne-energie geproduceerd wordt dan waar vraag naar is. Dat komt deels door de groei van wind- en zonne-energie, deels doordat bedrijven nog niet gewend zijn hun elektriciteitsvraag daarop aan te passen en deels doordat een deel van de traditionele energiecentrales, zoals kerncentrale Borssele, doordraaien ongeacht de vraag naar stroom.
Het gevolg hiervan is dat energiebedrijven stroom van salderende klanten afnemen op momenten dat stroom goedkoop is, terwijl ze stroom terug moeten leveren op momenten dat stroom duurder is (bv in de winter of in de avond). Als energiebedrijven de stroom die in de zomer over is bij klanten met zonnepanelen af weten te zetten bij klanten zonder zonnepanelen draaien ze op z’n best quitte. In de avond en winter zullen ze echter stroom bij moeten kopen. Om een voorbeeld te geven, wij hebben in 2023 voor Euro 300 gesaldeerd. Als we tegen uurtarieven hadden afgerekend was deze stroom slechts Euro 75 waard geweest. Het verschil van Euro 225 plus de kosten voor inkoop van stroom in de avond en nacht is verlies voor ons energiebedrijf.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
De snor. Het gore matje onder het kale hoofd. Het kitcherige jasje. De uitgekloven synthesizer-deuntjes uit de jaren ’80. De Australische artiest Donny Benét blinkt uit in de cultivatie van foutheid.
En dat is ook een kunst.
Spinvis staat vanavond echt, heus waar in Carré. Zingt ‘ie zelf. Vraag is of z’n publiek ditmaal wel kan, want dit is eigenlijk een excuusliedje voor een concert dat in 2022 gepland stond.
Bryan Ferry doet Neil Young. Zijn stem klinkt hier wat ijl, maar de rest van de band maakt veel goed. Met een glansrol voor de saxofoniste.