gastbijdrage van Ardy Beld
Vladimir Poetin verklaarde op 24 februari Oekraïne met een 'speciale militaire operatie' te willen denazificeren. In schril contrast met dit door Russische en zelfs enkele westerse media overgenomen 'argument' voor de vernietigingsoorlog staat een intern document van de Duitse inlichtingendienst BND. In het interne rapport dat bij opinietijdschrift Spiegel belandde, wordt de officiële deelname van twee uitgesproken neonazistische groeperingen uit Rusland bevestigd. Het gaat hierbij om vrijwilligers van de organisatie Rusich (spreek uit 'Roesietsj) en het zogenaamde Rijkslegioen.
Voor de tsaar met het Rijkslegioen
Het Rijkslegioen heeft zijn oorsprong in Sint-Petersburg. Het Amerikaanse Center for International Security and Cooperation (CISAC) beschrijft het Rijkslegioen als gewapende tak van de Russische Rijksbeweging (RIM): „De beweging promoot etnisch Russisch nationalisme, pleit voor herstel van het tsaristische regime en tracht de ideologie van blanke suprematie te verspreiden. De RIM onderhoudt contacten met neonazistische en white power- groeperingen in Europa en de Verenigde Staten. Ze geeft in Sint-Petersburg paramilitaire opleidingen aan haar eigen leden en die van gelijkgezinde organisaties uit Rusland en andere landen. Leden van de gewapende vleugel van de RIM, het Russische Rijkslegioen hebben gevochten aan de zijde van pro-Russische separatisten in Oost-Oekraïne en waren betrokken bij conflicten in Libië en Syrië. Naast ultranationalistische overtuigingen staat de RIM bekend om zijn antisemitische en anti-Oekraïense standpunten. Het Amerikaanse Ministerie van Buitenlandse Zaken plaatste de Russische beweging al in april 2020 op de lijst van terroristische organisaties.”
Na het begin van Ruslands 'speciale militaire operatie' schreef legioenchef Denis Gariev via de berichtendienst Telegram: "Uiteraard zijn wij voor de liquidatie van de separatistische entiteit Oekraïne." In het Duitse rapport werd vermeld dat het Rijkslegioen eveneens via Telegram actief zocht naar strijders met gevechtservaring. Volgens de BND blijft het onduidelijk of het besluit over deelname van de gewapende tak van de tsaristische Rijksbeweging is genomen in overleg met de Russische regering. Wel wist de Duitse inlichtingendienst te melden dat in april de plaatsvervanger van Gariev zou zijn gesneuveld in Oekraïne en de leider zelf gewond raakte. Op 15 mei verscheen op de pagina van het Rijkslegioen op het sociale netwerk vk.com de volgende pathetische boodschap: „Het belangrijkste is dat wij Russisch-orthodoxe mannen onze plaats in deze strijd hebben gevonden. Onze plaats is aan de zijde van God. Onze God is Christus!!! Christus is opgestaan.“ Op een recente foto van het front is een geïmproviseerde iconenwand met Russische heiligen te zien geplaatst tegen een rugzak.
Verminken met de vrijwillige verkenners van Rusich
Leider van de eveneens uit Sint-Petersburg afkomstige 'vrijwillige verkennerseenheid Rusich' (onderdeel van de Wagner Group) is de neonazi Aleksej Miltsjakov, ook bekend onder de codenamen Fritz en Serb. Al in zijn vroege jaren deed hij als sadist van zich spreken door straathondjes aan stukken te snijden en video's van deze weerzinwekkende taferelen online te zetten. In 2014 kreeg de Rus tijdens de oorlog in de Donbas de unieke kans zich in alle vrijheid op mensen uit te mogen leven: hij sneed steevast de oren van zijn slachtoffers af en kraste hen ‘kolovrats’ (Slavische swastika’s) in het gezicht. Ook plaatste Miltsjakov regelmatig foto’s van zichzelf poserend naast stapels lijken op zijn account op vk.com. In 2016 kwam de Russische neonazi in het nieuws in Belarus omdat hij er trainingskampen voor de jeugd zou leiden. De BND zwijgt over het aantal strijders van Rusich. Volgens de pagina van de 'verkennerseenheid' op vk.com, nemen de vrijwilligers echter 'volop deel aan de oorlogshandelingen op het grondgebied van het voormalige land Oekraïne'. De pagina toont eveneens een video uit 2019 van oefeningen van het neonazistische bataljon in de Volksrepubliek Loegansk. In een recent interview met de Russische zender Tsargrad TV, dat in haar uitzendingen extreemrechts gedachtegoed met een monarchistische wereldbeschouwing en complottheorieën combineert, zei de Peterburgse oorlogsmisdadiger: 'Ik ben een nazi. Mijn arm gaat als vanzelf de hoogte in.'
Bekend is eveneens dat Hitlerfan Aleksej Miltjsakov nauw betrokken is bij de activiteiten van de Wagner Group, het beruchte huurlingenleger van het Kremlin, dat in de Donbas, maar ook in Syrië en een groot aantal Afrikaanse landen wordt ingezet. Deze mannen voor het vuile werk hebben, net als de neonazistische vrijwilligers, weinig op met democratie. In een anoniem interview vertelden Wagner-militairen over Dmitri Oetkin, wiens codenaam dienst deed als benaming voor de gehele groep: „Wagner (Dmitri Oetkin) is een keiharde vent. Hij arriveerde op onze positie bij Palmyra. Hij trok zijn T-shirt uit. Op zijn schouder heeft hij een tatoeage van een hakenkruis. Hij draagt een helm met twee horens. Hij is een 'rodnovér' (slavische neo-paganist, nvda). Maar Oetkin is niet de leider van de organisatie, hij is slechts één van de commandanten.“ De huurlingen worden ingezet om de geopolitieke ambities van het Kremlin kracht bij te zetten én de directe zakelijke belangen van Jevgeni Prigozjin, oligarch en vertrouweling van Poetin te ondersteunen. Volgens Raphael Glücksmann, afgevaardigde van het Europees Parlement, werden onlangs huurlingen van de Wagner Group naar Oekraïne uitgezonden om president Volodymyr Zelensky te vermoorden.
Azov als argument
De Russische regering wast inmiddels de handen in onschuld. Het argument voor denazificatie van Oekraïne blijft als een rots in de branding staan. Staatsmedia blijven gretig met de beschuldigende vinger wijzen naar het Oekraïense Azov-regiment dat als zogenaamd bewijs dient dat alle Oekraïners neonazi's zouden zijn. Leden van het veelvuldig door het slijk gehaalde vrijwilligersbataljon dat in 2014 werd opgericht en later geïntegreerd in de Oekraïense strijdkrachten trokken aanvankelijk inderdaad de aandacht met extreemrechtse uitspraken. Dit stadium lijken ze inmiddels te zijn gepasseerd. Andreas Umland van het Centrum voor Oost-Europese Studies in Stockholm zei tegenover het Franse persbureau AFP dat Azov een normale gevechtseenheid is geworden, vrij van ideologie. Het bataljon gebruikt wel nog steeds de wolfsangel als herkenningsteken op de uniformen. Na de inname van het verwoeste Marioepol verscheen een reportage van een zender uit de Volksrepubliek Donetsk vanuit de uitgebrande kelders van het fabrieksterrein Azovstal dat wekenlang heldhaftig door Azov-strijders werd verdedigd. Als bewijs voor het welslagen van de 'denazificatie' werd met groot enthousiasme ingezoomd op kennelijk zojuist gevonden badges met de wolfsangel te midden van verbrande laptops.
Op 23 juni nam Vladimir Poetin per videoconferentie deel aan het 14e BRICS-congres, een samenwerkingsverbond van Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika. Hier sprak hij nog eens uitdrukkelijk over het 'naziprobleem' van Oekraïne: „In geen enkel beschaafd land worden fakkeltochten van duizenden mensen met nazisymbolen door de overheid aangemoedigd. Dit wordt nergens gedaan. Tot onze grote spijt gebeurt dit alleen in Oekraïne.“ Om welke overheid het hier gaat en wat de nationaliteit van de genoemde 'duizenden mensen met nazisymbolen' zou zijn, liet de Russische president in het midden.
Ardy Beld is vertaler Russisch en freelance auteur en journalist. Zijn nieuwste boek 'Donbas - verscheurd tussen Oekraïne en Rusland' vertelt het verhaal over de ontstaansgeschiedenis van de 'volksrepublieken Donetsk en Loegansk' die door Poetin als voorwendsel werden gebruikt voor zijn oorlog in Oekraïne. Het boek bevat naast achtergrondartikelen en portretten van separatistenleiders, huurlingen van de beruchte Wagner Group ook interviews met ex-gevangenen, muzikanten, kunstenaars en filmmakers uit de regio.
