Populisten kanaliseren het wantrouwen

In NRC Weekend (17/3/2011) stelt Tom-Jan Meeus dat rechtspopulistische politici wantrouwen in de maatschappij injecteren. Hij veronderstelt dat wantrouwen (“in een krankzinnig hoog tempo”) is toegenomen onder de Nederlandse bevolking en dat populistische partijen hieraan debet zijn. Beide claims zijn ongegrond, zeggen politicologen Tom van der Meer en Armen Hakhverdian van de UvA (zie hun blog). Voor een politieke vertrouwenscrisis in Nederland is geen enkel bewijs, althans niet in de zin dat het vertrouwen tegenwoordig structureel lager ligt dan voorheen. Sterker nog, in de jaren zeventig en tachtig was slechts 50% van de Nederlanders tevreden met het functioneren van de democratie, tegenwoordig ligt dat percentage tegen de 70%. Dat was zelfs in de jaren negentig niet zo hoog. Het vertrouwen in regering en parlement is grilliger, met name sinds het afgelopen decennium. In het najaar van 2001 piekte het politiek vertrouwen wereldwijd in reactie op 9/11. Vervolgens daalde in Nederland het vertrouwen onder Balkenende II en III, piekte het tot een historisch hoogtepunt(!) tijdens de 100-dagentour van Balkenende IV in 2007 en later na de daadkrachtige overname van ABN-Amro, om vervolgens weg te zakken na interne ruzies in het kabinet.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: copyright ok. Gecheckt 06-11-2022

Partij en burger

, door

Het is een zin die in mijn hoofd blijft stuiteren: “De wereld is ingrijpend veranderd, dus we moeten de mensen geen verhalen vertellen.” De kandidaat-leiders van de PvdA knikken er instemmend bij. Maar wat betekent het? Wat is er veranderd en welke verhalen gaan ze ons dan wel vertellen? Lutz Jacobi zwaait met een oud boek en roept dat er een nieuw “Plan van de arbeid” moet komen. Ik geloof het graag, maar waarom en wat staat daar dan in?

In hoeverre doen politieke partijen nieuwe dingen en vertellen zij nieuwe verhalen? De PvdA zoekt via de leden een nieuwe fractieleider. Jan Pronk moppert dat het ongrondwettig amateurisme is, waar hij gelijk in heeft: maar elke week trekt de PvdA in de peilingen voor twee Kamerzetels steun aan! Zou het waar zijn dat de politiek de mensen niet interesseert en dat het alleen gaat om de vorm en niet om de inhoud? Je zou het niet zeggen. Mensen verwachten drama van de politiek, zei Willem Breedveld. Maar wat is er veranderd in de wereld en welke invloed heeft het op de verhalen die verteld moeten worden? Gaan politieke partijen anders om met die veranderingen?

Gravend in mijn Amsterdamse herinnering kom ik de personen tegen: Han Lammers, toen hij nog een relaxte journalist van de Groene was, en nog niet de arrogante bestuurder van later, Hans Gruyters, het scherpste brein dat ik ooit tegenkwam, uitbundig uit het hoofd delen van koningsdrama’s opzeggend tot genoegen van de bierdrinkende omstanders bij Hoppe, Marcel van Dam, voor wie ik werkte, machtspoliticus, maar met een betrouwbaar proletarisch sentiment. Van de soort waren er meer: Jan Schaefer, Frans van der Ven, Peter Lankhorst. Politiek gaat niet zonder personen en sympathie voor elkaar.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Populistisch meedeinen in de architectuurkritiek

, door

Onlangs publiceerde het NRC een opmerkelijke architectuurkritiek. Interessant, niet om de spitsvondige opvattingen over architectuur, want het ging niet over architectuur. Evenmin wegens de goede kritiek, want daarvoor ontbrak het teveel aan intellectuele integriteit. Maar wel interessant, vanwege de constructie. Niet in beton, maar in taal. De feitenvrije taal van het populistische sentiment.

Het droeg de titel Fuck de Context? Fuck de Koolhaas! Het werd geschreven door rechtsgeleerde Bastiaan Rijpkema, die met zijn expertise in vrijheid van meningsuiting, deze blijkbaar graag eens wilde uitoefenen op een terrein waar hij niets van weet. Dat deed hij samen met Thierry Baudet. Een recent door het NRC aangestelde columnist. Tot het moment dat hij zich als zodanig bewezen heeft, misschien het best aan te duiden als de excuusjongere in het genre.

Een duik in het opiniestuk met de diepte van het papier waarop het werd gedrukt. In het kort beweren de auteurs dit:

De ziel van Rotterdam is verminkt en dat komt door het afval waar modernistische architecten het getroffen stadshart mee hebben volgezet. Dat bracht sociale ellende, culturele kaalslag en droefenis. De Nederlandse architect Rem Koolhaas heeft daar alles mee te maken. Hij is zo’n modernistische architect, die de loftrompet steekt over een modernistische hel als Brasilia, en iets tegen mensen heeft. Zo’n architect die als een amateurfilosoof z’n maaksels in ‘uitleg’ hult, omdat hun architectuur zo lelijk is dat zij niet kan worden gebillijkt zonder ’theoretisch kader’. Zo’n architect die beweert dat de traditionele stijlontwikkeling is uitgeput, dat Amsterdam schitterend is, maar dat nu zo bouwen kitsch is. Terwijl Warschau en Dresden na de oorlog met succes traditioneel herbouwd zijn en Leon Krier ook tegenwoordig nog zo bouwt. Aansluiten bij de traditie hoeft geen stilstand te zijn, nieuwe scheppingen moeten juist verbonden zijn ‘met den bodem’. Koolhaas stelt die koers met zijn drie modernistische Rotterdamse megaprojecten niet bij. Hij zegt Fuck de context, wij antwoorden hem: Fuck de Koolhaas!

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Nostalgisch verleden vs. dystopische toekomst

, door

This poster from the French National Front (a fascist political party) is a perfect illustration of using visual elements to convey political messages based on racism, nostalgia for a reconstructed past, as well as a dystopian future (if people vote the wrong way!). Of course, both images are themselves, well, imaginary: this is a past that never really existed and a future that is by no means certain or necessary. But the Manichean message is strong.

So, we’re supposed to choose: the France on the left is that of burning banlieues (set on fire by “these people”… the re-islamicized youth) with darkened silhouettes (never humanize one’s stigmatized out-group, never give them a face, always present them as threatening masses or gangs) that obviously have been destroying card in front of a more or less typical housing project somewhere in a working class suburbs. The France on the left is also that of the despairing homeless, no jobs, no hopes, a few dirty-looking possessions. The whole image looks like it was part of the movie The Road with its burning and/or ashen landscapes.

And then, on the right, is the ideal, imaginary, nostalgic France… oh so very white, heterosexual, at peace, where old-timers can do their shopping at the local market, under the sun. Of course, in this France, everybody lives in a small, semi-rural town, with bucolic background (although the scale is wrong in the composition of the different elements… probably photoshopped… a very shoddy job at that). The market is a local, small-scale one, vive le commerce de proximité! And the little shops and commerces, so dear to Pierre Poujade‘s heart. The place is colorful with blooming flowers, clean air, no car traffic, no poverty, and no dark-skinned people.

Doe het veilig met NordVPN

Mededeling

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De kernboodschap van Occupy is populistisch

, door

De beweging kan een nuttige thermometer zijn voor de democratie, maar is in de kern populistisch zeggen Matthijs Rooduijn en Sarah de Lange, verbonden aan de onderzoeksgroep ‘Challenges to Democratic Representation’ van het Amsterdam Institute for Social Science Research.

Analisten breken zich het hoofd over de vraag wie de Occupyers nu precies zijn en wat ze willen. De conclusie is veelal dat het gaat om een bonte verzameling van anarchisten, andersglobalisten, communisten en verontwaardigde kiezers die pleiten voor een eerlijkere verdeling van de welvaart, meer duurzaamheid, en vrede op aarde.
Hoewel deze analyse op hoofdlijnen klopt, helpt zij ons niet verder bij het verklaren van het succes van de Occupy-beweging. Om de Occupy-beweging echt te begrijpen, zullen we de boodschap van de actievoerders moeten doorgronden. En die boodschap is populistisch van aard.

Binnen het populisme staat het idee dat de corrupte elite het gewone volk verraden heeft centraal. Daarbij kunnen ‘elite’ en ‘volk’ op verschillende wijzen invulling krijgen. Deze invulling is grotendeels afhankelijk van de maatschappelijke en politieke context.

Waar de ene populist claimt op te komen voor de autochtone Nederlander, stelt de andere populist de belangen van de hardwerkende jan modaal voorop. Hoewel de identiteit van ‘de man in de straat’ die de populist zegt te vertegenwoordigen verschilt van beweging tot beweging, gelooft iedere populist dat het volk namens wie hij of zij spreekt één en ondeelbaar is.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Dag van de waarheid

, door

Vandaag zou dan de dag van de waarheid worden. De regeringsleiders zullen – zo hebben de afgelopen week beloofd – eindelijk met een oplossing voor de eurocrisis komen. Maar als het onze Europese leiders lukt om de financiële brand te blussen, dan is er nog die andere enorme brand die een vuurstorm dreigt te worden: het populisme.

In een aardig stuk waarschuwt The Economist deze week voor gemakzuchtige politici die niet tegen hun electoraat durven in te gaan. Ze durven niet de populistische bewegingen ter rechterzijde te schofferen, hetgeen leidt tot slecht beleid. En nu, met de opkomst van de Occupy-beweging, hangen steeds meer politici hun oren naar de linkerzijde van het populistische spectrum.

The Economist roept politici op om eerlijk te zijn en dan ook echt eerlijk. Dat zal ongemakkelijk worden, maar zal hopelijk ook louterend werken. En tot betere maatregelen leiden. En er is zoveel om eerlijk over te zijn:

Waarheid: de crisis is niet de schuld van de banken alleen. Wij dragen allemaal verantwoordelijkheid door niet op te letten, gemakzuchtig te zijn, waarschuwingen te negeren en door ons vooral te laten leiden door Hebzucht.

Waarheid: de Hebzucht van de afgelopen decennia is onhoudbaar.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Het einde van de blanke suprematie

, door

Omslag essay Hans Goslinga 'De angst voor het vreemde bedreigt onze vrijheid' In de VS waart net als in Nederland de vreemdelingenangst rond. Zondag verschijnt het essay De angst voor het vreemde bedreigt onze vrijheid van Trouw-columnist Hans Goslinga.
Het essay gaat over overeenkomsten en verschillen tussen de twee landen, en over de manier waarop de politiek inspeelt op gevoelens van angst. De overeenkomsten zijn frappant, ook als je terugkijkt in de geschiedenis. Het lijkt erop dat een aantal angsten universeel is. Maar er zijn ook in het oog springende verschillen. En dat maakt dat Amerika er, ondanks de meer paranoïde politiek, beter voor lijkt te staan dan wij.

Een opvallende parallel
In 1841 eiste Samuel Morse, de uitvinder van de telegraaf en de morsecode, een totale immigratiestop op katholieken. Het rooms-katholicisme was niet alleen een religie, maar ook een politieke ideologie die erop uit was op slinkse wijze mensen te onderwerpen aan Rome en Amerika in zijn greep te krijgen. In de krant van zijn broer schreef hij dat het papisme ,,onder de heilige mantel van religie een doortrapt en despotisch politiek systeem is van het donkerste soort’’. Hij waarschuwde zijn protestantse landgenoten in vlammende bewoordingen: ,,Sta op! Sta op! Ik smeek u! Word wakker! Neemt de stellingen in! Sluit de poorten! Uw vijanden, verkleed als vrienden, komen met duizenden tegelijk uw ruïne binnenstromen door de open poorten van de naturalisatie’’.

Vorige Volgende