‘Belastingsysteem multinationals werkt niet goed meer’
INTERVIEW - Wat zijn de gevolgen van belastingontwijking voor ontwikkelingslanden? Daarop promoveerde Francis Weyzig afgelopen woensdag aan de Radbouduniversiteit Nijmegen. ‘Ik heb altijd geprobeerd heel duidelijk te zijn met de interpretatie. Dus van mij hoor je ook niet zo snel over hoe schandalig het allemaal is. Ik probeer juist om de maatschappelijke discussie te voeden met wetenschappelijk onderzoek.’
We horen veel in het nieuws over dit onderwerp, wat is er nieuw aan jouw onderzoek?
‘Één van de dingen die nieuw was, is dat ik de eerste was die de gedetailleerde data van de Nederlandsche bank heeft kunnen gebruiken. Dat zijn data over de Bijzondere Financiële Instellingen (BFI’s), de financiële draaischijven van buitenlandse multinationals. Omdat die data zo gedetailleerd zijn, kan je daar heel veel mee in kaart brengen. Ik laat zien hoeveel dividenden of renteontvangsten er wordt ontvangen uit ontwikkelingslanden, maar ook hoeveel wordt doorbetaald aan obligatiehouders, hoeveel wordt doorbetaald binnen het concern en specifiek naar vestigingen op eilanden als Bermuda en de Kaaimaneilanden. Daarin is dit onderzoek heel specifiek dus dat is ook nieuw.’
Wat was je conclusie?
‘Het blijkt dat directe investeringen in ontwikkelingslanden best wel hoog zijn, zowel voor ontwikkelingslanden die geen belastingverdrag hebben met Nederland, als ontwikkelingslanden die wel een belastingverdrag hebben met Nederland. Het gaat om substantiële bedragen: een aantal jaar geleden liep 53 miljard euro aan totaal bestaande investeringen via Nederland. Het grootste deel kwam uit de Europese Unie en andere hoge inkomenslanden zoals de VS, Japan en Canada. Er komt ook een gedeelte uit belastingparadijzen, zoals de Kaaimaneilanden, Bermuda maar ook Luxemburg en Zwitserland. Het blijkt dat ook deze belastingparadijzen tussenschakels zijn, dus als geld uit Luxemburg via Nederland wordt geïnvesteerd in Zambia, dan is Luxemburg meestal ook een tussenschakel en komt het uiteindelijk bijvoorbeeld uit het Verenigd Koninkrijk.

Around 2030, Africa’s collective population will become 50 per cent urban. The majority of political constituencies will then live in cities, demanding means of subsistence, shelter and services. African governments should take early action to position themselves for predominantly urban populations. In the early 2040s, African cities will collectively be home to one billion, equivalent to the continent’s total population in 2009. Since cities are the future habitat for the majority of Africans, now is the time for spending on basic infrastructure, social services (health and education) and affordable housing, in the process stimulating urban economies and generating much- needed jobs. Deferring these investments to the 2040s simply will not do. Not a single African government can afford to ignore the ongoing rapid urban transition. Cities must become priority areas for public policies, with investment to build adequate governance capacities, equitable services delivery, affordable housing provision and better wealth distribution. If cities are to meet these needs, municipal finance must be strengthened with more fiscal freedom and own-source funding.”
Sir Tim Berners-Lee sprak tijdens 

“De inkadering is verkeerd” klaagt
Hij vreest dat tijdens het debat de bedrijven niet het vuur aan de schenen gelegd kan worden. “Door alleen in te zoomen op een leuke praktijk van een multinational, zal die er altijd goed vanaf komen en valt er eigenlijk ook niets meer te debatteren”. Nu ontwikkelingshulp door de overheid ter discussie staat worden de bedrijven te gretig omarmt als heilige graal voor armoedebestrijding stelt Hudig. Terwijl diezelfde bedrijven toch ook zoveel slechts doen in ontwikkelingslanden: “Tegelijkertijd staat Unilever bekend als een van de meest genadeloze transnationale bedrijven als het gaat om het veroveren van lokale markten, en mankeert er natuurlijk van alles aan de productie van de grondstoffen die gebruikt worden”. Het lijkt erop dat Globalinfo liever helemaal geen rol voor bedrijven in armoedebestrijding ziet? Dit is weer een inkadering van het debat waar de organisatoren het niet mee eens zullen zijn.