Is verweer en weerlegging de juiste reactie op onware en kwetsende uitspraken?

Door Fleur Jongepier (postdoc, University of Cambridge) Wat is de juiste reactie op onwaarheden, kwetsende uitspraken en bullshit? Er is een manier om deze vraag te beantwoorden die ik steeds vaker tegenkom: ‘verweer en weerlegging’. In zijn TEDx Talk zegt Quassim Cassam bijvoorbeeld dat het antwoord op complottheorieën moet zijn “rebut, rebut, rebut”. En afgelopen maandag schreef Patrick Loobuyck dat moreel of wetenschappelijk foutieve meningen “niet verboden, maar bestreden [moeten] worden”. De wortels van de deze benadering zijn te vinden in wat J.S. Mill’s schrijft over de vrijheid van meningsuiting in On Liberty. Daarin voert Mill het zogenaamde kennisargument voor vrijheid van meningsuiting op. Mill’s idee is dat er een vrij toegankelijke ‘marktplaats van ideeën’ bestaat waar kennis kan ontstaan en gedijen. Opvallend aan zijn betoog is dat onware overtuigingen ook toegelaten moeten worden tot de marktplaats. Een reden daarvoor is bescheidenheid: in de geschiedenis is het vaak gebeurd dat men dacht dat x waar was (‘er is niks mis met slavernij’) en y onwaar (‘de aarde draait om de zon’) terwijl dit niet zo bleek te zijn (Mill: “To deny this is to assume our own infallibility”). Door onware meningen niet te censureren, erkennen we dat we er faliekant naast kunnen zitten, hoe zeker we ook van onze zaak zijn.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: European Parliament (cc)

Onder welke omstandigheden stemmen mensen op radicaal-links?

ANALYSE - Over immigratie en risicomijdend gedrag van mensen die het financieel moeilijk hebben. Door Matthijs Rooduijn en Brian Burgoon.

Het Grote Verhaal na de afgelopen verkiezingen in Duitsland en Oostenrijk is het volgende: veel kiezers, met name degenen die het economisch zwaar hebben, zijn ontevreden met het functioneren van de gevestigde middenpartijen, en stemmen daarom en masse op radicaal-rechtse partijen als AfD (Duitsland) en FPÖ (Oostenrijk). Hoewel deze lezing klopt, is het belangrijk te benadrukken dat dit slechts een gedeelte van het verhaal is. Het zijn niet alleen radicaal-rechtse partijen zijn die het goed doen als alternatief voor het gevestigde midden. In Zuid-Europese landen als Spanje en Griekenland weten ook radicaal-linkse partijen zoals Podemos en Syriza veel kiezers te mobiliseren. En ook in bijvoorbeeld Frankrijk en Duitsland deed radicaal-links het met respectievelijk Jean-Luc Mélenchon en Die Linke het lang niet slecht. Welke maatschappelijke omstandigheden vormen nu een vruchtbare voedingsbodem vormen voor radicaal-links?

Een paar weken geleden schreven wij hier dat mensen die moeilijk rond kunnen komen eerder geneigd zijn op radicaal-rechtse partijen te stemmen dan op middenpartijen. Opvallend genoeg doen zij dat echter vooral als de sociaaleconomische omstandigheden gunstig zijn (bij lage werkloosheid, weinig sociaaleconomische ongelijkheid, etc.). Eén van onze verklaringen is dat stemmen op radicaal-rechtse partijen een risico vormt voor mensen die het economisch minder hebben. Radicaal-rechtse partijen benadrukken namelijk sociaal-culturele thema’s in plaats van economische. Bovendien hebben deze partijen vaak weinig bestuurservaring en áls ze die al hebben is dat meestal in een coalitie met sociaaleconomisch rechtse middenpartijen – lees: partijen die de belangen van de minderbedeelden niet bepaald hoog op de agenda hebben staan. Het is dus maar zeer de vraag of radicaal-rechtse partijen als puntje bij paaltje komt ook daadwerkelijk de economische belangen van mensen die het financieel minder hebben zullen behartigen.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Paranoïde samenzweringsverhalen, extreme ondergangsfantasieën en idiote racistische theorieën

Joshua Livestro, rechts oppergoeroe, is het zat:

hou op met het verspreiden van paranoïde samenzweringsverhalen, extreme ondergangsfantasieën en idiote racistische theorieën. De rechtse tent is breed, maar wie zich niet aan die basiseis kan houden, hoort er niet in thuis.

Elitair Rechts lijkt nu toch eens een keer de lijn te trekken. Een toch wel opmerkelijk verhaal in de Volkskrant.

Foto: Thomas Hawk (cc)

Hoe is het populisme ontstaan?

INTERVIEW - Peter Hall (European Studies, Harvard University) geeft in onderstaand interview een verhelderende visie op de achtergronden van de steun voor Brexit, Donald Trump en andere populistische politici.

De een legt de oorsprong van de steun voor populisten puur en alleen bij economische factoren, de ander uitsluitend bij de cultuur (de crisis of de immigratie, simpel gezegd). Beide vergissen zich, zegt Hall. Het gaat juist om de interactie tussen beide factoren. Economische en technologische ontwikkelingen hebben grote groepen mensen zonder veel opleiding gemarginaliseerd, en dat heeft een destructief effect gehad op hun gevoel van eigen waarde. Het gebrek aan respect dat werkloze blue collar workers ervaren moet niet worden onderschat. Vergeet niet dat zij, of hun vaders, jaren geleden nog helden waren. Zonder industrie-arbeiders en bouwvakkers was er geen wederopbouw na de oorlog. Machtige vakbonden beschermden hun positie. Nu moet iedereen zelfstandig ondernemer spelen, of je daar de skills voor hebt of niet. Technisch vakmanschap wordt ondergewaardeerd in vergelijking met sociale vaardigheden en mediagenieke kwaliteiten.

Die veranderingen veroorzaken angst voor een daling in de sociale hiërarchie als nieuwe groepen, vrouwen, immigranten, hun intrede doen op de arbeidsmarkt. Voor mensen met een hogere opleiding die makkelijk kunnen switchen in hun carrière is dit minder problematisch dan voor mensen met smalle, verouderde opleidingen in bedrijfstakken die automatiseren.

Foto: Arts SU (cc)

Kunst op Zondag | Grayson Perry

Je hebt van die kunstenaars die zelf als kunstwerk rondlopen. De Britse Grayson Perry is er zo een. In Nederland was zijn werk in 2002 in het Stedelijk Musuem te zien en vorig jaar in het Bonnefantenmuseum. Nu loopt er in Londen een tentoonstelling die, afgaand op de titel, gerust een ego-expositie genoemd mag worden: “Grayson Perry: The Most Popular Art Exhibition Ever!” in de Serpentine Gallery.

Grayson Perry wordt alom geroemd om zijn ”sociaal commentaar” op de samenleving. Hij levert die vooral via keramiek (vazen) en textiel (wandkleden). Uiteraard heeft hij zich ook bezig gehouden met Brexit en heeft zijn onderzoek naar de voor- en tegenstanders verwerkt in een paar vazen.

Hij mag dan zeer populair bij kunstmedia zijn, of hij ook populair is bij het doorsnee Britse volk is mij niet bekend. Grayson Perry doet wel vreselijk zijn best geen elitaire kunstenaar te zijn die vanuit de hoogte zijn “sociale commentaar” levert. In bijna elk interview hamert hij er op dat hij toegankelijke kunst wil maken. Iedereen moet het kunnen begrijpen.

En jawel, op het eerste gezicht lijken zijn vazen en wandkleden tamelijk pretentieloze kunstwerken. Bijna kinderlijke, stripachtige van-alles-en-nog-wat afbeeldingen. Maar zijn non-snobistische houding is natuurlijk minstens zoveel pose als zijn openbare verschijning als Claire. Allemaal imagobouw om grotere bekendheid te genereren.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Dr Case (cc)

Kunst op Zondag | Hands Off Our Revolution

Populisme meer dan zat hebben inmiddels ruim 1580 kunstenaars, curatoren, museumdirecteuren, galeriehouders, schrijvers, dichters, acteurs, dansers, filmmakers, ontwerpers en andere aan kunst gerelateerde professionals zich aangesloten bij ‘Hands of our revolution’.

Op initiatief van Adam Broomberg (van het duo Broomberg & Chanarin) en bedoeld om

(….) counter the rising rhetoric of right-wing populism, fascism and the increasingly stark expressions of xenophobia, racism, sexism, homophobia and unapologetic intolerance.

Wat hebben kunstenaars daar nu mee te maken?

As artists, it is our job and our duty to reimagine and reinvent social relations threatened by right-wing populist rule. It is our responsibility to stand together in solidarity. We will not go quietly. It is our role and our opportunity, using our own particular forms, private and public spaces, to engage people in thinking together and debating ideas, with clarity, openness and resilience.

Onder de deelnemers aan deze beweging bekende kunstenaars. We noemen er een paar (de bijgegeven kunstwerken zijn keuze van KoZ).

David ByrneTight Spot.
cc Flickr Jenny Spadafora photostream tight spot David Byrne's Tight Spot

Olafur EliassonThe Wheater Project.
cc Flickr Damien du Toit The Weather Project by Olafur Eliasson

Anish KapoorDismemberment.
cc Flickr Andym5855 photostream Anish Kapoor sculpture

Cornelia ParkerCold Dark Matter: An Exploded View.
cc Flickr damian entwistle photostream Whitworth Gallery, Cold Dark Matter - Exploded View - CORNELIA PARKER (2)

Martha RoslerThe Grey Drape.
cc Flickr Marquette University photostream Matha Rosler The Grey Drape, 2008

Foto: Hendrick Avercamp, Public domain, via Wikimedia Commons copyright ok. Gecheckt 20-09-2022

Philipp Blom, ratio en democratie

OPINIE - Nood maakt vindingrijk: dat is in een notendop de samenvatting van Philipp Bloms nieuwste boek, De opstand van de natuur. Volgens Blom zorgde de Kleine IJstijd van 1570-1685 voor een transformatie van de wereldeconomie. De koude zorgde ervoor dat in China de Ming-dynastie ineenstortte, terwijl bijvoorbeeld in Europa de Lage Landen gedwongen werden om zich op de handel te storten. En u weet wat daarna gebeurde.

Volgens Philipp Blom zitten we nu in een vergelijkbare overgangsfase, waarbij veranderingen en onzekerheid grote spanningen veroorzaken. Europa moet veranderen, welvaart inleveren, en dat willen we niet. Althans velen willen dat niet, aldus Blom in een interview in het NRC Handelsblad van 17 juni:

Wij Europeanen zijn de slachtoffers geworden van ons eigen succes. Nu krijgen we de backlash. Met populisten, die mensen manipuleren met slogans, samenzweringstheorieën en religieuze wereldbeelden. Zij maken dankbaar gebruik van de ineenstorting van sociaal gezag.

Het populisme boezemt hem duidelijk angst in. Blom vertelt dat hij bezig is met een boek waarin hij de mens beschrijft als ‘tribale aapjes’:

Hoe angstiger de aapjes worden, hoe kleiner ze de stam willen hebben. Daar spelen de populisten gretig op in.

En als antwoord op de vraag of het populisme niet al op zijn retour is:

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: NiederlandeNet (cc)

Isoleren en imiteren

ANALYSE - Eind december stond de PVV op 32 zetels in de Peilingwijzer. Vanuit de hele wereld trokken nieuwsmedia naar Den Haag om te berichten over de PVV-zege bij de verkiezingen op 15 maart. Maar de partij haalde slechts twintig zetels. Waar waren haar overige kiezers gebleven?

“Dit zijn de kwartfinales” tegen “het verkeerde populisme.” Zo betitelde premier Mark Rutte (VVD) de afgelopen Tweede Kamerverkiezingen. De halve finales zijn in Frankrijk in mei en de finale in Duitsland in september, zo vertelde hij twee dagen voor de verkiezingen de verzamelde internationale pers. Die pers was massaal naar Den Haag getogen om verslag te doen van een boeiende kwartfinale.

Inmiddels regende het al wekenlang persverzoeken bij de UvA, mijn universiteit. Zelf stond ik media te woord uit Australië, Brazilië, Canada, de VS en diverse Europese landen. Alle vragen die ik kreeg waren variaties op hetzelfde thema. Zou de PVV de grootste worden? Zou ze dan gaan regeren? Zou die partij ook de premier leveren? Zou Nederland de EU verlaten? Zou de EU daarna uiteenvallen?

Op 15 maart volgde de voorspelde anticlimax.

Circa negen op tien kiesgerechtigden stemde niet op de PVV. De dag na de verkiezingen was ik in Den Haag voor een live interview met Al Jazeera. Het was een drukte van belang, het Plein stond vol met journalisten. Journalisten die allemaal maar één ding wilden weten: wat was er gebeurd met de PVV? Hoe kon ze nou in elf weken twaalf zetels verliezen?

Foto: Sreenpunk)

Populisme en democratie: een ongelukkig huwelijk

ANALYSE - Volgens de Bulgaarse politicoloog Ivan Krastev leven we in een populistisch tijdperk en horen populisme en democratie bij elkaar. Gastauteur Bruno Verbeek laat echter zien dat populisme ook een bedreiging kan zijn voor de democratie.

Dezer dagen verblijf ik in een onderzoeksinstituut in het Franstalige deel van België. Daags na de verkiezingen merkten enkele lokale collega’s op hoe opgelucht ze waren dat de PVV niet de grootste partij was geworden. Gezien de deelname van de Vlaamse populistische nationalisten aan de huidige Belgische federale regering was dit een verademing voor hen. Als minderheid in eigen land (de Franstaligen maken ongeveer 40% van de bevolking uit), levend in het minst rijke deel van België, is hun opluchting wellicht goed voorstelbaar. Ze zien de winst van de VVD als een sprankje hoop in de aanloop naar de Franse en Duitse verkiezingen en als een tegenwicht tegen hun eigen populisten.

Ik wil nu niet gaan jeremiëren over hoe het populisme eigenlijk toch gewonnen heeft. Ik ga ook niet betogen dat de VVD zo groot heeft kunnen worden dankzij het feit dat ze een deel van de retoriek van Wilders en de zijnen heeft overgenomen of dat met de komst van Thierry Baudet het populisme een ‘deftig’ gezicht heeft gekregen. Evenmin zal ik proberen te duiden wat deze uitslag ons vertelt over Nederland. Dat is al uitgebreid gebeurd in de vaderlandse pers en door ‘anti-elitaire’ critici. In plaats daarvan wil ik een stapje achteruit doen en eens nagaan wat nu precies populisme is en waarom mijn Franstalige collega’s in België gelijk hebben er zo beducht voor te zijn.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: DocChewbacca (cc)

Het verzet van Syp Wynia

OPINIE - En, heeft u zich al aangemeld bij het hedendaagse verzet? Volgens Elsevier-columnist Syp Wynia voltrekt zich onder onze neuzen de tweede grote cultuuroorlog en het volgende beslissende front zou volgens hem wel eens het Paasfeest kunnen zijn. Of Pinksteren, of Hemelvaart. Nou ja, een van die christelijke feestjes waarvan het gros van de mensen de betekenis van verhaspelt dus.

Geen Operatie ‘Market Garden’, maar Operatie Paasmarkt. Zoiets.

Menig Nederlander voelt volgens Wynia namelijk hoe sluipenderwijze stukje bij beetje onze vaderlandsche Leitkultur geërodeerd en weggespoeld wordt in een mix van cultuurrelativisme, weg-met-ons-mentaliteit, autochtone aanpassingsdrift en ‘identity politics’ die haaks staan op gezond volks chauvinisme en nationale trots op het eigen culturele erfgoed.

Allemaal de schuld van een monsterverbond van zelfhatende gutmenschen, moslimfluisteraars, gewiekste beroepsmoslims, islamitische reli-fundi’s en ondankbare zwartjoekels die naar Amerikaans voorbeeld praatjes krijgen. ‘Uppity negroes’ en lakeien van Ankara zijn erop uit onze nationale feestdagen te stelen! Nederlander, let op uw saeck!

Baas in eigen land

Inzet van dit nationale gezelschapsspel betreft volgens Wynia wie er eigenlijk ‘de baas’ is in Nederland. De (blanke, dominante) meerderheid van het Nederlandse volk of een kongsi van bruine insluipers en een minderheid van potverterende witte multiculti-knuffelaars die de politiek-correcte bestuurders maar wat graag voor hun karretje spannen: kortom, een soort van hedendaagse landverraders. Moderne NSB’ers en burgemeesters in oorlogstijd, zeg maar.

Vorige Volgende