De Britse prinses Anne onthulde vorige maand in Kaapstad een monument voor merendeels zwarte Zuid-Afrikaanse mannen die in de Eerste Wereldoorlog in Oost-Afrika het Britse leger hielpen de Duitsers te verslaan. De 1.772 mannen vervulden gevaarlijke en slopende taken als niet-strijder in Oost-Afrika, maar tot nu toe hadden ze geen graf of herdenkingsplaats. In 2021 heeft het Verenigd Koninkrijk zijn excuses aangeboden nadat in een rapport werd gesteld dat "alomtegenwoordig racisme" de oorzaak was van het feit dat er geen eer werd betoond aan ten minste 100.000 zwarte en Aziatische soldaten die aan de kant van het land waren gesneuveld. De Commonwealth War Graves Commission (CWGC) waarvan prinses Anne voorzitter is, werd in 1917 opgericht als de Imperial War Graves Commission. Het was de bedoeling om al degenen uit het Britse rijk te herdenken die hun leven verloren in de Eerste Wereldoorlog met namen gegraveerd op een grafsteen of op een gedenkteken. Uit een onderzoek uit 2021 bleek dat 116.000 tot 350.000 slachtoffers van de Eerste Wereldoorlog nooit zijn herdacht. Een brief uit 1923 van de koloniale gouverneur van de Gold Coast (nu Ghana), geciteerd in het rapport, zei dat Afrikanen “nauwelijks in een staat van beschaving verkeerden om zo’n gedenkteken te waarderen”. Vier jaar geleden reageerde de huidige Britse minister van Buitenlandse Zaken, de zwarte Labour politicus David Lammy in The Guardian op dit rapport. Hij was in 2019 in Kenia op een begraafplaats voor Britse soldaten die in de Eerste Wereldoorlog daar waren omgekomen. 'Ik vroeg de conciërge waar de lichamen van de Afrikanen die ook in Groot-Brittannië dienden, begraven lagen. Hij wees in de verte, achter het hek van het netjes onderhouden terrein, de struiken in, waar honden naast weggegooide plastic zakken, flessen en andere losse rommel plassen. Er was geen grafsteen, geen gedenkteken en geen waardigheid te vinden in hun dood.' De geschiedenis van de Eerste Wereldoorlog met de bekende en veel beschreven gevechten aan de Somme, in Mons en Passchendaele moet volgens Lammy herschreven worden. Niet vergeten mag worden 'dat het eerste schot in WOI afgevuurd werd door een Britse soldaat, Regimental Sergeant-Major Alhaji Grunshi van de Gold Coast, tijdens de Anglo-Franse invasie van Togoland (nu Togo), dat toen een Duitse kolonie was. Als we denken aan het einde van de Eerste Wereldoorlog, denken we aan de wapenstilstand van 11 november 1918, en vergeten we dat het conflict tussen Duitse en Britse troepen in Oost-Afrika nog twee weken voortduurde.' De Tanzaniaanse historicus Oswald Masebo bracht al lang voor het Britse rapport de geschiedenis van zijn land tot leven via gesprekken met nabestaanden van slachtoffers en getuigen van de gevechten. Tot nu hebben westerse historici zich beperkt tot de lotgevallen van Duits en Brits militair personeel, schrijft hij. Uit de mondelinge bronnen die hij in zijn geboortestreek in het Zuid-Westen van Tanzania heeft verzameld komt naar voren 'dat Afrikaanse mannen en vrouwen een sleutelrol speelden in het in stand houden van de oorlogsgerelateerde operaties in het zuidwesten van Tanzania.' Afrikanen vormden een meerderheid in het Duitse koloniale leger. 'En laten we het algemene publiek van gewone mannen en vrouwen niet vergeten die voedsel verbouwden zoals maïs, bonen en cassave. Ze fokten ook vee, geiten, schapen, varkens en kippen. De koloniale legers waren afhankelijk van dit voedsel om soldaten en dragers te voeden. Legers verkregen het met geweld, door Tanzaniaanse plattelandshuizen en gemeenschappen te plunderen.' En op dit gebied deden de Britten, die vanuit Nyassaland (Malawi) het gebied infiltreerden niet onder voor de Duitsers. WOII Het eerbetoon aan zwarte soldaten die meevochten in de Tweede Wereldoorlog is eveneens tekort geschoten vanwege aanhoudend 'alomtegenwoordig racisme', zoals pas in de afgelopen jaren naar buiten is gekomen. Volgens activisten werd de Zuid-Afrikaanse held uit de Tweede Wereldoorlog, Job Maseko, de hoogste militaire onderscheiding ontzegd omdat hij zwart was. Maseko stierf in 1952 als een arme man. Zijn familie steunt het initiatief om hem postuum alsnog te onderscheiden met het Victoria Cross. Ongeveer 80.000 zwarte Zuid-Afrikanen dienden in het Native Military Corps (NMC). Na de oorlog kregen ze fietsen en laarzen, en soms een pak, als beloning. Blanke soldaten kregen huisvesting en land. Maseko was in de oorlog een ambulancemedewerker in het geallieerde leger en werd in 1942 in Libië krijgsgevangen gemaakt. Met gebruikmaking van zijn kennis als mijnarbeider blies hij toen een bij Tobroek gelegen Duits schip op. Het verhaal van Maseko is een voorbeeld van discriminatie waar niet alleen Zuid-Afrika en het Verenigd Koninkrijk zich schuldig aan hebben gemaakt. Discriminatie die al veel langer bekend was, maar zelden erkend werd. Zo weigerde Nederland de Molukse soldaten van het KNIL die naar Nederland waren overgebracht achterstallig salaris te betalen. Daarvoor moesten ze de Indonesische regering maar aanspreken. In 2015 kwam er uiteindelijk een genoegdoening voor nog levende veteranen van 25.000 euro. Over de volledige schuld aan de Indische gemeenschap in Nederland wordt nog steeds getwist.
NIEUWS - Meerdere NSC-kabinetsleden denken aan opstappen wegens de reactie van het kabinet op de onlusten tussen Amsterdammers en Netanyahu’s knokploeg. Staatssecretaris Nora Achahbar stapte er al uit, naar verluidt over racistische opmerkingen in dit extreem-rechtse kabinet. Quelle surprise!
Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.
Het was een ontroerend gezicht, hoe de emotioneel gebroken fans van Maccabi Tel Aviv thuis kwamen nadat ze vorige week het slachtoffer werden van antisemitisch geweld in Amsterdam, tijdens wat door sommige media een nieuwe “Kristallnacht” werd genoemd. Maar ondanks al deze ellende bleven ze optimistisch, hielden duidelijk vertrouwen in de mensheid. Ze zochten steun bij elkaar door het gezamenlijk zingen van Israëlische volksliedjes in de hal van het vliegveld. Zoals “Het IDF gaat Arabieren neuken” en “Waarom is er geen school in Gaza? Er zijn geen kinderen meer”. Een mooi en aangrijpend gezicht.
Ik pinkte een traantje weg. Hoe hadden de Amsterdammers niet kunnen begrijpen dat alles wat de supporters wilden een beetje begrip was? Werd dat niet duidelijk door dezelfde volksliedjes die ze zongen in de metro hier? En dat het heel kwetsend was dat er Palestijnse vlaggen in de stad hingen. Fijn dat ze deze vlaggen zonder geweld verwijderden, pech dat er eentje vlam vatte, kan gebeuren. En dat ze gebruik maakten van hun vrijheid van meningsuiting door Amsterdammers er subtiel op te wijzen dat er ook andere zienswijzen zijn op het conflict. Aardige mensen. En die taxichauffeur die waarschijnlijk ongelukkig viel en werd geholpen door de supporters? Ook hartverwarmend.
OPINIE - een gastbijdrage van Ginny Mooy, eerder verschenen op haar eigen website.
“Je moet erboven staan. Je moet ERBOVEN STAAN!” Ik zie hem nog zo goed voor me, al is het nu meer dan drie decennia geleden. Zijn halflange, rode haar driftig wapperend, zijn knalrode wangen, hoeveel moeite hij moest doen om zijn stem kalm te houden, zijn hete adem in mijn gezicht. Zijn neusvleugels, wijd opengesperd, spraken boekdelen. Kalm was hij zeker niet. Maar ik kwam niet om hem heen, hij hield me vast, versperde me de weg, trok me terug als ik toch dreigde te ontsnappen. “JE MOET ERBOVEN STAAN!”
Daar stonden we, bij het houten bankje naast de zandbak tegenover mijn huis. Zijn kleine pupillen stonden strak op mij gericht, terwijl ik alleen maar naar dat bankje kon blijven staren. ‘Gin’ stond daar in mijn handschrift. Met een grote, dikke streep erdoorheen. En daaronder stond in koeienletters gekalkt: “GA TERUG NAAR JE EIGEN LAND.” Wáár moest ik boven staan? Ik wilde nergens boven staan. Daar verderop liep hij, mijn buurjongen, ik wilde hem vragen waarom, misschien wilde ik hem wel slaan, weet ik veel, gewoon de confrontatie aangaan. Maar ik mocht niet. Ik moest ‘erboven staan’. Nou was ik 12 en had ik geen idee wat dat betekende, maar ik wist genoeg. Meneer ‘erboven staan’ was 14 en mijn buurjongen 15. De angst was gewoon te ruiken en het was niet de mijne.
Fotograaf Jasper Groen heeft jouw hulp nodig bij het maken van ¡eXisto! (“Ik besta!”). Voor dit project fotografeerde hij gedurende meerdere jaren Colombiaanse trans mannen en non-binaire personen. Deze twee groepen zijn veel minder zichtbaar dan trans vrouwen. Met dit boek wil hij hun bestaan onderstrepen.
De ruim dertig jongeren in ¡eXisto! kijken afwisselend trots, onzeker of strak in de camera. Het zijn indringende portretten die ook ontroeren. Naast de foto’s komen bovendien persoonlijke en vaak emotionele verhalen te staan, die door de jongeren zelf geschreven zijn. Zo wordt dit geen boek óver, maar mét en voor een belangrijk deel dóór trans personen.
Behalve in een ketel rechtsstatelijkheid is demissionair minister Grapperhaus kennelijk als kind ook in een ketel racisme gevallen. In een Kamerdebat sprak hij met klem tegen dat Nederland een narcostaat is: “nee, want dan stond hier iemand met een exotische achtergrond.” Bij1-Kamerlid Simons wees hem er fijntjes op dat de drugshandel evengoed een oer-Hollands fenomeen is.
Grapperhaus had natuurlijk allang weg moeten zijn, vanwege zijn verantwoordelijkheid voor de rafelende rechtstaat waardoor we als samenleving steeds weerlozer worden (en vanwege zijn vermogen om boeken te schrijven over dit verval zonder enige hint naar zijn eigen rol hierin) maar nu kon dit toch echt niet meer uitblijven: Grapperraus!
RECENSIE - Het genootschap Onze Taal heeft onder deze titel een leerzaam boekje uitgegeven over hedendaagse taalgevoeligheden. Taal is de afgelopen jaren, in navolging van Angelsaksische landen, ook in Nederland een strijdperk geworden. Bepaalde termen zijn in de ban geraakt omdat ze als beledigend en stigmatiserend werden ervaren. Maar niet door iedereen. Tegenstanders ervaren nieuwe regels als ideologisch geïnspireerde dwingelandij. Taalkwesties dragen zo bij aan de polarisatie in het publieke debat. Tijd dus voor een verhelderende gids: welke woorden kunnen, en welke juist niet (meer)?
Taalkundige Vivien Waszink inventariseert ‘wat er allemaal gebeurt op het gebied van schurende taal, genderinclusief woordgebruik en het weergeven van diversiteit.’ Het aardige van haar benadering is dat zij nieuwe woorden en uitdrukkingen voornamelijk beschrijft, verklaart en van de nodige achtergrondinformatie voorziet, maar nergens voorschrijft. Je kunt er mee instemmen, je kunt er ook afstand van nemen. Genderneutraal taalgebruik wordt steeds vaker de norm. ‘Dames en Heren’ wordt ‘Beste reizigers’. Dat went best snel. Maar kan al het mannelijke en vrouwelijke volledig uit het publieke discours worden geweerd?
Het is het goed om kennis te nemen van wat er op dit gebied leeft. Achter de taalkwesties worden veel bredere maatschappelijke kwesties zichtbaar. Ze roepen de vraag op of taal de weg kan zijn tot rechtvaardiger maatschappelijke verhoudingen, meer diversiteit en minder ongelijkheid. Taal is een peilstok voor verdergaande veranderingen in de samenleving. Maar die veranderingen vragen tijd en vooral inspanning op andere gebieden zoals wetgeving en verdeling van de welvaart. Alleen woorden zijn niet in staat het denken van mensen een andere richting te geven. Alleen als we steeds meer vrouwelijke directeuren tegenkomen raken we het beeld kwijt dat een directeur altijd een man is. Ik denk dat voor een volgende generatie een arts een vrouw is, terwijl ouderen haar nu nog vaak als verpleegkundige (of nog erger ‘verpleegster’) zien. Daar kun je met goedbedoelde taalrichtlijnen niet tegen op.
ANALYSE - Met enige verbazing las ik het bericht dat D66’er Tjeerd de Groot een journalist en cameraman van Ongehoord Nederland tegenover een aantal Tweede Kamer bezoekers voor “fascisten” uitmaakte. Wat niet verbaasde, was dat hij kort daarna zijn woorden introk. In dit land houden we van benoemen, behalve als het over extreemrechts gaat, want zodra je daar spijkers met koppen slaat, lopen ze zielig de uitzending uit, of doen zelfs aangifte, zoals bovengenoemde journalist Jonathan Krispijn vlak na het voorval deed. De slachtofferrol, die kennen ze op rechts wel.
Ja mensen, het echte slachtoffer is hier Krispijn en op Twitter liet hij weten dat de kwalificatie door De Groot hem echt pijn deed, want zijn “Joodse voorouders zijn slachtoffer geworden van echt fascisme”. Samen met zakelijk directeur van Ongehoord, Reinette Klever, deed hij aangifte. Het mooie van een aangifte is dat daar één en ander onder de loep genomen wordt, en ik dacht, laten we De Groot even helpen.
Ergens in 2019 kwamen 4 initiatiefnemers met het idee een omroep op te richten. Onder hen waren Joost Niemöller en Arnold Karskens. Beiden hebben journalistieke ervaring maar komen al jaren niet meer aan de bak in het reguliere circuit. De 2 anderen zijn ex VVD’er Ybeltje Berckmoes-Duindam en de PVV liefhebbende acteur en schrijver Haye van der Heijden.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
RECENSIE - In 1931 werden negen zwarte Amerikaanse jongens van 13-20 jaar in Alabama aangeklaagd voor verkrachting van twee witte vrouwen. De jongens zaten, op zoek naar werk, in een trein en kregen ruzie met een groep witte jongeren die zwarten het recht ontzegden om met de trein te reizen maar vervolgens door hen uit de trein werden gegooid. Ze schakelden de politie in die nogal willekeurig negen zwarte jongens arresteerde. De vrouwen beschuldigden hen van verkrachting, wat nooit werd bewezen. Op de 13-jarige na, die levenslang kreeg, werden alle jongens in eerste instantie ter dood veroordeeld. De rechtszaak met een geheel witte jury, is een voorbeeld geworden van racistische rechtspraak in het zuiden van de VS. Uiteindelijk is de doodstraf niet uitgevoerd. De Scottsboro Boys zaten wel verschillende gevangenisstraffen uit. De wereldwijde aandacht voor het proces heeft een schat aan literatuur, films en muziek opgeleverd.
De geschiedenis van de Scottsboro Boys wordt in het boek Voor elkaar met elkaar: Black Lives Matter van Chris Beuker beschreven aan de hand van de acties van de moeder van twee van hen, Ada Wright. Zij heeft zich onvermoeibaar ingezet voor haar zonen Andy en Roy. Ada kreeg daarbij de steun van de Amerikaanse Communistische Partij en de internationale communistische beweging. Ze maakte in het kader van de solidariteitsbeweging van de Internationale Rode Hulp een tour door Europa en bezocht in 1932 ook Amsterdam, Delft en Friesland. In de Diamantbeurs in Amsterdam zei ze volgens De Tribune ‘onder grote bijval’: door te vechten voor de Scottsboro-jongens vecht je tegelijkertijd voor de bevrijding van alle werkers, blanken en zwarten. In dezelfde geest had ook Anton de Kom over de zaak geschreven in Links Richten in een fragment uit zijn nog te verschijnen boek Wij slaven van Suriname. Beuker constateert dat een passage waarin De Kom zich tot de Nederlandse arbeiders richt opvallend genoeg niet is opgenomen in de uiteindelijk in Nederland gepubliceerde versie van zijn boek: ‘en gij Nederlandse proletariërs (…) gij die de schuld niet deelt der overheerschers omdat gijzelve overheerscht werd, gij zult de voorvechters van onzevrijheid met ons liefhebben en hun beeltenis zal meegedragen worden in Uw stoeten naast die van Lenin op de dag dat de groote afrekening met het kapitalisme zal plaatsvinden.’
Waarom wordt streven naar diversiteit en inclusie toch steeds met zoveel nadruk in het controversiële getrokken? Ik las het stuk over ‘wokeness’ op de universiteiten in het NRC met stijgende verbazing en irritatie. Dat wil zeggen: wat de studenten te berde brachten klonk allemaal heel vooruitstrevend, en deels herkenbaar. De verbazing trof de manier waarop sommige van mijn collega’s ergens nog steeds vast lijken te zitten in een soort intuïtieve koudwatervrees; de irritatie betrof de frequentie waarmee de woordelijke erkenning van de noodzaak van diversiteit en inclusie bij sommigen steeds maar weer gepaard moet gaan met angstige verwijzingen naar een mythisch ‘klein groepje’ dat mogelijk wel heel erg ver gaat in hun streven naar diversiteit en inclusie. De vrees voor een paar studenten aan de radicalere kant van het spectrum lijkt het zo soms te winnen van de urgentie om daadwerkelijk te veranderen. Dat is onterecht. Niet de splinter, maar de balk is het probleem.
De laatste jaren zag ik die balk, met name op het punt van etnische diversiteit, bij herhaling van nabij. Zo sprak ik eens met iemand over uitingen van academici op de sociale media, en pas achteraf realiseerde ik mij hoe iedereen wiens uitingen in dat gesprek omschreven waren als ‘provocatief’ of uitgesproken een kleurrijke migratieachtergrond had. Ik zag biculturele studenten zoeken naar onderwerpen die aansloten bij hun belevingswereld in een intellectuele traditie die hen steeds weer terug naar Europa duwt. Ik zag het ontstaan van een zeer ongemakkelijk gesprek toen een wetenschapper van kleur iets opmerkte over het gebruik van bepaalde etnische parameters in een onderzoek.
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.
Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.
COLUMN - van Alexander Beunder.
Genoeg over Shambala, het drankje dat helpt ‘je innerlijke guru’ te vinden en ‘je hart te openen’. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) kondigde onlangs aan het kruidendrankje te onderzoeken, nadat in het televisieprogramma Radar vraagtekens werden gezet bij de veiligheid ervan. Als er voor december een uitspraak volgt, kan het wellicht alsnog veilig in de surprise of onder de kerstboom. Of moet het voorgoed in de ban.
Het zou zonde zijn als men door de Shambala-affaire het hele Kukuru afschrijft. Zo heet de populaire spirituele podcast van BNNVara-dj Giel Beelen waarmee hij Shambala lanceerde. Het is een serie diepzinnige gesprekken met bijvoorbeeld rapper Typhoon, Emile Ratelband, en vooral heel veel spirituele denkers, schrijvers en life-coaches. ‘Handige tools voor een optimaal leven’ is de slogan.
Met taal als ‘De Wereld Ontwaakt’. Zo heet de achtdelige serie gesprekken met de jonge wereldberoemde guru Bentinho Massaro. De eerste aflevering begint wat vreemd, met de constatering van Massaro dat landen op spiritueel niveau van elkaar verschillen. De vraag die hierop volgt, van Beelens sidekick Thijs Lindhout: ‘Zit er ook een bepaalde – ik wil het woord haast niet gebruiken – hiërarchie in ofzo, bepaalde levels?’ Maar Massaro weerspreekt dat en het gesprek heeft een niet al te serieuze toon. Later in de show zegt Beelen bovendien: ‘Ik wordt altijd een beetje kriegelig van levels omdat je dan al snel in een soort ranking van mensen komt.’