ACHTERGROND - Wat is er mooier dan dat twee partijen elkaar vinden op de vrije markt, zonder bemoeienis van een almachtige overheid, en vervolgens vrijwillig een overeenkomst sluiten die beide partijen tot economisch voordeel strekt?
Heel erg mooi, zou ik zeggen. Bijzonder jammer dat het in de praktijk zo niet werkt.
Het probleem is dat marktpartijen zelden gelijkwaardig zijn. Een werkgever houdt het doorgaans een stuk langer vol om iemand niet in dienst te nemen, dan dat een werknemer het volhoudt om niet in dienst te treden. En is er dan nog wel sprake van een vrijwillige overeenkomst?
De Britse liberaal Leonard Trelawny Hobhouse (1864-1929) vond van niet:
We have seen that the theory of ‘laissez-faire’ assumed that the State would hold the ring. That is to say, it would suppress force and fraud, keep property safe, and aid men in enforcing contracts. On these conditions, it was maintained, men should be absolutely free to compete with another, so that their best energies should be called forth, so that each should feel himself responsible for the guidance of his own life, and exert his manhood to the utmost.
Echter:
Well, it may be said, ‘volenti non fit injuria’. No wrong is done to a man by a bargain to which he is a willing party. That may be, though there are doubtful cases. But in the field that has been in question the contention is that one party is not willing. The bargain is a forced bargain. The weaker man consents as one slipping over a precipice might consent to give all his fortune to one who will throw him a rope on no other terms. This is not true consent. True consent is free consent, and full freedom of consent implies equality on the part of both parties to the bargain. Just as government first secured the elements of freedom for all when it prevented the physically stronger man from slaying, beating, despoiling his neighbors, so it secures a larger measure of freedom for all by every restriction which it imposes with a view to preventing one man from making use of any of his advantages to the disadvantage of others.
Kortom, de combinatie laissez faire en economische ongelijkheid leidt onverbiddelijk tot dwang: tot onvrijheid in plaats van vrijheid. Er is daarom een overheid nodig om een zekere mate van rechtvaardigheid te garanderen.
Hobhouse prefereert dus een vrije mens boven een vrije markt.
En zo heel gek is de gedachte natuurlijk niet dat de vrije markt – met een expliciet beroep op de menselijke vrijheid – dient te worden ingeperkt. Marktpartijen concurreren immers niet om de markt vrij te houden, maar juist om deze zo onvrij mogelijk (in hun voordeel) te maken.
Een vrije markt en vrije mensen gaan dus hooguit toevallig samen. Het een volgt zeker niet uit het ander.
En zo wordt opnieuw bevestigd dat dode liberalen betere ideeën hebben dan hun levende evenknieën.
Afbeelding: Leonard Trelawny Hobhouse (Wikipedia)
Reacties (28)
Ik heb het al vaker gezegd: de meeste (neo)liberale theorieën houden geen rekening met macht en doen net alsof iedereen precies dezelfde vrijheid heeft. Dat is in het voordeel van de heersende klasse, die nu juist de macht heeft.
Vrije markt leidt tot onvrije mensen.
Waarom is Sargasso zo driftig bezig artikeltjes te schrijven tegen standpunten die wellicht enkele tientallen mensen in Nederland hebben?
@2: Het zijn er eerder honderdduizenden met dergelijke abjecte, ziekelijke en opportunistische standpunten. Geef ze een kans en ze maken alles van waarde het hunne, of ze maken het kapot.
@3 Nou inderdaad zeg. Wat een overwinning was dat van de libertarische partij de afgelopen verkiezingen.
@4: Libertariers zijn slechts een extreme uitingsvorm van ideeen die de laatste jaren meer en meer gesetteld zijn in onze samenleving, als een soort vanzelfsprekendheid die er m.i. niet zou moeten zijn. De ‘markt’ houdt geen rekening met mensen.
@2 & #4:
’t Is trickle-down onzin, de retoriek ervan echoot door de hele samenleving, tot aan GL toe.
Eens met Grolschje. Libertarisme in Nederland stelt geen reet voor. Het kan vermakelijk zijn om met libertariërs in ‘discussie’ te gaan, maar meestal is het verspilling van de moeite. Het blijven gestoorden. En je hebt overal wel een paar gekken rondlopen.
@5 @6 Als je daartegen wil strijden, doe dat dan. Het is te makkelijk voor gematigde neokapitalisten om zich te distantiëren van idioten als de libertariërs. Het is alsof je de positie van de vrouw bij gematigde moslims wil aankaarten door een dozijn artikelen te schrijven over Boko Haram.
@7: ”Het is alsof je de positie van de vrouw bij gematigde moslims wil aankaarten door artikel na artikel Boko Haram te bashen.”
Dat vind ik niet helemaal hetzelfde, Boko Haram staat immers niet aan de wortel van gematigde moslims, de illusie van ‘vrije contracten’ tussen economische actoren wel aan die van de marktretoriek van (nagenoeg) alle politieke partijen in Nederland.
Maar ik begrijp wat je bedoelt en je hebt zeker een punt.
@7 gematigde neokapitalisten
Oxymoron. Neo-kapitalisten zijn per definitie rabiaat.
@Grolschje/kevin: Dit artikel gaat niet specifiek over libertarisme, en laissez-faire is niet specifiek libertarisch gedachtengoed. Luister maar eens naar de VVD, nog altijd de grootste partij van Nederland.
Eens met Grolschje en Kevin. Ik verbaas me ook over die plotselinge aanval op die paar libertariers in dit land. Roepen dat die ergens een raakvlak hebben met liberalen is zinloos: liberalen willen de staat helemaal niet afschaffen, al is het maar omdat de staat hen soms handig uitkomt. Trouwens, libertariers zijn ideologisch zo ver verwijderd van de rest van de mensen dat iedereen die niet hardcore communist is ongeveer hetzelfde raakvlak heeft met libertariers als liberalen met libertariers hebben.
@0
Om eerlijk te zijn gaat het natuurlijk niet om de relatie tussen werkgever en werknemer maar tussen werkgever en vakbond: sociaal conservatieven mogen de pik hebben op vakbonden maar libertariers erkennen expliciet het recht op vakbonden en vinden ook dat vakbonden in hun acties heel ver mogen gaan, hard tegen hard, waarbij veel mensen in het midden geplet worden.
@9 In hun uitingen is dat niet te merken, dat is juist het gevaar.
@10 Er is de laatste paar dagen een hoop langsgekomen dat wel specifiek over libertariërs gaat. Dit staat daar niet los van.
@11
Ik verbaas mij niet. Misschien ben ik te cynisch, maar artikeltjes schrijven over betekenisloze clubjes met extreme standpunten is vette clickbait. Iedereen kan er wat over vinden, sommige mensen zijn het met elkaar eens, sommigen niet, mensen gaan kibbelen over nuances en je bent een paar duizend views verder. Zie artikelen over zwarte Piet (oh nee, niet weer!), Westboro Baptist Church, moslimterrorisme en afgelopen week de libertariërs.
@13
“Ik verbaas mij niet. Misschien ben ik te cynisch, maar artikeltjes schrijven over betekenisloze clubjes met extreme standpunten is vette clickbait. Iedereen kan er wat over vinden, sommige mensen zijn het met elkaar eens, sommigen niet, mensen gaan kibbelen over nuances en je bent een paar duizend views verder.”
Tsja, zo bezien valt het wel te verklaren. Sargasso als een linkse versie van de Daily Mail, hopeloos genuanceerd uiteraard.
@4: Ooit wel eens de ontwikkelingen binnen de EU gevolgd? Daar hoeft geen libertarische partij meer aan te pas komen, de corporaten hebben ondertussen alle macht al naar zich toegewerkt
@14 Elke website gebruikt clickbaits zo nu en dan, al is het maar om genoeg inkomsten te genereren om te blijven bestaan of om geen lezers weg te jagen tijdens komkommertijd. Om ze dan meteen gelijk te schakelen met de Daily Mail gaat nogal ver. Overdrijven is ook een vak.
Als Sargasso nou echt genuanceerd is, dan plaatsen ze ook eens wat artikeltjes die de sterke kanten van bijv het conservatisme, realisme of liberalisme oid onderbouwen en/of verdedigen. Dat zoud de “discussie” goed doen. Of plaats een artikel betreffende Keynes en waarom mensen met een diploma na 1975 hem niet zo relevant meer vinden ipv de zoveelste bash op alles wat rechts van het sociaal-democratische valt. Het wordt eenzijdig namelijk. Preken voor eigen parochie is niet genuanceerd.
@17 Ga eens kijken op Joop en beweer dan nog eens dat Sargasso alleen maar linkse propaganda bedrijft.
Volgens mij zijn er weinig auteurs rechts-van-het-midden die op Sargasso willen publiceren. Sargasso zou het plaatsen, dat is volgens mij het probleem niet.
@18: Joop neem ik niet serieus, Sargasso wel enigzins. Joop is namelijk een zure site (geworden) met auteurs van een steeds bedenkelijker niveau. Sargasso is leuk met z’n historische artikelen en soms artikelen met maatschappelijke vraagstuk(jes) met een alternatieve inval.
Het is dus niet zozeer linkse propoganda, maar het begint te lijken op het bashen van bepaalde stromingen.
Inderdaad, sinds conservatieve zuurpruimTierry Baudet mag publiceren op Joop is het niveau omlaag gegaan.
Knorretje klinkt trouwens echt als iemand die ook niet vrolijk is.
Maar van Geenstijl overkopiëren, die hadden het immers over de zogenaamde afgang van Joop, tja, bedenkelijk niveau als dat je inspiratie is.
Iemand die iets graag wil zien, ziet het ook. Wat nou bashen, dan moet je echt naar DDS, lees ik elke dag vanwege de lachwekkende stukken, al hoewel het ‘leesvoer’ voor het weekend wat ze sinds kort hebben wel aardig is.
@15:
Dat is een misverstand. Libertariërs zijn geen voorstander van grote corporates. Libertariërs zijn voorstander van de vrije markt, liever veel kleine partijen dan een enkele grote. Bij vrije concurrentie met veel bedrijven die concurreren gaan de prijzen naar beneden en de winsten omlaag. Dit is goed voor consumenten en slecht voor bedrijven.
Libertariërs willen de overheid zo klein mogelijk en zijn dus ook geen voorstander van een federale regering en al helemaal niet voor de EU. De EU is een lobby circuit voor grote corporates voor concurrentie beperkende maatregelen die de corporates in de kaart spelen.
On topic. Wat Hobhouse er vergeet bij te vertellen is dat hij aanneemt dat er een schaarste is in het aanbod van arbeid. De schaarste aan arbeidsaanbod wordt veroorzaakt doordat de overheid overal de vrije markt probeert te reguleren waardoor werkgevers of zelfstandigen steeds moeilijker wordt gemaakt om te ondernemen waardoor de vraag naar arbeid daalt.
Tsja… laissez faire aanhangers houden van de vrije markt, en baseren dat op een filosofisch idee, dat de oerstaat van alle mensheid een oorlog van allen tegen allen is, want mensen zijn van nature slecht en geneigd elkaar te bestrijden en beconcurreren, in plaats van altruïstisch te zijn en elkaar te helpen. Gek genoeg gebruiken ze dat argument om de vrije markt te bevorderen, maar willen ze niets van dat argument weten, wanneer de logische conclusie van dat argument getrokken wordt, namelijk dat dat dat tot enorme scheefgetrokken machtsverhoudingen leidt. Sterker nog: in dat geval moeten we eigenlijk maar geloven dat al die rijken en topmanagers het beste met ons voor hebben. Als zij het geld van ons af pakken is het geen diefstal. Als wij ons verenigen en wat terug pakken, is het wel diefstal.
En dit gaat niet alleen op voor markt transacties, maar over een groot gedeelte van het sociale verkeer. Daar zou meer aandacht naar uit moeten gaan.
@22: Oorlog voeren is typisch iets dat bij overheden hoort, tenzij je concurrentie ook als oorlog wilt beschouwen.
Het vrije markt principe gaat niet voorbij aan dat bepaalde mensen, of wellicht iedereen, slecht is maar zolang transacties uit vrije wil tot stand komen is er geen probleem lijkt me.
Een andere menselijke trek is machtsvorming. Dat probleem wordt voornamelijk door de overheid gevormd. In extreme vorm zien we dat in Cuba, Venezuela en Noord Korea. Maar ook in de EU vindt machtsvorming plaats. Grote multinationals hebben dit allang door en lobbyen dus constant voor gunstige regelgeving om hun marktpositie te verbeteren (er wordt veel gelobbied om arbeidswetgeving te versoepelen maar niet gelobbied om markt belemmeringen af te breken) De meeste bedrijven hebben hun machtspositie te danken aan de overheid.
Wat is beter voor de individuele burger? 1 alles controlerende overheid die iedereen verplicht te doen wat zij goeddunkt of miljoenen bedrijven die een stukje van de markt bedienen waarbij je naar een ander kunt als het je niet bevalt.
Ik heb trouwens nog nooit een topmanager gezien die geld van zijn werknemers afpakt. Meestal krijgt de werknemer geld voor zijn arbeid. Waarschijnlijk bedoel je dat zijn salaris lager is de toegevoegde waarde. Dat klopt maar ook hier is de overheid de grootste veroorzaker van dit verschil doordat zij 40% van het salaris afneemt. Daarnaast zal een werkgever alleen mensen in dient nemen als hij er ook profijt van heeft. Maar wederzijds profijt is een begrip dat in een socialistisch woordenboek niet voorkomt, zoals je zelf zegt, we komen het gewoon halen maar dat is je reinste diefstal. Alles gejustificeerd onder het kopje altruïsme.
@24: Wederzijds profijt is een begrip wat wel degelijk in het socialistisch woordenboek voorkomt. Alleen denkt u socialisten te zien waar ze niet zijn.
@25: Ow ok, zeker de nieuwe herziene druk. Maar ik zou graag horen waar dat uit blijkt.
Meestal als ik iemand het woord sociaal in de mond hoor nemen dan moet de ene partij betalen voor een andere partij. Of anders komen ze het gewoon halen.
@24: “..een topmanager gezien die geld van zijn werknemers afpakt.”, Nee? Nooit gehoord van ontslag van werknemers omwille van de winst zodat de topmanager wel een bonus krijgt?
@24:
Dat ben ik met je eens, maar zo lang er enorme scheve machtsverhoudingen zijn, is er geen sprake van transacties uit vrije wil.
Huh? Hoe kom je daar nu bij? O wacht, je weet het eigenlijk ook al wel:
Ehm, je bedoelt dat dei grote multinationals hun macht gebruiken om de zo machtige overheden op andere gedachten te brengen?
Eh sorry hoor, maar je maakt een grote draai hier. Sinds wanneer zijn er miljoenen multinationals?
Dat noemen we een drogreden. dat heb ik niet gezegd.
Dat heb ik ook niet gezegd. Waar haal je dat toch allemaal vandaan? O ik snap het al. Als je gewoon op de argumenten in gaat, heb je geen weerwoord, dus verzin je wat uitspraken, waar je wel een antwoord op hebt. En om hier toch nog op in te gaan: wederzijds profijt? Wat is er wederzijds aan, als de werknemers het meeste werk doen, en de bazen de meeste winst in de zak steken? Daar is niks wederzijds aan. Dat is gewoon diefstal. Wat mij betreft een graadje ergere diefstal dan een deeltje daarvan terugpakken, wat jij diefstal noemt.