Voorbode van een zwermendemocratie?

Recente verkiezingsuitslagen tonen een beweeglijk electoraat. Is dit een voorbode van een permanent fluïde sentiment in de samenleving, met bij verkiezingen steeds wisselende winnaars op basis van steeds weer andere issues? En zo ja, welke vragen en dilemma’s roept dat op voor het democratisch bestel? Een artikel van Andries van den Broek, eerder verschenen bij Stuk Rood Vlees. In december 2022 publiceerde het SCP De toekomst in meervoud, een essayistische verkenning van de toekomstige Nederlandse samenleving en van de relatie tussen burgers en overheid daarin. Tevens kwam aan de orde wat de overheid zou kunnen doen om de kans op een voor wenselijk gehouden toekomst te vergroten of die op een ongewenste toekomst te verkleinen. Eén van de vier toekomst­beelden betrof een wispelturige zwermen- of spreeuwensamenleving. Is in recente verkiezingen een ontwikkeling in die richting te zien geven? En wat zouden daarvan de gevolgen en implicaties zijn. Vanwege de focus op verkiezingen is hier voor het woord zwermendemocratie gekozen. Zwermen Het beeld van de zwerm karakteriseert een wispelturige samenleving met wisselende groepen, zoals zwermen spreeuwen die dicht opeengepakt heen en weer bewegen, daarbij soms in kleinere zwermen uiteenvallend. De zwermen zijn fluïde groepen, die zowel van mening als van samenstelling kunnen veranderen. Veel hangt af van wat op enig moment in de actualiteit tot meningsverschillen leidt. Naast deze zwerm(en) slaagt een groepering ‘van de oude stempel’ (vanuit toekomstig perspectief) erin om ‘s lands bestuur en uitvoeringsinstanties te laten functioneren, hoezeer ook gewantrouwd door de zwerm(en) ‘wakkeren’. Dat deze groep het schip der staat nog enige vaste koers weet te geven ligt minder aan hun eigen kracht dan aan het voortdurend falen van de zwerm(en) om tot stabiele partijvorming en gezamenlijke machtsvorming te komen. In dit in 2050 gesitueerde toekomstbeeld is sprake van gesegmenteerde informatiestromen binnen zwermen en geringe solidariteit tussen de zwermen. Dit buiten beschouwing latend, gaat het hier om de vraag of en in hoeverre recente verkiezingen zijn te zien als voorbodes van een ontwikkeling in de richting een zwermendemocratie, met wisselende electorale voorkeuren rond wisselende thema’s. Veranderlijk electoraat als voorbode van zwermendemocratie? In 2021 maakte FVD bij de Tweede Kamerverkiezingen een sprong van 2% naar 5% van de stemmen en maakte JA21 haar entree in de nationale politieke arena met 2% van het electoraat. Elders in het politieke spectrum verloor GroenLinks (van 8% naar 5%) en boekte D66 winst (van 12% naar 15%). Bij de Tweede Kamerverkiezingen van november 2023 was PVV de grote winnaar (met een sprong van 11% naar 23%), met daarnaast de entree van NSC (13%), terwijl BBB doorgroeide (van 1% naar 5%). In de tussentijd boekten eerst FVD en daarna BBB klinkende overwinningen bij de verkiezingen voor de Provinciale Staten. In 2019 debuteerde FVD er met 15% van de stemmen. Die prestatie werd in maart 2023 met 19% van de stemmen nog overtroffen door BBB, de nieuwkomer van dat moment. Dit heeft ook nationale betekenis omdat vervolgens getrapt de leden van de Eerste Kamer gekozen worden. De opeenvolgende uitslagen geven een beweeglijke partijvoorkeuren te zien. Een voorbode van een zwermendemocratie? Op die interpretatie valt af te dingen dat het bij die wisselende partijvoorkeuren weliswaar om een flink deel van de kiezers gaat, maar zeker niet om het gehele electoraat. Het betreft vooral de rechterkant van het politieke spectrum. Daarbij mag het opmerkelijk heten dat wisselende partijvoorkeuren ter linkerzijde dikwijls de interpretatie ‘strategisch stemmen’ meekregen, een interpretatie die ter duiding van het stemgedrag ter rechterzijde achterwege bleef. Behalve de uitslagen bieden ook de dominante thema’s bij recente verkiezingen een wisselend beeld. Zo zou de verkiezingswinst van BBB in maart 2023 terug te voeren zijn op de stikstofcrisis, die van de PVV ruim een half jaar later op de migratiecrisis, deels gekoppeld aan de woningcrisis, terwijl in 2021 de coronacrisis en in 2022 de inflatie ten gevolge van de oorlog in Oekraïne maatgevend waren voor de publieke opinie. Het SCP-onderzoek Burgerperspectieven 2023 (bericht 3, 23-24) duidt op een zekere continuïteit in burgerzorgen over het functioneren van de politiek (niet in staat problemen adequaat op te lossen), de manier van samenleven en de economische situatie. Zo bezien zijn de recente wisselingen in dominante verkiezingsthema’s wisselende uitingen van hetzelfde type zorgen over politiek, samenleving en economie. En fluctueert niet zozeer de aard maar slechts de uitingsvorm van die thema’s. Stabiele voorkeuren voor links of rechts uiten zich dan op basis van de actuele issues van dat moment in ‘dagkoersen’ voor specifieke partijen. De zwerm landt nu eens in de ene en dan eens in een andere boom, de veenbrand laait nu eens hier en dan eens daar op, de onvrede met middenpartijen, die vanuit zwermenperspectief steeds meer op elkaar gingen lijken, kent nu eens dit en dan eens dat kristallisatiepunt. Van een afstand is dit te zien als een aanzet tot herzuiling langs de lijnen centrum links, centrum rechts en radicaal rechts, waarbij wisselende partijvoorkeuren zich beperken tot bewegingen binnen de respectieve ‘zuilen’. Verzuiling 2.0 was één van de alternatieve scenario’s in De toekomst in meervoud. Er valt ter rechterzijde echter weinig te bespeuren van de worteling in maatschappelijke organisaties die de verzuiling kenmerkte. En van pacificatie tussen politieke elites als verbindende buffer tussen de zuilen lijkt evenmin sprake. Recente verkiezingsuitslagen geven een beweeglijk electoraat te zien, met opeenvolgende winst van achtereenvolgens FVD, BBB en PVV, en de recente entree van NSC. Fluctuerende opiniepeilingen bevestigen het beeld van een fluïde electoraat, zoals de aanvankelijke virtuele maar niet gerealiseerde monsterzege van NSC. Stel nu dat dit voortekenen zijn van een ontwikkeling richting een zwermendemocratie? Wat zouden dan de gevolgen kunnen zijn? En mochten die voor onwenselijk gehouden worden, wat is er dan tegen te doen en welke dilemma’s zou dat oproepen? Consequenties en eventuele dilemma’s Het stof van de laatste verkiezingen moet nog neerdalen. Op het moment van schrijven (februari 2024) is de uitkomst van de formatie nog ongewis. Wel is al duidelijk dat de wisseling van winnaars leidt tot verschillen in de samenstelling van de Eerste en Tweede Kamer, wat implicaties heeft voor de coalitie­vorming. Blijvend wisselende partijvoorkeuren zouden coalitievorming vaker kunnen bemoeilijken, waar nog bijkomt dat wisselende meerderheden op basis van wisselende verkiezings­thema’s tot stand zijn gekomen, wat het sluiten van compromissen kan compliceren. Positief geïnterpreteerd is dit een opmaat naar een opener politiek, waarin minder in akkoorden is vastgespijkerd en politici per thema onderhandelen om tot meerderheden te komen. In een zonnige interpretatie zou dit zelfs kunnen leiden tot een opener, slagvaardiger en soepeler op actualiteit inspelende overheid, die daarbij bovendien geruisloos de wil van de meerderheden volgt. Negatief geïnterpreteerd kan dit evenwel leiden tot instabiele kabinetten op basis van wisselende meerderheden en veranderlijke politieke issues. In een sombere interpretatie gaat dit ten koste van de consistentie in het gevoerde beleid. Het gaat hier niet om de gedachte dat de kiezer gek geworden zou zijn, wel om de gedachte dat een beweeglijk electoraat het landsbestuur voor uitdagingen stelt. Het kan eroderend zijn voor het vermogen van de overheid om met lange-termijn beleid grote structurele problemen op te lossen, terwijl volgens onderzoek naar het burgerperspectief juist het gebrek aan probleemoplossend vermogen van die overheid een grote grief onder de bevolking is. ‘Beauty is in the eye of the beholder’. Wie een zwermendemocratie vooral positief beziet, zal tegen een ontwikkeling in deze richting geen bezwaar hebben. Die staat niet voor de vraag hoe dat te voorkomen, hooguit voor de vraag hoe dat te bevorderen. Wie wisselende partijvoorkeuren als problematisch ziet vanwege een gebrek aan beleidscontinuïteit en politieke stabiliteit ziet in wisselende meerderheden en oplossingen vooral nadelen. Dan telt zwaarder dat een zwalkend beleid de Nederlandse overheid tot een onberekenbare partner in het (internationale) politieke en economische verkeer maakt, wat ons land politiek buiten­spel en economisch op achterstand zet, dat laatste omdat dan zowel binnenlandse als buitenlandse ondernemers in het ongewisse verkeren over hun langetermijnperspectief. Op basis van die gedachte zou er aanleiding kunnen zijn tot zorg over een ontwikkeling richting een zwermendemocratie. Dat roept de vraag op welke handelingsopties er zijn om die ontwikkeling tegen te gaan, en in het verlengde daarvan tevens de vraag welke dilemma’s dat met zich meebrengt. In het toekomstbeeld van de zwermen is sprake van een groepering ‘van de oude stempel’ die het schip der staat nog enige continuïteit verschaft. Welke opties staan hen daarbij open? Vanuit de aanname dat de zwermen tezamen geen electorale meerderheid behalen, of dat ze onderling niet tot overeenstemming kunnen komen, zullen de representanten van zwermen die willen regeren zich genoodzaakt zien om compromissen te sluiten met partijen ‘van de oude stempel’. Daar ligt voor die laatsten een kans om al te grote discontinuïteiten te voorkomen, door te wijzen op de grenzen die internationale verdragen, economische stabiliteit en grondwet stellen. Contouren van zo’n dempende werking tekenen zich al af: centrumrechtse partijen staan erop de grondwet en internationale verdragen in acht te nemen, de top van het ambtelijk apparaat wijst in een brief aan de formateur op rustige toon op de maatschappelijke opgaven die aanpak behoeven en werkgeversorganisaties tonen zich openlijk bezorgd dat reputatieschade het verdienmodel van ons land in gevaar kan brengen. Dergelijke bezweringspogingen roepen echter wel een democratisch dilemma op. In hoeverre is het legitiem om niet aan de wensen van zwermen tegemoet te komen, ook als die zelf niet tot stabiele machtsvorming weten te komen? Hen tegenwerken kan als ondemocratisch in een kwade geur komen te staan en daarmee het onder zwermen toch al wankele vertrouwen in de overheid verder onder­mijnen. Een paternalistische insteek kan het vervreemdende sentiment voeden dat een ‘deep state’ toch gewoon haar eigen plan trekt. En staat strikt genomen op gespannen voet met het democratisch ideaal dat de overheid oor heeft voor de wensen van de bevolking. Over de auteur: Andries van den Broek is senior-onderzoeker bij het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP). Hij werkt daar bij het programma 'Beleidsvisies, burgervisies en gedragingen'. De afgelopen jaren onderzocht hij onder andere de (vrije)tijdsbesteding van de Nederlanders, verduurzaming, en de Omgevingswet. In 2022 was hij betrokken bij de SCP-input richting de kabinetsformatie.

Foto: Sergey Kozak (cc)

Tijdelijke bevrijding voor derdelanders

Zes mei wordt voor zo’n 1900 mensen de dag van ‘tijdelijke bevrijding’. Vanaf vandaag kunnen mensen die een tijdelijke verblijfsvergunning in Oekraïne hebben en na de Russische inval aldaar hierheen zijn gevlucht een verblijfssticker krijgen.

Met deze sticker kunnen ze laten zien dat ze voorlopig in Nederland mogen blijven en mogen werken

Dat schreef de IND enkele dagen geleden. Deze mensen, eerder gelabeld als ‘derdelanders’ zijn daarmee tot 4 maart 2025 weer even veilig. De brief van het IND is naar ongeveer 1900 mensen gestuurd. De komende week krijgen ook hun advocaten het schrijven.

Deze stap volgt op een brief aan de Tweede Kamer van staatssecretaris Van der Burg. Eerder hield hij vol dat het volstrekt rechtmatig was ‘derdelanders’ per 4 maart de deur te wijzen. De Raad van State had immers op 17 januari ook al geconcludeerd  dat “uit de Richtlijn Tijdelijke Bescherming (hierna: RTB) volgt dat de tijdelijke bescherming van derdelanders eindigt op 4 maart 2024”.

Maar een aantal rechtbanken hadden zo hun twijfels daarover, waarop de Raad van State besloot

het moment waarop de bescherming van derdelanders met tijdelijk verblijfsrecht Oekraïne eindigt, te toetsen bij het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJEU)

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: diamond geezer (cc)

Een duif in het parlement

Europarlementariërs zijn over het algemeen niet vies van een of andere vorm van demonstratie in hun vergaderzaal. Maar het Slovaakse parlementslid Miroslav Radačovský spande vorige week de kroon toen hij een duif uit zijn binnenzak haalde en losliet terwijl hij zowel de Russen als de Oekraïners vrede toewenste. Radačovský is het enige parlementslid, tevens voorzitter van de extreemrechtse partij Slovak Patriot, een afsplitsing van de neo-nazi partij People’s Party Our Slovakia van de eveneens pro-Russische Marian Kotleba. De kans dat Radačovský na 9 juni nog terugkomt in het Europarlement is erg klein. Maar dat de Slovaakse delegatie naar rechts gaat is wel te verwachten, al gokken de wedkantoren dat de sociaal-liberale Progresívne Slovensko de grootste wordt.

Affiniteit met Rusland

Slowakije lijkt met de nieuwe regering van de populistische premier Robert Fico op weg naar een tweede illiberale EU-lidstaat. Het nationalisme viert hoogtij. Net als in buurland Hongarije wil de regering paal en perk stellen aan NGO’s die vanuit het buitenland donaties ontvangen. Een ‘frontale aanval op de civiele maatschappij volgens Amnesty. Fico “beschouwt civiele organisaties als een soort concurrentie in de strijd om de macht”, volgens Grigorij Meseznikov, hoofd van het Slowaakse Instituut voor Publieke Kwesties. De Tsjechische radio omschreef de wetgeving als strenger dan de soortgelijke wetgeving in Hongarije, die als onverenigbaar met de Europese regels werd beschouwd. Maar niet zo streng als de Russische wet op buitenlandse agenten, die ook op de media is gericht, en de wetgeving in Georgië, waar dezer dagen massaal tegen wordt gedemonstreerd.De oppositie in Slowakije vreest ook een beperkende nieuwe wet op de publieke media.

Foto: FNV Bondgenoten (cc)

Dag van de Arbeid tegen populisme

COLUMN - Een aangekondigde staking die vandaag, op de Dag van de Arbeid, had kunnen plaatsvinden is vooralsnog afgeblazen. Vakbond FNV beloofde actie als brancheorganisatie Koninklijke Nederlandse Slager (KNS) niet tegemoet zou komen aan de eisen van verenigde slagerijarbeiders.

De eveneens verenigde slagerijbazen komen de vakbond nu een beetje tegemoet en dus worden acties opgeschort tot de vakbondsleden het hunne er over hebben gezegd.

Voor arbeiders in wasserijen is deze eerste mei een heuglijke dag. Eerdere stakingen hadden resultaat: de lonen gaan per vandaag met 4,5% omhoog.

Ondertussen is de strijd voor arbeiders van een verpakkingsbedrijf in Farmsum nog niet gestreden. Dus gaan de acties door om genoeg boodschappengeld binnen te halen. Ook de arbeiders van een glasvezelbedrijf zijn met acties begonnen. En de onderhandelingen in de sector Agrarische Bedrijfsverzorgingsdiensten verlopen stroef. Of daar acties komen zal afhangen van de gesprekken die 13 mei worden hervat.

Mocht u zich afvragen: waar hebt dat voor nodig?  In januari gaven Ruud Vreeman (Arbeid- en organisatiepsycholoog en Frank Pot (emeritus hoogleraar sociale innovatie) het antwoord:

Minder doden door het werk betekent minder voedingsbodem voor populisme
(bron: Volkskrant)

Zij stelden dat hoe minder invloed werknemers op hun arbeidsomstandigheden hebben, hoe groter de kans is dat zij ook cynisch worden over de politiek in het algemeen.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Andrew Gustar (cc)

Hebben nationale parlementen invloed op het EU-wetgevingsproces? De casus van de natuurherstelwet

COLUMN - van Rik de Ruiter

Het standaardantwoord van veel politicologen op de vraag in de titel was lange tijd: ‘nee’. Echter, tijden lijken te zijn veranderd, met meer politiek gevoelige onderwerpen die worden behandeld in een EU-context en daardoor meer betrokken volksvertegenwoordigers in de lidstaten. De manier waarop de Nederlandse Tweede Kamer de regering heeft geïnstrueerd tijdens de EU-onderhandelingen over de natuurherstelwet is hier een illustratie van.

Er zijn verschillende redenen voor waarom leden van nationale parlementen geen invloed zouden hebben uitgeoefend op EU-wetgevingsprocessen in het recente verleden. Ten eerste, EU wetgeving is vaak technisch van aard en raakt niet aan onderwerpen waar het hart van de gemiddelde kiezer sneller van gaat kloppen. Ten tweede, leden van nationale parlementen staan op afstand van het EU wetgevingsproces.

Een voorstel van de Europese Commissie voor nieuwe EU wetgeving wordt doorgestuurd naar het Europees Parlement (EP), de Raad van Ministers en nationale parlementen. Het EP en de Raad van Ministers gaan direct aan de slag met het bestuderen van het voorstel en zijn betrokken bij de informele onderhandelingen in trilogen. Deze ‘achter-gesloten-deuren’ onderhandelingen zijn slechts goed te volgen voor EU insiders. Op het moment dat leden van nationale parlementen een mening hebben gevormd over een wetsvoorstel dat de belangen van het eigen electoraat raakt, is het vaak te laat om nog invloed uit te oefenen.

Foto: kokotron bcm (cc)

Een ‘boodschap van vriendschap tussen de volkeren’

In Griekenland is dinsdag het traditionele olympisch vuur ontstoken. Het is nu op weg naar Parijs waar op 26 juli de Spelen worden geopend. De burgemeester van Parijs Anne Hidalgo zei bij de plechtigheid in het Griekse Olympia: “Deze fakkel is een boodschap van vrede, een boodschap van vriendschap tussen volkeren, die des te sterker is in een tijd waarin de wereld er zo slecht aan toe is.” De Franse regering beloofde twee jaar terug van deze Olympische Spelen een volksfeest te maken. Maar de Fransen zijn nog niet erg enthousiast zoals een enquete vorige maand liet zien. Slechts 37% zou met “veel” of “enige gretigheid” uitkijken naar de Spelen. In december wees een peiling onder Parijzenaars uit dat de helft overweegt de stad in de periode van de Spelen te verlaten. Voor Voxeurope zocht Francesca Barca naar verklaringen.

Parijs wist jaren geleden de nominatie voor de Olympische Spelen in de wacht te slepen nadat enkele steden waren afgehaakt (onder andere vanwege gebrek aan draagvlak). De Franse hoofdstad zou het allemaal goedkoper en groener kunnen doen zonder prestigieuze bouwprojecten. Veel benodigde sportinfrastructuur bestaat al. En de lokale gemeenschap zou er van kunnen profiteren. Dat betreft dan de Parijse voorstad Seine-Saint-Denis waar de meeste activiteiten worden geconcentreerd. Seine-Saint-Denis in het noorden van Parijs is het armste stukje Frankrijk. De Spelen moeten de bewoners nieuwe woningen en sportfaciliteiten opleveren, zoals zwembaden. De helft van de kinderen onder de tien jaar kan nog niet zwemmen. Maar Barca signaleert ook kritische geluiden. Groen wordt opgeofferd en een groot aantal mensen moet elders onderdak zien te vinden. De toegangsprijzen zijn bepaald niet in overeenstemming met het karakter van een ‘volksfeest’.  Het goedkoopste kaartje voor een atletiekwedstrijd, alleen geldig in de voorrondes, is 85 euro. Hotelprijzen zijn inmiddels verviervoudigd. De prijzen voor metro en bus zullen gedurende de Olympische Spelen worden verdubbeld.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Stempotlood Verkiezingen 2021 - Gebruik op Sargasso met toestemming. (c) Sidney Smeets

Omtzigts opmerkelijke kiesstelsel

ANALYSE - Een nieuwe lente, een nieuw kiesstelsel van Pieter Omtzigt. Dit keer voor de Europese verkiezingen. NSC wil een regionale component invoeren bij de Europese verkiezingen. Hoe zal dit uitpakken? Een gastbijdrage van Simon Otjes, eerder verschenen bij Stuk Rood Vlees.

Stelsel Omtzigt

In het NSC-programma staat het volgende voorstel: “Wij willen een nieuw kiesstelsel waarin de band tussen kiezer en gekozene sterker wordt. Er komen regionale kiesdistricten per land, zoals Nieuw Sociaal Contract die in Nederland ook voor de Tweede Kamer wil invoeren. Dat vergroot de lokale herkenbaarheid in Europa. In Nederland zou bijvoorbeeld Noord-Holland 3 vertegenwoordigers krijgen, Noord-Brabant 2, Overijssel 1, Zeeland 1, Friesland 1, en verder. Een vijftal leden zou volgens nationale telling kunnen worden aangewezen om te zorgen voor voldoende bijkomende representativiteit van de verkiezingsuitslag.”

Hoe zou de Nederlandse delegatie eruitzien als we dit kiesstelsel zouden toepassen? Ik heb de volgende procedure gevolgd: ik heb districten op het provincieniveau gemaakt die de groottes volgen zoals hierboven omschreven is. Noord-Holland met bijna drie miljoen inwoners krijgt drie zetels. Noord-Brabant met ruim twee-en-een-half miljoen inwoners twee. De provincies met minder dan twee miljoen inwoners één. De twee andere provincies met meer dan twee miljoen inwoners (Gelderland en Zuid-Holland) volgen dit patroon: twee voor Gelderland en drie voor Zuid-Holland. Daarnaast zijn er vijf vereffeningszetels. Deze worden zo verdeeld dat uiteindelijke uitslag het meest proportioneel is. Ik gebruik hiervoor het stelsel van grootste gemiddelden. Dat komt in totaal uit op 23. Dat is minder dan de 31 die in juni verdeeld worden. Dat is in lijn met het elders door NSC-programma gepropageerde reductie van het aantal Europarlementariërs.

Foto: Jens Best (cc)

Pro-Poetin opwekking in Bulgarije

Als de EU na de komende verkiezingen naar rechts afbuigt is dat mede te danken aan de invloed van hardnekkig conservatief-nationalistische stromingen in de oostelijke lidstaten. In Slowakije werd de liberale presidentskandidaat Ivan Korcok verslagen door Peter Pellegrini, een bondgenoot van de populistische premier Fico. Bij de Poolse lokale verkiezingen kreeg de uiterst conservatieve PiS opnieuw de meeste stemmen, al heeft dat geen directe invloed op de vorig jaar tot stand gekomen liberale regering-Tusk. In Hongarije krijgt Viktor Orbán een nieuwe uitdager in de persoon van ex-Fidesz man Peter Magyar. Hij wist afgelopen weekend tienduizenden op de been te brengen in protest tegen corrupte praktijken van de zittende regering. Maar het is de vraag of hij Orbán kan verslaan. En of hij in de ogen van de oppositie als centrum-kandidaat wel voldoende afstand neemt van zijn oude partij. In Bulgarije is de brede coalitie van de centrum-rechtse GERB partij met een verbond van progressieve anti-corruptie partijen gevallen. Dat betekent dat er tegelijk met de Europese verkiezingen opnieuw parlementsverkiezingen zijn uitgeschreven, voor de zesde keer in drie jaar. Vertrekkend premier Nikolai Denkov waarschuwt voor Russische inmenging.

Denkov, die de Bulgaarse regering minder dan een jaar leidde, zei dat hij tijdens zijn ambtstermijn zowel de corruptie als de Russische inmenging probeerde te bestrijden, omdat deze ‘met elkaar verbonden zijn’. In een interview met Politico zegt hij: ‘We mogen onze ogen hiervoor niet langer sluiten.’ Tot nu toe zijn volgens hem de justitiële autoriteiten te laks geweest in de aanpak van pro-Russische groepen die op allerlei manieren onrust veroorzaken in het land. Hij wijst met name naar de ultra-nationalistische partij Vazrazhdane (Opwekking) van Kostadin Kostadinov. In de polls staat de partij op de derde plaats na GERB en Denkov’s progressieve coalitie PP-DB. Vazrazhdane heeft nu 37 zetels in de Bulgaarse parlement. De partij is openlijk op de hand van Rusland, tegen de EU, tegen de NATO en tegen steun aan Oekraïne. Bij de vorming van de nieuwe regering vorig jaar juni sprak een wooradvoerder van een ‘coup door de CIA

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Francisco Antunes (cc)

Spektakel bij FC Brussel

RECENSIE - Over twee maanden gaat Europa weer naar de stembus voor de verkiezing van een nieuw parlement. Volgens de democratische traditie is dat het moment waarop we onze volksvertegenwoordigers kunnen afrekenen op hun politieke keuzes in de afgelopen zittingsperiode. Maar weet u nog wat uw favoriet in 2019 sindsdien heeft bereikt in Brussel en Straatsburg? Ik vrees dat veel kiezers deze vraag negatief zullen beantwoorden. De invloed van de EU op ons dagelijks leven groeit. Dat heeft echter niet geresulteerd in beter inzicht van de burgers in de Europese wetgeving en besluitvorming. Brussel verliest het wat aandacht van de media betreft nog steeds van Den Haag. Ondanks de sluipende machtsverschuiving. Is daar nog wat aan te doen?

Mathijs Schiffers, die voor het FD de afgelopen jaren in Brussel zat, wil met zijn boek Brexit-Brussel-Brabant een poging wagen. Hij was voordat hij in Brussel kwam zeven jaar correspondent in Londen. En daar heeft hij de journalistieke formule geleerd waarmee hij ons, aldus de achterflap,  wil ‘informeren over de dagelijkse gang van zaken in het hart van Europa’. Zijn formule: ‘Focus op personen en niet op de vele plannetjes die Brussel beraamt. Dat doen ze in het Verenigd Koninkrijk ook en dat levert lekkere verhalen op.’ Schiffers houdt van verhalen, schrijft hij in zijn Proloog. Maar Brussel is ‘zo complex, zo abstract, zo traag’. En daarom kiest hij voor het ‘menselijk gezicht’ in de hoop dat dan ‘vanzelf duidelijk wordt hoe het functioneert in het centrum van de Europese macht.’

Foto: HS You (cc)

Russiagate: één naam is al gevallen

Minister Hugo de Jonge wilde geen namen noemen van Nederlandse politici die betrokken zijn bij de poging van Rusland de Europese publieke opinie te beïnvloeden via Voice of Europe. De Tsjechische geheime dienst ontdekte dat via dit medium Europese politici, waaronder ook Nederlandse, betaald werden door Rusland om anti-Oekraïne propaganda te verspreiden. “Het werk van de inlichtingen- en veiligheidsdienst verhoudt zich heel slecht met openbaarheid”, zei De Jonge. Anders gezegd: de AIVD beantwoordt geen vragen van de volksvertegenwoordiging in het openbaar. De Tsjechen zijn kennelijk wat minder streng in de leer. Volgens berichten in de media, waarin briefings van Tsjechische contraspionagefunctionarissen worden aangehaald, zijn Tsjechische functionarissen in het bezit van een audio-opname waarop te horen is hoe de Duitse AfD politicus Petr Bystron een betaling accepteert in ruil voor het verlenen van diensten aan Voice of Europe. Bystron staat tweede op de lijst van de AfD voor de Europese verkiezingen. Hij ontkent geld aangenomen te hebben. Zijn partij heeft hem onder druk gezet openheid van zaken te geven.

De Tsjechische minister van Buitenlandse Zaken Jan Lipavský zei vorige week woensdag bij de onthulling van de rol van Voice of Europe: Europa is erg kwetsbaar voor Russische invloed, dus we moeten harder werken aan onze veerkracht’. Russiagate is daarmee een voornaam onderwerp geworden in de campagne voor de verkiezingen, begin juni. En dan vooral als wapen van de middenpartijen tegen opkomend extreemrechts. Citaten uit het verleden zullen de ronde doen. Zoals dat van FvD woordvoerder Manfred de Graaff die Oekraïne in het Europees Parlement beschuldigde van het houden van ‘kinderkennels met draagmoeders om kinderen aan westerse „pedonetwerken” te leveren’. Volgens de briefing van een westerse inlichtingendienst, ingezien door Politico zou de Russische inlichtingendienst een Servische agent hebben gebruikt om EU-instellingen te infiltreren om pro-Kremlin-praatjes over de invasie van Oekraïne te verspreiden. De Franse minister van Buitenlandse Zaken Stephane Sejourné heeft deze week opgeroepen tot sancties tegen iedereen die de Russische desinformatie verspreidt.

Vorige Volgende