WW: Het Peterprincipe

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland. Iedereen die in een grotere organisatie werkt is bewust dan wel onbewust bekend met het Peterprincipe, zoals in 1969 geformuleerd door de organisatieonderzoeker Laurence Peter: "In a hierarchy every employee tends to rise to his level of incompetence." Op het eerste gezicht lijkt het hier te gaan om een Dilbert-achtige kantoorgrap (*). Maar wie bekend is met het functioneren van hierarchische organisaties ziet snel in dat Peter het toch aardig zag: Een medewerker wordt immers naar een hoger niveau gepromoveerd als hij een aantal jaar goed functioneert in zijn huidige functie. Dit proces gaat door totdat de medewerker op een plek belandt waar hij niet goed genoeg functioneert voor verdere promotie en zo belandt iedereen op de plek die hij eigenlijk niet aankan. Hoewel er veel op de simplificaties van Peter valt af te dingen is het toch een populaire 'wet' die maar al te vaak wordt aangehaald om het hopeloze falen van organisaties te illustreren.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Wormenklomp in het riool

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Het onderstaande filmpje is gemaakt door een robotcamera in een Amerikaans riool en duikt vandaag overal op het Web op, daarbij zorgend voor veel hilariteit: Een alien in het riool! Nu kan de zeer ranzige, bewegende klomp inderdaad iets van buiten deze aarde lijken, maar zoals we al eerder lieten zien zijn er op deze aarde de vreemdste beesten te vinden. Zelf moest ik trouwens meteen denken aan de darmpoliep die kabouter Prikkeprak te lijf ging in Kreatief met Kurk. Maar waar hebben we hier nou echt mee te maken?


Het lijkt hier sowieso te gaan om een samenklontering van vele kleine diertjes. In eerste instantie werd er gedacht aan Mosdiertjes (Bryozoa), heel kleine kolonie-vormende diertjes die – net als koraal – fossiele structuren vormen.

Maar zoetwaterbioloog Timothy Wood kwam tot een andere conclusie. Volgens hem gaat het hier om ringwormen, meer specifiek Tubifex wormpjes:

“Normaal nestelen deze wormpjes zich in de grond bij vervuild water. Bij gebrek aan grond in de rioolpijp zijn ze maar aan elkaar gaan klonteren.”

“De contracties die je ziet is een contractie van een enkele worm, die de wormen eromheen stimuleert om ook samen te trekken. Hierdoor ziet het eruit als één samentrekking.”

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Trapontwerp kan levens redden

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Monumentaal trappenhuis in Londen (Foto: Flickr/nick.garrod)

Ondanks alle pogingen die ondernomen worden om Amerikanen gezonder te laten leven blijkt volksziekte nummer één, obesitas toch een stuk moeilijker in te dammen dan gehoopt. Het verwijderen van snoep- en frisdrankautomaten, het helpt allemaal weinig. Na de vele dietisten en fitnesscoaches zijn de architecten de nieuwste beroepsgroep die wordt ingezet om het overgewicht tegen te gaan. Hun opdracht: ontwerp betere trappen(huizen).

Traplopen is, zoals bekend, een enorm goede manier om structureel overgewicht tegen te gaan. Maar de erg diep weggestopte, slecht verlichte trappenhuizen worden in gebouwen in de Verenigde Staten vooral gezien als nooduitgangen, niet als alternatieven voor de lift. Dokter Ishak Ramsi bepleit nu in een artikel in het Southern Medical Journal dat het verbeteren van het ontwerp van trappenhuizen kan leiden tot drastische verbeteringen in de volksgezondheid. Co-auteur is zijn vrouw Nardine Mansi, een architect van beroep. De auteurs bepleiten dat trappen een veel centralere plek moeten innemen in een gebouw. En mensen moeten verleid worden om de trap te nemen: tapijt op de treden, muziek in het trappenhuis en – hoe Amerikaans wil je het hebben – motivational signs ophangen, het werkt allemaal.

Over het precieze ontwerp van de trappen zelf zeggen de auteurs weinig. Maar over trap-ontwerp is elders genoeg te vinden en daar maken we kennis met een geheel nieuwe terminologie van trappen. Het blijkt niet zomaar om een hoopje hout te gaan, nee, we hebben op- en aantreden, voor- en achterhouten, wellen en wellatten, trapbomen en stootborden.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: De opkomst van Augmented Reality

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Je moet wel onder een steen gelegen hebben de afgelopen maanden als je de term niet al een keertje voorbij hebt zien of horen komen: Augmented Reality. De term staat voor een technologie waarbij informatie uit de echte wereld en die uit de computer worden gemixt. En de mogelijkheden zijn eindeloos. Denk aan bordspellen waarbij je een brilletje opzet, waarna het complete spelbord voor je ogen in een levensecht slagveld is veranderd en waar je medespelers raketten op je afvuren die over je zojuist opengetrokken biertje heenvliegen.

Of denk aan een interactieve applicaties waarbij je je mobieltje op een ruine in Pompeii richt en het complete gebouw, zoals het er 2000 jaar geleden uit moet hebben gezien, erop wordt geprojecteerd. Of geografische informatie, zodat je eindelijk weet hoe die berg heet waar je die foto van neemt.

Ook in het onderwijs zijn de mogelijkheden legio.

Nu betekent een nieuwe, baanbrekende, technologie vaak dat het nog jaren zal duren voordat normale mensen zonder witte jassen en dure laboratoria ermee mogen spelen. Bij Augmented Reality niets van dat alles. Er wordt volop aan ontwikkeld, en wij kunnen meegenieten van de vorderingen. In de vorm van filmpjes, bijvoorbeeld. Hieronder een spel dat de mogelijkheden van de technologie voor de nieuwe generatie bordspellen goed illustreert:

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Voelen vissen pijn?

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Voor mijn part word ik arm, heb ik het nooit meer warm
Voor mijn part moet ik verder leven zonder blinde darm
Maar er is een ding wat ik nooit zou willen missen
En dat is vissen

Haakje in je neus: nooit leuk (Foto: Flickr/ratterrell)

Aldus Leen Jongewaard in de Nederclassic ‘Vissen’. Zelf heb ik in totaal misschien vijf keer geprobeerd te vissen. De laatste keer was toen ik ongeveer tien jaar was en in het kader van een ouderwets stukje vader-zoon bonding. Na twee uur sloegen we een heel erg klein visje aan de haak. Dat haakje bleek toen veel lastiger te verwijderen dan we hoopten. Na een kwartier worstelen kregen we het kreng er dan toch uit en lieten we het spartelende beestje weer te water. Tot mijn afgrijzen bleef de vis aan het oppervlak drijven, mij beschuldigend aankijkend met één oog. Zelden heb ik mij zo ellendig gevoeld. Na een half uur daar gelegen te hebben zwom het visje dan toch nog weg: er was blijkbaar niets aan de hand, maar de vis wilde mij erg grondig een lesje leren. Dat hielp: ik heb sindsdien nooit meer een hengel aangeraakt.

Vissen als sport kent al jaren even fanatieke voor- als tegenstanders. De meeste sportvissers behandelen -uit eigen initiatief of geholpen door wet en regelgeving- de gevangen vissen voorzichtig genoeg. Ook worden de vissen hier bijna altijd teruggegooid. Een erg desastreus effect op het ecosysteem van de Nederlandse slootjes heeft het dus in de regel niet. De discussie over het hengelen spitst zich vaak toe op een enkele vraag: voelen vissen pijn?

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Decafé-plant in top 10 nieuwe soorten

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

De meeste nieuwe soorten verdwijnen in een laatje ergens (Foto: Flickr/dzsil)

Ook dit jaar publiceerde een grote commissie van vooraanstaande taxonomen een top tien lijst van nieuw ontdekte organismen in 2008. Het is dan wel een beetje vroeg in het jaar voor top-tien lijstjes, maar het zal wel even geduurd hebben voordat de jury eruit was. Op dit moment zijn er, als we de bacteriën en schimmels even wegdenken, zo’n 1,6 miljoen geïdentificeerde soorten bekend.

Daarvan vermoeden we dat dit nog maar het topje van de ijsberg is. Daarom is het niet vreemd dat er jaarlijks vele duizenden nieuwe organismen bijkomen. In 2008 waren dit er maar liefst 18.516 . Dat krijg je ervan als een tripje naar de Mekong je al snel meer dan duizend nieuwe soorten oplevert. Het ontdekken van een nieuwe soort is dus niet echt iets unieks en zo’n top-tien is daarom wel nodig om onze aandacht te vestigen op een aantal van de vele nieuwe soorten.

En in de top-tien van dit jaar is wel degelijk heel wat interessants te vinden. Zo is er het langste insect ooit gevonden (een soort wandelende tak van meer dan een halve meter) en het kleinste zeepaardje ooit (13 millimeter). Naast deze kersverse recordhouders vinden we ook een vleesetende naaktslak en een slak met een superingewikkeld huisje.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Nieuwscyclus van de wetenschap

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Martijn wees me op een erg aardige cartoon van de vaker geweldige webcomic PhdComics.com. Daarin stipt de maker een fenomeen aan waar we hier al vaker mee te maken hebben: hoe wetenschapsnieuws degradeert naarmate het verder over het internet verspreid wordt. De cartoon, die op komische wijze de cyclus van wetenschapsnieuws laat zien, is pijnlijk acuraat. De start begint hoopgevend: één of andere promovendus heeft vier jaar gewerkt aan een onderzoek en heeft een leuk klein resultaat geboekt. Dit publiceert hij, waarbij alle aannames en beperkingen nog genoemd worden.

Vervolgens gaat het communicatiebureau van de kennisinstelling er overheen en brouwt er een persbericht van. Dit is gelijk de laatste keer dat de onderzoeker het verhaal kan bijsturen. Hij/zij denkt dan: nouja, dat is wel wat kort door de bocht, maar ok. Hierna verdwijnt het bericht in de mallemolen van het internet en vertrekt via sites als digg of nujij naar buiten. En elke keer dat het opgepikt wordt door een andere site (of tv-zender) verdwijnen er weer een hoop nuance en wetenschappelijke kanttekeningen bij het verhaal totdat je uiteindelijk je verhaal op een panieksite tegenkomt waar het zo vervormd is dat het lijkt alsof jij en je werkgever iedereen oproepen om toch vooral alu-hoedjes te dragen omdat je net berekend hebt dat een mobiele telefoon net zoveel straling afgeeft als een neutronenbom.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Play’d en Arduino

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Het Playd prototype, met de Arduino eruithangend (Foto: Victor de Boer)

Zoals ik vorige week ook al zei in een reactie op de post op Peterspagina: het is leuk om een keer zélf wetenschaps ‘nieuws’ te zijn in plaats van erover te schrijven. Aan mijn mede-GC-redacteuren moest ik wel beloven iets over Play’d, het winnende idee voor de Science Park Amsterdam ideeënprijs, te schrijven. Omdat ik niet alleen maar grote pluimen aan mezelf wil geven gaat dit stukje ook over het hart van Play’d: de Arduino. Dus als je het PR-praatje wil overslaan en gewoon direct zelf aan de slag wilt om heel simpel geweldige hardware te maken, kan je beter naar het tweede deel doorscrollen.

Over Play’d
Om de ontwikkeling van kinderen te stimuleren zijn allerhande (speel)producten beschikbaar. De ontwikkeling voltrekt zich echter in een zeer hoog tempo en jonge kinderen kunnen snel uitgekeken raken op producten die niet meer bij hun ontwikkelingsniveau passen. Mijn idee behelst het interactieve en adaptieve elektronische speelkleed ‘Play’d’.

Play?D is een zachte, dikke plaid, ontwikkeld voor zeer jonge kinderen terwijl het tegelijkertijd een interactieve speelomgeving is. De plaid is opgebouwd uit vakjes, waarbij elk vakje een eigen kleur en stoffen oppervlak heeft. Verwerkt onder elk van deze vlakken bevinden zich sensoren (zoals druksensoren of microfoontjes), waardoor het jonge kind op een natuurlijke en leuke manier met het onderliggende adaptieve systeem kan communiceren.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Hoe staat het met de LHC?

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Samen met de hele wereld keken we afgelopen jaren gespannen richting Geneve om te zien wat de Large Hadron Collider ons zou opleveren: De wereld zou in een kolkend zwart gat vergaan of de experimenten zouden ons precies vertellen wat er gebeurde tijdens de eerste momenten na de Big Bang en ons op die manier vertellen hoe ons universum in elkaar steekt. Op 10 september 2008 werd de LHC voor het eerst in gebruik genomen en …

… het bleef verdacht stil. Wat gebeurde er precies en waarom horen we toch zo weinig vanuit het CERN. Professor Brian Cox kwam naar de TED conferentie om het één en ander uit te leggen. In onderstaand filmpje vertelt hij in drie minuten over de aanvankelijke blijdschap, wat er precies misging en hoe de toekomst van de LHC eruit ziet.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Vorige Volgende