SLAPP: een klap in het gezicht van de persvrijheid

Een SLAPP is een Strategic Lawsuit Against Public Participation. Ik had er tot voor kort ook nog nooit van gehoord. Tot ik stuitte op CASE, de Coalition against SLAPPs in Europe. Dat is een breed samenwerkingsverband van organisaties van journalisten en merendeels internationale NGO's op het gebied van persvrijheid,vrijheid van meningsuiting, bescherming van klokkenluiders en mensenrechten. De coalitie is opgericht om de strijd aan te binden met grote bedrijven die proberen politieke activisten de mond te snoeren via merendeels civiele procedures. Vaak met smaad als aanklacht. Vanwaar de term 'strategisch'? In veel gevallen gaat het de bedrijven er niet direct om een proces te winnen. Dat ze weinig kans maken kan op voorhand wel duidelijk zijn als de klacht bijvoorbeeld met een beroep op de vrijheid van meningsuiting eenvoudig weerlegd kan worden. Voor het bedrijf is het verlies van een zaak geen probleem. Ook al is er flink geïnvesteerd in dure verdedigers. Het gaat er om met eisen van torenhoge boetes de milieuactivisten of mensenrechtenactivisten en de media te dwingen af te zien van ruchtbaarheid over laakbaar gedrag. Dergelijke juridische praktijken stammen uit de VS. Maar in verschillende Europese landen zien we  nu ook steeds vaker processen tegen media en activisten. Een bekend voorbeeld is de Maltese journalist Daphne Caruana Galizia (foto) die 47 aanklachten aan haar broek kreeg en later in koelen bloede is vermoord. In Duitsland, bijvoorbeeld, heeft kolenreus RWE een 24-jarige klimaatactivist aangeklaagd voor het aanmoedigen van daden van burgerlijke ongehoorzaamheid als reactie op de klimaatcrisis. In Frankrijk, is bouwbedrijf VINCI een zaak begonnen tegen een NGO die een dochteronderneming van het bedrijf beschuldigde van dwangarbeid in Qatar bij de bouw van een voetbalstadion. In Polen heeft de staatsomroep TVP professor Wojciech Sadurski aangeklaagd voor kritiek op Twitter. Dit zijn voorbeelden uit een rapport van Greenpeace uit 2020 onder de titel 'Sued to silence; how the rich and powerful use legal tactics to shut critics up'. In 2019 demonstreerden honderden journalisten in Zagreb tegen dit soort praktijken. Zij beweerden dat er in Kroatië op dat moment al 1100 van dit soort rechtszaken. Amnesty noemt een zaak in Kosovo die goed afliep. Het Oostenrijkse bedrijf Kelkos Energy trok zijn ongefundeerde rechtszaken vanwege smaad tegen de Kosovaarse milieuactivisten Shpresa Loshaj en Adriatik Gacaferi in. De activisten spraken hun zorgen uit over de milieu-impact van de waterkrachtcentrales van het bedrijf in een beschermd natuurgebied. Een reeks van strategische juridische procedures heeft er toe geleid dat eind vorig jaar in het Europese Parlement het initiatief is genomen voor anti-SLAPP wetgeving. Volgens het parlement gaat het om lichtzinnige juridische vorderingen die zijn gebaseerd op overdreven en vaak onterechte aanklachten, bedoeld om te intimideren en journalisten en actievoerders in diskrediet te brengen. Het uiteindelijke doel van zulke SLAPPS is kritische geluiden het zwijgen op te leggen, stelt het Europees Parlement. 'De parlementsleden maken zich in het bijzonder zorgen over SLAPPs die worden gefinancierd uit overheidsbudgetten, en het gebruik ervan in combinatie met andere overheidsmaatregelen die zijn gericht op onafhankelijke media, de journalistiek en het maatschappelijk middenveld.' Het rapport van de parlementariërs, dat mede is geschreven door de huidige voorzitter van het EP, de Maltese Roberta Metsola, legt de Commissie zes maatregelen voor die in de lidstaten zouden moeten worden geïmplementeerd. De Commissie zal naar verwachting in 2022 een voorstel voor een Europese wet inzake persvrijheid publiceren, met het doel om onafhankelijkheid en pluriformiteit van de media te waarborgen. Ook in het Verenigd Koninkrijk is de druk van parlementsleden op de regering hoog om een einde te maken aan de SLAPPs. De Britten hebben een lange traditie in processen vanwege smaad. Het vervolgen van journalisten is voor bepaalde Britse advocatenkantoren een lucratieve bron van inkomsten geworden. De Britse smaadwetgeving is zelfs zo berucht dat miljardairs, oligarchen, autocratische regimes en bedrijven specifiek in Groot-Brittannië zaken aanhangig maken, stellen de parlementsleden. In Nederland kan ik niet zo snel voorbeelden bedenken die je kunt vergelijken met deze SLAPPs. Zie ik wat over het hoofd?

Door: Foto: Prachatai (cc)
Foto: copyright ok. Gecheckt 25-10-2022

Assange gekooid

, door

VERSLAG - De Britse oud-diplomaat en mensenrechtenactivist Craig Murray woonde vorige week in Londen het proces bij over de uitlevering van Julian Assange aan de Verenigde Staten. Murray’s verslag is te vinden op zijn blog: Your man in the public gallery. Hier enkele fragmenten uit zijn rapportages.

Het proces is weliswaar openbaar, maar er zijn welgeteld zestien plaatsen gereserveerd voor het publiek. Murray ging er om zes uur ’s morgens voor in de rij staan om een van die plekken te bemachtigen. Julian Assange woont het proces bij in een kogelvrije glazen kooi waardoor hij ten eerste niet alles goed kan volgen en ten tweede geen direct contact kan hebben met zijn verdedigers. Een martelinstrument volgens Murray. Pogingen van zijn verdediger Fitzgerald om hem gewoon een plaats te gunnen in de rechtszaal (‘hij is toch geen terrorist’) liepen spaak op de eis van rechter Vanessa Baraitser dat daarvoor eerst een verzoek moest worden ingediend ingediend om hem op borgtocht vrij te laten. Zelfs aanklager Lewis vond dat te ver gaan. Tevergeefs.

Murray verbaast zich over de weinig objectieve houding van rechter Baraitser, zoals blijkt uit de behandeling van aanklager enerzijds en verdediger anderzijds. Ze onderbreekt Fitzgerald voortdurend in zijn betoog en vraagt naar verduidelijking. De -in de ogen van Murray althans- kromme redeneringen van de aanklager laat ze zonder commentaar of vragen passeren.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Strijd tegen hate speech

, door

ANALYSE - PVV-leider Geert Wilders stond deze maand weer voor de rechter. Op 18 mei werd zijn wrakingsverzoek toegewezen, waardoor de zaak zich nog langer voortsleept. Prompt begonnen velen weer eens over uitingsvrijheid – niet alleen rechtse commentatoren, maar ook een linkse.

Frankrijk “heeft er genoeg van te worden gedomineerd door dit volk dat ons aan het vernietigen is, ons land aan het vernietigen is, door ons zijn daden op te dringen.” Brigitte Bardot, ex-filmster en dierenrechtenactivist, schreef dit in 2006 aan toenmalig Frans minister van binnenlandse zaken Nicolas Sarkozy uit protest tegen rituele slacht van dieren op het moslimfeest van Aid el-Kebir.

Bardot kreeg naar aanleiding van de brief een boete opgelegd van 15.000 euro. Daar bovenop moest ze 1.502 euro betalen aan een anti-racismeorganisatie die de rechtszaak was begonnen plus 1.500 euro aan proceskosten. Daarnaast moest ze haar veroordeling publiceren in de nieuwsbrief van haar stichting voor dierenwelzijn. Dit was al haar vijfde veroordeling voor aanzetten tot rassenhaat.

Zijn de zaken tegen Bardot al omstreden; zaken tegen politici roepen vaak nog meer weerstand op. Toch komt strafvervolging van politici voor hate speech vaak voor. In het kader van mijn NWO Vidi-project heeft mijn onderzoeksteam experts in heel Europa gevraagd hoe vaak dit is voorgekomen sinds 1965, het jaar dat de Verenigde Naties een verdrag sloten ter uitbanning van rassendiscriminatie.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

het Saillant | Islamitische verkrachter?

, door

SaillantLOGO De rechtszaak waarin een jongen (13) verdacht wordt van poging tot verkrachting van een 91-jarige bejaarde heeft niks met de islam te maken

Schokkend en misselijkmakend nieuws uit Amsterdam. Een dertienjarige jongen wordt ervan verdacht dat hij een 91-jarige bejaarde vrouw in het verzorgingshuis heeft proberen te verkrachten. Slachtofferverklaring, DNA-sporen en verwondingen op het lichaam van de dader wijzen er allemaal op dat hij schuldig is. Een buurtregisseur herkende de jongen op een compositiefoto. Zijn ouders willen het echter niet geloven, zij denken dat het een complot is. Hij zou een alibi hebben: op de bewuste dag was hij niet in Nederland en zou hij Koranlessen hebben gevolgd in de moskee.

Het is voor ouders vanzelfsprekend erg lastig te onderkennen dat je zoon zoiets slechts en ranzigs heeft gedaan. Voor islamitische ouders is het nog lastiger om te dealen met zulke haram zaken: ze schamen zich kapot. Streng religieuze mensen hebben vaker een gestoorde seksuele beleving, moslims zijn daarop geen uitzondering en dergelijk gedrag is dus niet typisch islamitisch. Sterker nog: er bestaan ook ongelovige gerontofielen die veroordeeld worden voor verkrachting. Er is dus geen rechtvaardiging om dit nieuws zo naar buiten te brengen, de islam wordt er hier -al is het subliminaal- onnodig bijgehaald. De islamitische achtergrond is immers niet noodzakelijkerwijs de oorzaak van het gedrag van de jongen en speelde verder geen rol bij de misdaad.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Tweespalt | Stiekem filmen

, door
Stiekem naakte mannen filmen niet strafbaar Stiekem topless vrouwen filmen wel strafbaar Volgens de rechtbank kan het maken van filmpjes en foto’s van naakte mannen niet als een ontuchtige handeling gekwalificeerd worden De officier van justitie in Haarlem vond de man schuldig aan ontucht, omdat hij zonder de meisjes aan te raken hen heeft aangetast in hun seksuele schaamtegevoel.

 

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Volgende