Kunst op Zondag | Hands Off Our Revolution

Populisme meer dan zat hebben inmiddels ruim 1580 kunstenaars, curatoren, museumdirecteuren, galeriehouders, schrijvers, dichters, acteurs, dansers, filmmakers, ontwerpers en andere aan kunst gerelateerde professionals zich aangesloten bij ‘Hands of our revolution’. Op initiatief van Adam Broomberg (van het duo Broomberg & Chanarin) en bedoeld om (….) counter the rising rhetoric of right-wing populism, fascism and the increasingly stark expressions of xenophobia, racism, sexism, homophobia and unapologetic intolerance. Wat hebben kunstenaars daar nu mee te maken? As artists, it is our job and our duty to reimagine and reinvent social relations threatened by right-wing populist rule. It is our responsibility to stand together in solidarity. We will not go quietly. It is our role and our opportunity, using our own particular forms, private and public spaces, to engage people in thinking together and debating ideas, with clarity, openness and resilience. Onder de deelnemers aan deze beweging bekende kunstenaars. We noemen er een paar (de bijgegeven kunstwerken zijn keuze van KoZ).

Door: Foto: Dr Case (cc)
Foto: Hendrick Avercamp, Public domain, via Wikimedia Commons copyright ok. Gecheckt 20-09-2022

Philipp Blom, ratio en democratie

OPINIE - Nood maakt vindingrijk: dat is in een notendop de samenvatting van Philipp Bloms nieuwste boek, De opstand van de natuur. Volgens Blom zorgde de Kleine IJstijd van 1570-1685 voor een transformatie van de wereldeconomie. De koude zorgde ervoor dat in China de Ming-dynastie ineenstortte, terwijl bijvoorbeeld in Europa de Lage Landen gedwongen werden om zich op de handel te storten. En u weet wat daarna gebeurde.

Volgens Philipp Blom zitten we nu in een vergelijkbare overgangsfase, waarbij veranderingen en onzekerheid grote spanningen veroorzaken. Europa moet veranderen, welvaart inleveren, en dat willen we niet. Althans velen willen dat niet, aldus Blom in een interview in het NRC Handelsblad van 17 juni:

Wij Europeanen zijn de slachtoffers geworden van ons eigen succes. Nu krijgen we de backlash. Met populisten, die mensen manipuleren met slogans, samenzweringstheorieën en religieuze wereldbeelden. Zij maken dankbaar gebruik van de ineenstorting van sociaal gezag.

Het populisme boezemt hem duidelijk angst in. Blom vertelt dat hij bezig is met een boek waarin hij de mens beschrijft als ‘tribale aapjes’:

Hoe angstiger de aapjes worden, hoe kleiner ze de stam willen hebben. Daar spelen de populisten gretig op in.

En als antwoord op de vraag of het populisme niet al op zijn retour is:

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Paranoïde samenzweringsverhalen, extreme ondergangsfantasieën en idiote racistische theorieën

Joshua Livestro, rechts oppergoeroe, is het zat:

hou op met het verspreiden van paranoïde samenzweringsverhalen, extreme ondergangsfantasieën en idiote racistische theorieën. De rechtse tent is breed, maar wie zich niet aan die basiseis kan houden, hoort er niet in thuis.

Elitair Rechts lijkt nu toch eens een keer de lijn te trekken. Een toch wel opmerkelijk verhaal in de Volkskrant.

Foto: NiederlandeNet (cc)

Isoleren en imiteren

ANALYSE - Eind december stond de PVV op 32 zetels in de Peilingwijzer. Vanuit de hele wereld trokken nieuwsmedia naar Den Haag om te berichten over de PVV-zege bij de verkiezingen op 15 maart. Maar de partij haalde slechts twintig zetels. Waar waren haar overige kiezers gebleven?

“Dit zijn de kwartfinales” tegen “het verkeerde populisme.” Zo betitelde premier Mark Rutte (VVD) de afgelopen Tweede Kamerverkiezingen. De halve finales zijn in Frankrijk in mei en de finale in Duitsland in september, zo vertelde hij twee dagen voor de verkiezingen de verzamelde internationale pers. Die pers was massaal naar Den Haag getogen om verslag te doen van een boeiende kwartfinale.

Inmiddels regende het al wekenlang persverzoeken bij de UvA, mijn universiteit. Zelf stond ik media te woord uit Australië, Brazilië, Canada, de VS en diverse Europese landen. Alle vragen die ik kreeg waren variaties op hetzelfde thema. Zou de PVV de grootste worden? Zou ze dan gaan regeren? Zou die partij ook de premier leveren? Zou Nederland de EU verlaten? Zou de EU daarna uiteenvallen?

Op 15 maart volgde de voorspelde anticlimax.

Circa negen op tien kiesgerechtigden stemde niet op de PVV. De dag na de verkiezingen was ik in Den Haag voor een live interview met Al Jazeera. Het was een drukte van belang, het Plein stond vol met journalisten. Journalisten die allemaal maar één ding wilden weten: wat was er gebeurd met de PVV? Hoe kon ze nou in elf weken twaalf zetels verliezen?

Foto: Sreenpunk)

Populisme en democratie: een ongelukkig huwelijk

ANALYSE - Volgens de Bulgaarse politicoloog Ivan Krastev leven we in een populistisch tijdperk en horen populisme en democratie bij elkaar. Gastauteur Bruno Verbeek laat echter zien dat populisme ook een bedreiging kan zijn voor de democratie.

Dezer dagen verblijf ik in een onderzoeksinstituut in het Franstalige deel van België. Daags na de verkiezingen merkten enkele lokale collega’s op hoe opgelucht ze waren dat de PVV niet de grootste partij was geworden. Gezien de deelname van de Vlaamse populistische nationalisten aan de huidige Belgische federale regering was dit een verademing voor hen. Als minderheid in eigen land (de Franstaligen maken ongeveer 40% van de bevolking uit), levend in het minst rijke deel van België, is hun opluchting wellicht goed voorstelbaar. Ze zien de winst van de VVD als een sprankje hoop in de aanloop naar de Franse en Duitse verkiezingen en als een tegenwicht tegen hun eigen populisten.

Ik wil nu niet gaan jeremiëren over hoe het populisme eigenlijk toch gewonnen heeft. Ik ga ook niet betogen dat de VVD zo groot heeft kunnen worden dankzij het feit dat ze een deel van de retoriek van Wilders en de zijnen heeft overgenomen of dat met de komst van Thierry Baudet het populisme een ‘deftig’ gezicht heeft gekregen. Evenmin zal ik proberen te duiden wat deze uitslag ons vertelt over Nederland. Dat is al uitgebreid gebeurd in de vaderlandse pers en door ‘anti-elitaire’ critici. In plaats daarvan wil ik een stapje achteruit doen en eens nagaan wat nu precies populisme is en waarom mijn Franstalige collega’s in België gelijk hebben er zo beducht voor te zijn.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Quote du Jour | Groeiende gelijkheid heeft gezorgd voor huidige wrok

Kijk, alle emancipatiebewegingen hebben enthousiast toegewerkt naar een maatschappij waar je wordt beloond naar je prestaties, niet naar je afkomst of je kleur of je sekse. Als je slim bent en hard werkt, dan kom je er wel. Maar daar begint de wrok, de rancune. Want er blijven altijd mensen die niet profiteren; mensen die minder talent hebben, die zich ongelukkig voelen in een wereld die gericht is op prestatie en concurrentie. Daar zit een harde kern van boosheid. Als je het gevoel hebt dat hardwerkende Polen of slimme vrouwen jouw kansen op de arbeidsmarkt verkleinen, dan word je boos. Dat zijn reële ervaringen.

Foto: DocChewbacca (cc)

Het verzet van Syp Wynia

OPINIE - En, heeft u zich al aangemeld bij het hedendaagse verzet? Volgens Elsevier-columnist Syp Wynia voltrekt zich onder onze neuzen de tweede grote cultuuroorlog en het volgende beslissende front zou volgens hem wel eens het Paasfeest kunnen zijn. Of Pinksteren, of Hemelvaart. Nou ja, een van die christelijke feestjes waarvan het gros van de mensen de betekenis van verhaspelt dus.

Geen Operatie ‘Market Garden’, maar Operatie Paasmarkt. Zoiets.

Menig Nederlander voelt volgens Wynia namelijk hoe sluipenderwijze stukje bij beetje onze vaderlandsche Leitkultur geërodeerd en weggespoeld wordt in een mix van cultuurrelativisme, weg-met-ons-mentaliteit, autochtone aanpassingsdrift en ‘identity politics’ die haaks staan op gezond volks chauvinisme en nationale trots op het eigen culturele erfgoed.

Allemaal de schuld van een monsterverbond van zelfhatende gutmenschen, moslimfluisteraars, gewiekste beroepsmoslims, islamitische reli-fundi’s en ondankbare zwartjoekels die naar Amerikaans voorbeeld praatjes krijgen. ‘Uppity negroes’ en lakeien van Ankara zijn erop uit onze nationale feestdagen te stelen! Nederlander, let op uw saeck!

Baas in eigen land

Inzet van dit nationale gezelschapsspel betreft volgens Wynia wie er eigenlijk ‘de baas’ is in Nederland. De (blanke, dominante) meerderheid van het Nederlandse volk of een kongsi van bruine insluipers en een minderheid van potverterende witte multiculti-knuffelaars die de politiek-correcte bestuurders maar wat graag voor hun karretje spannen: kortom, een soort van hedendaagse landverraders. Moderne NSB’ers en burgemeesters in oorlogstijd, zeg maar.

Foto: Joan (cc)

Waarom ontbreekt extreem-rechts in Spanje?

ELDERS - In Spanje bestaat ook een extreem-rechtse partij. Bij de laatste verkiezingen behaalde Vox 0,2% van de stemmen.

Anders dan in de meeste Europese landen kent Spanje geen grote extreem-rechtse beweging. Carmen González-Enríquez probeert te verklaren waarom een grote toestroom van immigranten (vorig jaar meer dan 13.000) en een sociaal-economische crisis in dit land niet hebben geleid tot groei van een rechts-populistische partij.

Naar aanleiding van haar rapport ging de Amerikaanse publieke omroep NPR op bezoek in San Cristóbal de los Ángeles, een verpauperde stad met veel immigranten, werklozen en oudere autochtonen. Daar klagen mensen net als elders ook over de verloedering en de misdaad, maar ze willen toch niets weten van politici als Le Pen en Wilders. “Waarom zou iemand uit de arbeidersklasse stemmen op extreem-rechts?” Een jongere, werkloze vrouw is niet van plan haar woede af te wentelen op de immigranten. “Wij zijn veertig jaar lang onderdrukt door een rechtse dictator. Dat willen we niet meer.”

De herinnering aan Franco is nog levend in Spanje. Dat is ook volgens González-Enríques een factor van belang. Een groot aantal Spanjaarden heeft zelf ervaring met emigratie binnen Europa. Halverwege de vorige eeuw zijn veel gastarbeiders in Frankrijk, Duitsland en Nederland terecht gekomen als politieke vluchteling. Met die geschiedenis kijken de Spanjaarden anders dan hier naar immigranten.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: barnimages.com (cc)

Links en rechts, deel 7: Asymmetrie

ANALYSE - Aanstaande woensdag mag u weer kiezen. Gaat u links of rechts stemmen? In een goed functionerende democratie, waarin links en rechts met elkaar in evenwicht zijn, zijn beide keuzes te rechtvaardigen. Door de dominantie van rechts de laatste jaren is dat nu niet meer zo.

De verschuiving naar rechts wordt veroorzaakt door de verschillende manier waarop rechts en links in de politiek staan. Rechts is steeds meer op de Tegenpartij gaan lijken en links is vergeten wat linkse politiek ook al weer was. Wie de politiek volgt, voelt zich soms als Gerry Rafferty van Stealers Wheel [1]:

Clowns to the left of me,
Jokers to the right, here I am,
Stuck in the middle with you

Maar waar is dat eigenlijk, ‘het midden’ als de politiek zo ver uit het lood is geraakt en hoe heeft dit kunnen gebeuren? Ik kijk, zoals het hoort, eerst naar links, dan rechts.

Links

Het lijkt de laatste jaren of links niet meer links durft te zijn. Linkse politici nemen afstand van hun concurrenten ter linkerzijde: partijen als SP, Die Linke en Syriza. Jeroen Dijsselbloem doet dat bijvoorbeeld als hij zegt dat hij geen ‘ideologische verhalen ga[at] houden, [want dan] bereik ik niks’. Het klinkt heel nuchter maar Dijsselbloems beleid is net zo goed gebaseerd op ideologie, alleen is dat geen linkse maar een rechtse ideologie [2].

Foto: Maik Schlösser (cc)

De draai van Leefbaar Rotterdam

Leefbaar Rotterdam is volgens Andere Tijden van een club voor boze burgers veranderd in een bestuurspartij, maar de bestuurders maken zich nog altijd boos over de multiculturele samenleving.

Ook Leefbaar Rotterdam viert dit jaar hun 15-jarig bestaan. Andere Tijden wijdde recent een aflevering aan de oprichting van de partij in 2002. Lokale partijen van ‘boze burgers’ waren ook toen niet nieuw, maar Leefbaar Rotterdam bracht een nieuw thema in: “buitenlanders”. Een van de speerpunten van het eerste partijprogramma was het “aanpakken van de keerzijde van de multiculturele samenleving”. Delen van de straat waren overgenomen door “tuig” en als Nederland niet vol was dan was het “wel erg druk”.

Betrokken bestuurders

In maart 2002 deed de partij met Pim Fortuyn als lijsttrekker voor het eerst mee aan de gemeenteraadsverkiezingen. Op verkiezingsdag werd voor het huis van Fortuyn geprotesteerd – “Stop de Hollandse Haider” stond er op de borden. De partij hoopte 5 zetels te winnen – het werden er 16. Leefbaar zou die raadsperiode drie wethouders aan het college leveren. Een van hen, Marco Pastors, moest na drie jaar aftreden vanwege uitspraken over moslims.

Vijftien jaar later is Leefbaar een “bestuurspartij” geworden, aldus Andere Tijden: “Van boze burgers naar betrokken bestuurders, dat is de draai die Leefbaar Rotterdam heeft weten te maken”. Ik moest denken aan iets dat ik een week ervoor hoorde tijdens een bijeenkomst over Rotterdams woonbeleid: dat Leefbaar toch helemaal niet meer zo bezig is met ‘allochtonen’. Misschien wel begrijpelijk, die observatie, maar niet helemaal juist.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Vorige Volgende