Nieuwe politieke partijen – de debutanten: Partij voor de Rechtsstaat

In de media zie en hoor je bovenal de vijftien partijen die nu al in de Tweede Kamer zitten. Maar u bent misschien op zoek naar een alternatief? Misschien zit dat tussen de zeventien andere partijen die 29 oktober hopen op uw stem. Denk aan de stugge volhouders en herintreders, aan de afsplitsers of aan de enige twee echte debutanten, waarvan in ons vorig artikel Ellect al is belicht. Vandaag richten we ons op de Partij voor de Rechtsstaat, hierna te noemen als PvdR. Als Nederland iets nodig heeft na de komende verkiezingen, dan is het wel een partij die de rechtsstaat echt serieus neemt. Zou deze nieuwe politieke partij dat kunnen zijn? Daarover later meer, maar eerst, helaas, een minpunt. De partij heeft, tot op het moment van dit schrijven, geen zelfstandige openbaar toegankelijke website. [1] Wie meer van de partij wil weten moet naar de Instagram, Facebook of via LinkedIn naar de Linktree-pagina van de partij. Daar vindt u dan het partijprogramma. Wie geen toegang heeft tot een van de platforms moet zich behelpen met de Wikipedia (heeft de kandidatenlijst) en de Rijksuniversiteit Groningen, die de flyer heeft gekopieerd die het beknopte  verkiezingsprogramma weergeeft. Meer informatie haalden we uit de spaarzame lokale nieuwsbronnen, die Daniëlle Tulp, oprichtster en lijsttrekster, interviewden. De PvdR doet met 22 kandidaten in 2 kieskringen (Leeuwarden en Amsterdam) mee aan de verkiezingen van 29 oktober. Gemiste kans? Gezien bovenstaande zouden we het hierbij kunnen laten. Dat doen we niet want wat een enorm gemiste kans is dit initiatief. Je zou kunnen zeggen dat zo’n partij overbodig is want alle andere partijen hebben de rechtsstaat op een of andere manier in hun verkiezingsprogramma’s staan. Maar voor een groot deel zijn diezelfde partijen (mede)verantwoordelijkheid voor de beroerde conditie van Neêrlands rechtsstaat en hun verkiezingsprogramma’s beloven weinig goeds wat dat betreft. Een onafhankelijke commissie van NOvA (Nederlandse Orde van Advocaten) onderzocht de verkiezingsprogramma’s op rechtsstatelijkheid en ontdekte dat “een recordaantal voorstellen in de partijprogramma’s voor de Tweede Kamerverkiezingen van 29 oktober voorstellen bevat die een risico vormen voor de rechtsstaat of daarmee regelrecht in strijd zijn” Zelfs meer dan bij de vorige Tweede Kamerverkiezingen (2023). Bron: NOvA - Rechtsstatelijke toets van de verkiezingsprogramma’s 2025; Groen = Plannen die de rechtsstaat kunnen verbeteren of versterken; Geel = Plannen die een risico vormen voor de rechtsstaat; Rood = Plannen die in strijd zijn met beginselen van rechtsstatelijkheid Grondwet en internationaal recht zijn leidend De PvdR neemt artikel 1 van de Grondwet als leidraad en stelt: Niemand mag aders worden behandeld op basis van afkomst, geslacht of levensbeschouwing. Voor een sterke rechtsstaat, veiligheid en menselijkheid. Wij zijn de volwassen tegenstem tegen extremen. Niet links, niet rechts. Maar voor waarden die universeel zijn: menselijkheid, veiligheid, gelijkwaardigheid en rechtvaardigheid. Om dat te beschermen wil de PvdR dat Het demonstratierecht onvoorwaardelijk wordt beschermd, zodat burgers vreedzaam hun stem kunnen laten horen. Organisaties die zich verzetten tegen fascisme, racisme en discriminatie worden actief ondersteund en beschermd tegen intimidatie, politieke druk of geweld. De PvdR stelt “het internationaal recht boven machtspolitiek en economische belangen”. Nederland moet zich opnieuw profileren als voorvechter van de rechtsstaat op wereldniveau De internationale verdragen inzake mensenrechten en oorlogswetten onverkort naleven en versterken. Het Internationaal Strafhof (ICC) actief steunen in mandaat, financiering en opsporing van oorlogsmisdadigers. Zorgen dat Nederland als staat volledig meewerkt aan internationale onderzoeken en arrestatieverzoeken, ongeacht de politieke positie van betrokken staten of bondgenoten. Een internationale coalitie van rechtsstatelijke staten vormen die onafhankelijk optreden tegen oorlogsmisdaden en massaal geweld. Noodplan tegen femicide Een ander punt waarop de PvdR focust ook op vrouwenrechten en in het bijzonder femicide. Grevio, een onafhankelijke groep deskundigen binnen de Raad van Europa, kwam  deze week met een rapport waaruit blijkt dat Nederland zich nog steeds onvoldoende houdt aan internationale afspraken om, conform de Istanbul Conventie,  vrouwen tegen geweld te beschermen. De PvdR wil een nationaal noodplan tegen femicide en huiselijk geweld. "Geweld tegen vrouwen is", stelt de PvdR, "niet slechts een maatschappelijk probleem, maar een schending van fundamentele mensenrechten. De overheid moet optreden als beschermer, niet als toeschouwer". Beleid moet niet gebaseerd zijn op op politieke obsessie of populistische angst Nog een paar opvallende punten uit het partijprogramma: Migratie & Asielbeleid: Een effectief beleid moet gebaseerd zijn op mensenrechten, rechtsstatelijke principes en praktische oplossingen, niet op politieke obsessie of populistische angst. Wonen: Grond behoort primair een publiek goed te zijn, niet een middel tot private winstmaximalisatie. De manier waarop Nederland zijn ruimte indeelt, bepaalt direct de kwaliteit van de rechtsstaat: toegang tot wonen, voedsel en leefomgeving mag niet afhankelijk zijn van de macht van grootkapitaal. Economie: Innovatie, ondernemerschap en digitale ontwikkeling cruciale pijlers zijn voor een sterke, duurzame en veerkrachtige economie. Tegelijkertijd mogen economische groei, technologische vooruitgang en digitale transformatie niet ten koste gaan van veiligheid, privacy, mensenrechten of rechtsstatelijke beginselen. Geschikte kandidaten? Voor een plaats op de stembiljetten hebben de nieuwe partijen in korte tijd hard moeten werken om aan de voorwaarden te voldoen. En of dat niet genoeg is moeten ze ook een beetje gevulde kandidatenlijst proberen samen te stellen. Of er dan ook genoeg tijd is om kandidaten te screenen die als vliegen op de stroop van een nieuwe partij af komen, is nog mar de vraag. De PvdR lijkt daar enigszins last van te hebben.  De meerderheid van de 22 kandidaten lijken integere, betrouwbare kandidaten te zijn. Jammer is dat er toch een paar mensen op de lijst staan waar vraagtekens bij gezet kunnen worden. Zo is er één kandidaat die een trackrecord heeft van deelname aan meerdere lokale partijen en bovendien bijna overal waar hij verschijnt in hoog oplopende conflicten verzeild te raken. Twee andere kandidaten waren te zien in Youtube-programma’s van complotdenker Flavio Pasquino, die tijdens de coronaperiode met Café Weltschmerz en het YouTube-kanaal blckbx kwam. Met enig gevoel voor understatement kunnen we zeggen dat daar critici ten aanzien van het coronabeleid en klimaatcritici waren te horen. Jammer dat die twee kandidaten aansluiten bij gesprekken met (onder andere) Wybren van Haga (van BVNL, die een herhaald poging doet verkozen te worden in de Tweede Kamer). Van Haga is niet te beroerd allerlei nepinformatie te hanteren of bij de demonstratie van Els Rechts aan te sluiten. In die hoek wil je als rechtsstatelijke partij niet zitten. Op naar de volgende verkiezingen Beginnersperikelen, zullen we maar zeggen. Vooral het feit dat de partij maar in twee kieskringen deelneemt zal het grootste obstakel zijn om ook maar één zetel te halen. Zelfs als uit de twee tot drie naburige kieskringen mensen moeite nemen een kiezerspas aan te vragen om in een andere kieskring dan Leeuwarden of Amsterdam te gaan stemmen, zal dat te weinig opleveren.. Maar bij de gemeenteraadsverkiezingen op 18 maart 2026 zullen we de Partij voor de Rechtsstaat weerzien. Zo belooft lijsttrekster Daniëlle Tulp hier en hier. [1] Inmiddels is die website er wel. Bekijk het hier.

Door: Foto: ChatGPT Image stempotlood stembiljet
Foto: Dilan Yeşilgöz, De Balie, 2022, via Wikimedia Commons.

De rechtsstaat en Yesilgöz: wanneer ‘mening’ een handig schild wordt

Het begint bijna routine te worden in de Nederlandse politiek: zodra een onafhankelijke instantie iets kritisch zegt over plannen die fundamentele rechten raken, wordt er niet inhoudelijk gereageerd, maar wordt de boodschapper verdacht gemaakt. Dilan Yesilgöz doet er nog een schep bovenop door een rapport van de Nederlandse orde van advocaten weg te zetten als “hun mening”. Je hoeft geen staatsrechtgeleerde te zijn om te snappen dat dit gemakzuchtig, misleidend én gevaarlijk is.

De rechtsstaat is geen moodboard

De NOvA verzon dit rapport niet tijdens de vrijdagmiddagborrel. Een onafhankelijke commissie toetste verkiezingsprogramma’s aan drie kernpunten van de rechtsstaat: betrouwbaarheid van de overheid, bescherming van fundamentele rechten, en toegang tot het recht. Dat zijn geen subjectieve voorkeuren, maar de basisvoorwaarden van een democratische samenleving. Alsof je zegt dat verkeersregels slechts een “mening” zijn van het CBR.

Het is ironisch dat Yesilgöz zegt dat haar voorstellen bedoeld zijn om de rechtsstaat te beschermen, terwijl een commissie van deskundigen precies uitlegt hoe diezelfde voorstellen die rechtsstaat ondermijnen.

Van kritiek naar slachtofferschap

Yesilgöz “wordt pissig” van de stempel “antirechtsstatelijk”. Dat mag, emoties zijn menselijk. Maar politici krijgen geen vrijstelling van kritiek omdat ze er chagrijnig van worden. In plaats van uit te leggen waarom de analyse van de commissie fout zou zijn, kiest ze voor de klassieker: framen alsof het een politiek spelletje is. “Ze noemen ons antirechtsstatelijk, dus ze zijn partijdig.” Het is dezelfde strategie die we kennen van partijen als PVV en FVD: draai de zaak om, speel slachtoffer, en vermijd inhoud.

Quote du Jour | Een onheilig verbond

QUOTE - Een interessant stuk, getiteld ‘Waarom heeft Wilders-fan Els Rechts het over demonen en de hel?’, over het onheilige verbond tussen fanatieke christenen en extreemrechts, naar aanleiding van het ietwat uit de hand gelopen ‘Els-fest’, is te vinden op De Kanttekening. Enkele passages:

De theologie van reformatorische christenen heeft raakvlakken met de PVV. ‘Moslims worden gezien als bedreiging. Theologisch is de islam een ‘valse godsdienst’ die moet worden bestreden door de overheid. De SGP is een theocratische partij, die alleen godsdienstvrijheid voor orthodox-protestantse christenen wenst. De SGP heeft ook sympathie voor autoritaire regimes. Voormalig SGP-Kamerlid Roelof Bisschop, oud-rector van Wartburg College waar Els Noort op heeft gezeten, zei ooit tegen mij: ‘Het christelijke nationalisme van Orban komt uit dezelfde bron als de theocratie van de SGP.’ Dat zegt alles over de aantrekkingskracht van autoritair en nativistisch (gericht op de ‘oorspronkelijke’ bevolking, red.) beleid.’

Foto: "Vraagtekens bij uitspraken Mona Keijzer" by Roel Wijnants is licensed under CC BY-NC 2.0

Over de eed/belofte, de Grondwet en constitutionele hoffelijkheid

COLUMN - van Aalt Willem Heringa

Minister Mona Keijzer van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (VRO) werd geconfronteerd met een negatief advies van de Raad van State (RvS) over haar wetsvoorstel om te verbieden dat voorrang wordt gegeven aan statushouders bij de toekenning van huurwoningen. Het argument van de RvS was gebaseerd op artikel 1 van de Grondwet: het gelijkheidsbeginsel.

Kort gezegd was het argument van de RvS dat statushouders in een andere positie verkeren dan nationale ingezetenen, omdat zij geen inschrijfduur hadden kunnen opbouwen en daardoor op achterstand blijven staan als zij geen voorrang krijgen. Kortom, ongelijke gevallen die verlangen dat ze ongelijk worden behandeld. Het advies was om het voorstel niet bij de Tweede Kamer in te dienen.

Met zo’n advies moet je als minister, en ook als kabinet, iets. In de eerste plaats omdat een minister een eed/belofte heeft afgelegd waarin onder meer trouw aan de Grondwet.

In de tweede plaats omdat het de RvS is die in ons bestel als Hoog College van Staat de Grondwet interpreteert en beoordeelt of deze in voorgestelde wetgeving wordt geschonden. Dat is een belangrijke rol omdat – tenzij de Staten-Generaal ingrijpen – een rechter een eenmaal aangenomen wet niet meer mag toetsen aan de Grondwet. Daarmee is die voorfase van het advies uiterst belangrijk, om ongrondwettelijke misstappen te voorkomen.

Foto: Mark Vletter (cc)

Een herhaling van symbolische wetgeving

Twintig jaar geleden diende de toenmalige minister van Justitie Piet Hein Donner (CDA) een wetsontwerp in voor het strafbaarstellen van het verheerlijken van terrorisme. Na vele kritische reacties, met name ook uit de juridische hoek verdween het voorstel van tafel. In 2008 schreef Donner’s opvolger Hirsch Ballin (CDA): “Uit adviezen is gebleken dat het draagvlak voor strafbaarstelling van “apologie” in de rechtspraktijk niet groot is en dat het lastig is eventuele strafbaarstelling zodanig vorm te geven dat deze voldoende precies is zowel voor de rechtsgenoten als voor de rechtspraktijk, EVRM-proof is, voldoet aan de legaliteitsvereiste en ook nog relevante toegevoegde waarde heeft.” Het was -anders gezegd- niet meer dan symboliek in een tijd waarin politici met voorstellen voor terrorismebestrijding goede sier wilden maken.

Ook op zoek naar een punt om te scoren haalde CDA-fractievoorzitter Sybrand Buma in 2014 het oud idee van partijgenoot en voormalig minister Donner weer van stal: verbied het verheerlijken van geweld. Hij kreeg er weinig steun voor, ook niet van VVD-minister Opstelten, doorgaans een hardliner op dit punt. Die vond dat de Nederlandse wet al voldoende mogelijkheden heeft om opruiing en haatzaaien aan te pakken.

Meer dan tien jaar later komt demissionair VVD-minister van Justitie David van Weel nu opnieuw met een vergelijkbaar wetsontwerp tegen terrorismeverheerlijking. De internetconsultatie over het ontwerp leverde 8500 reacties op. Critici vrezen dat het plan naar het voorbeeld van Duitsland en het Verenigd Koninkrijk gebruikt kan worden om vreedzame demonstranten op te pakken. Daarbij wordt gedacht aan demonstranten tegen Israël die leuzen roepen die geassocieerd zouden kunnen worden met Hamas. En Hamas is officieel een terroristische organisatie. De wet is buitengewoon vaag over welke uitspraken er precies onder vallen. Wat is verheerlijken? En wanneer mag een organisatie terroristisch genoemd worden? Ook wanneer je niet aanzet tot haat of geweld, kun je onder deze strafbaarstelling vallen. De straf kan oplopen tot drie jaar gevangenis of een geldboete.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Quote du Jour | Terrorisme(???) in Nijmegen

QUOTE - Een fascinerend ooggetuigenverslag van een demonstratie verscheen gister op de site van het Nijmeegse universiteitsblad, VOX. Christenfundi’s kwamen demonstreren tegen abortus op de universiteit, een spontane tegendemonstratie ontstond, en wat er toen gebeurde… Hier volgen wat highlights uit het stuk:

Vol passie maar zonder geweld zongen we ‘Baas in eigen Buik’ (in 2025! zo retro) en ‘my body my choice‘, ‘wij zijn allemaal anti-fascisten’, ‘power to the people‘ en mijn favoriet: ‘Gay sex prevents abortion, have more gay sex‘. Ik maakte een geïmproviseerd bordje met mijn favoriete leus: “Show Some Love“.

Foto: Sherise Van Dyk on Unsplash

Verbod op verheerlijken terrorisme?

ANALYSE - Een gastbijdrage van Frans Kuijpers, eerder verschenen op zijn weblog ‘Ballonnendoorprikker’.

Wat is terrorisme? En wat is een terroristische organisatie? Twee interessante vragen. Ik stel die vragen omdat minister van Justitie en Veiligheid, David van Weel, het Wetsvoorstel strafbaarstelling verheerlijking van terrorisme en openbare steun aan terroristische organisaties ter consultatie heeft gelegd. Nog tot 16 augustus 2025 kun je je zienswijze op dit wetsvoorstel geven. Bij het lezen van het wetsvoorstel en de memorie van toelichting erbij kwamen die vragen bij mij op. En als een wetsvoorstel met die naam dergelijke vragen oproept, dan klopt er, naar mijn mening, iets niet.

Voor eenieder die het niet weet: In het proces om te komen tot een nieuwe wet wordt er sinds een aantal jaren een internetconsultatie gehouden. Via die consultatie kan eenieder zijn steun, bezwaren op- en aanmerkingen over beoogde wetsvoorstellen geven. Die consultatie vindt plaats voordat de regering het wetsvoorstel door de regering wordt vastgesteld en naar de Tweede Kamer wordt gestuurd. Terug naar de inhoud.

Dat is terrorisme en het wetsvoorstel van Van Weel. Het wetsvoorstel wijzigt het Wetboek van strafrecht. Het voegt er de artikelen 132 a,b en c en 138 b,c en d aan toe. Artikelen die het ‘verheerlijken van’ en ‘steun betuigen aan’ een terroristisch misdrijf of een terroristische organisatie strafbaar stellen. Word je er schuldig aan bevonden dan kun je maximaal drie jaar achter de tralies verdwijnen.

Foto: HOerwin56 on Pixabay

Kafka in de polder

COLUMN - Een onderdeel van ‘het strengste asielbeleid ooit’ dat nog weinig aandacht heeft gekregen is het besluit van het kabinet om ambtsberichten over de veiligheid van herkomstlanden van asielzoekers niet langer openbaar te maken. Het idee van de coalitie is dat asieladvocaten en mensensmokkelaars misbruik maken van de ambtsberichten; zij zouden asielzoekers hun vluchtverhaal erop laten afstemmen.

Sinds dit besluit in mei zonder enig overleg met de Kamer is genomen heeft de rechter in twee gevallen de overheid al op de vingers getikt. In het beroep dat een Syrische asielzoeker heeft aangespannen tegen het ministerie van Asiel en Migratie heeft de rechter bepaald dat het ambtsbericht over Syrië openbaar moet worden gemaakt. De rechtbank in Amsterdam heeft kort daarna geoordeeld dat de afwijzing van een asielaanvraag van een man uit Jemen onvoldoende zorgvuldig tot stand is gekomen, mede doordat geheime ambtsberichten zijn gebruikt die niet met de rechtbank zijn gedeeld.

De ambtsberichten van het Ministerie van Buitenlandse Zaken zijn erg belangrijk voor asielzoekers. Ze vormen de basis voor beslissingen van de IND. Voor advocaten zijn deze berichten onmisbare bronnen om gerechtelijke procedures tegen de IND te voeren. Wil Eikelboom, voorzitter van de Vereniging van Asieladvocaten Nederland: ‘Als je ambtsberichten geheim houdt ga je besluiten nemen op basis van geheime informatie en krijg je dus een soort geheim proces, waarbij de asielzoeker niet de toegang heeft tot de informatie die de minister wel heeft.’ De correctie van de rechter op het regeringsbesluit is dus niet zo vreemd. Daarmee wordt het kafkaiaanse perspectief van geheime processen in de kiem gesmoord.

Quote du Jour | Een tussenkabinet?

QUOTE - Vandaag om 10.15 begint het debat over ‘hoe nu verder’ in de Tweede Kamer. Het gevallen kabinet is zoals jullie weten nogmaals gestruikeld, en het electorale draagvlak voor het achtergebleven deel is marginaal. Hoe nu verder? Voormalig topambtenaar Bernhard ter Haar die weet het wel:

Het is natuurlijk heel raar om in demissionaire periode een kabinetswisseling te organiseren, op basis van een (andere) meerderheid in het parlement, maar om de huidige ploeg te laten zitten is zeker niet minder raar. Staatsrechtelijk is er niets wat een kabinetswisseling in de weg staat. Er is het besef nodig bij de meerderheid van de Tweede Kamer dat Nederland zowel voor het binnenland als voor alle internationaal overleg ook in de demissionaire periode een capabel bestuur nodig heeft met voldoende politiek en maatschappelijk gezag.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: WilliamCho on Pixabay

Lang leve de rechter!

LONGREAD - door mr. Robert Peter Kuijper

Judgebashing is de nationale, zelfs internationale hobby geworden. In het politieke debat, maar ook in de media en op elk digitaal forum klaagt men over “vervelende” rechters die er alleen zijn voor de rijken, criminelen vertroetelen en vrijspreken op grond van vormfouten – hoewel dat al jaren nauwelijks nog gebeurt – en zich ten onrechte met politiek bemoeien. Populistische politici en regeringsleiders lamenteren over ‘diskastocratie’ en proberen met wisselend succes de rechterlijke macht aan banden te leggen en politiek te immuniseren tegen vervolging.

Zes jaar geleden deden de uitspraken over het stikstofbeleid en de Urgendazaken veel stof opwaaien. Klaas Dijkhoff stelde in reactie op de eerste uitspraak zich te ergeren aan rechters die “creatief of te extensief gebruikmaken van de regels die er zijn en dingen opleggen. Dat mensen steeds naar de rechter stappen is ook vaak bloedirritant. Dat zijn ook nog vaak mensen met een andere mening dan wij, die daar tijd in steken.” [1]

Ja. Stelt u zich toch eens voor dat mensen met een andere mening dan de wetgever de rechter vragen om ervoor te zorgen dat de Staat zich aan nationale en internationale wet- en regelgeving houdt. Dat wil toch niemand?

Volgende