Kunst op Zondag | Laatste maaltijd

Nog een krappe maand en dan is de paascyclus ten einde. Deze cyclus bewijst maar weer eens tot welke desastreuze gevolgen het ‘van je geloof vallen’ leidt: waar we nu 3 vrije dagen hebben, hadden dat er minstens 15 kunnen zijn als de paascyclus ten volle gerespecteerd zou zijn.

En zo ging, de cyclus was ruim halverwege, de ‘Dag van Het Laatste Avondmaal’ voorbij zonder dat het land ter file ging voor een lang vrij weekend. Zo’n laatste hapje, waar gaat dat eigenlijk over?

Natuurlijk over de iconische muurschildering van Leonardo da Vinci. Een fijn stukje graffiti dat in duizenden pastiches is geciteerd en geparodieerd. En altijd in nagenoeg dezelfde opstelling: aan een lange tafel zit in het midden een noodlottige, een stuk of twaalf jandoedels links en rechts van hem. Zouden er nog andere laatste maaltijden zijn?

We slaan de 60 laatste avondmaaltjes van Andy Warhol over, evenals het valse laatste maal van Vermeer, beter bekend als het echte laatste diner van Han van Meegeren. We kijken wel naar…

.. een reeds vervagende Jezus en 12 in slaap gevallen apostelen. De schilder gooit er nog wat bovenrealisme op door het begrip ‘12’ meer magie te geven. Dat zag u natuurlijk al meteen.

Salvador Dalí – The Sacrament of the Last Supper, 1955.

Het blijft jammer dat de gemeente Den Helder het Rob Scholte Museum geen kans heeft willen geven, dus nu maar afwachten of we deze werken ooit nog eens bij elkaar zullen zien hangen.

Peter Klashorst (geen link naar en eigen website, wel op Facebook, maar ja, dan krijg je dit), jaar onbekend.

Rob Scholte, jaar onbekend.

De in 2000 overleden Belgische kunstenaar Albert Szukalski vond het woestijnlandschap rond het het spookstadje Rhyolite (Nevada, U.S.A.), een treffende gelijkenis hebben met dat van het Heilige Land (Palestina) en dat bracht hem op het idee van het Laatste Avondmaal een geestverschijning te maken. Szukalski’s beeldenwoestijn groeide uit tot wat het Goldwell Openlucht Museum is.

Albert Szukalski, 1984.

De Ierse kunstenaar John Byrne zocht onder de lokale bevolking van Dublin modellen voor zijn laatste avondmaal. Het werk werd daarmee een afspiegeling van een “veranderende samenleving en de groeiende culturele mix in Dublin”.  Byrne ziet het als een uiting van “positieve politiek en [zijn] geloof in gewone mensen”. Geen enkel instituut of religie heeft een monopolie op ‘goedheid’.

John Byrne, 2004.

De robots in de installatie van Giles Walker voor het Wetenschappelijk Museum in Londen, filosoferen wat over leven en dood en herinneringen aan de laatste maaltijden die ter doodveroordeelden voor hun executie nuttigen (daar komen we aan het einde nog op terug). Schuif aan bij Giles Walkers versie (2 min. 27”) van het Laatste Avondmaal (2010 – 2011)

Ook de installatie in de kathedraal van Turku (Finland) leunt zwaar op Leonardo da Vinci. Nu zijn echter de figuren van de tafelgenoten “open gelaten” om, als het ware, ingevuld te worden door de toeschouwers. Op de tafel kunnen ze schrijven en tekenen wat ze willen. Op de plek waar bij Da Vinci de hoofdfiguur zit, staat hier een camera die gemanipuleerd kan worden  door hun handen in het ‘handschoenenkastje’ te steken. Jezus als huishoudhandschoenen en een camera, je gelooft het niet…

Francine LeClercq licht het hier haar “Last Supper – “mise en [s]cène” (2011), toe (2 min. 12”)

Yinka Shonibare maakt er een Bachanaal van. Christus is vervangen door de Griekse god Bacchus, de apostelen zijn allen onthoofd, de tafel is afgeladen met luxueus voedsel. Het is Shonibare’s commentaar (2012) op de wanprestaties van de financiële sector en het streven naar macht en geld, die hebben geleid tot de economische crisissen (filmpje 5 min. 43#).

Paul Ito, bekend van zijn protesttekening tegen het WK voetbal in Brazilië in 2014, maakte in het Duitse Halle een  avondmaal waar de apostelen alleen nog geïnteresseerd zijn in hun smartphones en tablets.

Paul Ito – muurschildering in Halle,  2014.

En tot slot iets waar we op terug zouden komen: In 2000 begon Julie Green borden te maken met afbeeldingen van laatste maaltijden die ter dood veroordeelden voor hun executie hadden gevraagd. Bij een eerste tentoonstelling waren er al 500 te zien, momenteel heeft ze er 800 af. Ze wil er jaarlijks 50 bij maken, net zo lang tot de doodstraf in de V.S. is afgeschaft.

Julie Green – Plates Illustrating Final Meals of U.S. Death Row Inmates (2000 – ???; filmpje 6 min. 37”)

Zo kunnen we dan toch eindigen met een kunstwerk dat verder gaat dan het inmiddels tot cliché verworden avondmaal van Da Vinci.