Tijd voor nieuwe verkiezingen?

Die formatie duurt maar, en schiet geen sikkepit op. Alle eerder bedachte coalities worden alleen maar onmogelijker nu het CDA – dat sinds dik 40 zetels onder Balkenende is teruggevallen naar 14 zetels nu – implodeert onder alle schandalen en het gif er tegen de plinten klotst. Belangrijker is dat het demissionaire kabinet er in toenemende mate een zooi van maakt. De voorzitter van de Algemene Rekenkamer hield vorige maand een donderspeech nadat bleek dat, ondanks zijn eerdere waarschuwingen, een aantal departementen de boel in het geheel niet op orde had. Hij constateerde dat het kabinet in 2020 voor 9,1 miljard aan verplichtingen en 4,3 miljard aan uitgaven niet kon verantwoorden. VWS had, zo meldde de Rekenkamer, zelfs moeite met het opstellen van een jaarrekening. Voorts had de regering het budgetrecht van de Kamer geschonden door grote verplichtingen aan te gaan zonder de Kamer daarover – zoals het hoort – op voorhand te informeren. (Dat had minister Hoekstra al eerder geflikt, toen hij achter de rug van de Kamer om aandelen Air France kocht, waarvoor hij in 2020 al op z’n kop kreeg van diezelfde Rekenkamer: het is een wetsovertreding.) Alleen al de laatste maanden zijn daar een aantal schandvlekken bijgekomen: VWS trok circa 1 miljard uit voor ‘Testen voor toegang’ zonder een aanbesteding te doen (wat verplicht is). Het negeerde de bestaande teststraten daarbij, zodat er nu circa 76 nieuwe teststraten zijn bijgebouwd waar amper iemand komt, terwijl de uitbaters niettemin een gegarandeerde omzet krijgen. Ook worden aangenomen moties genegeerd. En dan laat ik de CDA-prominent nog ongenoemd die nutteloze mondkapjes mocht leveren en die deal met minstens 20 miljoen winst afsloot. Daarnaast kampen we met een demissionair premier die zijn geheugen nog steeds kwijt is en een departement dat op een berg verloren gewaande brieven en memo’s zit. En als kers op de taart zijn de slachtoffers van de toeslagenaffaire nog altijd niet geholpen en stikken ze in hun schulden. Intussen denkt Rutte goede sier te maken met afgekloven ideeën over macht en tegenmacht. Het vertrouwen in de politiek daalt zienderogen, en dat valt dit kabinet aan te rekenen. En het erge is: dingen afbreken gaat altijd stukken sneller dan ze weer in elkaar metselen. Als het Kaag menens was, met haar campagne over een eerlijker politiek, pleit ze nu voor nieuwe verkiezingen: doormodderen begint intussen gevaarlijk te worden, en maakt meer kapot dan ons lief is – temeer daar de huidige regeringspartijen zich laten gijzelen door de hoop op een plaatsje in een nieuw kabinet. En laat de Kamer in hemelsnaam haar eigen macht ter hand nemen en dit kabinet het vuur aan de schenen leggen: ook demissionaire ministers kunnen tot aftreden worden verplicht; ongeacht of ze Hoekstra of De Jonge heten. En weet: een demissionair kabinet kan verkiezingen uitschrijven – of daartoe door de Kamer worden gedwongen. Deze column van Karin Spaink verscheen eerder in Het Parool.

Foto: Ewan McIntosh (cc)

Hoe lang blijft het Britse koninkrijk nog verenigd?

Veel Britten mochten gisteren naar de stembus. Als de uitslagen vandaag en morgen binnenkomen (er zijn geen exitpolls) zal de aandacht vooral uitgaan naar Schotland, waar de nationalisten op een absolute meerderheid afstevenen. Ook als ze die niet krijgen gaan ze alles op alles zetten om een nieuw referendum voor de onafhankelijkheid te organiseren. Eens moet het er toch van komen. En als het aan de Ieren ligt komt die breuk met het Verenigd Koninkrijk er ook ooit voor hun hele eiland.

Nicola Sturgeon (foto), leider van de Schotse nationalisten (SNP), geeft het niet op. In 2014 verloor de partij het referendum over de onafhankelijkheid met 55% tegenstemmen. Dat was volgens Londen een ‘once-in-a-generation event’ dat na zo korte tijd niet herhaald kan worden. Maar de SNP heeft sterke argumenten. Sinds het vorige referendum is het Verenigd Koninkrijk door de Brexit totaal veranderd. In het referendum van 2016 over de uittreding uit de EU stemden de Schotten in meerderheid tegen. En dat was niets voor niets. Schotland hecht om economische en politieke redenen aan het Europese continent. Onafhankelijkheid, met het uitzicht om weer deel uit te kunnen maken van de EU, is juist nu urgent volgens de SNP. Ook al is de publieke opinie daar nog niet in meerderheid van overtuigd.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Closing Time | All Together Now

De politiek commentator, Willem Breedveld van Trouw, vond dat er gevierd moest worden dat we mogen stemmen.  En die vrijheid werd dan gevierd  met taart, of op zijn minst een gebakje. Het vieren van de democratie met taart, een leuke traditie, ook al doe ik dat zelf niet. De verkiezingen hebben in ieder geval een boel partijen in de Tweede Kamer opgeleverd. In een column van Marcel van Roosmalen hoorde ik dat na de formatie alle ellende gewoon weer verder gaat, en dat de kiezers toch weer teleurgesteld zullen worden. Maar het gaat nu even om het dansen op de tafel, de vreugde om die ene nieuwe zetel. En dat rode potlood dat je mee naar huis mocht nemen. En daar hoort een vrolijk liedje bij met een passende tekst.

Foto: European People's Party (cc)

Democratische oppositie in Albanië behaalt geen meerderheid

Ondanks het teleurstellende resultaat bij de verkiezingen van afgelopen zondag is de Democratische Partij in Albanië vastbesloten de strijd voor democratie voort te zetten. Partijleider Lulzim Basha (foto) noemde de verkiezingen, die door de regerende Socialistische Partij van Edi Rama voor de derde keer werden gewonnen, een ‘electorale slachting’. ‘De SP was voor ons geen gewone politieke opponent, volgens Basha. ‘We moesten strijd leveren met een regime dat alles op alles zette om eerlijke verkiezingen om zeep te helpen. Ze gebruikten miljoenen corrupte vergunningen, stalen de persoonlijke gegevens van Albanese burgers, gebruikten criminelen en bendes, bedreigden en chanteerden kiezers, de administratie, journalisten en de media.’ Hij heeft alle gegevens van alle stembureaus opgevraagd ter controle. De oppositie maakt ook een zaak van het buitengewoon hoge percentage van 5% ongeldige stemmen. Dat zou te maken hebben met onduidelijkheden op het stemformulier waar makkelijk mee gesjoemeld kon worden.

De Democratische Partij won weliswaar 13 zetels, maar dat was niet genoeg om de oppositie in het parlement aan een meerderheid te helpen.  Een andere oppositiepartij, de Socialistische Beweging voor Integratie van Monika Kryemadhi, de vrouw van president Ilir Meta, die in 2004 brak met Rama,  verloor vijftien zetels. Als het aan de SP ligt moet de president opkrassen. Kryemadhi feliciteerde de oligarchen en de criminele bendes, de ‘echte winnaars’ van de verkiezingen. Ze klaagde het kopen van stemmen aan in Durrës, Korçë and Berat. Ook de toezichthouders van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking (OVSE) zijn kritisch: ‘De toon van enkele vooraanstaande politici tijdens de campagne, was confronterend, en tegelijkertijd verschaften de media de kiezers geen essentiële informatie om hun keuze te maken. Het voorkomen van het kopen van stemmen in het hele land was ook zorgwekkend.’

Foto: -JvL- (cc)

Meest transparante kabinetsformatie

Nu we toch geen verkenners inzetten, maar geheel volgens de traditie een informateur, zullen sommigen gedacht hebben: “Verrek, daar heb je Tjeenk Willink weer…”.

Die ‘beleving’ kan kloppen op basis van de waarheid dat hij drie keer eerder informateur is geweest. Als we naar de laatste vijftien kabinetsformaties kijken (1971 – 2017), zien we dat het CDA (en de voorlopers daarvan) de meeste informateurs leverden, gevolgd door PvdA, VVD en D66.
© Sargasso aantal informateurs Kabinetsformatie

Tjeenk Willink (PvdA) staat bij de CDA-koplopers Ruud Lubbers en Jan de Koning die beiden ook drie keer informateur waren. Tjeenk Willink breekt nu het ‘record’ en wordt voor de vierde keer informateur.

Gezien de zeer ongelukkige start die de huidige kabinetsformatie maakte, moet er een wonder gebeuren als Tjeenk Willink in korte tijd en als enige informateur een rapport op kan stellen op grond waarvan deze Tweede kamer meteen een formateur kan aanwijzen.

Dat ligt deels aan de gespannen verhoudingen tussen diverse partijen, na de moties van wantrouwen en afkeuring die Mark Rutte aan zijn broek kreeg. Er is bij potentiële coalitiepartners dus enig wantrouwen jegens de VVD en omgekeerd kan de VVD kan nu niet zondermeer de anderen blindelings vertrouwen.

Toen in 1977 het kabinet Den Uyl viel, was bij de navolgende kabinetsformatie het onderlinge vertrouwen dermate beschadigd dat een tweede kabinet Den Uyl niet mogelijk bleek. Ook al zat op grond van de verkiezingsuitslag zo’n kabinet er wel in. Er waren maar liefst zes informateurs nodig vooraleer tot de uiteindelijk formatie van kabinet Van Agt I kon worden over gegaan.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: NiederlandeNet (cc)

Het ‘wat als’-parlement

Hoewel zijn mentor, die hem destijds de Tweede Kamer in begeleidde, nu hem dringend adviseerde op te stappen, herinnerde Rutte zich ineens dat 1,9 miljoen kiezers op hem hebben gestemd. Ja, zo moet hij gedacht hebben, dan ben ik wel verplicht aan te blijven.

U snapt dat de VVD-kandidaten die naast Rutte nog 301.479 stemmen bij elkaar sprokkelden, nederig de grote leider zullen volgen. Die nederigheid zou de voltallige VVD-fractie, Rutte incluis, beter passen, want er zijn nog altijd ruim acht miljoen kiezers die niet op Rutte of de VVD hebben gestemd.

Voor wie de zaken graag relativeert:
© Sargasso TK2021 stemmen totaal VVD Rutte Tweede Kamer

Rutte gaat dit Paasweekend reflecteren hoe hij zich de komende vier jaren gaat verhouden tot de parlementaire democratie. Alsof er geen coronacrisis is. Ach, laten wij ook eens wat fantaseren….

Wat als er geen kiesdrempels en kiesdelers worden gehanteerd en alleen de 150 kandidaten met het hoogst aantal stemmen in de Tweede Kamer zouden zitten? We stemmen immers op personen en niet op partijen (meen ik mij te herinneren)?

De top-150 is goed voor 93,75% van het totaal aantal geldige stemmen. Laten we eens nader kijken naar dit ‘wat als’-parlement.

Er zouden geen 17 maar 27 partijen in de Tweede Kamer zitten. Acht eenmens-fracties er bij en twee partijen die 2 zetels halen en alsnog in de Kamer hadden kunnen komen.
D66 zou de grootste partij worden, Een meerderheidscoalitie is haalbaar met VVD, D66 en CDA, aangevuld Groenlinks en PvdA.
© Sargasso TK2021 Het als-wat parlement Tweede Kamer

Foto: -JvL- (cc)

TK verkiezingen – opkomst en nieuwe partijen

Afgelopen vrijdag maakte de Kiesraad de officiële uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen bekend. Er waren geen verrassingen, alle cijfers waren gelijk aan die al een week lang in de media circuleerden. Wij lichten de nieuwe partijen er nog eens uit.

Maar eerst nog dit:
De opkomst viel niet tegen. Hoewel lager dan bij de vorige verkiezingen (2017: 81,6%), week het opkomstpercentage niet extreem af van de trend van de laatste jaren.

In 1971 waren de eerste verkiezingen waarbij geen opkomstplicht meer gold. Het opkomstpercentage kelderde toen drastisch. In de zeven na-oorlogse verkiezingen was het gemiddelde opkomstpercentage 94,16%. Vanaf 1971 tot en met de voorlaatste verkiezingen lag het gemiddelde op 80,52%. Het gemiddelde over de laatste vijf verkiezingen was nog iets lager: 78,19%

© Sargasso Opkomst TK verkiezingen2021 en eerder

Voorafgaand aan de verkiezingen van 17 maart werd gesuggereerd dat de opkomst lager kon uitvallen omdat veel mensen niet ter stembus zouden gaan vanwege de corona-pandemie. Niet nodig, sprak de minister, want 70-plussers konden ´briefstemmen´ en al wie niet naar het stemlokaal durfde kon deze keer geen twee maar drie volmachten aan anderen geven.

Het resultaat? Er zijn 1.069.048 briefstemmen van kiezers binnen Nederland geteld. Hiervan waren er 3.080 (0,29%) ongeldig en 1.181 (0,11%) blanco.
Het aantal stemmen per volmacht was iets lager dan bij de vorige verkiezingen: nu 917.698 (8.77%), in 2017 964.811 (9,13%).

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Mandy Jansen (cc)

Het échec van GroenLinks

OPINIE - Een gastbijdrage van Joyce Hes.

Er zijn veel dingen die opvallen bij deze verkiezingen.

Zo slaagde de man, onder wiens leiding de afstand overheid/burger met rasse schreden groeide, en die inmiddels Teflon Mark wordt genoemd, erin, weer het grootste aantal zetels te verwerven op persoonlijke titel en natuurlijk als manager van de BV Nederland in Corona-tijd.

Ook de grote winst voor D66 is opvallend en doet mij natuurlijk goed als oudje die met nostalgie terugkijkt op de jaren zestig en zeventig. Heel bijzonder dat die tijd, die inmiddels door velen als onrealistisch is getypeerd, nu zo wordt geëerd in de winst van Sigrid Kaag en haar partij.

Ik hoop vooral dat Sigrid haar been stijf houdt waar het gaat om Europa en mensenrechten. En zeker waar het de humanistische ethiek van D66 betreft: Voltooid leven, abortus en het homohuwelijk. Dat laatste is door paus Franciscus in de ban gedaan helaas. Homoseksuele relaties mogen niet ingezegend worden, aldus de door de paus getekende verklaring. Geen probleem natuurlijk dat Kaag gelovig katholiek is, maar ik hoop van harte dat ze wat dat betreft een eigen D66-koers blijft varen.

Hier wil ik het over het échec van GroenLinks hebben. Mijn focus ligt hierbij op Amsterdam. Het is de partij waar ik op stemde bij de vorige verkiezingen en met mij vele Amsterdammers.
Bij de Kamerverkiezingen in 2017 haalde GL in Amsterdam 19,8 procent van de stemmen en stond daarmee op kop. Bij de Gemeenteraadsverkiezingen in 2018 haalden ze zelfs 20,4 procent, en in 2019 bij de Europese verkiezingen 23,5 procent! Nu zijn ze dan gehalveerd tot 10,3 procent en moeten ze zowel de VVD als D66 boven zich dulden.

Foto: c.c. Maria Willems (met toestemming)

‘Ik werp mij ver van dat’

COLUMN - De opkomst voor de verkiezing van TK21 was erg hoog geweest, ‘86% preciseerde verslaggever Tom de Vroeg van De Dirkswoudenaer, ‘en dat is exact 2% hoger dan de vorige verkiezingen. Ik onthoud dat soort feitjes, heb ik altijd paraat, komt mijn autisme toch nog mooi van pas. In de supermarkt Tinselboer aan de Zuidervaart is het wel ‘ns lastig, dan wil ik de boel rechtzetten en de zogenaamde ‘weesproducten’, artikelen die door klanten in hun mandje zijn meegenomen en op weg naar de kassa, om hen moverende redenen, zomaar ergens weer in een schap geplaatst. Ik breng ze dan weer terug naar de plek waar ze horen. Vooral bij bederfelijke producten is dat van belang.’

Er was in Dirkswoud dit keer maar één stemlokaal, de Sint Clarakerk waar pastoor Engelbertus de Zeeuw de stembus aanstampt. ‘Dirkswoud is voor het overgrote deel Rooms-Katholiek (76% stemt CDA, aldus Tom de Vroeg). Die kiezers zetten keurig hun klompen bij de deur voordat ze de kerk in gingen. Ze hadden dit keer een probleem: de uitgang was, vanwege corona, niet de ingang. Dus iedereen ging op kousenvoeten weer om de kerk heen om hun klompen op te halen, hahaha. Veel jonge Dirkswoudenaren hebben op die anti-racistische partij gestemd. En daarna gingen ze snorren tekenen op de verkiezingsborden aan de Noorder- en Zuidervaart.’

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Minister-president Rutte (cc)

De fictie van de strijd om het Torentje

COLUMN - van dhr. Daniel Boomsma

Ook deze Tweede Kamerverkiezingen was het weer raak: politici die zich als ‘kandidaat-premier’ presenteren in de ‘strijd om het Torentje’. Onbevangen de peilingen negerend meldden zelfs lijsttrekkers van kleine partijen zich bij het loket van de minister-president. Het begon met Joop den Uyl die met zijn PvdA in 1977 campagne voerde met de slogan ‘Kies de minister-president’. In 1986 deed Ruud Lubbers iets vergelijkbaars met zijn inzet ‘Laat Lubbers zijn karwei afmaken’. In 2010 zou de ‘titanenstrijd’ tussen Job Cohen en Mark Rutte plaatsvinden. Twee jaar later werden eerst Rutte en SP-leider Emile Roemer, en daarna Rutte en PvdA-voorman Diederik Samsom opgelijnd voor het ‘hoogste ambt’. In 2017 ging het ‘premiersdebat’ van RTL Nieuws tussen Rutte en Wilders alleen niet door, omdat de redactie ook Jesse Klaver voor dat debat wilde uitnodigen.

Maar de realiteit is dat de Nederlandse kiezer de minister-president niet kiest. Het premierschap is volkomen ‘vrijblijvende ambitie’, zoals politicoloog Tom van der Meer al eens zei, en komt neer op kortzichtig ‘Amerika’tje spelen’. De kiezer kan zetels verdelen over partijen, maar heeft feitelijk niets te zeggen over wie de uitvoerende macht gaan vormen. Daarom is de ingesleten praktijk van partijleiders die doen alsof dat wél zo is schadelijk. De kiezer krijgt het idee dat er inderdaad gekozen wordt voor een kandidaat met een programma voor Nederland dat na de verkiezingen wordt uitgevoerd. Dat is een fictie. De werkelijkheid is dat de pretentie van een duidelijke politieke keuze voor stemmers, direct na de verkiezingsuitslag wordt losgelaten. De werkelijkheid is dat dan de onzichtbare rituele dans begint en een compromis in elkaar wordt geknutseld dat niemand had voorzien. Als klap op de vuurpijl eindigen ‘premierskandidaten’ die zich als ‘alternatieven’ hebben gepresenteerd vaak samen in een kabinet. Dat zal ook na aanstaande woensdag vast en zeker weer gebeuren.

Vorige Volgende