Laissez faire en vrijheid

Wat is er mooier dan dat twee partijen elkaar vinden op de vrije markt, zonder bemoeienis van een almachtige overheid, en vervolgens vrijwillig een overeenkomst sluiten die beide partijen tot economisch voordeel strekt? Heel erg mooi, zou ik zeggen. Bijzonder jammer dat het in de praktijk zo niet werkt. Het probleem is dat marktpartijen zelden gelijkwaardig zijn. Een werkgever houdt het doorgaans een stuk langer vol om iemand niet in dienst te nemen, dan dat een werknemer het volhoudt om niet in dienst te treden. En is er dan nog wel sprake van een vrijwillige overeenkomst? De Britse liberaal Leonard Trelawny Hobhouse (1864-1929) vond van niet:

Door: Foto: copyright ok. Gecheckt 15-03-2022
Foto: Wall in Palestine (cc)

Leven in tijden van zelfopgelegde repressie

OPINIE - Ergens vorige eeuw heeft een eerdere generatie gepoogd zich met veel gedoe te bevrijden van de knellende maatschappelijke banden. Een tijdje groeide de vrijheid. Maar al snel werd deze beperkte vrijheid misbruikt voor politiek gewin. Anderen zouden die vrijheid afpakken als je niet op partij X stemde zodat ze maatregelen konden nemen. En maatregelen namen ze. Maar de vrijheid werd er niet beter op.

En nu zijn we zover dat we roepen om meer maatregelen om de vrijheid in te perken, terwijl de politici achter de meute moeten aanhollen.

Het probleem is alleen dat we denken dat we de vrijheid van anderen gaan beperken om die van onszelf te beschermen. Maar niets is minder waar.

We zien nieuwe religies als een bedreiging en wensen de uitingen te beperken. Een hoofddoek is ongepast en onwenselijk. De politiek past zich aan. En nu krijgt u straks geen uitkering meer als u geen ‘gepaste’ kleding draagt.

Terroristen zijn een groot gevaar en we moeten alles op alles zetten om ze te pakken te krijgen voor ze iets kunnen doen. Vergaande digitale surveillance zetten we in om zo vroeg mogelijk te zien of iemand van het strakke pad afdwaalt. Maar intussen houden we iedereen in de gaten, ook de “onschuldigen”. En zal iedere afwijking geregistreerd worden en tot in lengte der dagen opgeslagen.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: FaceMePLS (cc)

Kunst op Zondag | Kunst als wapen

In The Postonline stond vorige maand een interessant betoog dat de liberalen de kracht van kunst niet moeten onderschatten omdat het een fraai wapen voor de vrijheid kan zijn. De linkse hobby als strijdmiddel voor de vrijheid?

De auteur verwees naar een artikel uit 1995 in The Independent waarin bewijs werd aangevoerd dat de CIA tijdens de Koude Oorlog de westerse moderne kunst omhelsde als tegenhanger van de staatspropagandistische kunst van de toenmalige Sovjet Unie. In een tweede artikel stelde de auteur dat Obama tijdens de NSS-top niet voor niets poseerde voor de Nachtwacht. De Nachtwacht symboliseerde immers een burgerwacht die de vrijheid beschermde.

Door dictaturen gepropageerde kunst is een vlag op een modderschuit. Maar om daar nou de eerste de beste Rembrandt als vaandel voor vrijheid tegenover te zetten?

Die vrijheid wordt “verdedigd” met steeds meer geavanceerde en ‘verfijnde’ wapens. Zo geavanceerd en verfijnd dat ook onschuldige burgers het slachtoffer kunnen worden. Bestaat er een Nachtwacht die ons daar tegen beschermd? Jawel, er zijn kunstenaars die een poging doen.

De meeste kunst is puur symbolisch. Het werkt het sterkst op plaatsen waar de vrijheid sterk wordt ingeperkt. Het zogenaamde veiligheidshek dat Israël langs de grens met de Gazastrook bouwde, staat bekend als een apartheidsmuur. Voor Israël heet het een wapen tegen terrorisme te zijn, voor de Palestijnse bewoners betekent het een afscheiding tussen familie, hun landbouwgrond en medische voorzieningen. De protesten tegen deze muur worden ondersteund door kunstenaars die de muur voorzien van hun commentaar op dit wapen.

Foto: Bron: Wikipedia

Politiestaat in je auto

OPINIE - Iets meer dan twee maanden geleden heb ik het gehad over het risico op het betalen van losgeld voor je Renault, waarin ik ook heb gewaarschuwd voor een overheid die last heeft van mission creep. Dat leek vergezocht. Naar nu blijkt was het dat helaas niet.

De EU overweegt namelijk om autofabrikanten te verplichten hun auto’s uit te rusten met een apparaat waarmee deze op afstand zijn uit te zetten. De politie wil daarmee voortvluchtige en verdachte criminelen makkelijk kunnen stoppen. Bedacht binnen het European Network of Law Enforcement Technologies en geaccordeerd door het COSI, een EU-veiligheidsclubje.

De frame die gebruikt gaat worden om het publiek een dergelijk maatregel te laten slikken is duidelijk. Het is alleen maar bedoeld om beter de criminaliteit te kunnen bestrijden. Dat argument zal er in ieder geval bij een gedeelte van het publiek ingaan als zoete koek. Mocht dat onverhoopt niet lukken, dan is er altijd nog de terrorisme-frame.

Horrorscenario’s

Het lijkt allemaal mooi en de politie heeft uiteraard alleen goede bedoelingen. Het is echter niet zo moeilijk om een aantal reële horrorscenario’s te bedenken. Dergelijke techniek zal ook criminaliteit uitlokken. Het wordt voor criminele bendes aantrekkelijk om de apparatuur te hacken. Als dit eenmaal is gelukt, dan zijn de toepassingsmogelijkheden legio: autodiefstal, diefstal van kostbare vrachtladingen, ontvoering, losgeld voor geblokkeerde (vracht)auto’s of het bewust veroorzaken van opstoppingen om zo de politie dwars te zitten.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

DEFEMBER: GeenStijl begint privacy-oorlog

ELDERS - Tot het Kerstreces (20 december) is het #DEFEMBER op GeenStijl. Keywords: privacy, vrijheid en een open internet. Iedereen mag meedoen. Experts uit het veld. Boze burgers. Stuurlui aan wal. Journalisten die bang zijn dat hun bronnen en tipgevers onbeschermd zijn (en daarom zwijgen). Advocaten die vrezen voor de rechten van hun cliënten. Forumbeheerders die de privacy van hun gebruikers niet kunnen garanderen. Bits of Freedom, de Piratenpartij, Stichting Privacy First en de Privacy Barometer. Meesters in het ICT-recht. IT’ers die ‘RCX’ in hun Twitternaam mogen dragen. Hackers (white & black hat), torrentboeren, programmeurs en Brenno. Of gewoon de luitjes van Retecool en Sargasso, als ze ook eens een groot publiek willen bereiken.

Foto: Nico Hogg (cc)

Busje voor de vrijheid

OPINIE - Het ‘refo-busje’ staat ter discussie: moeten wij als gemeenschap meebetalen aan het relatief dure vervoer van kinderen die naar een zwartekousenschool gaan, terwijl ze, wat ons betreft, best ook naar een school dichterbij kunnen? Bart Voorzanger vindt van wel.

Niet omdat ik die kinderen per se naar zo’n school wil hebben – daar ga ik niet over – maar vanwege het principe. Wij zijn terecht trots op de vrijheden die ons staatsbestel kenmerken, en dan moeten we niet zeuren als het wat kost om die vrijheden in stand te houden.

Een ding vooraf: de term ‘vrijheid van onderwijs’ is historisch verklaarbaar, maar hij geeft niet weer het echt om gaat. De kern van de zaak is de vrijheid van ouders hun eigen kinderen op te voeden, ze hun eigen normen en waarden mee te geven, en ze te leren wat zij voor waar houden, vóór die kinderen kennismaken met, en verward raken door, de waarden en waarheden van andersdenkenden. Het wordt tijd dat we ‘vrijheid van onderwijs’ vervangen door een grondwettelijk gegarandeerde ‘vrijheid van opvoeding’.

Uiteraard moeten die kinderen uiteindelijk leren dat ándere mensen soms heel anders tegen het universum aankijken. En als we de boel een beetje bij elkaar willen houden, is het handig wanneer ze die anderen daarin ook alle vrijheid gunnen. Nog mooier is het wanneer ze – en zij niet alleen! – beseffen dat alle moraal en elke opvatting over de herkomst van het universum uiteindelijk berust op je eigen keuze de werkelijkheid op een bepaalde manier te zien. Maar niet alles tegelijk graag. Dat kan geen mens aan.

Foto: Via Livius.org

Problematische vrijheid

ANALYSE - Joris Luyendijk had gisteren een aardige column waarin hij schrijft dat

hoe meer je van de financiële sector begrijpt, hoe beter je doorkrijgt dat het echt niet alleen de banken waren die er een puinhoop van hebben gemaakt.

Vervolgens legt hij uit dat veel mensen met hun hypotheek enorme risico’s hebben genomen en dat het niet aangaat de bankiers de schuld te geven van dat roekeloze gedrag. Als de mensen beter hadden begrepen wat ze deden, zouden we nu aanzienlijk minder problemen hebben.

Ik denk dat Luyendijk zich vergist. Al die mensen begrepen heel goed wat ze deden. Ik durf dat met enige stelligheid te beweren omdat de alleronhandigste zakenman van Nederland – ik dus – het wel begreep. Bladerend door mijn schrijfsels zie ik dat ik in 1999, 2002 en 2005 heb gewezen op de hypotheekbubbel. Als zelfs ik begreep dat het niet klopte, wist iedereen het. De vraag is dus: waarom deden mensen het toch?

Omdat het dom was het niet te doen.

Icesave is een mooi voorbeeld. Mijn schooltje heeft ook een leuke aanbieding gehad maar omdat bij de eerste tien Google-hits al vier waarschuwingen zaten, deden we het niet. Dom dom dom, want je kon gewoon een hoge rente opstrijken omdat, wanneer de voorspelde problemen zich eenmaal openbaarden, de overheid je tegoeden garandeerde. Ik denk dat alle spaarders bij Icesave wisten dat ze geen enkel risico namen: de irreële winst was voor hen en de verliezen konden ze doorschuiven naar de gemeenschap. Je zou een dief zijn van je eigen portemonnee als je het niet deed, en dus deed je het.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Gerard Stolk (cc)

Zondigen tegen vrijheid

OPINIE - 5 mei is een dag om stil te staan bij onze vrijheid. Laten we daarbij vooral de dingen die nog aan onze vrijheid mankeren niet vergeten.

Het was een mooie dag, Bevrijdingsdag. De zon scheen en het was feest. We leven dan ook in een land met ongekende vrijheden. Misschien genieten wij wel meer vrijheden dan waar dan ook ter wereld.

Onze vrijheden

Nederland is niet zomaar een vrij land. Nederland is ook in de westerse wereld een uitzonderlijk vrij land. In ons land is de vrouw baas in eigen buik, de dodelijk zieke is baas over zijn eigen leven, de homoseksueel is baas over met wie hij samenleeft. De prostituée mag legaal werken, en de wietroker wordt met rust gelaten.

Dit zijn allemaal vrijheden die leiden tot gedrag dat veel mensen afkeuren, maar dat doet er niet toe: mensen mogen zolang ze anderen daarin niet schaden zelf kiezen hoe ze hun leven inrichten. En hoewel we op deze gebieden de laatste tien jaar niet zoveel vooruitgang meer boeken en door verschillende landen geëvenaard of zelfs ingehaald worden, is het iets waar we nog steeds trots op mogen zijn.

Soms vergeten we het helaas zelf, maar wij hebben de wereld vele bewijzen geleverd dat regulering beter werkt dan repressie.

Foto: copyright ok. Gecheckt 27-09-2022

Vrijheid is ook een vermogen

ANALYSE - Op 5 mei vieren we dat we vrij zijn en staan we stil bij het belang en de betekenis van onze vrijheid. Het is goed dat we minstens één keer per jaar collectief mentaal onderhoud plegen aan een belangrijke, zo niet de belangrijkste waarde van Nederland.

Mijn hoop is dat we in dat onderhoud ook onze definitie van vrijheid repareren. We interpreteren vrijheid namelijk te ‘negatief’, als iets dat bestaat bij de gratie van deafwezigheid van dwang, onderdrukking en belemmering. Omdat onze gedachten vandaag uitgaan naar de bevrijding van de bezetter, is dat heel begrijpelijk. Maar vrijheid heeft ook een ‘positieve’ kant, en is in die zin iets dat toeneemt naarmate er meer capaciteiten in ons aanwezig zijn die maken dat we ook daadwerkelijk onze doelen kunnen verwezenlijken. Negatieve vrijheid gaat over mogen, positieve vrijheid over vermogen.

Dit onderscheid – bekend van de Russisch-Britse liberaal Isaiah Berlin (1909-1997), maar hij was zeker niet de eerste – wordt naar mijn idee te weinig gemaakt ten aanzien van de Nederlandse vrijheden. En dat terwijl het relevanter en nuttiger is dan ooit. Vrijheid als vermogen is soms een beter perspectief dan vrijheid als mogen.

In Nederland mag er heel veel wat betreft seks, drugs en alcohol, maar ook qua meningsuiting, levensbeschouwing en cultuur of op medisch-ethisch gebied. Maar sommige van onze vermaarde vrijheden lijken ‘door te schieten’: misstanden in de prostitutie, comazuipen onder jongeren, scheldpartijen op internet en pesterige journalisten, geweld tegen gezagsdragers, integratieproblemen. Ook het idee van de vrije markt lijkt failliet.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Vorige Volgende