Hulspas weet het | De dokter maakt u liever bang

Zijn zwarten minder intelligent dan witten? Thierry Baudet weet het niet. En alhoewel politiek correct Nederland vervolgens enthousiast over hem heen viel, heeft Thierry natuurlijk gelijk. We weten het niet. We hebben een test die met behulp van een breed pakket aan heel verschillende vraagjes iets zou meten, iets van vaardig omgaan met abstracte systemen, en daarin is niet iedereen even vaardig. Niet bij iedere vraag. Maar die totaaluitslag noemen we ‘intelligentie’. En we weten dat een keurige opvoeding, goed voedsel, slimme ouders, veel spelen en lezen een hogere score oplevert. Dus wat constateer je dan wanneer een bepaalde subgroep des mensheid (ik zeg: Inuit) nou net even wat lager scoort? Ligt dat dan aan ‘intelligentie’?

Door: Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022
Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Hulspas weet het | Worden ouders ooit volwassen?

COLUMN - Echt gehoord, niet zo lang geleden. Twee ouders die zich bij elkaar beklaagden over hun pubers. Ze luisterden niet, konden niet plannen, luierden maar wat, et cetera. Waarop een van de twee zei: ‘Ik heb pas zo’n boek gelezen, over het puberbrein… als je dat leest…’ De ander begreep precies wat-ie bedoelde.

Boeken over het puberbrein. Ze zouden verboden moeten worden. Vroeger werd van ouders verwacht dat ze hun kinderen opvoeden. Dat ze hen vertelden wat mag en niet mag, en hoe mensen binnen de vier muren van een huis met elkaar omgaan. Bij de ene puber gaat het gemakkelijker dan bij de ander, maar het excuus ‘hij heeft een puberbrein’ werd niet geaccepteerd. Niet door de familie, niet door Oom Agent.

Er was geen puberbrein. We waren allemaal individuen.

Tegenwoordig kunnen ouders hun opvoedkundige onmacht verbergen achter het zogenaamd onvolgroeide puberbrein. Alsof het feit dat dat brein zich nog ontwikkelt ‘uiteraard’ de rede is waarom de puber niet naar hen luistert. Waarna ouders met een gerustgesteld hart over kunnen gaan tot het negeren van hun veel te lang niet gecorrigeerde puber.

Ik bedoel, zijn er ook ouders die met het argument ‘puberbrein’ hun kind een schooltype lager zetten? Lijkt me een prima te verdedigen correctie. En waarom zijn er geen boeken waarin wordt uitgelegd dat mensen boven de dertig dom, lui en oppervlakkig zijn, en dat we daar respect voor moeten hebben, omdat hun brein alweer aan het aftakelen is? En waarom zijn er geen boeken over het tragisch aftakelende bejaardenbrein?

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Hulspas weet het | En de bij, zij zoemde voort

COLUMN - Weet u het nog? Of bent u het al vergeten? Het was nog maar tien jaar geleden. De wereld verging. We zouden verhongeren, we zouden zonder appelen, peren, en nog veel meer komen te zitten door ‘de grote bijensterfte’. Alarmerende aantallen bijenvolken slaagden er niet in de winter te overleven. En dat wereldwijd! Wat was er aan de hand? Imkers én fruittelers hingen aan de noodklok. Milieuactivisten deden hetzelfde. Het Einde was nabij. Dat was dus tien jaar geleden. Daarna heeft u er waarschijnlijk nooit meer iets meer over gehoord. Er zijn nog steeds appelen en peren. U kunt rustig gaan slapen. Maar wat was er nou aan de hand?

Elke winter sterven er bijenvolken, door allerlei oorzaken. Soms hadden ze toch te weinig voedsel opgeslagen, of werd een schimmel (nosema) of parasiet (de varroamijt) het volk fataal. En eenmaal verzwakt kon je midden in de winter overvallen worden door je fittere buren, die er met je voedsel vandoor gingen. Een verlies van 20 procent was normaal, en daar werd vanouds ook nauwelijks aandacht aan besteed. Shit happens. Maar een aantal jaren achtereen ging het mis. De sterfte steeg naar dertig, veertig procent. Imkers raakten bezorgd.

Foto: Fenneke (cc)

Waarom de elites houden van burgerschap

ANALYSE - Door Michael Merry, Geert Driessen

Het kabinet-Rutte III poogt burgerschapseducatie nieuw leven in te blazen. Om te beginnen moeten kinderen verplicht het Wilhelmus leren, een bezoek brengen aan de Tweede Kamer en aan het Rijksmuseum. Het zijn de waarden van een politieke en academische elite die zich niet realiseert dat zij zelf achter onderwijsbeleid staat dat uitsluitend en nationalistisch is.

Al decennia verdedigen liberale theoretici de stelling dat burgerschap de taak is van de school. Hoewel er onder hen substantiële meningsverschillen bestaan, delen ze allemaal hetzelfde geloof in zowel de plicht als capaciteiten van scholen om te doen wat hun theorieën voorschrijven.

Wij hebben alle begrip voor de gedachten achter deze theorieën; ze brengen namelijk idealen tot uitdrukking die wij na zouden moeten streven. Ze beschrijven niet de scholen die wij hebben, maar die we nodig hebben. Maar welke verdiensten deze geïdealiseerde liberale visies op burgerschapseducatie ook mogen hebben in een vergaderzaal, ze zijn niet overtuigend en bruikbaar. Simpelweg omdat ze onvoldoende rekening houden met de empirische realiteit van de bredere politieke context waarbinnen beleid op het gebied van burgerschapseducatie wordt ontwikkeld en geïmplementeerd.

Retoriek in een politieke realiteit van polarisatie en uitsluiting

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Hulspas weet het | Weg met het persbericht!

COLUMN - Vrouwen met een borstimplantaat hebben meer kans op lymfeklierkanker. Dat was een stukje wetenschappelijke nieuws op NU.nl afgelopen weekend. Een studie, uitgevoerd door VUMC, Anthonie van Leeuwenhoek, Medisch Spectrum Twente en Maastricht UMC. En dat gepubliceerd in topvakblad JAMA.

Bij NU.nl lezen ze geen JAMA, ze zijn geabonneerd op het ANP. Dat had duidelijk zijn werk gedaan. En dat is ook belangrijk. Zo’n studie is mooi voor de wetenschappers, maar de mensen die om hen heen staan (dan hebben we het over een veelvoud aan voorlichters, managers en bestuurders) letten op de nationale en internationale media. Nadat een studie alle redactionele hindernissen heeft genomen, moet ze wat hen betreft ook nog ‘scoren’. Vandaar dat voorlichters er bij het opstellen van een persbericht graag een schepje bovenop gooien. Een op de vijf medisch-wetenschappelijke persberichten, zo constateerden Peter Burger en zijn Leidse collega’s, bevatte overdreven gezondheidsclaims. (Ik durf te wedden dat dat flinke een onderschatting is.) En wanneer de voorlichters niet overdrijven, gooien journalisten er vrijwillig een schepje overdrijving bovenop. Kort en goed, dankzij dit gezamenlijk streven om de zaak mooier voor te stellen dan ze is, is minimaal een derde van de medische berichtgeving in de media onjuist. Overdreven.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Hulspas weet het | De toekomst is bekend

COLUMN - De wetenschap had weinig écht nieuws te bieden, het afgelopen jaar. Er viel niet veel te vieren. Tenzij u, net als sommige astronomen, stond te juichen bij de versmelting van twee neutronensterren, wat niet alleen een zwaartekrachtgolf opleverde maar ook een mooi telescoopplaatje.

Astronomen vinden zoiets fantastisch, ‘het wetenschappelijk nieuws van de eeuw’ heb ik ergens gelezen. (Ja, de eeuw. Astronomen staan niet bekend om hun bescheidenheid.) En dat terwijl diezelfde golven nog veel meer nieuws moeten opleveren. Met behulp van zwaartekrachtgolven leren we straks enorm veel over het heelal, zo zeggen dezelfde astronomen.

Iets in mij zegt dat we inmiddels wel genoeg over het heelal weten. En dat astronomen ons ondanks vele miljarden nooit zullen kunnen vertellen hoe het allemaal begon. Gelukkig weten we sinds 2017 wél hoe het allemaal afloopt.

Dat wij, de mensheid, de aarde slechts tijdelijk in bezit hebben, dat staat wel vast. We hebben allang geen Spengler of Baudet meer nodig om te weten dat het bestaan van de mensheid eindig is. De grote vraag is: wie zal na ons de aarde erven?

Kevers, is wel eens gezegd. Omdat er zoveel keversoorten zijn. Maar op die manier gerekend is de aarde nú al van de kevers.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Byzantijnse afbeelding van Ignatius van Antiochië copyright ok. Gecheckt 06-11-2022

Christenvervolging

RECENSIE - Vier jaar geleden las ik in de Huffington Post een artikel dat even goed bedoeld als verbijsterend was. Drie godsdienstwetenschappers wezen erop dat de Bijbel nergens het huwelijk definieert als verbintenis tussen een man en een vrouw, waaraan ze de conclusie verbonden dat er dus geen bijbelse bezwaren konden zijn tegen het openstelling van het huwelijk voor homoseksuelen. Een sympathieke conclusie, daar niet van, maar niet op basis van dit argument. Iedereen ging er in het oude jodendom namelijk van uit dat alleen een man en een vrouw konden trouwen. Zoiets hoefde niet op papier te worden gezet. De antieke teksten laten wel meer zaken onvermeld. De Bijbel biedt bijvoorbeeld ook nergens de taakomschrijving van een messias.

Dat wisten die drie godsdienstwetenschappers natuurlijk ook. Ze moeten hun studenten hebben uitgelegd dat je, bij elke tekst die je begint te lezen, eerst behoort na te denken over dat wat de auteurs bekend veronderstelden. Wat me verbijsterde was dat ze dit inzicht ondergeschikt maakten aan een op dat moment actueel politiek doel en zo alle vooroordelen bevestigden als zouden de humaniora een linkse hobby zijn (wat “links” ook moge betekenen). Ik dacht dat het een incident was, maar er lijkt echt iets grondig mis in de Amerikaanse humanities. Ik voel althans dezelfde ergernis bij het boek van Candida Moss over de christenvervolgingen, The Myth of Persecution. How Early Christians Invented a Story of Martyrdom. De politieke boodschap aan de Amerikaanse christenen ligt er te dik bovenop.

Foto: Tom Woodward (cc)

De waarheid, de wetenschap
en de mens

Van alle wetenschappelijke takken van sport is de studie van de mens veruit het meest complex. Deels is dat een probleem van praktische aard. Menselijk gedrag is vrijwel onmeetbaar, slecht modelleerbaar, vaak onbegrijpelijk buiten een specifieke context en in alle opzichten mateloos gevarieerd: het is voortdurend aan verandering onderhevig, en wat je op de ene plek dagelijks ziet, zul je op de andere tevergeefs zoeken. Wat nog komen moet is onvoorspelbaar, wat er is, is ongrijpbaar, en wat geweest is wordt in hoog tempo fragmentarisch—dat wat je morgen wil weten, blijkt gisteren per ongeluk te zijn weggegooid. Voordat je het menselijke goed en wel onder woorden hebt gebracht, is alles alweer anders. Πάντα χωρεῖ καὶ οὐδὲν μένει (*).

Tegelijkertijd is er een nog veel fundamenteler obstakel: is de mens eigenlijk wel in staat zichzelf te onderzoeken? Waar het in de exacte wetenschappen, en deels ook in de medische wetenschappen, nog enigszins mogelijk is om klinisch een probleem in kaart te brengen, verkruimelt de distantie wanneer de mens het menselijke onderzoekt. Dat is (volgens mij) vrijwel onvermijdelijk: we dwalen niet als onbeschreven bladen door de wereld die we bestuderen, maar worden gedreven en gestuurd door allerlei ideologische, culturele en religieuze preoccupaties—en de meest fundamentele preoccupaties hebben betrekking op wie we zijn, hoe we (samen)leven, waar we vandaan komen en waar het met de mens naartoe moet. Iedere wetenschapper die mensen onderzoekt – in het nu of in het verleden, vlak bij huis of heel ver weg – verhoudt zich tot zijn onderzoeksobject, en die verhouding is eigenlijk per definitie ideologisch gekleurd – of je je nou met Romeinse keizers bezighoudt, met leprozen in de middeleeuwen, of met sociale fragmentatie in het Europa van de vroege eenentwintigste eeuw. Dit geldt bovendien niet alleen de wetenschapper zelf, maar zeker óók zijn publiek.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Hulspas weet het | Zo wijs als een bacterie

COLUMN - Bacteriën houden niet van zwemmen. Voor een microscopisch levensvormpje is gewoon water zeer viskeuze materie, en zwemmen is dus zwaar werk. Maar hij moet wel. Anders vind je niks. Een bacterie zwemt gewoon rechtuit, totdat hij een signaal krijgt dat er uit een bepaalde richting meer voedzame moleculen langskomen. Dan maakt hij een koprol, en zwemt weer door – in de hoop dat hij na de koprol in een gunstiger richting zwemt. Is dat niet het geval, dan wordt er weer een koprol gemaakt, enzovoorts.

Johannes Keegstra, een promovendus van de Systems Biology groep van het AMOLF, bouwde een speciale microscoop waarmee hij het zwem-signaal-tuimelgedrag van één enkele bacterie kan volgen. Hij ontdekte dat genetisch identieke bacteriën zich heel verschillend kunnen gedragen. Keegstra:

Elke bacterie lijkt een eigen persoonlijkheid te hebben. We vonden bijvoorbeeld dat de chemische drempelconcentratie waarop ze reageren, aanzienlijk verschilt tussen bacteriën.

Daarnaast zag hij dat het signaalsysteem in een bacterie het ene moment gevoeliger is dan de andere. Hetzelfde signaal was de ene keer een tuimeling waard maar even later niet meer. Keegstra:

De aanzienlijke variatie in stemmingen zou kunnen betekenen dat sommige bacteriën zich gedragen als verkenners die afgelegen, grote gebieden onderzoeken met slechts soms een belangrijk resultaat, terwijl anderen dichtbij blijven en efficiënt gebruik maken van wat daar te vinden is. Zo’n verdeling van de arbeid kan gunstig zijn voor de hele populatie.

Foto: Maarten Takens (cc)

En weer ligt er een buitenaards lijk in de kast

ACHTERGROND - Op aandringen van een invloedrijke senator deed het Pentagon vijf jaar lang in het geheim onderzoek naar UFO’s. Zonder tastbaar resultaat – maar de wereld van het UFO-onderzoek is een mooi verhaal rijker.

In Las Vegas bevindt zich een magazijn met daarin stukken materiaal afkomstig van UFO’s. Waar precies, dat is geheim. Maar Luis Elizondo weet er meer van. En dat zoiets van wereldbelang is, dat behoeft geen betoog.

Het magazijn was een van de onthullingen waarmee senator Harry Reid extra financiering hoopte te krijgen voor zijn UFO-onderzoek. Helaas, het bleef bij de ruim twintig miljoen dollar die Defensie er vijf jaar lang in had gepompt. Het geheime magazijn maakte geen indruk op Capitol Hill. Ze zijn daar wel wat gewend. Het onderzoek zélf, zo vertelden medewerkers van het Pentagon die daar dicht op zaten aan de New York Times, ging daarna vijf jaar onofficieel gewoon verder. Ambtenaren vonden het spannend, en hadden daar tussen de bedrijven door wel tijd voor – zoals wel vaker gebeurt binnen gigantische organisaties. Dat eindigde (en alles kwam naar buiten) afgelopen oktober, toen Luis Elizondo met ruzie het Pentagon verliet. De reden was dat zijn baas lucht had gekregen van zijn hobby en hem verder UFO-jagen verbood.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Vorige Volgende