Ook het volk heeft niet altijd gelijk
COLUMN - Populisten houden van directe democratie. De Oostenrijkse ex-presidentskandidaat Hofer wil referenda invoeren, de Hongaarse premier Orbán houdt in september een referendum over het gezamenlijke Europese asielbeleid, en in het verkiezingsprogramma van de PVV staat ‘ons kroonjuweel heet het bindend referendum’.
Zwitserland is hierbij het lichtende voorbeeld – de Duitse AfD wil ‘meer Zwitserland voor Duitsland’, en Wilders pleitte in november 2015 in de Volkskrant voor bindende referenda volgens Zwitsers voorbeeld. Maar dat het ook in Zwitserland niet altijd rozengeur en maneschijn is, laat het Masseneinwanderungsinitiative van de rechts-populistische SVP wel zien.
In februari 2014 stemden de Zwitsers over de vraag of Zwitserland de immigratie weer zelfstandig moet gaan sturen. Er waren direct al zorgen dat de aanname van dit initiatief in strijd zou kunnen zijn met de bilaterale overeenkomsten met de EU. Hierin hebben de EU en de niet-EU-lidstaat Zwitserland afspraken gemaakt over het vrije verkeer van goederen, diensten, financiën én personen.
De SVP wuifde alle zorgen weg: wij gaan gewoon met de EU onderhandelen over het beperken van de immigratie, de EU heeft per slot veel belang bij een goede relatie met Zwitserland. Het initiatief werd hierop met een uiterst krappe meerderheid – 50,3% – aangenomen. Het beperken van de immigratie uit de EU was een feit. Of toch niet?