Zomergasten 2025 met Griet Op de Beeck en Özcan Akyol

[Lees hier de daadwerkelijke recensie!] Ook deze zomer laaft Sargasso zich aan VPRO’s Zomergasten. Het programma begon in 1988, beleefde vorig jaar de 200ste uitzending en wordt sinds 2011 op Sargasso belicht met een korte voorbeschouwing en een recensie. Deze zomer heeft de VPRO een voormalige Zomergast bereid gevonden het programma te presenteren: Griet Op de Beeck. Zij zat in 2016 tegenover presentator Thomas Erdbrink aan tafel. Ze is, lezen we in de VPRO-gids, gevraagd voor deze klus omdat de VPRO kennelijk iemand zocht die een zachtere kant heeft (refererend aan haar werk als therapeute). Griet op de Beeck: Ik denk dat juist in deze tijd waarin er zo veel verschrikkelijks aan de hand is en het bij momenten zo beangstigend kan zijn en zo donker en zo hard en zo polariserend, dat het heel fijn is als je met een zachte, empathische blik gaat zoeken naar de nuance. Daar is vaak zo weinig ruimte voor. Het is dit of het is dat. Nee, er ligt een hele wereld tussen en dat is het stuk dat mij ook het meest interesseert. Dus de keuze voor mij is wel een keuze voor een programma dat een andere benadering heeft dan om de polarisatie keihard uit te spelen Vanavond voelt ze Özcan Akyol aan de tand. Aangekondigd als schrijver, columnist en programmamaker. De VPRO vergeet te vermelden dat ‘Eus’ (de naam waaronder hij wellicht bekender is bij veel mensen) een redelijk regulier bijbaantje heeft: tafelgast in menig talkshowprogramma. En Özcan Akyol is zelf ook een interviewer, weliswaar van veel kortere sessies als het radioprogramma Onze man in Deventer en de tv-programma’s De geknipte gast en Sterren op het Doek. Tijdens de Boekenweek ondervraagt hij auteurs en lezers in Eus' Boekenclub. We gaan er weer voor zitten en kijken ook uit naar uw reacties op de uitzending. Morgen leest u hier de Sargasso-recensie van Karin van der Stoop. VPRO Zomergasten met Özcan Akyol, vanavond 20.15 uur, op NPO 2 en via de livestream op npostart.nl.

Door: Foto: VPRO Zomergasten met Özcan Akyol Foto © Bas Losekoot

Tussen chaos en geluk | Zomergasten met Pierre Bokma

RECENSIE - Het werk van een Zomergasten-recensent is in wezen eenvoudig. Hij kijkt drie uur naar de uitzending. Neemt een kop koffie. Schrijf op wat hij gezien heeft. En plakt er een oordeel op. Hij doet z’n best zich nederig op te stellen. Vooral niet denken dat zijn stuk belangrijker is dan de uitzending die hij beschrijft. Diep van binnen weet hij ook wel dat de slechtste aflevering van Zomergasten (met Frans de Waal bijvoorbeeld) van meer belang is dan zijn beste kritiek. Hij probeert wel echt recht te doen aan de uitzending. En aan de persoon die zich daar onherroepelijk blootgeeft. 

In tegenstelling tot de gast en de presentator, die in drie uur live televisie welhaast gedoemd zijn tot kwetsbaarheid, riskeert de recensent niets. Tenzij hij iets nieuws ontdekt. Iets wat hij niet eerder heeft gezien en waarvan hij de wereld het belang wil laten doordringen. Die wereld is namelijk vaak onrechtvaardig hard tegenover het nieuwe. Het nieuwe heeft vrienden nodig. De recensent moet deze vriend zijn.

De vraag is of wij in de laatste Zomergasten van 2024, waarin presentator Hanneke Groenteman zomergast Pierre Bokma interviewde, iets waarlijk nieuws hebben ontdekt. Welnu, zonder de pretentie te willen hebben hiermee iets belangrijks te zeggen: nee. Maar deze recensent heeft wel met veel plezier gekeken.  

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: VPRO Zomergasten 2024., acteur Pierre Bokma, Beeld Reinier-van-Brummelen

Zomergasten 2024 | Pierre Bokma 200ste Zomergast

Let op! Dit is niet de recensie. De recensie van Max Molovich vindt u hier.

In de laatste Zomergasten van dit seizoen heeft de VPRO als 200ste zomergast acteur Pierre Bokma aan tafel. Aan Hanneke Groenteman de eer hem aan de praat te houden.

Tweehonderd zomergasten en Pierre Bokma is de veertiende acteur die aanschuift. Hij moet dan drie beroepen boven zich laten: auteurs (44), wetenschappers (29) en politici (20). De top-10 zomergasten beroepen ziet er zo uit:

Voor wie elite bashen als hobby heeft, geeft dit lijstje natuurlijk genoeg aanleiding te roeptoeteren dat VPRO’s Zomergasten niet voor ‘de gewone man’ is. De rest van de gastenlijst zal de elite-basher niet tot nadere nuancering brengen:

Los van dat alles: wie heeft u tot nu toe gemist in de lijst van illustere Zomergasten?

Maar vanavond gaat het dus om Pierre Bokma, die bijna alles al heeft gedaan. Shakespeareklassiekers, hedendaagse tragedies, komedies, op toneel, in films, in televisieseries.

Sinds 2013 – 2019 is hij verbonden aan  het Duitse ‘Schauspielhaus Bochum’, waar over twee dagen  ‘Lange dagreis naar de nacht’ van Eugene O’Neill de Bochumse première beleeft. Pierre Bokma speelt de vader van een Amerikaans gezin dat een behoorlijk beladen bagage meetorst. Een dag uit het leven van een gezinsdrama, dat in Nederland in 2013 al eens door Toneelgroep Amsterdam is gespeeld.

Zomergasten 2024 met Liesbeth Zegveld

RECENSIE - Let op: dit is niet de recensie, die vindt u hier.

“De commandant der strijdkrachten Dick Berlijn, kreeg de vraag hoeveel Taliban-strijders het Nederlandse leger had gedood, en hij antwoordde; Dat is geen criterium dat wij relevant vinden. Nu die ook toegeeft dat het vaak moeilijk is om vast te stellen of iemand Taliban of burger is, betekent dat, dat ook [het aantal] burgerslachtoffers geen criterium is, dat het Nederlandse leger relevant vindt. […] We weten niet welke prijs die burger betaalt voor de oorlog”.

Dit citaat komt uit de Vredeslezing 2013 van mensenrechtenadvocaat prof. dr. Liesbeth Zegveld, vanavond te gast in VPRO’s Zomergasten. Zij pleit hier voor slachtofferregistratie in oorlogssituaties. Ik heb nergens kunnen vinden of dat inmiddels staande praktijk is voor het Nederlandse leger. Dat maakt het een van de weinige zaken waarin ze niet succesvol is geweest. Haar allereerste zaak als advocaat was de aanklacht tegen de Nederlandse staat namens nabestaanden van de slachtoffers van Srebrenica. Je moet maar durven! Haar laatste wapenfeit is de succesvolle zaak tegen – alweer – de Nederlandse staat om de levering van F-35 onderdelen aan Israël te stoppen.

Ze wijdt zich al 24 jaar met hart en ziel aan een buitengewoon ingewikkeld onderwerp. ‘De soevereiniteit van staten, wat als een groot goed wordt gezien, staat haaks op het handhaven van mensenrechten.’ Wat haar betreft moet het perspectief vanuit de mens altijd het zwaarste wegen. Hoewel het soms ook lastig is om vanuit het Westen te bepalen wat universele mensenrechten zijn. Maar, zegt ze, het zijn niet de burgers maar politieke regimes die mensenrechten schenden. ‘Dit gebeurt vanuit opportunisme, geloof of cultuur en niet vanuit het denken vanuit recht.’ Tegelijk erkent ze dat het opleggen van onze waarden en normen al snel een “koloniaal tintje” heeft.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Recensie Zomergasten 2024 met Garrie van Pinxteren

RECENSIE - Je zal maar een buitenlandse queer-vrouw zijn in China. Groot, blond, rebels en uiterst nieuwsgierig. En dat 40 jaar volhouden. Ik buig mijn hoofd in diep respect. Ik heb 4 kantjes vol getypt over deze Zomergasten-avond, omdat ik geen detail wilde missen. Ik zal proberen me te beperken tot de hoofdlijnen.

Janine opent de avond met een zin uit het laatste boek van Garrie van Pinxteren (Verplicht gelukkig) die haar is bijgebleven: [het land] waar vrijwel alle zuurstof uit is verdwenen. Hoe zorgt zij ervoor dat ze daar zelf niet stikt?

Garrie vertelt dat ze eigenlijk pas sinds de corona-periode snapt hoe het voor de Chinezen is, toen ze zelf te maken kreeg met verstikkende regels en verboden. Daarvoor was ze vooral toeschouwer. Omdat je als buitenlandse toch al niet binnen de norm valt, heb je meer vrijheid om buiten de gebaande paden te treden. Een thema dat als een rode draad door de avond loopt. Is ze niet bang dat de Chinese ambassade vanavond meekijkt? Dat zal waarschijnlijk wel zo zijn, maar Garrie is niet van plan daar rekening mee te houden. Dat doet ze in China wel; als ze iets gevoeligs wil bespreken legt ze haar telefoon weg, laat soms zelfs de kraan lopen en voert het gesprek fluisterend.

Foto: VPRO-Zomergasten 2024 VPRO Garrie van Pinxteren, Beeld Reinier-van-Brummelen

Zomergasten 2024 met Garrie van Pinxteren

(Let op; dit is niet de recensie, die vind je hier)

Hoe ziet Nederland er uit in 2040? Daar heeft China-kenner Garrie van Pinxteren, VPRO’s zomergast van vanavond, wel een idee van.

Wij zijn dan veel meer afhankelijk van China dan China van ons. Chinese bedrijven zijn onmisbaar geworden voor onze economie en bemoeien zich steeds meer met de manier waarop onze samenleving is georganiseerd. Maar we kunnen het ons als Nederland gewoonweg niet veroorloven om China weg te jagen. Een gevoel van onvrijheid en angst is de maatschappij binnengeslopen. Onze burgers hebben hun laatste restje interesse in de politiek verloren.

Dat doemscenario beschreef Van Pinxteren in 2012, in een column voor Amnesty International. Een fictief verhaaltje waarin ze als oud-minister van Buitenlandse Zaken in kabinet Rutte II, in 2040 terugblikt op wat er misging in de relatie Nederland – China.

Garrie van Pinxteren is sinoloog en China-correspondent voor NOS Nieuws en NRC. Ze is docent journalistiek aan de Rijksuniversiteit Groningen en docent China Studies aan de universiteit Leiden. Ze heeft in China gestudeerd en gewoond.

De waarschuwing die uitging van haar column uit 2012, vinden we tot op vandaag de dag terug in haar interviews,  gesprekken aan televisietafels en in (onder andere) columns voor De Groene. Zo wijst Van Pinxteren er op dat Xi Jinping (president van de Volksrepubliek China) onze manier van leven fundamenteel verwerpt. Hij streeft “naar een wereldorde die een alternatief vormt voor de oude, vooral westerse orde. Die nieuwe wereldorde biedt ruim plaats aan autocraten (…) Het is een duistere wereld.”(De Groene, 21 februari 2024).

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Vuur, verve en vasthoudendheid: Recensie Zomergasten met Sakir Khader

RECENSIE - Ik moet bekennen dat ik nog nooit van Sakir Khader had gehoord, terwijl hij al jaren werkzaam is als journalist, fotograaf en documentairemaker en die zich met name richt op verhalen van vluchtelingen; een onderwerp dat mij behoorlijk aan het hart gaat. Daarom heb ik me toch maar een beetje ingelezen op deze bijzondere man.

Al snel stuitte ik op de mini-docu “De ogen van Aleppo” over de Syrische jonge mannen die middenin de oorlog voor fotomateriaal zorgden, nadat het voor Westerse journalisten te gevaarlijk werd. Binnen 5 minuten zat ik met tranen in mijn ogen vanwege de afschuwelijke beelden en het verhaal van de jongens.

Nou, dat wordt nog wat vanavond, dacht ik toen. En ook; het lijkt me beter om vanavond maar gewoon te gaan kijken, voor ik hier een heel stuk neerpen over zijn Wikipedia-pagina.

De toon werd direct gezet met Sakirs opmerking dat hij niet weet of hij er over een paar jaar nog is, met het tempo waarmee zijn collega’s worden afgemaakt. Het thema van zijn werk is “De relatie tussen leven en dood”. Hij bevindt zich dan ook vaak in levensgevaarlijke situaties, maar neemt dat risico omdat hij belangrijke verhalen wil vertellen. Wel vindt hij het moeilijk om afscheid te nemen, vooral omdat hij de achterblijvers niet bezorgd wil maken. En natuurlijk wordt hij ook best moedeloos, biechtte hij op na het tonen van een fragment uit Terugkeer naar Homs, waarin een jonge rebel een graf delft voor zijn vriend terwijl de bommen en kogels om zijn oren vliegen. Als die totaal verdwaasd aangeeft dat hij niet meer kán, ziet Sakir zichzelf daar soms wel in terug.

Foto: VPRO Zomergasten 2024 met Sakir Khader, Beeld Reinier-van-Brummelen

Zomergasten 2024 met Sakir Khader

Let op: Dit is niet de recensie, die vindt u hier

Vanavond in VPRO’s Zomergasten de documentair fotograaf en filmmaker Sakir Khader.  De VPRO schrijft:

Sakir Khader maakt stijlvol, cinematografisch werk en rauwe, intieme beelden van conflictgebieden. Vaak in zwart-wit en altijd recht uit het hart. Hij won er de Zilveren Camera 2023 mee. Ook internationaal gooien de beelden die hij maakt hoge ogen. Zo veel zelfs dat hij deze maand unaniem ingestemd werd in het wereldberoemde fotoagentschap Magnum.

Magnum Photos is de internationale coöperatieve vereniging van fotografen. Om volwaardig lid van de coöperatie te worden, moet een fotograaf een vier jaar durend traject doorlopen. Eerst wordt een fotograaf voor twee jaar als genomineerde toegelaten. Op de jaarlijkse bijeenkomst van Magnum (juni 2024) werd Sakir Khader als genomineerde geaccepteerd. Over twee jaar kan hij tot geassocieerde gepromoveerd worden, om na nog eens twee jaar volwaardig lid van het gezelschap te worden.

Alle erkenning  is volkomen terecht. Zijn foto’s en films zijn zonder meer indrukwekkend. Volgende maand is zijn werk te zien op het Breda Photo Festival (13 september tot en met 3 november).

Sakir Khader wordt regelmatig belemmerd in zijn werk omdat hij, om nog steeds niet opgehelderde redenen,  op een terroristenlijst van de FBI staat (zie o.a. Villamedia, de Volkskrant,  en Follow the Money). Dat betekent soms uiterst vervelende ondervragingen bij paspoortcontroles, soms zelfs een weigering tot een land te worden toegelaten.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Een avond vol mededogen | Zomergasten met Sana Valiulina

COLUMN, RECENSIE - ‘Deze avond is een klein beetje afscheid van Rusland’, zei Sana Valiulina aan het einde van de tweede aflevering van Zomergasten. Het was geen eenvoudig afscheid. Het deed duidelijk pijn. Hier en daar waren de herinneringen bitterzoet. En gloorden er sprankjes hoop. Maar over het geheel genomen zweefde de avond op een wolk van sublieme melancholie en een diep doorleefd mededogen met al die mensen die daar ‘zwijgend fatalistisch zitten te wezen’ in het land waarvan ze afscheid nam. 

Anders dan Peter van Ingen vorige week was zomergastheer Jelle Brandt Corstius de rust zelve en gaf hij zijn gast alle ruimte om haar verhaal te doen. Toen hij Valiulina vroeg naar het verhaal van haar moeder, waarschuwde ze dat het wel even kon duren. ‘Dat hou ik wel in de gaten’, zei hij. Om haar vervolgens het hele verhaal te laten vertellen.

Existentiële wind
Gelukkig maar, want dat verhaal verdiende ook alle ruimte. Net als het verhaal van haar vader. Haar moeder zwierf als zestienjarige oorlogswees door een Sovjet-Unie in oorlog en kwam, met dank aan de Duitse honger naar worst en schnapps, uiteindelijk in Estland terecht. Haar vader werd krijgsgevangen genomen door de Duitsers. Liep over naar de Amerikanen. Werd na de oorlog door Churchill uitgeleverd aan Stalin die z’n ‘verdwaalde schaapjes’ terug wilde. En kwam zo in een Russisch strafkamp terecht, want krijgsgevangenen waren verraders. Jaren later ging de dochter terug naar de plek waar haar vader gevangen had gezeten. JBC laat haar een stukje voorlezen over deze plek waar nu miljoenen berken groeien. Er blies ‘een existentiële wind die alle zelfbewustzijn wegwaait.’

Foto: VPRO-Zomergasten 2024 VPRO Sana Valiulina, Beeld Reinier-van-Brummelen

Zomergasten 2024 met Sana Valiulina

Let op: dit is niet de recensie. Sargasso’s recensie vindt u hier.

De mens in een bezeten wereld, als een slinger schommelend tussen goed en kwaad

Dat wordt de rode draad van VPRO’s Zomergasten van vanavond met Sana Valiulina. Bekend van haar boeken ‘Het kruis’ (2001 –  over het leven en de seksuele vrijheid in een Moskouse studentenflat), ‘Kinderen van Brezjnev’ (2014 – over liefde en verraad tegen de achtergrond van het economische en geestelijke verval van de Sovjet-Unie) en ‘Winterse buien of Ben ik wel geïntegreerd genoeg?’ (2016 – een bespiegeling van Nederland na hier 25 jaar gewoond  en gewerkt te hebben).

De mens, schommelend tussen goed en kwaad, fascineert haar. Op haar Zomergastenavond wil ze het woord geven “aan mensen die met mij deze fascinatie delen en die daar een artistieke vorm aan geven, ieder op zijn manier. Want ik ben ervan overtuigd dat we alleen door de kunst onszelf en elkaar echt kunnen zien en begrijpen.”

Sana Valiulina, geboren in Estland, woont en werkt  nu 35 jaar in Nederland.  In haar werk komt het Estlandse verleden aan bod in de vragen over het leven van haar ouders en over haar studententijd in Rusland. Ik ben benieuwd welke kunst ze laat zien waardoor we “onszelf en elkaar echt kunnen zien en begrijpen”. Kunst uit Estland? Russische kunst?

Vorige Volgende