Populistisch meedeinen in de architectuurkritiek

Onlangs publiceerde het NRC een opmerkelijke architectuurkritiek. Interessant, niet om de spitsvondige opvattingen over architectuur, want het ging niet over architectuur. Evenmin wegens de goede kritiek, want daarvoor ontbrak het teveel aan intellectuele integriteit. Maar wel interessant, vanwege de constructie. Niet in beton, maar in taal. De feitenvrije taal van het populistische sentiment. Het droeg de titel Fuck de Context? Fuck de Koolhaas! Het werd geschreven door rechtsgeleerde Bastiaan Rijpkema, die met zijn expertise in vrijheid van meningsuiting, deze blijkbaar graag eens wilde uitoefenen op een terrein waar hij niets van weet. Dat deed hij samen met Thierry Baudet. Een recent door het NRC aangestelde columnist. Tot het moment dat hij zich als zodanig bewezen heeft, misschien het best aan te duiden als de excuusjongere in het genre. Een duik in het opiniestuk met de diepte van het papier waarop het werd gedrukt.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Nostalgisch verleden vs. dystopische toekomst

This poster from the French National Front (a fascist political party) is a perfect illustration of using visual elements to convey political messages based on racism, nostalgia for a reconstructed past, as well as a dystopian future (if people vote the wrong way!). Of course, both images are themselves, well, imaginary: this is a past that never really existed and a future that is by no means certain or necessary. But the Manichean message is strong.

So, we’re supposed to choose: the France on the left is that of burning banlieues (set on fire by “these people”… the re-islamicized youth) with darkened silhouettes (never humanize one’s stigmatized out-group, never give them a face, always present them as threatening masses or gangs) that obviously have been destroying card in front of a more or less typical housing project somewhere in a working class suburbs. The France on the left is also that of the despairing homeless, no jobs, no hopes, a few dirty-looking possessions. The whole image looks like it was part of the movie The Road with its burning and/or ashen landscapes.

And then, on the right, is the ideal, imaginary, nostalgic France… oh so very white, heterosexual, at peace, where old-timers can do their shopping at the local market, under the sun. Of course, in this France, everybody lives in a small, semi-rural town, with bucolic background (although the scale is wrong in the composition of the different elements… probably photoshopped… a very shoddy job at that). The market is a local, small-scale one, vive le commerce de proximité! And the little shops and commerces, so dear to Pierre Poujade‘s heart. The place is colorful with blooming flowers, clean air, no car traffic, no poverty, and no dark-skinned people.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De kernboodschap van Occupy is populistisch

De beweging kan een nuttige thermometer zijn voor de democratie, maar is in de kern populistisch zeggen Matthijs Rooduijn en Sarah de Lange, verbonden aan de onderzoeksgroep ‘Challenges to Democratic Representation’ van het Amsterdam Institute for Social Science Research.

Analisten breken zich het hoofd over de vraag wie de Occupyers nu precies zijn en wat ze willen. De conclusie is veelal dat het gaat om een bonte verzameling van anarchisten, andersglobalisten, communisten en verontwaardigde kiezers die pleiten voor een eerlijkere verdeling van de welvaart, meer duurzaamheid, en vrede op aarde.
Hoewel deze analyse op hoofdlijnen klopt, helpt zij ons niet verder bij het verklaren van het succes van de Occupy-beweging. Om de Occupy-beweging echt te begrijpen, zullen we de boodschap van de actievoerders moeten doorgronden. En die boodschap is populistisch van aard.

Binnen het populisme staat het idee dat de corrupte elite het gewone volk verraden heeft centraal. Daarbij kunnen ‘elite’ en ‘volk’ op verschillende wijzen invulling krijgen. Deze invulling is grotendeels afhankelijk van de maatschappelijke en politieke context.

Waar de ene populist claimt op te komen voor de autochtone Nederlander, stelt de andere populist de belangen van de hardwerkende jan modaal voorop. Hoewel de identiteit van ‘de man in de straat’ die de populist zegt te vertegenwoordigen verschilt van beweging tot beweging, gelooft iedere populist dat het volk namens wie hij of zij spreekt één en ondeelbaar is.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Dag van de waarheid

Vandaag zou dan de dag van de waarheid worden. De regeringsleiders zullen – zo hebben de afgelopen week beloofd – eindelijk met een oplossing voor de eurocrisis komen. Maar als het onze Europese leiders lukt om de financiële brand te blussen, dan is er nog die andere enorme brand die een vuurstorm dreigt te worden: het populisme.

In een aardig stuk waarschuwt The Economist deze week voor gemakzuchtige politici die niet tegen hun electoraat durven in te gaan. Ze durven niet de populistische bewegingen ter rechterzijde te schofferen, hetgeen leidt tot slecht beleid. En nu, met de opkomst van de Occupy-beweging, hangen steeds meer politici hun oren naar de linkerzijde van het populistische spectrum.

The Economist roept politici op om eerlijk te zijn en dan ook echt eerlijk. Dat zal ongemakkelijk worden, maar zal hopelijk ook louterend werken. En tot betere maatregelen leiden. En er is zoveel om eerlijk over te zijn:

Waarheid: de crisis is niet de schuld van de banken alleen. Wij dragen allemaal verantwoordelijkheid door niet op te letten, gemakzuchtig te zijn, waarschuwingen te negeren en door ons vooral te laten leiden door Hebzucht.

Waarheid: de Hebzucht van de afgelopen decennia is onhoudbaar.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Het einde van de blanke suprematie

Omslag essay Hans Goslinga 'De angst voor het vreemde bedreigt onze vrijheid' In de VS waart net als in Nederland de vreemdelingenangst rond. Zondag verschijnt het essay De angst voor het vreemde bedreigt onze vrijheid van Trouw-columnist Hans Goslinga.
Het essay gaat over overeenkomsten en verschillen tussen de twee landen, en over de manier waarop de politiek inspeelt op gevoelens van angst. De overeenkomsten zijn frappant, ook als je terugkijkt in de geschiedenis. Het lijkt erop dat een aantal angsten universeel is. Maar er zijn ook in het oog springende verschillen. En dat maakt dat Amerika er, ondanks de meer paranoïde politiek, beter voor lijkt te staan dan wij.

Een opvallende parallel
In 1841 eiste Samuel Morse, de uitvinder van de telegraaf en de morsecode, een totale immigratiestop op katholieken. Het rooms-katholicisme was niet alleen een religie, maar ook een politieke ideologie die erop uit was op slinkse wijze mensen te onderwerpen aan Rome en Amerika in zijn greep te krijgen. In de krant van zijn broer schreef hij dat het papisme ,,onder de heilige mantel van religie een doortrapt en despotisch politiek systeem is van het donkerste soort’’. Hij waarschuwde zijn protestantse landgenoten in vlammende bewoordingen: ,,Sta op! Sta op! Ik smeek u! Word wakker! Neemt de stellingen in! Sluit de poorten! Uw vijanden, verkleed als vrienden, komen met duizenden tegelijk uw ruïne binnenstromen door de open poorten van de naturalisatie’’.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Wilders zoekt het dichter bij huis

Geert Wilders (Foto: Flickr/pietplaat)“De Grieken zijn de nieuwe moslims”, aldus VVD-goeroe en trendwatcher Ben Verwaayen, in het NRC. De islamdiscussie is wel over zijn hoogtepunt heen en daarom richt Wilders zijn pijlen nu op het Europese beleid ten aanzien van Griekenland.

Als je Wilders hoort, kan Verwaayen helemaal gelijk hebben. In een interview met De Volkskrant wordt de koerswijziging van de PVV geëtaleerd. Op de vraag wat zijn kompas nu is, antwoordt Wilders: “Ons niet laten opgaan in een Europese moloch”.
Hij vindt dat Henk en Ingrid “genoeg voor hun kiezen hebben gehad” en extra bezuinigingen moeten maar “bij Europa worden gehaald”, Hij daagt Cohen uit geen steun te geven aan “het Europa-pakket”. Wilders wijst op “het vreselijk eurofiele karakter van de Miljoenennota”.

Zoals de wind waait, waait zijn jasje. Lange tijd was dat een gezegde, dat vooral op het CDA van toepassing werd geacht. Het CDA is, in verleden en heden, herhaaldelijk verweten regeringsdeelname belangrijker te vinden dan de inhoud.
Bij de PVV waait het jasje net iets anders. Regeringsdeelname gaat men uit de weg. De positie van quasi-vice-premier is wel zo comfortabel. Wilders laat zich niet verleiden tot definitieve uitspraken over het aangaan van regeringsverantwoordelijkheid. Oppositie voeren, gedoogpartner zijn, een deurtje open houden naar een plaatsje in een kabinet, het is allemaal even leuk, zegt Wilders.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De puinhopen van tien jaar Pim

Op 20 augustus 2001 verklaarde Pim Fortuyn de politiek in te willen gaan. Achteneenhalve maand later al werd hij in Hilversum doodgeschoten door Volkert van der Graaf en werd het Binnenhof in Den Haag belegerd door zijn woedende aanhang. Het zijn beelden die ik niet gauw vergeet – de moord zowel als de eerste reacties erop waren diep schokkend.

Fortuyn leverde met zijn in 1997 uitgegeven boek Tegen de islamisering van onze cultuur een vroege bijdrage aan wat we nu het islamdebat noemen, maar het kreeg aanvankelijk weinig aandacht. Al meteen in augustus 2001 geeft hij in het Rotterdams Dagblad de richting van zijn denken aan, in woorden die nog altijd snoeihard zijn: “Ik ben ook voor een ‘koude oorlog’ met de islam. De islam zie ik als een buitengewone bedreiging, als een ons vijandige samenleving.” En begin september: “Je moet de moskeeën zien als mantelorganisaties … in de moskeeën worden martelaars gefokt.” Op de elfde van diezelfde maand vlogen twee vliegtuigen in de Twin Towers en leek professor Pim gelijk te krijgen. De achterlijke cultuur (ook dat zijn woorden van Fortuyn) had zich van zijn slechtste kant laten zien. Met het zogenaamde islamdebat is het sindsdien niet meer goed gekomen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Niet de daad, wel de ideologie

Dé discussie in de blogosphere is in hoeverre Breivik’s vreselijke daad toe te schrijven is aan het gure rechts-populistische klimaat in Europa. Ik zal eerlijk zijn: ik ben daar nog niet over uit. Wel vallen twee zaken op, die de afgelopen jaren overigens al vaak benoemd zijn.

De eerste is het spiegelbeeld tussen rechts- en islamitisch extremisme. Het 1500 pagina’s tellende politieke testament van Breivik staat bol van de retoriek die je ook bij islamitische radicalen aantreft. Hij spreekt ondermeer van een kruistocht, niet alleen moslims zijn een doelwit, maar ook de ‘marxistisch culturele elite’ die de multiculturele samenleving omarmt – kortom: iedereen die niet met ons is, is een legitiem doel. Rechtvaardiging wordt ook gevonden ver in het verleden – de geschiedenis wordt naar de eigen hand gezet. Tot slot worden anderen aangespoord om zich bij deze strijd aan te sluiten en krijgen ze praktische tips en tools daarvoor aangereikt.

Wat ook opvalt is dat de ideeën van extreem islamitische groepen in Europa nauwelijks aansluiting vinden, terwijl veel ideeën van Breivik in een aantal Europese landen de laatste jaren een solide plek in het politieke discours hebben gevonden. Daarom ook meteen het gewijs naar de PVV en andere Europese populistische partijen.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Vorige Volgende