Jos van Dijk, auteur op Sargasso

Foto: European Roads (cc)

Wie wil de A27 nog steeds verbreden?

7 september 2022 , 08:00 , door Jos van Dijk

COLUMN - In afwachting van alternatieve plannen van de Gemeente Utrecht en de Provincie maakt het Rijk zich al klaar voor een nieuwe aanval op het bos van Amelisweerd. Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat heeft afspraken gemaakt met boeren om de nodige ‘stikstofruimte’ te verwerven. Acht boerderijen bij natuurgebieden in Utrecht en Gelderland stoppen of verminderen hun veestapel om de verbreding van de snelwegring Utrecht mogelijk te maken. Het nieuwe Tracébesluit A27/A12 2022 was nodig omdat eerdere plannen al jaren op hevig verzet stuiten en de stikstofcrisis de verbreding nagenoeg onmogelijk maakt. Rijkswaterstaat weet echter van geen ophouden. De opgekochte stikstofruimte is nu overigens niet meer beschikbaar voor bijvoorbeeld woningbouw of voor oplossingen waar andere boeren baat bij zouden kunnen hebben.

In het coalitieakkoord van Rutte IV was een compromis gevonden voor de bezwaren van met name D66 tegen de verbreding van de A27. Gemeente en Provincie krijgen de tijd voor een alternatieve oplossing die het bos spaart en toch voor voldoende doorstroming voor het autoverkeer zorgt. De KRU (Kerngroep Ring Utrecht), het platform dat de acties tegen de verbreding al jaren coördineert, heeft al eerder aangetoond dat een alternatief ‘binnen de bak’ (de al bestaande betonnen doorbraak van Amelisweerd) mogelijk is. De variant van ingenieursbureau SUUNTA voorziet in zes rijstroken met op 4 km een maximumsnelheid van 80 km/u. Dit biedt niet alleen een volwaardige oplossing voor het fileprobleem, maar is volgens verkeersdeskundige Van Angelen ook nog beter voor de verkeersveiligheid en de doorstroming. En natuurlijk is deze variant aanzienlijk minder duur: de winst is minimaal 0,5 miljard en mogelijk zelfs bijna een heel miljard, op een totaal van 1,2 tot 1,5 miljard bij 2×7 rijstroken.

Foto: Socialdemokraterna (cc)

Turkije zet Zweden en Finland onder druk

2 september 2022 , 08:00 , door Jos van Dijk

Vorige week vond het eerste overleg plaats tussen Turkije, Zweden en Finland over de Turkse voorwaarden waaronder de Scandinavische landen kunnen toetreden tot de NAVO. Het Turkse staatspersbureau Anadolu Agency (AA) bericht over ‘positieve resultaten’ van het overleg. Gesproken is over de implementatie van een gemeenschappelijk memorandum dat is vastgesteld op de NAVO-conferentie in Madrid in een poging de Turkse bezwaren tegen het lidmaatschap van Zweden en Finland weg te nemen. Volgens het Turkse persbureau hebben de aspirant-NAVO-leden herhaald dat ze met Turkije zullen samenwerken bij de bestrijding van het terrorisme en dat ze groepen die de veiligheid van het land bedreigen, zoals de PKK, niet zullen steunen.

Racisme

Wat dit in de praktijk precies gaat betekenen is nog steeds niet duidelijk. Wel is duidelijk dat president Erdogan zijn veto-stem bij de toelating van beide landen tot het Atlantisch bondgenootschap maximaal zal inzetten om de interne Turkse oppositie te beschadigen. Zijn persbureau toonde deze week bijzondere interesse voor de verkiezingen in Zweden op 11 september waarbij Turkse immigranten een niet onbelangrijke rol kunnen spelen. Zweden is een racistisch land geworden, volgens experts die AA citeert. Er is onvoldoende tegenwicht bij de overheid en de politieke partijen. Er zou nog nooit zoveel racistische propaganda te horen zijn geweest in een verkiezingscampagne als nu. Het persbureau bericht ook over het plan van de extreemrechtse Zweden Democraten (SD) om de immigratie tot een minimum te beperken. AA meldt verder dat Saida Hussein Moge, een Zweedse sociaaldemocratische politica met Somalische roots uit Gothenborg gebroken heeft met haar partij vanwege een ’toenemende xenofobie’. Directe aanleiding was een opmerking van partijleider en huidig premier Magdalena Andersson (foto) dat zij in Zweden geen Chinatowns, Little Italy of ‘Somalitowns’ accepteerde. Moge viel met name over de term ‘Somalitowns’. Andersson reageerde overigens op haar minister voor Immigratie Anders Ygeman die het Deense model voor immigranten bepleitte. In Kopenhagen worden niet-westerse immigranten geconcentreerd in bepaalde wijken.

Waan van de dag

Europa verdeeld over toeristenvisa Russen

30 augustus 2022 , 10:49 , door Jos van Dijk

Het sanctiebeleid van de EU tegen Rusland stokt vanwege onenigheid over toeristenvisa.

De ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie van de EU komen morgen bijeen om te praten over nieuwe sancties. Oost-Europese regeringen dringen aan op een algeheel visumverbod voor Russen. Frankrijk en Duitsland verzetten zich daartegen. Een visumverbod zou het Russische volk alleen maar vervreemden – en bovendien de kloof vergroten tussen sommige westerse leiders en een groep voornamelijk oostelijke regeringen, staat in een memo van beide landen ter voorbereiding van de besluitvorming. “Terwijl we de contacten met vertegenwoordigers en autoriteiten van het regime beperken tot gebieden van vitaal belang voor de EU, moeten we strategisch vechten voor de ‘hearts and minds’ van de Russische bevolking – in ieder geval de segmenten die nog niet volledig vervreemd zijn van ‘het Westen’.”

Foto: Jernej Furman (cc)

Arm land levert gouden paspoorten

26 augustus 2022 , 08:00 , door Jos van Dijk

Albanië wil grote investeerders een Albanees paspoort verstrekken. Het plan is onderdeel van wetgeving inzake Public-Private Partnership (PPP) waarmee de regering het land verkoopt aan rijke buitenlandse ondernemingen. Daarmee neemt premier Edi Rama een groot risico op problemen bij de toelating van zijn land tot de EU. In Brussel is er toenemend verzet tegen zogenaamde ‘gouden paspoorten’ waarmee met name de kleinere lidstaten zoals Cyprus en Malta buitenlandse geldschieters hebben binnengehaald. Wie meer dan een bepaald bedrag in vastgoed of een onderneming steekt krijgt in deze landen een paspoort dat tot toegang geeft tot hele EU, vrij reizen, maar vooral vrij ondernemen. Russische oligarchen, rijke Chinezen en oliesjeiks hebben hier inmiddels van geprofiteerd. De paspoortenhandel loopt via het Zwitserse Bureau Henley & Partners. Het bureau kreeg adviezen van de Groningse professor Kochenov, die na een reportage van Nieuwsuur uiteindelijk ontslag moest nemen voor de inzet van zijn expertise. Malta heeft zijn programma na de inval van Rusland in de Oekraïne opgeschort voor Russen en Belarussen. Cyprus behandelt alleen nog lopende aanvragen. Het Europees Parlement heeft zich uitgesproken voor een verbod. Maar de uitgifte van paspoorten is nog steeds een zaak waarover de lidstaten zelf gaan. Henley & Partners hoeven nog niet voor gebrek aan werk te vrezen.

Foto: National Park Service (cc)

Racisme, klassenstrijd en geloof

23 augustus 2022 , 14:00 , door Jos van Dijk

RECENSIE - In 1931 werden negen zwarte Amerikaanse jongens van 13-20 jaar in Alabama aangeklaagd voor verkrachting van twee witte vrouwen. De jongens zaten, op zoek naar werk, in een trein en kregen ruzie met een groep witte jongeren die zwarten het recht ontzegden om met de trein te reizen maar vervolgens door hen uit de trein werden gegooid. Ze schakelden de politie in die nogal willekeurig negen zwarte jongens arresteerde. De vrouwen beschuldigden hen van verkrachting, wat nooit werd bewezen. Op de 13-jarige na, die levenslang kreeg, werden alle jongens in eerste instantie ter dood veroordeeld. De rechtszaak met een geheel witte jury, is een voorbeeld geworden van racistische rechtspraak in het zuiden van de VS. Uiteindelijk is de doodstraf niet uitgevoerd. De Scottsboro Boys zaten wel verschillende gevangenisstraffen uit. De wereldwijde aandacht voor het proces heeft een schat aan literatuur, films en muziek opgeleverd.

De geschiedenis van de Scottsboro Boys wordt in het boek Voor elkaar met elkaar: Black Lives Matter van Chris Beuker beschreven aan de hand van de acties van de moeder van twee van hen, Ada Wright. Zij heeft zich onvermoeibaar ingezet voor haar zonen Andy en Roy. Ada kreeg daarbij de steun van de Amerikaanse Communistische Partij en de internationale communistische beweging. Ze maakte in het kader van de solidariteitsbeweging van de Internationale Rode Hulp een tour door Europa en bezocht in 1932 ook Amsterdam, Delft en Friesland. In de Diamantbeurs in Amsterdam zei ze volgens De Tribune ‘onder grote bijval’: door te vechten voor de Scottsboro-jongens vecht je tegelijkertijd voor de bevrijding van alle werkers, blanken en zwarten. In dezelfde geest had ook Anton de Kom over de zaak geschreven in Links Richten in een fragment uit zijn nog te verschijnen boek Wij slaven van Suriname. Beuker constateert dat een passage waarin De Kom zich tot de Nederlandse arbeiders richt opvallend genoeg niet is opgenomen in de uiteindelijk in Nederland gepubliceerde versie van zijn boek: ‘en gij Nederlandse proletariërs (…) gij die de schuld niet deelt der overheerschers omdat gijzelve overheerscht werd, gij zult de voorvechters van onzevrijheid met ons liefhebben en hun beeltenis zal meegedragen worden in Uw stoeten naast die van Lenin op de dag dat de groote afrekening met het kapitalisme zal plaatsvinden.’

Foto: tsoler_man (cc)

Persvrijheid in Griekenland onder druk

19 augustus 2022 , 08:00 , door Jos van Dijk

Morgen, 20 augustus, eindigt het toezicht van de Europese Commissie op Griekenland. De Commissie erkent dat het land voldaan heeft aan alle voorwaarden die de EU gesteld heeft bij de hulp om de financiële crisis van tien jaar terug te boven te komen. De hervormingen zijn effectief doorgevoerd, ‘zelfs onder de uitdagende omstandigheden die zijn ontstaan door de COVID-19-crisis pandemie en, meer recentelijk, door de militaire agressie van Rusland tegen Oekraïne’. Goed nieuws voor premier Kyriakos Mitsotakis van de conservatieve Nieuwe Democratie (ND), die onder zware druk staat vanwege een afluisterschandaal. Onlangs bleek dat zijn eigen geheime dienst de telefoon van Nikos Androulakis, de partijleider van zijn belangrijkste concurrent, de sociaaldemocratische PASOK, heeft afgeluisterd. Volgens Syriza, de grootste oppositiepartij bevindt de ND-regering zich ‘op een extreemrechts bergafwaarts pad’ dat ‘doorgaat, terwijl de remmen niet werken’. De linksradicale partij waarschuwt voor de vorming van een autoritair regime dat de rechtsstaat ondermijnt.

Androulakis, die ook lid is van Europese Parlement, had in Griekenland aangifte gedaan nadat uit onderzoek van het EP was gebleken dat de spionagesoftware Predator op zijn telefoon stond. De Griekse telecomautoriteit kwam er vervolgens achter dat Androulakis niet met Predator werd afgeluisterd, omdat hij niet op de link had geklikt die de software activeert. Maar wel werd zijn telefoon op andere manieren afgetapt door de Griekse geheime dienst. Die zou dat gedaan hebben op verzoek van de inlichtingendiensten van Oekraïne en Armenië, wat beide landen ontkennen. Mitsotakis die zelf als premier verantwoordelijk is voor de geheime dienst zei van niets te weten. Hij ontsloeg wel direct de baas van de geheime dienst, Panagiotis Kontoleon, en zijn eigen adviseur op dit gebied, zijn neef Grigoris Dimitriadis. Kontoleon had eerder in een besloten zitting van het parlement toegegeven dat zijn dienst de journalist Thanasis Koukakis heeft bespioneerd. Koukasis deed voor de Financial Times onderzoek naar witwassen en corruptie. In zijn geval zou de spionagesoftware Predator zijn gebruikt. Dimitriadis, zo ontdekten journalisten naar aanleiding van deze case, heeft belangen in het bedrijf dat deze software verkoopt. Predator werkt net als het Israëlische Pegasus. Met de software wordt alle communicatie via de telefoon toegankelijk voor een externe partij.

Foto: Dunk 🐝 (cc)

De olifant in de kamer

16 augustus 2022 , 08:00 , door Jos van Dijk

OPINIE - Het is heet. Het KNMI meldt een officieel erkende hittegolf. Nieuwsuur heeft een item over de droogte en de lage waterstanden in Europa. Het scheepvaartverkeer heeft er last van. We zien de problemen van een schipper, een hoogleraar hydrologie zit in de studio en oppert mogelijke maatregelen om de rivieren bevaarbaar te houden. Het woord ‘klimaatopwarming’ valt niet één keer.

De ‘olifant in de kamer’ is volgens Wikipedia een ‘metafoor waarmee een duidelijk aanwezig probleem wordt aangegeven, dat echter opzettelijk wordt genegeerd door de aanwezigen’. Ik weet niet of de presentatrice van Nieuwsuur en de hoogleraar opzet kan worden verweten. Maar het is toch vreemd dat in een bericht over opeenvolgende hete en droge zomers de zo langzamerhand toch door niemand meer omstreden oorzaak daarvan niet meer wordt genoemd.

De olifant in het klimaatdebat

In ‘Minder is meer; hoe ‘degrowth de wereld kan redden‘ benoemt Jason Hickel de ‘olifant in de kamer’ áchter de wereldwijde klimaatopwarming. Dat is volgens hem de ijzeren wet van het kapitalisme: de noodzaak van economische groei. Het ‘groei-isme’ is de drijvende kracht van ons economisch systeem. Zonder groei stort het in elkaar. Het legt een enorme druk op mensen om te blijven consumeren en om schulden aan te gaan. Die niet te stuiten expansie, de energie en de grondstoffen die er voor nodig zijn, hebben een verwoestend effect op de planeet, op de natuur even goed als op het welzijn van de mensen. Klimaatopwarming, verlies aan biodiversiteit, milieuvervuiling, de stikstofcrisis, maar ook de stijgende sociale ongelijkheid, zowel binnen als tussen landen, migratie en oorlog, het hangt allemaal met elkaar samen, laat Hickel zien. En hij schetst niet alleen het probleem, hij maakt ook duidelijk dat het allemaal niet nodig is, dat er alternatieven zijn. Het afzien van die onverbiddelijke wet van de economische groei kan de wereld redden, betoogt hij. Maar dan wel op voorwaarde dat we allereerst die ‘olifant in de kamer’ benoemen en bespreekbaar maken. Dáár zit namelijk het grootste probleem.

Waan van de dag

Geen visum voor Russische toeristen

12 augustus 2022 , 10:44 , door Jos van Dijk

Estland gaat Russen weren die via dit land naar een EU-land willen reizen.

De Estse regering heeft donderdag aangekondigd dat het Russen met een door Estland uitgegeven Schengenvisum de toegang tot het land zal ontzeggen. Letland en Finland steunen de oproep van Estland om de hele EU voor Russische toeristen te sluiten.

Tsjechië is op dit moment de halfjaarlijkse wisselende voorzitter van de EU. De Tsjechische minister van Buitenlandse Zaken Jan Lipavský heeft opgeroepen tot een EU-brede gecoördineerde aanpak. “We proberen onze partners uit te leggen dat de aanpak gerechtvaardigd en effectief is.” Onder verwijzing naar de oorlog van Rusland tegen Oekraïne, betoogt hij dat een toeristenverbod als sanctie gerechtvaardigd is. “We zijn er als regering van overtuigd dat het stopzetten van visa voor gewone Russische burgers een heel duidelijk signaal geeft aan de Russische samenleving … Burgers van deze landen moeten beseffen dat zo’n militant beleid gevolgen heeft.” Hij volgt daarmee de oproep van de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Kuleba die zei dat het goed is de grenzen voor Russen te sluiten totdat ze geleerd hebben de grenzen van andere landen te respecteren.

Foto: Kancelaria Premiera (cc)

Poolse regering op ramkoers

12 augustus 2022 , 08:00 , door Jos van Dijk

‘Wij hebben onze goede wil laten zien, maar alle concessies hebben tot niets geleid’. Dat zei Jarosław Kaczyński de leider van de regerende PiS partij in Polen deze week nu de EU nog steeds niet bereid is het land een bedrag van 35 miljard uit het pandemie-herstelfonds te verstrekken. ‘Het wordt tijd om lessen te trekken. Als de Europese Commissie niet aan haar verplichtingen voldoet, is er voor ons ook geen reden om aan aan de EU-verplichtingen tegemoet te komen.’ Hij beschuldigde de Commissie van pogingen om de rechtsstaat in Polen te ondermijnen en herinnerde de Poolse rechters eraan dat hun eerste loyaliteit aan de Poolse wet is. Krzysztof Sobolewski, secretaris-generaal van de PiS ging maandag in een interview met de Poolse radio nog een stukje verder met oorlogszuchtige taal: ‘Als de Europese Commissie ons tegen de muur probeert te duwen, hebben we geen andere keuze dan alle kanonnen uit ons arsenaal te trekken en het vuur te openen’, zei hij.

Het zijn boodschappen die mikken op een binnenlands effect. Polen houdt stand tegen de grootmachten. Vorige week werd herdacht dat de 18e eeuwse Pools-Litouwse bond voor het eerst werd verdeeld tussen Rusland, Pruisen en het Habsburgse Rijk. Kaczynski meent dat de druk van de EU op zijn land onderdeel is van een bredere samenzwering gericht op het ondermijnen van Polen. De Commissie probeert ‘Polen te breken en het tot volledige onderwerping aan Duitsland te dwingen’. ‘We passen niet in de Duits-Russische plannen om Europa te regeren’, waarschuwde hij. ‘Een onafhankelijk, economisch, sociaal en militair sterk Polen is voor hen een obstakel.’ Geschiedenis is een dankbaar aangrijpingspunt in de retoriek van de nationalisten.

Waan van de dag

Wat doen Europese landen aan beperking van het energiegebruik?

5 augustus 2022 , 11:46 , door Jos van Dijk

In veel landen worden plannen gemaakt om de winter zonder problemen door te kunnen komen

Minder lang douchen, nu de airco omhoog en straks de thermostaat omlaag. Politico geeft een overzicht van plannen in een aantal Europese landen en reacties daarop uit de politiek. Spanje heeft al enkele radicale maatregelen genomen. Duitsland blijft achter. Italië werkt aan een noodbesparingsplan dat mogelijk en beperking inhoudt van de verwarming tot 19C in de winter en de koeling tot 27C in de zomer, het verminderen van straatverlichting ’s nachts en het vroegtijdig sluiten van winkels. De Italianen gaan eind september naar de stembus, dus of dat allemaal doorgaat is zeer onzeker.

Foto: Ganaselmi (cc)

In Italië kan extreemrechts aan de macht komen

5 augustus 2022 , 08:00 , door Jos van Dijk

Honerd jaar na Mussolini’s Mars op Rome dreigen de nazaten van de fascisten in Italië weer aan de macht te komen. Eind september zijn er verkiezingen gepland nadat premier Mario Draghi de handdoek in de ring gooide. Hij kreeg in zijn nationale regeringscoalitie geen steun voor zijn economische plannen van drie van de partners, de Vijfsterrenbeweging, Berlusconi’s Forza Italia en Salvini’s Lega. In de polls staat nu de enige partij die niet meedeed aan de nationale coalitie, de Fratelli d’Italia, bovenaan. Op basis van de huidige peilingen zou FdI, die geïnfiltreerd zou zijn door neofascisten, met Berlusconi en Salvini een nieuwe regering kunnen vormen. Beoogd premier is de oprichter en huidig partijleider, de 45-jarige Giorgia Meloni. Zij kan met de Broeders de eerste vrouwelijke premier van Italië worden. Zijn daarmee de fascisten terug?

Proteststemmen

Meloni komt oorspronkelijk uit Berlusconi’s Forza Italia. Ze was in 2008 de jongste Italiaanse minister ooit. De FdI is een jonge partij en bestaat uit een bundeling van kleine radicaal-rechtse groepen. De populariteit van Meloni heeft alles te maken met afkeer van veel Italianen van de gevestigde politiek. Bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen behaalde de FdI met Mussolini’s kleindochter Rachele in Rome een monsterzege. Vier jaar geleden gingen de proteststemmen nog vooral naar M5S, de Vijfsterrenbeweging. Die partij is inmiddels door deelname aan achtereenvolgende regeringen volledig vergroeid met de macht en bovendien zeer verdeeld geraakt. Met het onthouden van steun aan het door politieke compromissen sterk verwaterde programma van Draghi heeft M5S de stekker uit de coalitie getrokken en ruimte gemaakt voor een ruk naar (extreem)rechts. Het is de technocraat Draghi niet gelukt de Italiaanse politiek te verheffen boven het partijbelang. Technocraten, schrijven twee commentatoren op Politico, ‘lopen het risico populistische wrok aan te wakkeren’. Zij citeren Adam Tooze die bij het aantreden van Draghi schreef ‘dat democratieën het misschien moeilijk vinden om zonder technocraten te leven, maar ze zullen ons niet redden – en zeker zullen ze Italië niet redden’.

Foto: Sjoerd Luidinga (cc)

Ongewenst vlagvertoon

2 augustus 2022 , 08:00 , door Jos van Dijk

OPINIE - De omgekeerde Nederlandse vlag die boeren en sympathisanten ophangen als protest tegen het stikstofbeleid wordt sinds vorige week niet overal meer gedoogd. Althans niet in de openbare ruimte, aan lantaarnpalen langs de weg en op viaducten. Verschillende gemeenten hebben de boeren opgeroepen de vlaggen weg te halen. De provincie Zuid-Holland meent dat er sprake is van bedreiging van de verkeersveiligheid. De actievoerders zijn het er niet mee eens. ‘De vlaggen hangen als landelijk vreedzaam protest in de openbare ruimte en die is van iedereen. Hier wordt de vrijheid van meningsuiting geschonden’, zeggen zij. ‘Ga net zo om met de ‘Nederland in Nood’-vlaggen als je omgaat met regenboogvlaggen.’ Een argument dat je kon verwachten bij dergelijke maatregelen.

De burgemeester van Oldenbroek heeft het geweten. Haar besluit om de vlaggen van lantaarnpalen en ander straatmeubilair te halen leidde tot bedreigingen in de trant van ‘dat ik mijzelf met een vlag aan een lantaarnpaal moest opknopen. Dat gaat best heel ver’, schrijft ze. Dat kun je wel zeggen, ja.

Dat een beperkte groep boeren (?) veel te ver gaat in hun protest is vorige week wel duidelijk geworden. Het blokkeren van snelwegen met mest, hooibalen, autobanden en andere rotzooi kan moeilijk meer als ‘vrijheid van meningsuiting’ worden goedgepraat. De bedreigingen aan het adres van degenen die de boel moesten opruimen zijn een uiting van bewuste ontregeling van de samenleving die in mijn ogen grenst aan terrorisme.