Populisme & christen-democratie

Eerder schreef ik al over de gelijkenissen tussen het 19e eeuwse populisme en de sociaal-democratie. Beide waren vernieuwende, democratische politieke bewegingen die een onderscheid tussen het volk en de elite centraal stelden. Op een element verschilt een man als Wilders van een politicus als Troelstra: het exclusieve, verdelende element. Het idee dat er een gevaarlijke 'ander' is die een bedreiging is voor de waarden van het volk. Dit was echter voor het Nederlandse politieke protestantisme, in haar begin jaren, de kern van hun politieke ideeën: zowel de Anti-Revolutionaire stroming, de CHU als de SGP zijn ooit ontstaan uit expliciet wantrouwen ten opzichte van de katholieken in Nederland. Jarenlang waren katholieken in Nederland tweederangsburgers, die alleen maar in schuilkerken hun geloof mochten belijden. De provincies waar katholieken in de meerderheid waren, mochten zichzelf niet besturen, maar werden als generaliteitsland bestuurd vanuit Den Haag. In de loop van de 19e eeuw kwam hier verandering in: onder het patriottische en later het liberale bewind kwamen er ideeën op om katholieken als gelijke Nederlandse burgers te zien. Dus werd voorgesteld om de katholieken toe te staan bijvoorbeeld hun bisschoppelijke hiërarchie te herstellen. Dat zou betekenen dat er erkend zou worden dat Nederlandse katholieke burgers ook loyaliteit hadden richting de paus en zich naast Nederlander ook lid voelden van een katholieke gemeenschap. De anti-roomse gevoelens waren sterk in Nederland met name onder de orthodoxe calvinisten. Zij zagen Nederland als een protestantse natie waar gewetensvrijheid was doordat de macht van de katholieke kerk was ingedamd. Dus ontstond er een anti-katholieke maatschappelijke beweging, de Aprilbeweging, die zich verzette tegen de groeiende macht van de katholieke kerk in Nederland en de liberale politieke elite die onder het mom van geloofsvrijheid de katholieken hun gang liet gaan. Uit deze Aprilbeweging groeide de latere Anti-Revolutionaire Partij: Stop de 'katholisering van Nederland'.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Populisme & sociaal-democratie

, door
Pieter Jelles Troelstra, leider van de SDAP (Foto: Wikimedia Commons/Onbekend)

De komende verkiezingen zullen in het teken staan de strijd tussen de betrouwbare bestuurder Cohen en Wilders, als aanvoerder van een populistische protestpartij. De centrale tegenstelling is hier dus tussen de ietwat regenteske sociaal-democraten, die al jaren Nederland besturen, en het nieuwe populistische alternatief. In hoeverre is dit nu een nieuwe tegenstelling? Komen er niet voortdurend nieuwe populistische partijen op? Is het niet zo dat juist sociaal-democratie ooit ontstaan is als een populistische protestbeweging?

Laten we populisme definiëren als een politieke stroming die het volk als deugdzaam, homogeen geheel ziet. De centrale stelling van populisten is dat de (regerende) elite niet luistert naar het volk. Er zijn een nieuwe leiders nodig die naar dat volk luisteren. En een nieuwe democratische manier van politiek bedrijven. Daarnaast staan populisten bekend om hun simpele oplossingen voor complexe problemen.

Rond 1900 was de boodschap van de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (een van de voorgangers van de PvdA) heel simpel: er is een liberale elite in Nederland. Deze elite heeft in politiek en in economisch opzicht al de macht in handen. Socialisten noemde deze elite de bourgeoisie. De gewone man op de straat is een hardwerkende, deugdzame arbeider. Hij wordt echter door de elite dubbel gepakt: zowel in economisch opzicht, want arbeiders worden uitgebuit door hun werkgevers, als in politiek opzicht, want de arbeiders hadden geen stemrecht.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Het Saillant | Wie gaat de onderbuik stillen?

, door

SaillantLOGOMet een forse winst in Almere en Den Haag worden de eerste PVV-peilingen omgezet in zetels. Dit ondanks jaren Wilders-bashen en politieke uitsluitingen. Het politieke midden luistert slecht en weet de rammellende onderbuik niet te stillen. De stelling: ‘Tegen’ is geen goed verhaal.

Als er één ding duidelijk is na gisteravond, dan is het dat je xenofobie niet bestrijdt met opgeheven wijsvingertjes. Al schrijf je duizend columns tegen Wilders, al komen er nog vijf Jopen bij, al roep je nog harder dat er met de PVV geen coalitie mogelijk is: een aanzienlijk deel van de kiezers ziet de PVV als optie om de politiek een lesje te leren.

Ook gisteren weer: de hele dag politici aan het woord die over Wilders praten. Waarom Wilders zo weinig in de media verschijnt? Het is niet nodig, zijn concurrenten doen het graag voor hem.

En het werkt. Nog eens duizend columns zullen daar waarschijnlijk niets aan veranderen. Blijven roepen dat het PVV-electoraat oliedom is? Werkt averechts. Dat ze geen oplossingen bieden? Hoe waar ook, het helpt niet. Roepen dat het racisten zijn? Zie het resultaat.

Aardig daarin zijn de kennelijk betekenisvolle details. Iedere PVV-stemmer weet te vertellen over die vermaledijde hoofddoekjes, de gescheiden gemeenteloketten in de moskee, de rellen tussen ‘hunnie’ Marokkanen en ‘onze’ Molukkers, de handenweigerambtenaar en de gesubsidieerde suikerfeesten. En dat aangevuld met verhalen over ‘hoer’-roepers, sisjongetjes, rouwrellen bij ziekenhuizen en scootercrimineeltjes. Zelfs de homo-emancipatie komt het PVV-electoraat ineens goed van pas. En feminisme is ineens een rechts thema.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

‘Zelfcensuur’ publieke omroep Italië

, door

Geert Wilders verschijnt zelden in talkshows, niet omdat dit een onveilige situatie zou opleveren voor de bedreigde politicus maar gewoon omdat hij geen trek heeft in lastige vragen. Alleen de akritische Knevel & Van den Brink konden tot nu toe rekenen op een bezoek van de omstreden populist.

Hoe anders is het voor de populist Silvio Berlusconi die in Italië al jaren aan de touwtjes trekt. Berlusconi laat aan de vooravond van de regionale verkiezingen zijn vazallen in het Rai-bestuur gewoon alle politieke talkshows van de buis halen. De actualiteitenprogramma’s Annozero, Ballarò, Porta a Porta en L’Ultima parola (vergelijkbaar met Zembla, Pauw en Witteman, Nova/Den Haag Vandaag en Netwerk) mogen tot de verkiezingen van 28 en 29 maart niet meer uitzenden (NRC). Want vragen over de vuilverbrander in Napels en stagnatie van de wederopbouw in L’Aquila zijn alleen maar lastig. Uiteraard dwingt de omstreden populist niemand ergens toe, het is Rai-bestuur zelf die tot dit besluit komt. Uniek in het Europa, maar voor hoe lang nog?

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Quote du Jour

Quote du Jour | Boze blanke burgermannen

, door

“Pleiten voor een tijdelijke opheffing van het mannenkiesrecht zou een enorme zegen zijn” (bron: de pampieren Sp!ts)

Historicus Maarten van Rossem bepleit in de populistische treinkrant Sp!ts het belang van een spoedige verdwijning van het populisme. Hij roept daarom potentiële PVV kiezers op om voor het stemmen nog eens de PVV-website te bekijken. Wie dat doet kan niet anders dan constateren dat de opvattingen van de PVV volstrekt in strijd zijn met de hele Nederlandse politieke traditie van de afgelopen 150 jaar.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Vorige Volgende