RECENSIE - Door geweldig spel van HNT Jong wordt het boek van Astrid Lindgren ook op toneel een avontuur om je met basale emoties mee te laten slepen in moed, strijd, broederliefde, wat politiek en de dood.
De jongens Jonathan (Rick Paul van Mulligen) en Karel Leeuw (Teun Luijkx) en alleenstaande moeder (Hannah van Lunteren) leiden een armoedig bestaan, dat wordt gekweld door de ziekte van Karel (‘Kruimel’) die niet lang meer te leven heeft.
Hun angst voor de naderende dood weerstaan ze met de fantasie van Jonathan van een beloofd land na de dood, Nangijala. Waar ze in de avontuurrijke omgeving een beter en enerverend leven zullen leiden.
Echter, het is Jonathan die als eerste Nangijala binnentreedt, nadat een redding van Kruimel uit hun brandende huisje hem noodlottig wordt.
In een brief over de heldhaftigheid van zijn broer schrijft Kruimel dat ‘Leeuwenhart’ een betere naam voor hem kan zijn dan Leeuw. Niet lang erna worden de broers herenigd na de dood van Kruimel aan z’n ziekte.
Van de moeder vernemen we niets meer, want het (strijd)toneel verplaatst zich geheel naar Nangijala. Het vredig verblijf in hun nieuwe huisje – nog steeds rond hetzelfde bed – is van korte duur. In de herberg van dit ‘Kersendal’ ontmoeten ze hun nieuwe kompanen Hubert de norse boogschutter (Viktor Griffioen), duivenhoudster Sofia (Ayisha Siddiqi) en de vrolijke allemansvriend Jossie de herbergier, ook bekend als De Goudhaan.
Strijd kan beginnen
Daar komen ze samen voor een nieuwe uitdaging te staan, die van het Bramendal, waar Jonathan heen trekt om uit te vlooien wat de verschrikkelijke vorst Tengil daar precies uitvoert. Mocht het verkeerd aflopen dan treffen ze elkander opnieuw in een volgend hiernamaals, Nangilima.
Ondertussen verdenkt Karel boogschutter Hubert ervan een verrader te zijn in dienst van Tengil. Karel gaat z’n broer achterna naar het Bramendal, op zijn paard Fjaler dat wordt verbeeld met het matras en een dweil. Onderweg wordt hij aangevallen door een wolf, maar gered door Hubert. Karel spreekt niettemin z’n argwaan uit en Hubert ontkent de aantijgingen verklaart hem voor gek.
Kruimel stuit op twee strijders van Tengil en ziet dat ze wachten op Jossie, waardoor hij ontdekt dat niet Hubert maar Jossie de handlanger van kwade vorst Tengil is. De strijders helpen Jonathan naar het Bramendal na diens smeekbede verenigd te worden met z’n opa die daar woont. Dit leugentje voor bestwil ondervangt Kruimel door in het Bramendal een oude man – een leuke dubbelrol van Hannah van Lunteren – aan te schieten en hem met succes te smeken z’n opa te spelen.
‘Opa’ neem Kruimel mee naar huis waar hij Jonathan weer ontmoet, op wiens hoofd Tengil een prijs heeft gezet. Deze vertelt dat Tengil de goede strijder Orvar gevangengenomen heeft, en met een hoorn een draak kan beheersen en inzetten voor strijd.
Jonathan onderneemt een vermetele poging om Orvar te redden, maar raakt in gevecht met de draak en in dit prachtige hoogtepunt verslaat het goede het kwade. De apotheose is nabij als Jonathan zijn broer moet vertellen door een vlam van de draak geraakt te zijn. Dat zal hem verlammen en hem doen belanden in Nangilima. Kruimel wil niet alleen achterblijven, en neemt de verlamde Jonathan op zijn rug en springt met hem in de afgrond naar Nangilima.
Zo mooi en goed
Einde verhaal, het goede heeft overwonnen, publiek blij en een staande ovatie voor de acteurs. En terecht! HNTjong, het jeugdtheatergezelschap van Het Nationale Theater in Den Haag, heeft voor de vertolking van de wereldberoemde jeugdroman De Gebroeders Leeuwenhart een uitstekende cast bijeengebracht. Die speelt onder regie van Casper Vandeputte in een even eenvoudige als doeltreffende entourage: met enkel een steeds fantasierijk omgebouwd bed als alomtegenwoordig decorstuk. Prachtig licht, muziek van Viktor Griffioen en inventief geluid, soms ook eenvoudig met papier om een knisperend vuur te verbeelden, doen de rest.
Bröderna Lejonhjärta (1973) is in 46 talen vertaald, werd al in 1977 verfilmd en in Zweden en Engeland in een musical vervat. Een zes jaar geleden aangekondigde grootste verfilming in Noorwegen onder leiding van de Nederlander Hoyte van Hoytema kwam er (nog) niet omdat de peperdure financiering niet rondkwam. De even eenvoudige als prachtige toneelbewerking van het Nationale Theater toont hoe je met de nodige inzet en fantasie het boek toch schitterend in beeld kunt brengen met iets minder budget.
Met dit mooiste kinderboek ooit voor velen kreeg Astrid Lindren te kampen met moralistische criticasters met gebrek aan kinderfantasie die haar verweten de dood inclusief hiernamaals te schilderachtig te schetsen, inclusief een zelfmoord die de tere kinderziel verkeerd zou raken. Marie Lalander en Mats Huddén wisten ook hiermee speels om te gaan in hun toneelbewerking.
*) Recensie grotendeels gemaakt door Lauren (12 jaar)
Gezien: De Gebroeders Leeuwenhart van HNTjong, 19 oktober 2019 in Theater aan het Spui, Den Haag, nog te zien tot 15 december in heel Nederland en twee keer in België.
Foto’s en video: Bowie Verschuuren