Voorspel de toekomst met sedimenten

Zomer of geen zomer, bij de Studium Generale Utrecht houden ze toptalenten in het oog. Tekst: Ruben Dieleman. Het versterkte broeikaseffect treedt op doordat er te hoge concentraties CO2 in de atmosfeer zitten. Het is echt een klimatologisch probleem van deze tijd. Of niet? Door aardbodemonderzoek is bekend dat er tussen de vijftig en zestig miljoen jaar geleden een hoge concentratie CO2 in de lucht was. Dr. Appy Sluijs, als paleoklimatoloog werkzaam aan de Universiteit Utrecht doet onderzoek naar de effecten van die hoge CO2 concentraties op het klimaat toen om iets te kunnen zeggen over toekomstige klimaatontwikkelingen. In het filmpje op de website fastfacts.nl sprak hij over deze effecten.

Door: Foto: copyright ok. Gecheckt 26-09-2022
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Van afbraak naar herstel

Op weg naar duurzaamheidIn onze rubriek Op weg naar duurzaamheid verkennen we oplossingen voor milieuvraagstukken naar aanleiding van de documentaireserie Earthrise van Al Jazeera. Deze week: een ecologische corridor op Maleisisch Borneo, herstel van de koraalriffen en Filipijnse kokosnetten die de strijd aangaan met erosie en overstromingen.

Maleisisch Borneo: ecologische corridor

In het stroomgebied van de 560 kilometer lange Kinabatangan-rivier op Borneo is inmiddels 85 procent van het regenwoud gekapt. Eindeloze palmolieplantages kwamen ervoor in de plaats. Datzelfde regenwoud is een van de twee habitats van de orang-oetan, die dan ook zwaar in zijn voortbestaan bedreigd wordt. Hetzelfde geldt voor de Borneodwergolifant. Voor de lokale bevolking, die leefde van wat het land opbracht, is dat het einde van haar traditionele manier van leven.

Een jaar of tien geleden besloot het volk van Batu Peteh, in het hart van de Kinabatangan dat het genoeg was. Zij wilden opnieuw vreedzaam samenleven met het bos en hun omgeving. Herbebossing was daarvoor de beste manier, zo overwogen ze. Ze zetten een coöperatie op voor duurzaam toerisme en kweken nu zelf inheemse boomsoorten om ecologische verbindingen tot stand te brengen tussen de geïsoleerd geraakte restanten van dat eens zo majestueuze regenwoud.

Koraalriffen in ere herstellen

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Duurzame landbouw

Op weg naar duurzaamheidIn onze rubriek Op weg naar duurzaamheid verkennen we oplossingen voor milieuvraagstukken naar aanleiding van de documentaireserie Earthrise van Al Jazeera. Deze week: parallelle bosaanplant, duurzame glastuinbouw, vergroening van LA en Oslo’s koolstofneutrale toekomst.

Kenia: parallelle bosaanplant

Jarenlange overexploitatie leidde tot decimering van Kenia’s inheemse bossen met bodemerosie, overstromingen en habitatverlies tot gevolg. Boeren planten vaker snelgroeiende uitheemse soorten aan. Dat is goed voor de economie, maar slecht voor de biodiversiteit. Volledig natuurlijk herstel van de inheemse bossen is voor boeren geen haalbare kaart.

African Forest ontwikkelde daarom in de Riftvallei een model voor parallelle aanplant. Men plant er snelgroeiende exotische bomen zij aan zij met langzaam groeiende inheemse soorten. De boeren kunnen de snelgroeiende soorten exploiteren en intussen worden de langzame soorten volwassen. Onderzoek naar de economische toepassing van inheemse soorten moet in de toekomst en duurzaam en stabiel inkomen bieden. Denk bijvoorbeeld aan cosmetica, medicijnen en culinair gebruik.

Australië: duurzame glastuinbouw

Landbouw legt een groot beslag op onze watervoorraden. In Australië, het droogste continent ter wereld, worstelen boeren vaak met extreme droogte en onvoorspelbare weersomstandigheden. Glastuinbouw biedt hen vanwege het veel efficiëntere watergebruik uitkomst. Het nadeel is alleen dat die gepaard gaat met een hoog energieverbruik.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De zon op aarde

Op weg naar duurzaamheidIn onze rubriek Op weg naar duurzaamheid verkennen we oplossingen voor milieuvraagstukken naar aanleiding van de documentaireserie Earthrise van Al Jazeera. Deze week: Rotterdamse afvalarchitecten, een reuzenpad die Australië schrik aanjaagt en fusie-energie.

Bouwafval: een teken van slecht design

In Zuid-Spanje bezocht ik ooit iemand die zijn huis opknapte met dingen die hij op de basura vond. Zoals een oude radiator die hij zwart verfde en op zijn dak legde. De zon leverde hem vervolgens warm water om te douchen. Aan hem moest ik denken toen ik zag wat het Rotterdamse bedrijf 2012architecten doet met constructie-afval. De bouwindustrie is een flinke vervuiler en wereldwijd verantwoordelijk voor een derde van de CO2-uitstoot.

Voor 2012architecten is ontwerpen niet het begin van een lineair proces, maar onderdeel van een continue cirkel van ontwerp en herontwerp, gebruik en hergebruik. Met slim ontwerpen minimaliseren ze het beslag op grondstoffen en besparen ze energie. Oude bouwmaterialen in de naaste omgeving krijgen bij hen nieuwe toepassingen. Hun uithangbord is Villa Welpeloo, bijna volledig gebouwd met hergebruikte materialen. ‘Milieuvriendelijk betekent niet dat je saai moet zijn.’

Dichter bij mijn huis bouwde Arcadis een nieuw kringloopcentrum in Houten. De gevel is bekleed met gebruikt hout van pallets en steigerplanken, in de plinten zijn oude Stelcon platen gebruikt. Zonnepanelen, warmte- en koudeopslag en een uitgekiend systeem om daglicht binnen te laten, maken het een zeer energiezuinig gebouw.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Overheidje meppen helpt niet

Bedrijven en organisaties moeten zelf overheidsbeleid op het gebied van duurzaamheid gaan maken – ja u hoort het goed.

U kent het soort bijeenkomsten wel, waarin vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties, bedrijfsleven en kennisinstellingen met enig spierballenvertoon laten weten wat de overheid allemaal zou moeten doen aan duurzame energie, klimaatbeleid, emissiereducties en zo meer. Teleurgesteld concludeert het gezelschap tenslotte dat nu de overheid het laat afweten de consument de duurzame wereld wel zal realiseren. Of het bedrijfsleven. Of de maatschappelijke organisaties. De overheid is immers onbetrouwbaar, faalt, is niet voorspelbaar, niet consistent, loopt achter de feiten aan, doet te weinig en te laat.

Stellen dat de overheid de laatste jaren de economie niet veel duurzamer heeft gekregen, is een open deur. Of zoals een rijksambtenaar me onlangs toevertrouwde: “Mijn oma heeft de afgelopen jaren trouw haar glas naar de glasbak gebracht; zij heeft meer voor het milieu gedaan dan onze bewindsman”.

Maar die vaststelling brengt ons niet verder. Wat waren de oorzaken achter het rancuneuze natuur- en milieubeleid dat we de afgelopen jaren hebben mogen zien? Is de stagnatie niet óók een reactie op de detailregelgeving en betutteling die het natuur-, energie-, klimaat- en milieubeleid is gaan kenmerken? Logischerwijs wordt één enkel doel bepaald (CO2-reductie) en worden één of twee hoofdinstrumenten gekozen (emissiehandel voor de grote spelers en een heffing voor de kleinere bronnen). Als doel en instrumenten voldoende scherp worden aangezet, leidt dat vanzelf wel tot de subdoelen energiebesparing, hernieuwbare bronnen, productaanpassingen, brandstofsubstitutie en zo meer. In plaats daarvan ontstond een lappendeken van subdoelen en soms uiterst gedetailleerde maatregelen, waarbij niet zelden de ene maatregel (zoals een verbod op gloeilampen), een andere maatregel (emissiehandel) tegenwerkt. In het natuurbeleid was het al niet veel anders: vuistdikke handboeken ‘natuurdoeltypen’ schrijven voor welke plantjes en diertjes waar moeten floreren, anders is het niet goed.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Van afval tot grondstof

Op weg naar duurzaamheidIn onze rubriek Op weg naar duurzaamheid verkennen we oplossingen voor milieuvraagstukken naar aanleiding van de documentaireserie Earthrise van Al Jazeera. Deze week: duurzame vis, oplaadbare driewielers, boerende koeien en de herintroductie van de kraanvogel.

Ecologie terugbrengen in de voedselketen: duurzame vis

Op het eerste gezicht lijkt Veta La Palma een natuurreservaat. Het is een gebied van meer dan 110 km2, waarin een netwerk van kleine vijvers en broeklanden onderdak biedt aan 250 diersoorten. In werkelijkheid is het echter een commerciële duurzame viskwekerij.

Jarenlang hebben we zeeën en rivieren leeggevist. Daardoor zijn we steeds meer aangewezen op viskwekerijen. Die hebben als nadeel dat het voer bestaat uit visjes die in het wild gevangen worden en de intensieve teelt het water vervuilt.

De kwekerij, die onderdeel is van het natuurpark Costa Doñana, ziet de vissen slechts als één element in het grotere ecosysteem. Ze hebben er de ruimte en mogen doorgroeien tot ze volwassen zijn. Dioxines en antibiotica zijn uit den boze. Het dieet bestaat uit microalgen en garnaaltjes die in de vijvers terecht komen langs kanalen die met de riviermonding in verbinding staan.

Oplaadbare driewielers

Een derde van de Filippijnse luchtvervuiling wordt veroorzaakt door transport. De 3,5 miljoen felgekleurde driewielers die er rondrijden produceren per jaar 10 miljoen ton kooldioxide. De Asian Development Bank kwam met een voordelige oplossing. De komende tien jaar introduceert zij samen met de overheid 5 miljoen e-trikes, elektrische driewielers.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: copyright ok. Gecheckt 12-02-2022

Het wordt druk in de ondergrond

We mogen het bovengronds druk en vol vinden in Nederland, ondergronds is dat niet veel anders. Ondergrondse ruimtelijke ordening is daarom noodzakelijk. Hoe moet die ordening eruit zien?

Ruimtelijke ordening van de ondergrond begint op gang te komen

Aan de winning van kolen, olie, gas en water zijn we inmiddels wel gewend, maar warmte- en koudeopslag, geothermie en de opslag c.q. berging van aardgas, CO2 en radioactief of chemisch afval zijn relatief nieuwe fenomenen. In toenemende mate claimen ze een plekje onder de, eh tja, zon. Vooral wanneer claims op de ondergrond concurrerend of strijdig zijn, is er behoefte aan een helder afwegingskader.

Ondergronds polderen?

Dat een landelijke structuurvisie voor de ondergrond nodig is, staat buiten kijf. Het is dan ook toe te juichen dat hieraan door Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen wordt gewerkt. Maar volgens welke principes en vertrekpunten straks wordt geordend, is nog niet zo helder. Wie het eerst komt, het eerst maalt? Maar hoe lang blijven die historische rechten dan geldig? Concessies bij opbod verkopen? En wat dan te doen met basisvoorzieningen, zoals drinkwater? Of bijvoorbeeld toch maar gewoon een beetje schuiven en schipperen, net zo lang iedereen min of meer tevreden is – de ondergrondse variant van het Nederlandse poldermodel? De startbrief van december vorig jaar geeft in ieder geval nog niet veel uitsluitsel over de richting waarin de oplossingen worden gezocht, evenmin als het voornemen structuurvisie ondergrond dat in maart in de Staatscourant verscheen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De bij als vredestichter

Op weg naar duurzaamheidIn onze rubriek Op weg naar duurzaamheid verkennen we oplossingen voor milieuvraagstukken naar aanleiding van de documentaireserie Earthrise van Al Jazeera. Deze week: hoe een bijenhek vrede sticht tussen Keniaanse boeren en olifanten, ecotoiletten op Haïti en duiken naar hardhout in Belize.

Bijenhek

In de jaren tachtig werd de Keniaanse olifantenpopulatie gedecimeerd. Tegenwoordig neemt hij dankzij een succesvol beschermingsprogramma weer toe. Dat leidt echter tot flink wat problemen. Intussen is de mensenpopulatie namelijk verviervoudigd en treft de olifant op zijn traditionele migratieroute allerlei gebouwen en wegen aan. Olifanten hebben echter geen boodschap aan grenzen. Plunderende kuddes verwoesten huizen en oogsten. Ten einde raad grijpen de boeren naar extreme maatregelen als het vergiftigen of afschieten van de olifanten.

Een gezamenlijk project van de universiteit van Oxford en Save the Elephants biedt uitkomst. Het blijkt namelijk dat olifanten panisch zijn voor bijen. Zet om elk veld een hek en plaats om de tien meter een bijenkorf, en het aantal plunderingen door olifanten neemt drastisch af.

Ecotoiletten op Haïti

Na de natuurrampen die Haïti de afgelopen jaren teisterden, verblijven er nog steeds veel mensen in kampen voor ontheemden. Een groot probleem in die kampen is het ontbreken van een goed rioleringssysteem. Dat bedreigt de bevolkingsgezondheid, door onder andere uitbraken van cholera. Bovendien leidt het tot een groot milieuprobleem, want rivieren en meren raken zwaar vervuild.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Toshiyuki IMAI (cc)

Wereldtemperatuur | update mei 2012

Weer een late update dit keer. Hadcrut kwam pas vanmiddag door met de cijfers over mei. En met die cijfers is de eeuwtrend nu op +1,6 graad per eeuw gekomen. Minder dan anderhalf jaar geleden was het nog +1,5 graad per eeuw.
Maar goed, wat wil je ook als het noordelijk halfrond een absoluut warmterecord breekt. En de Verenigde Staten hadden ook een nieuw record voor een aaneengesloten periode van 12 maanden te pakken. Oh ja, en ook het warmste voorjaar. Daarom staat er ook zoveel in de brand daar. En last but not least had Groenland een record te pakken in mei.

Hier weer de actuele versie van de gebruikelijke grafiek. Daarna wat over de Noordpool.


In april wezen diverse blogs op het feit dat het ijsoppervlak van de Noordpool weer op het gemiddelde was gekomen. Dat werd gezien als een teken van herstel. Maar als je permanent onder het gemiddelde zit, is het even aanraken van die lijn geen positief teken maar slechts een korte uitzondering op een neerwaartse trend.

Afijn, de Noordpool zelf laat merken dat het inderdaad een incident was. In de meeste metingen is de Noordpool onder de laagste lijnen tot nu toe gedoken of zit er op. Gunstig voor vrienden van mij die binnenkort rondom Spitsbergen willen varen. Maar blij word ik er niet van.
Het ziet er nu dus zo uit:

 
 
Het overzicht van de wereldwijde temperatuur afwijkingen is gebaseerd op de metingen van UAH MSU, RSS MSU, GISS, Hadcrut3, NCDC en JMA. We nemen daar maandelijks het gemiddelde van en bepalen ook nog het lopende gemiddelde over alle metingen van 36 maanden (3 jaar) en 132 maanden (11 jaar).

Foto: copyright ok. Gecheckt 13-10-2022

Het meeste geluk per vierkante meter

De nieuwe Happy Planet Index (HPI) is uit. In de top 25 van deze index, die het aantal ‘gelukkige levensjaren’ deelt door de ecologische voetafdruk, staan welgeteld NUL westerse landen. Nederland bekleedt de 67e plaats, Amerika de 105e, Luxemburg staat op plaats 138. Costa Rica gaat ruim aan kop, net als bij de vorige editie. Costa Ricanen zijn namelijk heel gelukkig, worden ook bijna 80 en hebben daar heel weinig aarde voor nodig. In Nederland zouden we moeten zeggen: interessant, hoe flikken die Costa Ricanen dat? Maar er wordt hier nauwelijks aandacht aan besteed. Raar is dat.

De HPI wordt opgesteld door Britse New Economics Foundation (vraagje: waarom hebben wij niet zo’n denktank?). Zij doen dat om een tegenwicht te bieden tegen de dominante maatstaf voor vooruitgang, het BBP, en te voorzien in de volgens hen groeiende behoefte aan een duurzamere, socialere indicator. De Human Development Index (HDI) is een kandidaat, die vult het BBP aan met levensverwachting en scholing en westerse landen scoren er hoog op. Maar de HDI houdt geen rekening met duurzaamheid. De HPI doet dat wel. Daardoor is de rangorde ook radicaal anders.

De Standaard reageerde gisteren verontwaardigd op lage notering van België (107) op die rangorde. Het kan toch niet dat het leven ‘beter’ is in Ethiopië (97)? Hetzelfde zou je kunnen zeggen voor Nederland: echt niet dat het bij ons minder goed toeven is dan in Myanmar (61), Syrië (47), Irak (36) of Palestina (30). Toch is dit geen reden om de HPI niet serieus te nemen. Het gaat niet namelijk niet om welzijn maar om welzijn per hectare. Nederland genereert een hele hoop ‘gelukkige levensjaren’ (levensverwachting bij geboorte maal waardering leven op een schaal van 0 en 1) maar heeft daar 3 keer zoveel hectare grond voor nodig dan de landen die hoger scoren, en 2 keer zoveel dan er gemiddeld aan hectare beschikbaar is per wereldinwoner.

Vorige Volgende