Rol koningin in formatieproces achterhaald
Wederom een nieuwe informateur. De eerste heeft nauwelijks zijn hielen gelicht, of Nederland stoomt alweer door naar nummer twee. Koningin Beatrix benoemde zaterdag de vice-voorzitter van de Raad van State om een volgende ’tussenstap’ te zetten. Herman Tjeenk Willink is de naam, ook wel de ‘onderkoning’ van Nederland genoemd. Lid van de PvdA, maar het gaat hier volgens Beatrix niet om ‘een politieke keuze’.
Geloofwaardigheid staatshoofd in het geding
Hoe geloofwaardig blijft de koningin? De totstandkoming van een kabinet in Nederland blijft een schimmig proces. Deze formatie is met de uitslag van de PVV politiek nog veel gevoeliger dan de spreekwoordelijke prinses op de erwt. VVD’er Rosenthal deed Beatrix al geen plezier. Hij liet de majesteit – en de rest van Nederland – in verwarring achter met een advies waar de verkiezingsuitslag niet in terug te lezen valt. Daarnaast maakt hij een politieke keuze voor een kabinet over rechts of over links onmogelijk. Om die reden nodigde ze vermoedelijk niet Roemer (SP) en Wilders (PVV) uit op haar werkpaleis Noordeinde in Den Haag. Dit maakt haar politiek uitermate kwetsbaar.
Vijf ‘middenpartijen’ sluiten elkaar niet uit. Maar dat sluit andere keuzes voor een kabinet ook niet uit. Een meerderheidskabinet over rechts of over links is wel degelijk mogelijk. Maar de koningin wil blijkbaar met de vijf middenpartijen recht-door-zee. Ze gaat namelijk mee in het advies van Rosenthal, omdat ze geen politiek wil bedrijven. Het is echter ironisch dat ze juist datgene doet waar ze bang voor is. Door mee te gaan met dat deel van het advies van informateur Rosenthal, bedrijft ze juist politiek. Ze negeert daarbij opvallenderwijs het advies om een VVD- en PvdA-informateur aan te wijzen. Beatrix komt met een omzichtige stap. De uitleg van de nieuwe informateur is dat zonder overeenstemming over de procedure elke stap van de koningin kan worden uitgelegd als een politieke keuze. Hetzelfde geldt echter nu voor deze ’tussenstap’. Waarom in het ene geval wel Rosenthal volgen en in het andere niet?