Zomergast Ivo van Hove koestert zijn geheimen

‘Je moet de draad helpen zijn juiste richting terug te vinden’ zei de Duitse vertaalster van Dostojevski in een fragment uit ‘Die Frau mit den 5 Elefanten’. Ze was een wit overhemd aan het strijken. De belangrijkste draad die ik in deze laatste aflevering van Zomergasten 2019 heb kunnen vinden, was die van het geheim. ‘Geheimen moet je koesteren’, zei zomergast Ivo van Hove. Zowel in het leven als in de kunst. Er moet iets zijn waar je net niet je vinger achter kan leggen. Dan pas wordt het interessant. ‘Dat wat je weet, dat weet je al.' Wanneer je alles kan rationaliseren, betekent dit niet dat je iets goeds hebt gemaakt. Kortom: je moet iets aan de verbeelding overlaten. Dat geldt voor theater, maar ook voor Zomergasten. Ivo van Hove noemt z’n toneelstukken gemaskerde autobiografieën, vertelde Janine Abbring aan het begin van de uitzending. Van Hove vroeg haar om dat serieus te nemen. Met zijn stukken zegt hij wat hij denkt, voelt en vindt. Maar Janine Abbring wilde tijdens deze uitzending het liefst ietsje verder gaan. Dat masker moest zakken.

Door:
Foto: © VPRO screenshot Zomergasten 2019 Ivo van Hove

Zomergasten 2019 | Ivo van Hove

NIEUWS - Let op: een recensie van deze aflevering leest u hier.

En toen was het alweer tijd voor de laatste aflevering van Zomergasten 2019. Waarin presentatrice Janine Abbring de Belgische, internationaal gelauwerde theaterregisseur Ivo van Hove ontvangt. Sinds 2001 is Van Hove directeur van Toneelgroep Amsterdam (het ITA-Ensemble sinds de fusie met De Stadsschouwburg Amsterdam), waarvoor hij uiteenlopende toneelstukken regisseerde zoals Angels in America (van Tony Kushner), De Dingen die Voorbij Gaan (naar het boek van Louis Couperus) en Opening Night, naar de film van John Cassavetes. Vermoedelijk niet geheel toevallig is die laatste titel, over een actrice die getuige is van de dood van een fan, ook de keuzefilm van Van Hove.

In zijn ‘ideale televisieavond’ zal Van Hove fragmenten laten zien ‘waarin mensen zich volledig overgeven aan hun passie, maar daar ook in falen’. Wanneer dit in het werk van Van Hove gebeurt, kan het haast gevaarlijk worden en word je als toeschouwer medeplichtig gemaakt.

Afgelopen kerstvakantie zag ik een reprise van The Fountainhead, naar het gelijknamige boek van Ayn Rand. Hierin speelt Ramsey Nassr de compromisloze architect Howard Roark. Het knappe vond ik dat het Nasr en Ten Hove lukte om mij mee te sleuren in een gedachtewereld waarvoor ik een diepe afkeer voel.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Recensie Zomergasten | Wanda de Kanter

RECENSIE - ‘Het belangrijkste is dat wat onzichtbaar is’, zei de piloot uit Le Petit Prince in het laatste fragment dat Wanda de Kanter liet zien tijdens de vijfde aflevering van Zomergasten 2019. ‘Wat je ziet is niets meer dan een schil’, zei de piloot ook nog. Eigenlijk verwoordt dat precies waarom ik Zomergasten bijna per definitie interessant vind: door drie uur lang te kijken naar een interview met één gast rondom hem of haar zelf uitgekozen beeldfragmenten, krijg je bijna zonder uitzondering een kijkje onder de schil. En vang je, met een beetje geluk, een glimp van het belangrijkste.

Het thema van de schil en de wereld die erachter schuilgaat, kwam vaker terug deze avond. Zie bijvoorbeeld het fragment uit Over de Streep, waarin leerlingen van het IJburg College na het horen van stellingen wel of niet over een streep moeten stappen. Zonder het van elkaar te weten hadden leerlingen te maken met pesterijen, geweld of een onveilige thuissituatie. Het punt van De Kanter: we weten zo weinig van elkaar, we moeten wat beter op elkaar letten. Proberen om onder de schil te komen. Om de schil eraf te pulken en de volledige mens te zien.

Hoe je dat doet, onder de schil komen, liet Paul de Leeuw zien in zijn interview met René Klijn over diens ziekte (aids) en naderende dood. ‘Met openheid, betrokkenheid en wezenlijke compassie’, zei De Kanter. En zonder het zwaarder te maken dan het is, want een aangekondigde dood is al zwaar genoeg. Dat hoef je niet extra aan te zetten met grote woorden en diepe zuchten. Als longarts die geregeld slechtnieuwsgesprekken moet voeren, vond ze dat ze veel kon leren van Paul de Leeuw.

Foto: © VPRO screenshot Zomergasten 2019 Wanda de Kanter 3

Zomergasten 2019 met Wanda de Kanter

Let op: dit is de vooraankondiging. Hier leest u de recensie.

Ik zou het mooi vinden als ik door die drie uur kan laten zien dat je niet jezelf als maat moet nemen en hoe we beter voor elkaar kunnen zorgen.

VPRO’s vijfde zomergast Wanda de Kanter vindt haar Zomergastenavond geslaagd als mensen zien dat het leven meer is dan hun eigen leven. Zelf hanteert ze een brede kijk als longarts: niet alleen patiënten behandelen, ook kijken naar de oorzaken en die aanpakken, zodat in de toekomst minder mensen sterven aan longkanker.

Er staan fragmenten uit prachtige documentaires op het programma en in de nazit haar keuzefilm ‘The Insider’, over een klokkenluider uit de Amerikaanse tabaksindustrie, die onthult dat er aan sigaretten stoffen worden toegevoegd, die ze verslavend te maken. Een journalist wil dat wereldkundig maken, maar onder druk van de tabakslobby mag de journalist de informatie van de klokkenluider niet uitzenden.

Wanda de Kanter is, samen met haar collega Pauline Dekker, al jaren bezig de tabaksindustrie verantwoordelijk te houden. Ze hebben de website TabakNee online, “een onderzoeksjournalistieke website over de activiteiten en de machtige lobby van de tabaksindustrie in Nederland”.

De website is een uitgave van Stichting Rookpreventie Jeugd, de organisatie die in maart uit de Alliantie Nederland Rookvrij is gezet omdat de overige partners (KWF Kankerbestrijding, Hartstichting en Longfonds) de longartsen veel te ‘activistisch’ vonden. Eind 2018 stopte het KWF om die reden ook haar subsidie aan de stichting (waar volgens TabakNee ook wat censuur aan ten grondslag lag).

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Recensie Zomergasten 2019 | Maxim Februari

RECENSIE - ‘Als het mijn ideale televisieavond zou zijn, dan zou ik er zelf niet in zitten’, zei Maxim Februari aan het begin van deze vierde aflevering van Zomergasten 2019. Het leek me een echo van de opmerking van Groucho Marx niet bij een club te willen horen die hem als lid accepteert. Maxim Februari is een bescheiden mens. Maakt de dingen graag kleiner dan ze zijn. Het understatement is veruit z’n favoriete stijlfiguur.

Een vrij groot gedeelte van zijn leven was hij ook lid van een club waar hij niet toe wilde behoren: als vrouw terwijl hij zich man voelde. Omdat er zoveel soortgenoten zijn die niet in de schijnwerpers staan, voelt Februari zich zo nu en dan geroepen om een en ander nader te belichten. Maar liever praat hij er niet over. Wanneer het onderwerp reeds met het derde fragment ter sprake komt, merk je zijn terughoudendheid erover te praten en zijn behoefte om de ingreep en impact zo klein mogelijk te maken. Na het fragment uit Crossing the Concourse over pianiste Sarah Buechner die geboren was als David Buechner, laat Februari een kleine tube zien waarin de testosteron zit die hij dagelijks op zichzelf moet smeren. Zoveel stelt het allemaal niet voor. ‘Het is een privékwestie die je even in de buitenwereld moeten aankaarten. Je moet zeggen dat je een andere naam hebt, maar verder hoeft er niet zoveel.’

Zomergasten 2019 met Maxim Februari

COLUMN - Lees hier de recensie.

Vanavond is schrijver/filosoof/jurist Maxim Februari de vierde gast in Zomergasten 2019. Ik leerde hem kennen in 2009 tijdens een uitzending van Dit Was Het Nieuws, toen hij nog een zij was en Marjolijn Februari heette. Zelden had ik iemand zo grappig gevonden. Waar het hem precies in zat, weet ik niet. Vermoedelijk haar keurige accent in combinatie met haar vermogen om met een uitgestreken gezicht licht absurdistische verhalen te vertellen en misantropische opmerkingen te maken. Ik was instant fan.

Toen Marjolijn een aantal jaren later Maxim was geworden, was ik aanvankelijk enigszins teleurgesteld. Die vlijmscherpe vrouw was getransformeerd in een keurige heer. De scherpe randjes leken er vanaf. Wellicht was hij gewoon gelukkig. Eindelijk was hij wie hij hoorde te zijn. In De Maakbare Man schrijft hij over zijn transitie en de schaamte die hij voelde toen hij zich nog niet thuis voelde in zijn lichaam.

Ik lees de columns van Maxim Februari lang niet altijd, maar als ik er een lees, is het een waar genoegen. Hij heeft een unieke kijk op het leven en de maatschappij, vol mededogen. En hij heeft bijna zonder uitzondering een verrassende invalshoek. Vanavond zal hij, tussen zijn antwoorden aan Janine Abbring door, fragmenten laten zien van Fred Astaire (altijd goed), Sinead O’Connor (niet altijd goed, wel altijd bijzonder) en Drone-bestuurders uit het Amerikaanse leger. Zijn keuzefilm is het Deense Babettes Gaestebud.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: copyright ok. Gecheckt 24-10-2022

Recensie Zomergasten 2019 | Nina Jurna

RECENSIE - Halverwege deze derde aflevering van Zomergasten liet Nina Jurna een fragment zien uit Nostalgia de la Luz, een documentaire van Patricio Guzmán over het droogste gebied op aarde, de Atacama Woestijn in Chili. Tijdens de dictatuur van Pinochet was dit een van de plekken waar de lichamen van vermoorde dissidenten werden gedumpt. Nu nog zijn familieleden (en dan met name vrouwen) hier op zoek naar hun verdwenen broer, man of zoon. In het fragment dat Jurna had uitgekozen, vertelt een vrouw dat ze na jaren zoeken de voet van haar broer had gevonden. Ze herkende de schoen en de sok. De avond voor zijn verdwijning was die voet nog in haar huis geweest. Met het terugvinden van zijn voet, was de vrouw eindelijk weer herenigd met haar broer. Tegelijkertijd, zei ze, was het de grote deceptie. Dit was het dan.

Nina Jurna en Janine Abbring moesten na dit fragment een bruggetje maken naar de film Wan Pipel van Pim de la Parra. Zoals de moeders en zussen van de slachtoffers van Pinochet zo hun zoektocht hadden, zo had Nina Jurna haar eigen zoektocht. Als je eenmaal begint, zei Jurna, moet je doorgaan. Erg subtiel was het bruggetje niet, maar niet alle bruggetjes hoeven subtiel te zijn. De Brooklyn Bridge is bijvoorbeeld ook helemaal geen subtiel bruggetje, maar hij doet zijn werk. En dit bruggetje deed ook z’n werk. Want Nina Jurna had namelijk twee grote verhalen te vertellen.

Foto: © VPRO screenshot Zomergasten 2019 Nina Jurna

Zomergasten 2019 met Nina Jurna

COLUMN - Lees hier de recensie.

In de derde aflevering van VPRO Zomergasten 2019 ontvangt Janine Abbring journaliste Nina Jurna. Als correspondent Latijns-Amerika voor NRC Handelsblad woont ze in Rio de Jeneiro. Ze kan dus uit de eerste hand vertellen hoe het dagelijks leven onder de fascistische Bolsonaro is. Ze zal fragmenten tonen over Braziliaanse sensatie-tv, over de Venezolaanse crisis en over de nabestaanden van de slachtoffers van Pinochet. Fragmenten die hopelijk niet enkel iets over dit fascinerende continent zeggen, maar ook over Nina Jurna zelf. Haar keuzefilm is Central Do Brasil, een film die ik altijd links heb laten liggen omdat ie me veel te sentimenteel leek. Maar laat u zich daardoor niet afschrikken.

Anyways, u kunt uw klinkende meningen over zg19, Ninan Jurna, Janine Abbring en Bolsonaro hieronder kwijt (veel gezelliger dan Twitter, waar iedereen om enkel om bezig is retweets te scoren met tweets die beginnen met de zinsnede ‘ben ik de enige die…’) en morgen staat op deze plek de recensie. Muchos plezieros!

Update na programma: de recensie vindt u hier.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Screenshot Hanna Bervoets bij Zomergasten - credits VPRO

Recensie Zomergasten 2019 – Hanna Bervoets

RECENSIE - Terwijl ik dit begin te schrijven wordt een fragment uit Jurassic Park getoond. Zeker niet mijn favoriete film, maar Hanna Bervoets was toen een jaar of 10, dus het is niet zo gek dat zij er toen helemaal idolaat van was. En nu vertelt ze er ook geëngageerd over; de special effects, maar ook over de fascinatie voor science fiction. Ze legt ook de link naar het verhaal van Frankenstein. Hoe de mens probeert in te grijpen in de natuur, en hoe dat verkeerd af kan lopen.

Het is een van de makkelijkere zaken die worden aangestipt. Holy moly, wat een uitzending. Ik ben een beetje verliefd geworden op Hanna. Ja sorry, dat is natuurlijk not done als je een recensie schrijft, maar dingen gebeuren nu eenmaal. Wat een interessante vrouw. Als schrijver heeft ze zich natuurlijk ook verdiept in van alles en nog wat.

Aan het begin van de uitzending werden we getrakteerd op een fragment uit Our Planet. Waarin een indrukwekkende scene te zien is van walrussen die, omdat hun habitat slinkt door klimaatverandering, samenklieken tot een enorme vleesberg. Die hakt er meteen in. Ik moet mezelf dwingen om te blijven kijken, als ze van de rotsen af donderen.

Foto: © VPRO screenshot Zomergasten 2019 Hanna Bervoets

Zomergasten 2019 met Hanna Bervoets

NIEUWS - In de tweede aflevering van VPRO’s Zomergasten 2019 gaat Janine Abbring in gesprek met schrijfster Hanna Bervoets of wordt het een medisch consult?

De in mei uitgegeven nieuwste roman van Hanna Bervoets gaat over het ongemak van een chronische ziekte. Als ‘ervaringsdeskundige’, ze heeft een bindweefselziekte, kan Bervoets daar natuurlijk een boekje over open doen.

Janine Abbring zal ongetwijfeld de juiste vragen weten te stellen, even ‘ervaringsdeskundig’ als ze zelf is: chronisch rugpijn sinds ze in 2012 een ruggenwervel brak, waardoor ze tijdens Zomergasten minder lang zit dan de beelden doen vermoeden, en ze heeft vanaf haar jeugd haar moeder zien lijden aan chronische zenuwpijnen.

Hanna Bervoets is sinds het uitkomen van haar roman ‘Welkom in  het rijk der zieken’, al uitgebreid ondervraagd over haar ziekte, dus heeft Abbring meer van voldoende stof om haar uit te horen over wat ze nou bedoelt met ‘Ik heb mijn leven om mijn ziekte heen gebouwd’, of ‘Ziek zijn is bijna een soort baan’. En is ze echt ‘vergeten hoe het is om pijn te hebben’?

Maar Hanna Bervoets heeft meer interesses dan de dagelijkse pijn. Zoals een goed schrijver betaamt en Bervoets ook is, ze laat haar fantasie los op al die interesses. Laat het a.u.b. daar over gaan vanavond, Janine!

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Volgende