Kunst op Zondag | Eenvoudig stil

De ene ramp na de andere catastrofe. Niets lijkt goed te gaan. De lontjes worden nog korter dan de dagen. Een beetje hypochonder vermoed al snel het eind der tijden. En dan is het nog een herfst ook. Alsof we niet genoeg herrie aan ons hoofd hebben met het getetter in de media, rukt de wind aan bladeren en dakpannen. Klapperende windvanen ratelen als mitrailleurs. Ik mag zo graag eenvoudig stil. [1] Jim van der Woude - Plat du Jour, 1987 https://www.youtube.com/watch?v=1-NoSrXIJ7w&t=2s Jim van der Woude - Kopzeer aan die waanzee, 1983 https://www.youtube.com/watch?v=DOTesD4RyqY René van ’t Hof - Café Lehmitz, Theatergroep Carver, 1991 [2] https://www.youtube.com/watch?v=8cPD0pHYABg René van ’t Hof – Dag vlieg, 2014 https://www.youtube.com/watch?v=-UN-_OGABuw Coda: De ene rel na de andere clash. Alles lijkt fout te gaan. De avonden zijn langer dan het geduld. De moed zakt in de schoenen want aan optimisme is geen beginnen aan. Voor iedereen die zich wel eens verloren voelt: ga er eens uit. Naar Hotel Perdu. https://www.youtube.com/watch?v=Vd9cyit3ctY Prettige zondag verder. [3] Zugabe: [1] De Horde was een van de gezelschappen die zijn voortgekomen uit Hauser Orkater. De voorstelling ‘Ik mag zo graag eenvoudig stil’ (1982) ging over het naderende einde van de wereld. Een gestoorde militair speelt met een kruisraket. Voor hem is oorlog dé oplossing voor álle problemen. De vrouw, de enige in het verhaal, probeert de militair te versieren. Er wordt gezongen: “Ik mag zo graag eenvoudig stil, want mijn hoofie is moe en zo verward.” [2] Het is jammer dat er zo weinig toneelvoorstellingen in hun geheel terug te zien zijn ‘ergens op het internet’. De Theaterencyclopedie heeft wel een aantal volledige registraties van toneel, dans , mime, jeugd en poppenspel op de website staan. Klik op de link van een voorstelling, scroll op betreffende pagina naar beneden tot je bij de Vimeo-registratie komt. Zo kun je bijvoorbeeld via deze pagina Café Lehmitz terug zien. [3] Oh wacht... Zo zout heeft u het allemaal niet gegeten? Dan nog een keer René van 't Hof voor u: https://www.youtube.com/watch?v=35xexcBXqcw

Door: Foto: Joan (cc)
Foto: © OT Rotterdam Leven zonder Sartre, foto Pepijn Lutgerink copyright ok. Gecheckt 15-03-2022

Het demasqué van Jean-Paul Sartre

RECENSIE - De grote filosoof van de linkse opstanden van 1968 was zowel privé als in zijn filosofie onbetrouwbaar. Z’n muze Simone de Beauvoir werd ook slachtoffer.

In bijna anderhalf uur voltrekt zich in Leven zonder Sartre bij het OT Rotterdam de ontluistering bij De Beauvoir in een schitterende rol van José Kuipers, tegenover Tim Linde als ex-studentenleider Benny Lévy en vertrouweling van Sartre.

Stukje bij beetje moet De Beauvoir gewaar worden dat haar grote ‘essentiële liefde’ Sartre onder de hoede van Benny Lévy (niet verwarren met latere geestverwant BHL) in zijn laatste levensjaren zijn veren van het existentialisme min of meer heeft afgeschud, in ruil voor religieus geïnspireerde opvattingen vanuit het Messiaans-Joodse denken en de kabbala.

Lévy publiceerde de weerslag van hun gesprekken in Le Nouvel Observateur drie weken voor de dood van Sartre in april 1980. Aanvankelijk heerste ongeloof en werd Lévy misleiding verweten vanuit z’n eigen opvattingen, maar Sartre bevestigde de inhoud en teneur. De dialoog is uitgegeven onder de titel ‘L’espoir maintenant, ou le mythe d’une rupture’, in het Nederlands als ‘Wat blijft is de hoop – de gesprekken van 1980’.

Het leek erop alsof Sartre, de grote filosoof van het naoorlogse atheïsme en marxisme, zich min of meer bekeerde. Zoals veel a-religieuze Joden was hij zich op latere leeftijd gaan interesseren voor de religieuze kanten van het Jodendom, aangezet door medestrijder en latere secretaris Benny Lévy die zijn Maoïstisch denken al eerder had verlaten en later nog een orthodoxe rabbijn zou worden. Lévy las Sartre ‘Difficile Liberte – Essais Sur Le Judaisme’ van de eveneens Franse Emmanuel Levinas voor.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: © Het Nationale Theater Othello foto Sanne Peper copyright ok. Gecheckt 20-09-2022

Nieuwe Othello trekt jonger publiek dat ‘aap’ hoort schelden

RECENSIE - Shakespeare’s fameuze stuk over verzengende jaloezie en afgunst trok bij de première in de Koninklijke Schouwburg een relatief jong publiek. Dat is mooi, al is het gelach bij flauwe grapjes even wennen. En is racisme het centrale thema in deze bewerking.

Het is 2020 en het programma uitgereikt voorafgaand aan Othello gaat over Zwarte Piet, onder de kop ‘De Blinde Vlek’. En is er recente column van Johan Fretz uit het Parool toegevoegd over racisme in Engeland tegenover prinses Meghan. Word je als bezoeker voorgeprogrammeerd als schuldige slechterik en was Shakespeare racistisch of juist niet?

Werner Kolf in een interview in de Volkskrant over zijn hoofdrol ‘In onze Othello proberen we de witte toeschouwers te confronteren met hun blinde vlek voor racisme.’ Ook dat is een vooroordeel. Werner zegt ook: ‘Er zit nu meer black power in onze voorstelling.’

Als hij in Othello eindigt met gebogen hoofd en zwarte vuist in de lucht, herinnert dat aan het zwarte protest van de Amerikaanse 200 meter-lopers tijdens de Olympische Spelen van 1968, dat een enorme indruk op me maakte als jochie voor de (zwart-wit) televisie. Later onderging ik racisme van een broer van een zwarte vriendin die haar witte vriend afkeurde vanwege huidskleur. Ga ik als Sinterklaas al jaren niet meer met zwartgemaakte pieten op pad. En help kinderen van gekleurde immigranten op hun moeilijke weg op de discriminerende arbeidsmarkt. Maar goed, je bent wit en hebt dus zondermeer een blinde vlek voor racisme. Nog een geluk dat Othello een generaal is en geen slaaf.

Foto: © Het Nationale Toneel De Gebroeders Leeuwenhart Foto Bowie Verschuuren 2019 copyright ok. Gecheckt 23-11-2022

Heerlijk mee in goed en kwaad van De Gebroeders Leeuwenhart

RECENSIE - Door geweldig spel van HNT Jong wordt het boek van Astrid Lindgren ook op toneel een avontuur om je met basale emoties mee te laten slepen in moed, strijd, broederliefde, wat politiek en de dood.

De jongens Jonathan (Rick Paul van Mulligen) en Karel Leeuw (Teun Luijkx) en alleenstaande moeder (Hannah van Lunteren) leiden een armoedig bestaan, dat wordt gekweld door de ziekte van Karel (‘Kruimel’) die niet lang meer te leven heeft.

Hun angst voor de naderende dood weerstaan ze met de fantasie van Jonathan van een beloofd land na de dood, Nangijala. Waar ze in de avontuurrijke omgeving een beter en enerverend leven zullen leiden.

Echter, het is Jonathan die als eerste Nangijala binnentreedt, nadat een redding van Kruimel uit hun brandende huisje hem noodlottig wordt.

In een brief over de heldhaftigheid van zijn broer schrijft Kruimel dat ‘Leeuwenhart’ een betere naam voor hem kan zijn dan Leeuw. Niet lang erna worden de broers herenigd na de dood van Kruimel aan z’n ziekte.

Van de moeder vernemen we niets meer, want het (strijd)toneel verplaatst zich geheel naar Nangijala. Het vredig verblijf in hun nieuwe huisje – nog steeds rond hetzelfde bed – is van korte duur. In de herberg van dit ‘Kersendal’ ontmoeten ze hun nieuwe kompanen Hubert de norse boogschutter (Viktor Griffioen), duivenhoudster Sofia (Ayisha Siddiqi) en de vrolijke allemansvriend Jossie de herbergier, ook bekend als De Goudhaan.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: © Het Nationaal Theater Sexual Healing 01 foto Sanne Peper copyright ok. Gecheckt 24-10-2022

Fraaie flirt met film in toneelstuk Sexual Healing

RECENSIE - Naar Frankrijk toog Het Nationaal Theater afgelopen zomer om een serie video-opnames te maken bij een toneelstuk. Deze noviteit pakte gisteravond bij de première van Sexual Healing fenomenaal uit.

Het begin is direct al geweldig gevonden, met een half toneel als onderste helft van het beeld, en een videoscherm als bovenste helft; en bovendien het echtpaar in de hoofdrol dat in de zaal zit, we in onmin zien vertrekken en dan op de huid gevolgd door een camera op straat en in een taxi naar huis in Den Haag. En ze komen daar aan op het toneel.

Een tweede hoogtepunt vormt het einde waarbij pas de titel, Sexual Healing, echt in praktijk komt als een louter zwijgende Artun (Emmanuel Ohene Boafo), met zijn vurig uitgelichte ogen in het donkere gezicht omgeven door lange dreadlocks op een perfect jong lijf, de familieleden één voor één neemt. En ze weldadig vrijmaakt van alle worstelingen die hun levens tot dan toe teisterden.

Alleen voor dit weergaloze begin en eind moet je het stuk Sexual Healing van Het Nationale Theater gaan bekijken. Daartussen zien we een getourmenteerde familie eerst een vreselijk etmaal in Den Haag beleven en vervolgens een heldhaftige poging wagen om een nieuw bestaan op te bouwen in Frankrijk. Analoog naar de meeste afleveringen van het tv-programma ‘Ik vertrek’ staat hun daar een bouwval te wachten die ze willen omtoveren tot een bloeiende business, in dit geval een bejaardentehuis.

Foto: © VPRO screenshot Zomergasten 2019 Ivo van Hove

Zomergasten 2019 | Ivo van Hove

NIEUWS - Let op: een recensie van deze aflevering leest u hier.

En toen was het alweer tijd voor de laatste aflevering van Zomergasten 2019. Waarin presentatrice Janine Abbring de Belgische, internationaal gelauwerde theaterregisseur Ivo van Hove ontvangt. Sinds 2001 is Van Hove directeur van Toneelgroep Amsterdam (het ITA-Ensemble sinds de fusie met De Stadsschouwburg Amsterdam), waarvoor hij uiteenlopende toneelstukken regisseerde zoals Angels in America (van Tony Kushner), De Dingen die Voorbij Gaan (naar het boek van Louis Couperus) en Opening Night, naar de film van John Cassavetes. Vermoedelijk niet geheel toevallig is die laatste titel, over een actrice die getuige is van de dood van een fan, ook de keuzefilm van Van Hove.

In zijn ‘ideale televisieavond’ zal Van Hove fragmenten laten zien ‘waarin mensen zich volledig overgeven aan hun passie, maar daar ook in falen’. Wanneer dit in het werk van Van Hove gebeurt, kan het haast gevaarlijk worden en word je als toeschouwer medeplichtig gemaakt.

Afgelopen kerstvakantie zag ik een reprise van The Fountainhead, naar het gelijknamige boek van Ayn Rand. Hierin speelt Ramsey Nassr de compromisloze architect Howard Roark. Het knappe vond ik dat het Nasr en Ten Hove lukte om mij mee te sleuren in een gedachtewereld waarvoor ik een diepe afkeer voel.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Toneelrecensie: Het Duel een schot in de roos

RECENSIE - Gewaagd was het wel van Jeroen de Man van Toneelgroep Oostpool en Jacob Derwig, bekend als succesvol acteur, om de novelle Het Duel van Tsjechov voor toneel te bewerken. Het pakte goed uit, Het Duel is nu al één van de topstukken van 2019.

Soms gaat het ook met toneel mis door veel te hoog geschapen verwachtingen, net als Nederlandse media vaak doen voor sportwedstrijden met een voorschot op een kampioenschap van ‘de onzen’. Zo waren recent nog de verwachtingen voor ‘We zijn hier voor Robbie’ te hooggespannen vanwege het scenario. Waarna het stuk van Het Nationale Theater tegenviel in weerwil van uitstekend acteren. Teleurstellen kan dus de beste overkomen.

Het Duel van het Nationale Theater (met Oostpool) maakt los wat ‘Robbie’ niet lukte: dat je vanaf het eerste moment gebiologeerd – bijna letterlijk – in het stuk wordt gezogen dankzij de spanning van het verhaal. Het klare begin: alle acteurs legen lessen wodka in emmers om het zuipen te vergemakkelijken; de toon is gezet.

Het Duel biedt een toon van afwisselende wanhoop en pogingen nog wat van het leven te maken; of te vluchten. De strijd  tussen personages als de wetenschapper, arts, priester en parvenu en vooral innerlijke strijd om te overleven kan losbarsten. Maar een somber stuk wordt het niet, wel afwisselend en heel krachtig tot enerverend.

Foto: Truthout.org (cc)

Rolwisseling

COLUMN - Bas Heijne ontleedde afgelopen weekend in NRC Handelsblad de stoere taal die ministers tegenwoordig bezigen. Het kabinet eist dat ‘de onderste steen boven komt’ over vlucht MH17. Dijsselbloem ‘baalde’ van de fikse loonsverhoging die de top van staatsbank ABN Amro zichzelf toebedeelde. Rutte verlangt op hoge toon openheid van Brussel over de naheffing die Nederland kreeg opgelegd.

Allemaal toneel, betoogt Heijne. De loonsverhoging bij ABN Amro was keurig met het ministerie afgestemd, Rutte beweegt in Brussel juist hemel en aarde om het dossier over de naheffing gesloten te houden. De regering wil de ware toedracht over die vlucht over de Oekraïne liefst ontwijken: anders komt onze band met Poetin (en dus: met Gazprom) in gevaar.

Het kabinet speelt voor de bühne. Na ons applaus gaan de gordijnen potdicht. De hoofdzaken van beleid worden achter de schermen gesmeed, van publiek debat ontdaan, en zonder behoefte de burger te vertellen welke afwegingen spelen. Ooit een zinnig, inhoudelijk debat over TTIP meegemaakt, de laatste maanden? Een serieus debat over het absurde verschil tussen wens en werkelijkheid bij de uitvoering van de nieuwe Zorgwet? Een oprechte poging om beleidskwesties in hun volle complexiteit aan burgers uiteen te zetten, in plaats van ze in slogans te gieten? Nee. Daar doen kabinetsleden niet meer aan.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Paul Townsend (cc)

Kunst op Zondag | Kunst na Arbeid

Bij ‘Kunst na Arbeid’ denkt u misschien aan relikwieën uit de jaren dat een werknemer nog ‘arbeider’ heette en kunst voor en door arbeiders plaatsvond in de uiterst schamele uurtjes vrije tijd. Nieuwsgierig naar deze vergane arbeidersglorie ging Kunst op Zondag op zoek naar een stukje geschiedenis. Die geschiedenis kunnen we u besparen, want er blijken nog heel wat actieve verenigingen te zijn die de naam ‘Kunst na Arbeid’ dragen.

Onder dat vaandel vonden we 39 springlevende fanfare-, harmonie-, accordeon-, zang- en toneelverenigingen. Allen amateurkunstenaars. Logisch, want professionele blazers, zangers en acteurs zouden ‘Kunst én Werk’ in hun clubnaam voeren. Dat komt niet voor.

Kunst op Zondag besteedde tot nu toe geen aandacht aan de amateurkunsten. Dat is niet terecht. Er zijn immers zo’n 7 miljoen Nederlanders die enige vorm van amateurkunst beoefenen. Sommigen zelfs meer disciplines tegelijk. Daarvan doet 21 % aan beeldende kunst, 20 % maakt muziek, 15 % maakt kunst met nieuwe media, 13 % doet aan creatief schrijven, 10 % danst en 5 % doet aan theater (bron: Factsheet Amateurkunst 2012 van het LKCA, het Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst).

Slechts 26% van al die amateurkunstenaars is lid van een vereniging. Een nog kleiner gedeelte, 1705 mensen om precies te zijn, houden de naam ‘Kunst na Arbeid’ in ere. Een naam die ook doet denken aan verenigingen van (voormalig) socialistische aard. Gezien de leeftijd van de verenigingen zou dat goed kunnen. Op één na zijn ze allemaal opgericht tussen 1894 en 1945, een periode waarin arbeiders zich nog voor veel hedendaagse verworvenheden moesten organiseren.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Mijn hekel aan films

Mijn god, ik zal het geprobeerd hebben om films helemaal uit te kijken! Of zelfs een aflevering van Tatort op de televisie! Maar het lukt me niet, ik pak een boek of ik ga iets anders doen. In een bioscoop  ben ik gedurende de ruim 58 jaar van mijn leven drie of vier keer geweest, meer niet. Niet uit angst, maar uit verveling ben ik er niet graag. Ik verveel me wanneer ik bijvoorbeeld Turks fruit zie, of een ander bedacht verhaaltje dat in een film wordt vertoond. Een film kan me alleen bekoren wanneer het een documentaire is, en het kan me bijna niet schelen wat het onderwerp is. Een documentaire van anderhalf uur over de vlasteelt of de moeilijkheden in de glastuinbouw kun je me zo voorschotelen. Ik kijk ook zeer graag naar de besprekingen in de Tweede Kamer, dat vind ik zelfs prachtig, maar dan schakel ik wel het geluid uit, om te zien wie de ware leugenaars zijn. (Dat moet u ook eens doen. Niet letten op wat ze zeggen, alleen op hoe ze het zeggen. Met welke oogopslag, welke bewegingen van hun handen en schouders, met welke bewegingen van hun mondhoeken. Ik geloof ook vast dat de doven en slechthorenden in onze samenleving een beter idee hebben van de politiek dan wij, veelhorenden.)

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Volgende