Kort | vorm versus inhoud

Als er iets is wat het tekort van de huidige politieke journalistiek duidelijk maakt, is het wel de onthulling van Trouw en Nieuwsuur over de financiering van de foute groepen in Syrië. Die onthulling was op zich natuurlijk wel goede onderzoeksjournalistiek. Maar waar was iedereen toen dit allemaal in gang gezet werd? Waarschijnlijk bezig met de schandaaltjes en splitsingen in Partij A en de affaires van de fractieleider van Partij B. Immers, "de mensen" hebben er recht op te weten wie onze politici zijn en hoe ze handelen. Maar zo zijn ze ziende blind. Want 90% van de aandacht gaat uit naar de vorm van het politieke spel en slechts 10% naar de inhoud. Ik durf te wedden dat het grootste deel van de journalisten nu in de Tweede Kamer slechts een fractie leest en volgt van alle stukken en rapporten en commissievergaderingen. Saai werk, waar zelden een scoop uit te halen valt. Maar daardoor neemt bijna niemand de moeite om te duiden waar al die besluiten over gaan, hoe het "de mensen" direct of indirect zal raken en hoe de partijen daar precies in staan. Ze lopen liever achter de smeuïge persberichten aan en laten hun focus dicteren. Kom op journalisten, durf saai maar relevant te worden!

Door: Foto: © Sargasso logo Kort copyright ok. Gecheckt 09-02-2022
Foto: Ritzo ten Cate (cc)

Activistisch of actief?

COLUMN - door Dr. Bert van den Braak.

Het beeld van beide Kamers is de afgelopen vijfentwintig jaar onmiskenbaar veranderd. Sommigen spreken van een activistischer Eerste Kamer, die meer aan ‘politiek’ doet dan in het verleden en dan zij ‘eigenlijk’ zou moeten doen. Daar is overigens wel wat op af te dingen. Tegelijkertijd zijn Tweede Kamerleden zich in hun parlementaire werk anders gaan ‘gedragen’. Ik durf wel te stellen dat juist die Kamerleden ‘activistischer’ zijn geworden. In het licht van de advisering door de Staatscommissie verdienen beide Kamers aandacht.

Allereerst de Eerste Kamer. In welk opzicht is die Kamer zich anders gaan gedragen en hoe moet dat worden beoordeeld in het licht van haar ’taak’? Er wordt altijd gesproken van de erkenning van het politieke primaat van de Tweede Kamer. De Eerste Kamer zou, gelet op de indirecte verkiezing, een zekere terughoudendheid in acht moeten nemen. De terughoudendheid van de Eerste Kamer is er allereerst in een beperkter gebruik van controlerechten en in het veel minder houden van beleidsdebatten. Uiteraard leidt het ontbreken van het amendementsrecht ook tot een minder gedetailleerde behandeling van wetsvoorstellen.

De belangrijkste taak van de Eerste Kamer is het oordelen over door de Tweede Kamer aanvaarde wetsvoorstellen. Hoe zij dat doet is staatsrechtelijk niet begrensd. Net als de Raad van State kent de Eerste Kamer een (weliswaar informeel) toetsingskader met wetstechnische eisen, zoals noodzakelijkheid, uitvoerbaarheid en rechtmatigheid. Maar de Eerste Kamer spreekt zich primair politiek uit over voorstellen en dat politieke oordeel is zelfs leidend. Dat is altijd zo geweest, alleen merkten we dat in het verleden minder. Dat soms de gehele oppositie tegenstemde was voor het resultaat tot omstreeks 2012 niet zo relevant.

Foto: risastla (cc)

Verantwoordingsdag

COLUMN - Afgelopen week was het in de Tweede Kamer Verantwoordingsdag, de tegenhanger van Prinsjesdag. Het kabinet legt op de derde woensdag in mei traditiegetrouw verantwoording af aan het parlement over het voorgaande kalenderjaar.

Traditiegetrouw was er ook dit jaar weinig aandacht voor de prestaties van de landelijke overheid. Over de plannen die op Prinsjesdag worden gepresenteerd wil er in het najaar nog wel eens een relletje uitbreken. Over het niet nakomen van de plannen horen we vervolgens heel wat minder. De Algemene Rekenkamer produceert reeksen van rapporten die binnen een kleine kring van betrokkenen waarschijnlijk met rode oortjes worden gelezen. In de media krijgen ze elk jaar weer een zeer bescheiden plaats. Terwijl de resultaten van al die onderzoeken ook al jaren verontrustende vragen oproepen over de kwaliteit van onze democratie.

Ik citeer het persbericht dat de Rekenkamer vorige week verstuurde:

‘President van de Algemene Rekenkamer Arno Visser zei op 16 mei 2018, bij de aanbieding van de verantwoordingsstukken over 2017 aan de Tweede Kamer, dat de effecten van beleid vaak niet in beeld zijn. Ministers geven in hun jaarverslagen maar beperkt inzicht in de resultaten van het beleid, dat is afgesproken met het parlement. Hierdoor krijgen Kamerleden niet de informatie die zij nodig hebben om te kunnen beoordelen of belastinggeld goed besteed wordt voor burgers en bedrijven.’

Foto: Francesca de Freitas (cc)

Kunst op zondag | Weg met ons

Dienstmededeling: Op zondag neemt Peter u normaliter mee op reis door cultureel en kunstzinnig Nederland. Maar ons bereikte het nieuws dat dit onderdeel zelfs voor Sargassobegrippen te links was. Het is immers 2018, en er waait een rechtse wind. Sargasso vindt het daarom tijd verandering, eens een andere kijk op de zaken. En daarom deze week eens iets anders. Het kan natuurlijk ook dat Peter op vakantie is, en we toch iets moeten. Maar dat laten we in het midden.

Laat u dus dit keer bij de hand nemen door Kamerlid Thierry Baudet, van het alom gewaardeerde Forum voor Democratie, die ons langs de kunst in de Tweede Kamer leidt. Of lijdt, dat onderscheid wordt ons in ieder geval niet helemaal duidelijk.


Allereerst toont Thierry ons het kunstwerk “Nederland, land aan zee”, dat de “ schaamte voor onze identiteit” belicht. Het oikofobische kunstwerk verbeeldt de relatie tussen Nederland en het water, door middel van het tonen van onder andere de contouren van de Nederlandse kustlijn, een respectvol opgerolde Nederlandse vlag die het dedain die wij hebben voor onze natiestaat symboliseert en twee door toenmalig sociaal-activiste Beatrix geselecteerde teksten die voor haar als koningin der Nederlanden en persoon van elementair belang waren.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: cc Wikimedia Commons Grondwet 1814

In tweede lezing

ANALYSE - van Prof.Dr. Joop van den Berg.

Grondwetsvoorstellen moeten een ingewikkelde en langdurige procedure van besluitvorming ondergaan. Dat is niet voor niets het geval. Uitgangspunt is dat bepalingen in de Grondwet resistent dienen te zijn tegen plotseling opkomende en tijdgebonden politieke opwellingen. Constitutionele instituties zijn te kostbaar om in een vloek en een zucht te veranderen. Op zulke instituties kan men maar beter zuinig zijn.

Vandaar de procedure die voorziet in een ‘eerste lezing’ waarin een wijzigingsvoorstel in Tweede en Eerste Kamer wordt behandeld. Voor aanneming is een gewone meerderheid in beide Kamers voldoende. Daarna dient de Tweede Kamer te worden ontbonden, zodat de kiezer zich kan uitspreken over het wijzigingsvoorstel. Daarna komt het opnieuw in behandeling en dan is een meerderheid van twee derden van de aanwezige leden van beide Kamers nodig, wil het voorstel daadwerkelijk leiden tot verandering van de Grondwet.

Er is alleen iets vreemds aan de hand. Van de hiervoor genoemde Kamerontbinding merkt geen mens iets. Er wordt met ontbinding immers gewacht tot de gewone verkiezingsdag in aantocht is, zodat de Tweede Kamer niet apart voor een grondwetswijziging hoeft te worden ontbonden.

Dat is misschien heel praktisch – verkiezingen plegen heel wat overhoop te halen – maar het is ook eigenaardig. In de campagne voor de verkiezingen gaat het nooit over de wijziging van de Grondwet. Zelfs toen de bevolking zich, bij de verkiezingen van 1981, moest uitspreken over een algehele herziening van de Grondwet, heeft zij van niets geweten. Het ging vooral over sombere vooruitzichten voor de overheidsfinanciën en, belangrijker nog, voor de werkgelegenheid, maar niet over de Grondwet. Ook eerdere en latere (kleinere) wijzigingen zijn aldus ‘stiekem’ aan de kiezers voorgelegd.

Foto: risastla (cc)

Kunst op Zondag | Nieuwe Parlementaire kunst – een voorstel

Vorige keer hielden we een pleidooi om ‘de Dienst’ te re-activeren, om middels een kunstreferendum, kunstwerken te kiezen die in de gebouwen van de Tweede Kamer een plaats krijgen,  na de renovatie die in 2025 voltooid zou moeten zijn.

Die Dienst was opgezet door kunstenaar/ontregelaar Martijn Engelbregt. De Dienst was een onderzoeksorgaan voor kunsttoepassingen in het Logement van de Tweede Kamer, die na de renovatie in 2003 een paar nieuwe functies kreeg, waaronder de Enquêtezaal, bekend van de sessies van de parlementaire enquêtes.

De naam ‘de Dienst’ was niet toevallig gekozen. Het Logement herbergde tot 1997 de Rijksdienst Beeldende Kunst (RBK), in de wandelgangen ‘De Dienst’ genoemd. De RBK werd in 1983 gevormd door een fusie van Dienst Verspreide Rijkscollecties (DVR), de Nederlandse Kunststichting (NKS) en het Bureau Beeldende Kunst Buitenland (BBKB).

Gedurende haar bestaan onderging ‘de Dienst’ heel wat veranderingen. Afdelingen werden vervangen en gereorganiseerd en uiteindelijk fuseerde de RKB in 1997 met het Centraal Laboratorium voor Onderzoek van Voorwerpen van Kunst en Wetenschap en de Opleiding Restauratoren en heette ‘de Dienst’ het Instituut Collectie Nederland, dat in 2011 weer opging in de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.

Waarmee het Rijk definitief haar taak als directe stimulator en financier van nieuwe kunst ondergebracht had in private instellingen. Het Mondriaan Fonds gaat nu over het “stimuleren van de productie en de presentatie van relevante beeldende kunst en erfgoed uit Nederland”.

Beveiliging mailserver Tweede Kamer zo lek als een mandje

Mailen uit naam van Mark Rutten? Geen enkel probleem. Onderzoek van Follow The Money toont aan dat de beveilig van de mailserver van de Tweede Kamer nogal te wensen overlaat.

Enig gevoel van urgentie lijkt echter te ontbreken:

Ook Boone ergert zich aan de gemakzucht: ‘Het is simpel: fiets je in het donker? Doe dan je licht aan. Op een bouwplaats draag je een helm, en als je onderdeel uitmaakt van de regering, dan zorg je dat je communicatie vertrouwelijk verloopt. En nee, dit is niet altijd gebruiksvriendelijk. Maar wen er maar aan, je bent een land aan het besturen.’

‘Politici gebruiken gewoon hun iPhone, openbare gratis wifi, makkelijk te raden wachtwoorden, en ga zo maar door,’ vervolgt Boone. ‘Dan kun je wel 75 miljoen extra geld vrijmaken voor cybersecurity, maar zonder het besef dat je ook de basis op orde moet hebben is de vraag in hoeverre extra geld helpt. Zolang de politiek niet beseft dat je hier hele linke dingen mee kunt doen, hebben ze zoiets van “het zal wel”. De standaardreactie is óf de schouders ophalen, óf kwaad worden op degene die het lek aantoont’, constateert Oosenbrug.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: risastla (cc)

Kunst op Zondag | Parlementaire kunst

De NOS probeerde alvast een vuurtje te stoken onder de nieuwe kunstcommissie van de Tweede Kamer. Alexander Pechold wordt de voorzitter en de NOS hoopt dat Thierry Baudet zitting in de commissie krijgt en Pechtold het leven zuur gaat maken. De commisie moet nieuwe kunstwerken uitzoeken die na de renovatie van het Binnenhof de democratie mogen sieren.

De NOS verwacht een culturele clash tussen de heren omdat Baudet een uitgesproken mening over kunst heeft en wel over hedendaagse kunst. Vooral de abstracte kunst vindt Baudet een “aanval op ons thuis”.

Dat heeft hij inderdaad eens gezegd in een interview in het AD, waarin hij langs zijn neus weg architect Rem Koolhaas “de grootste misdadiger tegen de menselijkheid” noemde. Dat was, zo zei hij niet veel later in een gesprek met het NRC, “natuurlijk met een dikke knipoog, een hyperbool”. In dat gesprek beweert Baudet ook dat “figuratieve kunst toch veel mooier is dan wat we tegenwoordig maken”.

Wat figuratieve kunst betreft zullen Pechtold en Baudet het uitstekend met elkaar kunnen vinden.

Vorig jaar vroeg Kunsten ’92 lijsttrekkers van politieke partijen wat volgens hen de kracht van kunst en cultuur is.

In de aflevering met Pechtold weet de man niets beters te noemen dan wat hyperfiguratieve oude kunst: Rembrandts portretten van Marten Soolmans en Oopjen Coppit, in 2016 door Nederland en Frankrijk gezamenlijk gekocht voor € 160 miljoen en ‘Het puttertje’ van Carel Fabritius.

Vorige Volgende