Elke dag blokkeren klimaatactivisten in Berlijn een druk kruispunt. Tot grote woede van de automobilisten. De politie klaagt ook. Elke dag is een peleton agenten nodig om met zonnebloemolie de aan het plaveisel vastgelijmde demonstranten af te kunnen voeren. Het gaat ten koste van de criminaliteitsbestrijding, zegt een woordvoerder. De activisten van de groep Letzte Generation hebben andere zorgen. Ook in München vond gisteren een blokkade plaats onder het motto ‘Stilzwijgen of eindelijk de dodelijke noodsituatie van het klimaat serieus nemen’. Net als hun collega’s die hier en in omringende landen actie voeren in musea zeggen ze dat alleen dit soort acties de wereld wakker maakt. Voordat het te laat is. Het gaat allemaal veel te langzaam. Zelfs het Duitse Hooggerechtshof meent dat de Duitse klimaatwet niet ver genoeg gaat. De demonstranten eisen onder andere een snelheidslimiet van 100 kilometer op snelwegen en voortzetting van het in de zomermaanden geldende 9 euro ticket voor het openbaar vervoer.
Energie gaat voor klimaat
Voor dat laatste heeft de regering nu een nieuwe maatregel genomen: de introductie van een maandelijks vervoerbewijs van € 49, waarmee reizigers tegen lagere kosten gebruik kunnen maken van het openbaar vervoer over de korte en middellange afstand in het hele land. Dat kan iets betekenen voor het klimaat, maar het is vooral bedoeld om een dreigend tekort aan energie af te wenden. De meer door Poetin dan door de klimaatopwarming afgedwongen maatregel is onderdeel van een 200 miljard euro kostend pakket aan energiemaatregelen waarin ook compensatie voor hogere energieprijzen is opgenomen en een prijsplafond. De maatregelen hebben zowel in het binnenland als in de EU de nodige kritiek opgeroepen. Ze zouden vooral gunstig zijn voor het Duitse bedrijfsleven. Andere EU-lidstaten, zoals Spanje en Frankrijk, die aandringen op veel verdergaande Europese maatregelen ter beperking van de gasprijzen bekritiseerden Duitsland voor zijn ‘alleingang’ in de aanpak van de energiecrisis. Duitsland mag wel wat harder werken aan het onderling vertrouwen binnen de EU, zeker gezien de nauwe relaties die het land de afgelopen jaren heeft onderhouden met de veroorzaker van de huidige crisis, volgens Pawel Zerka van European Council on Foreign Relations. Op de laatste top in Praag kwamen de regeringsleiders nog niet verder dan een road map voor verdere besluitvorming door de energieministers.
Zonne-energie uit China
Kan de huidige energiecrisis, het gevolg van de oorlog in Oekraïne, de afbouw van het gebruik van fossiele energie ten gunste van het klimaat versnellen? Simone Tagliapietra van de Brusselse denktank Bruegel denkt van wel. Ze verwijst naar energie-efficiency maatregelen die in de jaren zeventig zijn genomen in reactie op de oliecrisis. Nu zien we records in de import van zonnepanelen uit China. China was in 2020 de belangrijkste leverancier van windturbines, zonnepanelen en biofuels. De crisis heeft de overstap van huishoudens naar zelf opgewekte, renewable energie duidelijk gestimuleerd.
Bondskanselier Olav Scholz brengt vandaag een bezoek aan China voor overleg met de onlangs voor een nieuwe termijn aangestelde partijleider Xi Jinping. In hoeverre de renewable energie ook ter sprake zal komen moet worden afgewacht. Xi zal Scholz ongetwijfeld bedanken voor zijn inspanningen om de Chinezen een aandeel te gunnen in de haven van Hamburg. Er is nogal wat kritiek op dat besluit, zowel in eigen land als in de VS. En ook de timing van het bezoek aan China wordt niet door iedereen even handig genoemd. Maar de economische belangen zijn niet gering. ‘Mocht China van de een op de andere dag besluiten geen onderdelen meer te exporteren, dan zou er geen auto meer uit de Duitse fabrieken rollen,’ schrijft Trouw. ‘Het dichtdraaien van de Russische gaskraan was een klap voor de Duitse economie, maar die zou in nog veel grotere problemen komen als China zijn aardmetalen, onmisbaar voor veel elektronica en batterijen, niet meer levert.’
In een ander energiedossier heeft Scholz na lang dralen met zijn machtswoord een einde gemaakt aan een langdurig conflict tussen zijn coalitiepartners, de Groenen en de Liberalen. De drie nog werkende kerncentrales mogen ook na 31 december nog even in bedrijf blijven, tot uiterlijk 15 april 2023.
Geen applaus voor de klimaatactivisten
De klimaatactivisten van de Letzte Generation hoeven niet op de onvoorwaardelijke steun van de Bondskanselier te rekenen. Scholz waarschuwde voor de gevaarlijke kanten van een wegblokkade. Een “kritische houding, kritisch protest” moet worden geaccepteerd, volgens Scholz. Maar het is ook duidelijk “dat de acties niet op een heel breed applaus zijn onthaald. Ook niet bij mij.”