Gevaarlijke taal

Uit haar partijprogramma blijkt dat de PVV zichzelf als politieke partij niet serieus neemt. Vraag is dan: waarom zou de kiezer dat wel doen? In Engeland klagen vreemdelingen na de Brexit-stemming dat hen verteld wordt dat ze naar huis moeten. Stemmingen, standpunten en teksten hebben sociale betekenis. Ook in ons land wordt geklaagd over een zekere verharding in de verhoudingen tussen oude en nieuwe landgenoten. In dit licht is het programmatische A-viertje van de PVV van betekenis. Je kunt er om lachen, of je neus op halen. Maar voor een potentieel grote partij en zijn standpunten is dat niet slim. Je kunt beter respectvol analyseren wat er gebeurt. Volgens een eerdere tekst op Sargasso zoekt Wilders een politiek isolement. Misschien is dat zo. De vraag is dan of het erg is. De politieke inhoud van het A-viertje betekent iets. Maar wat precies?

Door: Foto: Bas Bogers (cc)

Is de SP klaar voor de macht?

, door

In de serie leeservaringen met verkiezingsprogramma’s neemt Tom van Doormaal nu de SP de maat: het oordeel is: weinig ideeën om van op te kijken, maar intens fatsoenlijk. Een kans voor een “volksfront-regering”?

De SP schrijft met een mooie zelfbewustheid. Niet wij gaan voor, wij streven naar, maar “er komt”, “er wordt beperkt”, “wij zullen”… Dat leest plezierig, maar het gaat net als bij de andere programma’s wel meer dan zeventig pagina’s voort. Aan de overladenheid met details ontkomt ook de SP niet.

In mijn vorige teksten zocht ik naar begrip voor de wereld van de betreffende partij en hoe je daar zou kunnen uitkomen, want dat bepaalt de gevolgen van je stem. Je hoeft geen socialist te zijn, te geloven in het einddoel, om te verwachten dat een stem op de SP tot een socialer wereld zal leiden, op een redelijk korte termijn. Ik bedoel: het einddoel telt en de weg er heen.

Bij mijn studie van andere programma’s vond ik mijn vraagstelling bij Claus Offe terug:

  • Wat is de wenselijke organisatievorm van samenleving en staat en hoe kunnen we laten zien dat het allemaal werkbaar is, dus in overeenstemming met onze basale normatieve en feitelijke aannames over sociaal leven?

    • Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

    Mededeling

    Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

    Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

    De wereld volgens de liberalen

    , door

    In de reeks over de verkiezingsprogramma’s nu het programma van de VVD. Het toont vooral een simplistisch wereldbeeld.

    Het eerste luchtje dat opstijgt uit het VVD-programma is toch dat van de economische groei. ‘Economische groei komt niet door de overheid, maar uit de handen van mensen. Economische groei is hard nodig. Wij vergrijzen en ontgroenen immers. Bovendien groeien Brazilië, India, China in hoog tempo: zelfs delen van Afrika. Als we in de toekomst nog willen verdienen, moeten we mee in de ontwikkeling.’

    Het is mijn samenvatting van een wat simpel wereldbeeld van de VVD. Dat is wel merkwaardig: de woorden “groen” en “duurzaam”, je ziet ze eigenlijk niet in het programma, klimaatproblematiek of klimaatbeleid evenmin. Zou de VVD hebben gedacht over de verbindingen tussen groei, beperkte hulpbronnen en milieu? Het moet toch bekend zijn dat de beeldschermen voor de iPad voor 2 dollar per uur in China worden gemaakt, terwijl de miljarden van Apple in de USA worden verdiend? De wereld specialiseert zich. Dat besef zie ik niet. We zijn een klein landje aan de Noordzee, maar we zijn toch wel een beetje wereldburger?

    Het VVD-programma heeft het patroniserende uitlegtoontje van Stef Blok. De VVD heeft een perfecte kijk op de wereld, het geloof in de efficiënte markt helpt ons er wel weer boven op. De crisis komt niet door gebrek aan toezicht en moraliteit in de financiële wereld, maar door spilzucht van overheden, zo lees je tussen de regels.

    Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

    Het zelfverkozen isolement van de PVV

    , door

    De verkenning naar zin en onzin in de partijprogramma’s wordt voortgezet. Nu is de beurt aan de PVV. Programma’s, personen en recente geschiedenis, het staat allemaal niet los van elkaar.

    “Democratie is een breekbaar systeem van talrijke fragiele mechanismes en gebruiken. Het probleem is dat dat breekbare systeem verwoest wordt door een onzalige politieke combinatie, die niet levert wat de Majesteit is beloofd, n.l. een stabiele en vruchtbare samenwerking met de Staten Generaal.” Het is wat koket om me zelf te citeren (“Breekbare democratie”) maar deze woorden drukken goed uit hoe ik de werkelijkheid van voor de crisis heb beschouwd. Dat moet de lezer weten.

    Het PVV-programma is stylistisch een verhaal van Geert Wilders. Het kan moeilijk van een ander zijn. Agema en Bosma hebben misschien wat mogen invoegen, maar niet veel, want de retoriek van Wilders is bijna in elke zin te lezen. De openingszin, onder de kop ‘Hun Brussel’ is typerend:

    “het moet maar eens afgelopen zijn.”

    Dat is de kracht van de PVV: het drukt de aansluiting uit bij de woedende verongelijkheid van de PVV-kiezer, die vindt dat alles anders moet. Tegelijk is het ook de zwakte: want als het afgelopen is, wat dan? Dan zal het anders verder moeten; hoe moet het dan anders volgens de PVV? Daarover lees je weinig in het nieuwe programma.

    Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

    Mededeling

    In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

    CDA schreef best een prima programma

    , door

    Het verkiezingsprogramma van het CDA heeft “Iedereen” als titel. Het is een van de weinige negatieve opmerkingen, die te maken vallen bij het programma van het CDA. 

    Het is moeilijk een uiting van het CDA zonder vooroordeel te bekijken. Onmiddellijk zien we het massale congres van het CDA voor ons en de 60 seconden speeches tegen en voor de gedoogconstructie met de PVV. Ik schreef hier eerder over de erosie van de kwetsbare democratie en de zware verantwoordelijkkheid van het CDA daarvoor. Dat mondde uit in mijn verzuchting: “Waar is Ab Klink nu we hem echt nodig hebben?” Maar Klink is echt weg, het moet nu met Ruth Peetoom.

    Haar regime valt alleszins mee. Natuurlijk: politiek gaat over keuzen maken en het verdedigen daarvan. Dat is niet het sterkste punt van het CDA. Dus de openingszin “Het gaat om iedereen”  zou een puntje sterker kunnen. Maar verder is de tekst van het programma behoorlijk helder, compact en leesbaar geschreven en er staat ook nog iets. De lengte is met 40 pagina’s kort te noemen.

    De inleiding van twee pagina’s is wervende tekst; “het gaat om de toekomst van onze kinderen, we komen sterker uit de crisis, we vallen terug op onze diepste wortels, naastenliefde en persoonlijke verantwoordelijkheid. De groei moet duurzaam en innovatief zijn, de overheid slagvaardig. We kiezen voor het nieuwe midden. Voor samen. Voor mensen zelf. Voor iedereen”.

    Foto: copyright ok. Gecheckt 02-03-2022

    Is D66 wel klaar voor politiek leiderschap?

    , door

    De redactie vroeg de huispoliticoloog partijprogramma’s te lezen en van commentaar te voorzien. Hij wordt er niet gelukkig van. Vandaag is D66 aan de beurt.

    Het programma van D66 heet “En nu vooruit”. Waarom moet dat nu? Gingen we tot dusver dan achteruit? Politieke partijen schrijven verkiezingsprogramma’s, maar ze doen er geen gezondheids-waarschuwing bij: “bestudering van dit programma kan ernstige schade toebrengen aan uw geestelijk evenwicht en welbevinden”, of zoiets. Vorige week heb ik gepoogd het programma van de PvdA te verklaren. Nu dan het programma van D66.

    Het is geen pretje, door mijn ergernis over de zielloze verkiezingsretoriek. Ik geef de opening als voorbeeld: “D66 werkt aan een wereld waarin de mens weer centraal staat. Vrije mensen die niet beperkt moeten worden door starre systemen, strikte regels of ontoereikende stempels en vooroordelen.”(p.4) Wat staat hier? Ik heb een kwartier op mijn hoofd gestaan, maar een betekenis kwam niet. Staat de mens nu niet centraal? Het probleem leek me nu net dat dit wel zo was. De mens centraal, als uitbater, vernieler en vervuiler van onze ecosystemen, als danser op de vulkaan, als veroorzaker van meervoudige crisissen. Moeten er dan juist niet systemen en strikte regels zijn, om de janboel wat in te tomen?

    Steun ons!

    Mededeling

    De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

    Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

    Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

    Mededeling

    Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

    Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

    Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

    Nederland kiest: Sociale zekerheid en arbeidsmarkt

    , door

    [i]Elke dag wordt er gepeild, redacties van praatprogramma’s draaien overuren en er zijn meer kieshulpen dan politieke partijen. Het aantal behandelde onderwerpen is echter beperkt (lees: het H-woord en coalitievorming). GeenCommentaar duikt een stuk dieper in de materie en zet voor een aantal onderwerpen de verkiezings- programma’s naast elkaar. Nu: Sociale zekerheid en arbeidsmarkt[/i].

    Stembiljet en -potlood (Foto: Wikimedia Commons/J.M. Luijt)

    Ontzettend veel gepraat over cijfers: Dat kenmerkt deze verkiezingscampagne. Wiens cijfers kloppen? Wie zal het zeggen? GC geeft voor de zekerheid maar even het woord aan het CPB voor de hoofdlijn:

    “Over de sociale zekerheid verschillen de partijen van mening. De VVD en D66 zijn beide voorstander van netto ombuigingen op de sociale zekerheid (van achtereenvolgens 1 en 2 mld euro), terwijl de overige partijen juist meer middelen voor de sociale zekerheid ter beschikking willen stellen. De extra bepleite middelen liggen tussen 1,25 mld euro (ChristenUnie, SGP) en 3,75 mld euro (SP, GroenLinks).”

    In deze quote van het CPB ontbreken de PvdA en CDA die extra middelen van respectievelijk 2 en 2,25 miljard euro ter beschikking stellen voor sociale zekerheid. Er is dus genoeg te kiezen als je alleen al naar de cijfers kijkt. Wil je bezuinigen op sociale zekerheid, dan kies je VVD of D66. Wil je er als kiezer meer geld in stoppen, dan heb je een aanzienlijk ruimere keuze. Maar er is veel meer dan alleen een macro-financieel verhaal. Er is ook het verhaal achter de cijfers: de concrete voorstellen die partijen doen voor de sociale zekerheid en arbeidsmarkt.

    65 of 67
    Er is vrij grote consensus over het optrekken van de pensioensgerechtigde leeftijd van 65 naar 67 jaar, met een paar uitzonderingen. CDA, PvdA, VVD, D66, ChristenUnie, PvdD en SGP stellen een verhoging van de AOW-leeftijd voor naar 67 jaar. PVV en SP willen de AOW-leeftijd handhaven op 65 jaar. GroenLinks pleit voor een flexibelere invulling, waarbij iedereen na 45 jaar werken een AOW uitkering krijgt. Nu de sociale partners al een principe-akkoord hebben over het verhogen van de AOW-leeftijd naar 67, lijkt het nauwelijks nog een vraag of de pensioensleeftijd omhoog gaat: De leeftijd waarop de AOW ingaat, gaat volgens het akkoord met ingang van 2020 naar 66 jaar en in 2025 naar 67.

    Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

    Politieke programma’s vol wantrouwen

    , door
    Big Brother graffiti (Foto: Wikimedia Commons)

    Hoe de waard is, vertrouwt hij zijn gasten. Aan de verkiezingsprogramma’s van verschillende politieke partijen kun je makkelijk aflezen wie zij het minst vertrouwen. Neem de proef op de som, zoek het woord ‘fraude’ op en je weet wie wie wantrouwt. Het levert zeer herkenbare en soms erg hilarische ideologische tegenstellingen op. Meest genoemd als fraudeur is de uitkeringsgerechtigde, maar ook mensen die langdurige zorg aanvragen vertrouwen sommige partijen voor geen meter.

    Bij het CDA in het programma ‘Slagvaardig en samen’ – net zoals bij zowel PvdA als VVD – zijn het de bijstandsgerechtigden en gezinsmigranten de die verdacht worden van fraude. Zij krijgen een eigen, speciale vermelding in elk van deze programma’s. De SP verwacht echter meer fraude aan de bovenkant van de samenleving. De socialisten roepen bijvoorbeeld op tot meer fraudebestrijding door het Openbaar Ministerie bij de fiscus. Wellicht te verwachten bij een verkiezingsprogramma met de titel ‘Een beter Nederland voor minder geld’? De ChristenUnie (‘Vooruitzien’) maakt slechts een keer melding van het woord ‘fraude’, in relatie tot het gebruik van studiefinanciering. De partij van Rouvoet vertrouwt de student dus voor geen cent.

    D66 – met hun verkiezingsprogramma ‘We willen het anders’ – gooit het over een hele andere boeg door in te zetten op een Meldpunt voor Slachtoffers Identiteitsfraude. Verdachte onbekend. Hetzelfde geldt voor de SP, die ook bang is voor internetfraude. Daarnaast vermoedt D66 vooral grote kans op fraude bij de mensen die een persoonsgebonden budget in de zorg aanvragen. Ook Trots Op Nederland vindt de zorg verdacht voor fraude, met name mensen die langdurige zorg vanuit de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten vergoed krijgen. De enige partij die mensen in Nederland volledig lijkt te vertrouwen is GroenLinks. Het woord ‘fraude’ komt in het verkiezingsprogramma ‘Echte keuzes voor de toekomst’ op geen enkele plek voor.

    Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

    Mededeling

    Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

    Doe het veilig met NordVPN

    Mededeling

    Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

    Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

    Minder ministers

    , door
    Dan hebben ze alleen teveel gebouwen... (Foto: Flickr/Haags Uitburo)

    Een van de voorstellen van GroenLinks in het nieuwe verkiezingsprogramma is de reductie van het aantal ministeries van de dertien nu naar acht. Voor een politicoloog of bestuurskundige is het altijd leuk om na te denken over hoe verantwoordelijkheden rationeel zouden verdeeld moeten worden. In het volle besef dat in het openbaar bestuur beslissingen bijna nooit op rationale gronden tot stand komen. In plaats daarvan is de indeling van ministeries afhankelijk van path dependency en institutional stickiness: of in gewoon Hollands oude beslissingen worden in stand gehouden zonder dat daar rationale redenen voor zijn.

    Toch zijn er zeker wel rationale elementen aan hoe verantwoordelijkheden tussen ministeries samen hangen: de bestuurders die de ministeries indeelden probeerden dat zo rationeel mogelijk te doen en in de tussentijd proberen bestuurders de bestaande structuur rationeel te gebruiken. Je zou kunnen stellen dat de huidige ministeries met elkaar samenhangen in clusters van ministers met een aan elkaar gerelateerde portefeuilles. Dat zie je terugkomen in de kabinetsformaties waarbij geprobeerd wordt om binnen zulke clusters alle partijen deel te laten nemen.

    Grofweg zou je de structuur van de ministers kunnen voorstellen als in dit figuur: centraal staat de sociaal-economische driehoek met daarin de ministers van Financien, SZW en Economische Zaken. De minister van sociale zaken staat echter ook relatief dichtbij de ministers van OCW en VWS, die zo samen een cluster rond de softe publieke sector vormen. De minister voor Economische Zaken staat dichtbij de ministers van V&W en LNV, die zich bezighouden met sectoren waar de vrije markt in principe het belangrijkste regulerende principe is. Economische Zaken in mindere mate, maar Verkeer en Landbouw in grotere mate hebben veel overeen met de minister van VROM, omdat zij allemaal te maken hebben met ruimtelijke en milieu-vraagstukken. Boven in het figuur staan de ministers van BZK, BuzA, Justitie en Defensie. Tussen hun portefeuilles bestaan een opvallende relatie: de ministeries van BZK en Justitie houden zich bezig met het binnenlands bestuur, de ministeries van Defensie en BuZa met internationale samenwerking. BZK en BuZa houden zich met name bezig met de organisatorische kanten hiervan. Justitie en Defensie met de toepassing van geweld.

    Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

    Mededeling

    In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.