‘Ik ben een hele kleine mier in een mierenhoop die eeuwig duurt. Maar ik doe wat ik doe en ik geniet ervan’, zei Simon Kuper tijdens de tweede aflevering van Zomergasten. Wat hij doet? Schrijven. Historische (sport)boeken en columns voor The Financial Times om precies te zijn. Waarin hij, in de geest van George Orwell, zo helder mogelijk de waarheid probeert te vertellen in de ijdele hoop de boven ons gestelden op betere gedachten te brengen. Tot voor kort (en tot mijn schande) had ik nog nooit van de mier genaamd Simon Kuper gehoord. Heel toevallig bespraken ze onlangs in de podcast The Shitshow het boek Bringing Up Bébé: One American Mother Discovers the Wisdom of French Parenting van Pamela Druckerman die, zo vertelde Shitshow-host Stéphanie Hoogenberk, de vrouw van Simon Kuper was. Daardoor wist ik dat Simon Kuper, hoewel in een Engelstalig gezin geboren, accentloos Nederlands sprak. Meer wist ik niet. De ultieme buitenstaander Simon Kuper portretteert zichzelf tijdens deze fraaie avond als ultieme buitenstaander. Beide ouders kwamen uit liberaal Joodse gezinnen in Zuid-Afrika die tegen de apartheid waren, maar wel genoten van de priviliges die zij als blanken konden genieten. Om hun milieu te ontvluchten, gingen ze antropologie studeren in Engeland en leefden een paar jaar in een hutje in Botswana. Toen Simon zes was, verhuisde het gezin naar Leiden. Een kleine negen jaar later gingen zijn ouders weer naar Engeland, maar mocht Simon in Nederland blijven, bij een Nederlands gezin, waardoor hij een uniek inkijkje kreeg in onze samenleving. Inmiddels woont hij al meer dan twintig jaar in Parijs, een stad waar hij niet per se van houdt, maar waar hij destijds voor een ton een huis kon kopen. In zijn fragmenten toonde Kuper ons dingen die hem, naar eigen zeggen, verheven hebben. Zoals Johan Cruijff die uitlegt hoe je moet koppen. Nelson Mandela die de weduwe van de architect van de apartheid bezoekt (en hoffelijk blijft, een politiek meesterwerk, zoals Kuper het noemt). En een jonge Boris Johnson die nog nooit iets over de Nederlandse politiek heeft gelezen en er toch een uitgesproken mening over heeft. Dixit Simon Kuper, die net als Johnson in Oxford heeft gestudeerd en net als Johnson geleerd heeft om heel zelfverzekerd te spreken over dingen waar je niks vanaf weet. Misvormd voor het leven Toen Kuper begin twintig was, viel de Berlijnse muur en werd Nelson Mandela vrijgelaten. Het positivisme dit veroorzaakte, misvormde hem voor het leven, zoals hij het zelf zegt. George Orwell en Hannah Arendt bracht hem met beide benen op grond. En Dr. Strangelove zorgt ervoor dat hij de komst van de apocalyps draaglijk weet te maken, of die nu wordt veroorzaakt door AI, een kernoorlog, een ziekte of het klimaat. De uitstekende Griet op de Beeck vraagt of de ironische aanpak van regisseur Stanley Kubrick niet te veel afstand schept om werkelijk iets te veranderen. Waarop Kuper zegt dat hij niet gelooft dat je met kunst de wereld kan veranderen. Het is zinloos, een boek schrijven of een film maken. Maar het is wel het hoogste wat wij, als mens, kunnen bereiken. Als voorbeeld laat hij Paul McCartney zien die al improviserend Get Back componeert. Terwijl hij een beetje op zijn gitaar zit te pielen en melodisch murmelt (de goede verstaander hoort de geboorte van het couplet) zien we George Harrison in eerste instantie gapen om vervolgens toch maar mee te doen. Een interview met Hannah Arendt is aanleiding om wat dieper in te gaan op Kupers kijk op Israël. Als geboren buitenstaander is hij altijd wantrouwig geweest tegenover het project Israël. En als Jood ziet hij het nu als zijn plicht om in zo scherp mogelijke bewoordingen de misdaden van Israël te veroordelen. In het fragment, in de jaren zestig opgenomen naar aanleiding van haar boek over het proces van Eichmann, vertelt Hannah Arendt dat het Joodse volk, door zich te verenigen als natie, een essentiële intermenselijke warmte zal verliezen. Iets wat voor de ‘wereldloze’ Joden in diaspora vanzelfsprekend was. Lichtpuntjes in een duistere toekomstperspectief Ondanks de naderende apocalyps, heeft de duistere toekomst die Simon Kuper ziet toch nog wel wat lichtpuntjes. Parijs en New York zijn veiliger dan ooit: 'Mensen kunnen samenleven.' Als journalist leert hij ze in al hun dimensies kennen en ziet hij dat ze complexer zijn dan de rollen die ze spelen in de omgeving waarin ze zich bewegen. Zoals de boeken van Hannah Arendt meerdere lagen hebben (verslaggeving, geschiedenis, filosofie en mémoires), hebben ook mensen meerdere lagen. Simon Kuper zelf vormt daarop geen uitzondering. ‘Ik merk dat ik soms emoties tekort kom en vrij kil ben’, zegt hij wanneer hij het veel te vroege en in dementie gesmoorde einde van zijn moeder bespreekt. Om een paar minuten later toch tot tranen toe geroerd te zijn als hij vertelt over de zwarte werkster van zijn Zuid-Afrikaanse grootouders. Een werkster voor wie het leven onnoemelijk bruut is geweest en die hij financieel heeft ondersteund, niet uit schuldgevoel maar meer omdat hij zich als geprivilegieerde verwante van zijn grootouders verantwoordelijk voelt voor haar en haar nageslacht. Als we tegen het einde van Zomergasten naar een Zuid-Afrikaans koor hebben gekeken, vraagt hij of Griet op den Beeck even als eerste iets wil zeggen. ‘Ik was ontroerd door jouw ontroering’, zei ze. Ik had hetzelfde. -o-o-o- Ook schrijven voor Sargasso? Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.
Je denkt even, die komen uit Damascus of Beiroet ofzo. Maar Kazdoura is een muziekduo uit Toronto. Wel met Arabische wortels dus.
Perfecte lome zomermuziek. Doet vaag denken aan Air.
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.
[Lees hier de recensie van Zomergasten met Simon Kuper]
Wat is de link tussen Özcan Akyol (de vorige Zomergast), Matthijs van Nieuwkerk en Simon Kuper, VPRO’s Zomergast van komende avond?
Dat er een dingetje was tussen Özcan Akyol en Matthijs van Nieuwkerk werd vorige week wel duidelijk toen presentator Griet op de Beeck daarover door begon te zagen. En vervolgens gingen veel reacties meer daar over, dan over de rest van het programma. Jammer.
Griet op de Beeck viel overigens niet bij iedereen in de smaak. Tja, een vrouw, een Belg en dan hoef je niet lang op denigrerende opmerkingen te wachten.
Er waren mensen die haar onverstaanbaar vonden vanwege haar Vlaamse tongval. Wie die muggen wil ziften komt vanavond aan zijn trekken. De Zomergast van vanavond heeft een licht, nauwelijks merkbaar accent. Logisch als je zijn levensloop leest:
Geboren in Oeganda, uit liberale Zuid-Afrikaans Joodse ouders met een Brits paspoort. In 1976 verhuisd naar Nederland. Op zijn zestiende verhuisde hij naar Londen, studeerde geschiedenis en Duits in Oxford. Was later Kennedy Scholar aan Harvard in de VS. Nu woont hij al weer dik twintig jaar in Parijs en is Frans staatsburger.
Journalist en schrijver Simon Kuper (spreek uit op zijn Engels: Sajmon Koepahr) ziet zich niet als Brit, niet als Fransoos, ook niet als Nederlander, maar als wereldburger. Als journalist schrijft hij onder andere voor het Britse kranten als Financial Times en The Observer, het Franse Le Monde en het Nederlandse NRC.
REPORTAGE - Het thema van de vierde editie van de IJsselbiënnale is ‘over grenzen’. De IJsselbiënnale kent zowel een binnen- als een buitenprogramma. In het buitenprogramma spelen de uiterwaarden van de IJssel de hoofdrol. Het binnenprogramma kreeg als titel de Nevengeul. Voor Kunst op Zondag bezocht ik deze groepstentoonstelling in de Bergkerk in Deventer.
Nevengeul-tentoonstelling Grenzen in de Nicolaas- Bergkerk in Deventer © foto Wilma Lankhorst.
Over grenzen
Sinds de eerste editie van de IJsselbiënnale is de impact van klimaatverandering op ons landschap het kernperspectief. Vanuit deze gedachte kiest de organisatie iedere editie een ander (deel)thema. De kunstenaars reageren met hun werken op het editie-thema in de buitententoonstelling. Het thema voor 2025 is ‘over grenzen’. Op allerlei vlakken lopen we tegen de grenzen van de maakbaarheid aan. Denk aan klimaatverandering, de ruimte die we nodig hebben voor natuur, landbouw, industrie en de woningbouwopgave. De IJssel met de buitententoonstelling is de blauwe draad, de inhoudelijke ruggengraat in dit 120 kilometer lange evenement. Het totale riviertraject is onderverdeeld in vier routes: Zwolle, Fortmond (nieuw in 2025); Deventer en Brummen. In het buitenprogramma ontdek je 18 tijdelijke kunstwerken/installatie van nationale en internationale kunstenaars.
Sfeerbeeld Bergkerk © foto Wilma Lankhorst.
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
Into The Wild is een compilatiealbum van 2½ uur, en eerlijk gezegd heb ik geen idee wat de rode draad is die al deze nummers van diverse artiesten bij elkaar brengt.
Zal wel gebaseerd zijn op een Spotify-lijstje ofzo.
ANALYSE - Een gastbijdrage van Frans Kuijpers, eerder verschenen op zijn weblog ‘Ballonnendoorprikker’.
Wat is terrorisme? En wat is een terroristische organisatie? Twee interessante vragen. Ik stel die vragen omdat minister van Justitie en Veiligheid, David van Weel, het Wetsvoorstel strafbaarstelling verheerlijking van terrorisme en openbare steun aan terroristische organisaties ter consultatie heeft gelegd. Nog tot 16 augustus 2025 kun je je zienswijze op dit wetsvoorstel geven. Bij het lezen van het wetsvoorstel en de memorie van toelichting erbij kwamen die vragen bij mij op. En als een wetsvoorstel met die naam dergelijke vragen oproept, dan klopt er, naar mijn mening, iets niet.
Voor eenieder die het niet weet: In het proces om te komen tot een nieuwe wet wordt er sinds een aantal jaren een internetconsultatie gehouden. Via die consultatie kan eenieder zijn steun, bezwaren op- en aanmerkingen over beoogde wetsvoorstellen geven. Die consultatie vindt plaats voordat de regering het wetsvoorstel door de regering wordt vastgesteld en naar de Tweede Kamer wordt gestuurd. Terug naar de inhoud.
Dat is terrorisme en het wetsvoorstel van Van Weel. Het wetsvoorstel wijzigt het Wetboek van strafrecht. Het voegt er de artikelen 132 a,b en c en 138 b,c en d aan toe. Artikelen die het ‘verheerlijken van’ en ‘steun betuigen aan’ een terroristisch misdrijf of een terroristische organisatie strafbaar stellen. Word je er schuldig aan bevonden dan kun je maximaal drie jaar achter de tralies verdwijnen.
Duitsland lijkt nu eindelijk ook bereid om na te denken over sancties tegen Israël. Gisteren bezocht minister van Buitenlandse Zaken Johann Wadepul Jeruzalem, vandaag gaat hij naar Ramallah. Israël moet “onmiddellijk, alomvattend en duurzaam hulp bieden voor de catastrofale situatie in de Gazastrook”, zei hij bij zijn vertrek. Meer dan 200 acteurs, muzikanten en mediamensen hebben er deze week bij bondskanselier Friedrich Merz (CDU) op aangedrongen om de wapenleveringen aan Israël te stoppen en verdere sancties op te leggen. Voor coalitiepartij SPD is de erkenning van een Palestijnse staat geen taboe meer. Wadepul herhaalde voor zijn vertrek naar Israël het Duitse standpunt inzake de erkenning van Palestina als zelfstandige staat: dat ziet de Duitse regering pas als het eind van een proces naar langdurige vrede. Maar, voegde hij er aan toe, Duitsland zal unilaterale stappen niet onbeantwoord laten. Daarmee doelde hij kennelijk op een (niet-bindende) resolutie van de Knesseth waarin algehele inlijving van de West-Bank wordt geëist. We hebben duidelijkheid van Israël nodig dat het geen beleid van uitzetting of actieve annexatie voert, zei Wadepul donderdagavond tegen journalisten. Hij waarschuwde het land voor de dreigende internationale isolatie en bood Duitse hulp aan.
De Duitse steun aan Israël wordt doorgaans verklaard uit het verleden. Israël is voor Duitsland ‘staatsraison’, aldus Angela Merkel in 2008. Dat zou inhouden dat het land onder alle omstandigheden prioriteit geeft aan de veiligheid van de Joodse staat. De schuldgevoelens over verschrikkingen van de Holocaust hebben achtereenvolgende Duitse regeringen sinds de oorlog gemotiveerd tot een onvoorwaardelijke steun aan Israël. Kritiek werd steevast weggewuifd als antisemitisme. Duitsland was ook een van de eerste landen die de omstreden definitie van antisemitisme van de International Holocaust Remembrance Alliance (IHRA) accepteerde. Eind vorig jaar heeft de Duitse Bondsdag nog een resolutie aangenomen om antisemitisme harder te straffen. Dit naar aanleiding van het toenemend protest tegen de oorlogsmisdaden van Israël in Gaza. Inmiddels blijkt uit een opinieonderzoek dat driekwart van de Duitsers van mening is dat de Duitse regering de druk op Israël moet verhogen. Ondanks, of -zo mag je hopen- juist vanwege het verleden.
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.
Isabelle Adjani maakte in de jaren ’70 en ’80 furore met rollen in Werner Herzog’s remake van Nosferatu en tegenover Sam Neill in de psychologische body horror Obsession.
Ze won vijf maal de César, de Franse versie van de Oscar, als beste actrice. En ze maakt ook muziek. Bovenstaand nummer komt van de plaat Adjani, Bande Originale uit 2023.
–
David Sylvian was in de jaren ’70 en ’80 leadzanger van de Britse popformatie Japan. Als solo-artiest ging Sylvian meer de experimentele toer op.
Dit nummer uit 2009 doet ergens aan Joni Mitchell denken.
Alice Cooper behoeft natuurlijk geen inleiding. De shockrocker maakt al zestig jaar de stadions onveilig.
Berucht is het verhaal over een kip die hij in het publiek wierp. “Laten we zeggen dat het niet goed afliep voor de kip…”