Macedoniërs tegen de gokindustrie

Het begon een aantal jaren geleden in de buurt van Tetovo, de streek waar de Albanese minderheid van Noord-Macedonië woont. De Anti-gokbeweging ontstond uit onvrede over de gestage uitbreiding van het aantal gokhallen tot in de kleinste dorpjes. Xhemal Abdiu, jeugdwerker in Mala Rechica, kende het verwoestende effect van gokken op jonge levens. Hij schaarde zich bij het protest tegen de zoveelste gokhal in zijn dorp en tilde de beweging naar het landelijk niveau. De voornaamste eis van de beweging is een verbod op de vestiging van gokbedrijven binnen een straal van 500 meter van scholen en andere centra waar veel kinderen komen. De regering van Noord-Macedonië reageerde positief en verwerkte de eis in een nieuw wetsontwerp ter beteugeling van de gokverslaving. Maar 'lakse regelgeving, Oostenrijkse bedrijven en het wetgevingscircus staan in de weg', schrijft de onderzoeksjournalist David Ilieski. Het is de vraag of de nieuwe wet nog voor de aanstaande verkiezingen door het parlement geloodst kan worden. Zondag kiest Noord-Macedonië een nieuwe president, in mei volgen parlementsverkiezingen. Gezien de hoge concentratie van scholen en casino's in dorpen en steden zou het verbod, dat de Anti-Gokbeweging eist en dat nu in een wetsontwerp staat, in theorie honderden casino's kunnen dwingen geheel te sluiten of naar locaties buiten de stad te verhuizen. Daar was niet iedereen even blij mee. Met de huidige regeringscoalitie van de socialistische SDSM en de partij van de Albanese minderheid DUI zag Abdiu nog wel goede vooruitzichten voor de vereiste strengere regels voor de gokindustrie. In Mala Rechica behaalde de beweging een overwinning met het annuleren van het geplande nieuwe casino. Op landelijk niveau kregen ze steun van Albanese parlementariërs die het voorbeeld van anti-gokverslagingswetgeving uit de buurlanden Albanië en Kosovo wilden volgen. Er zijn echter twee onzekere factoren. Ten eerste heeft de staat Noord-Macedonië zelf baat bij de inkomsten uit de gokindustrie. In 2022 verdiende de staat 88 miljoen euro aan belastinginkomsten uit deze groeiende bedrijfstak. En ten tweede is het de vraag hoe sterk de invloed van de industrie is op het wetgevingsproces. Noord-Macedonië, een van de armste Balkanlanden heeft meerdere redenen om de gokindustrie aan banden te leggen. Naast de bestrijding van gokverslaving kan toezicht en regulering op de gokbedrijven ook een bijdrage leveren aan het bestrijden van witwassen. De goksector is notoir kwetsbaar voor het witwassen van geld, omdat belasting- en politieautoriteiten doorgaans niet over de middelen beschikken om de wet ten uitvoer te leggen. In Noord-Macedonië wordt de sector gedomineerd door twee Oostenrijkse bedrijven Novomatic en Casinos Austria. Vorig jaar kwam de Oostenrijkse ambassadeur in Noord-Macedonië Georg Woutsas vlak voor het einde van zijn termijn op voor de belangen van beide bedrijven. Hij waarschuwde de regering en het parlement dat de nieuwe wet de reputatie van het land zou schaden inzake het investeringsklimaat en het respecteren van de principes van de vrije markt. Hij dreigde dat het land op de zwarte lijst zou komen voor veilige buitenlandse investeringen. Een woordvoerder van het Oostenrijkse ministerie van Buitenlandse Zaken zegt dat Woutsas op zijn 'ongepaste' uitspraken is aangesproken. Nog steeds geen paspoort De bestrijding van de gokverslaving is niet het enige gebied waar de overheid laks optreedt. Vijf jaar na het in werking treden van de moeizaam bereikte overeenkomst met Griekenland over de naam van hun land heeft een groot deel van de bevolking nog steeds geen nieuw paspoort. Oorzaak is hier ook de voorzichtigheid die de huidige regering bij de uitvoering van het akkoord in acht heeft genomen  ten opzichte van de nationalistische oppositie die nog steeds meent dat het land nooit akkoord had mogen gaan met deze 'vernederende' naamswijziging die afbreuk doet aan de identiteit en het erfgoed van het land. De identiteit en het erfgoed zijn ook de inzet van de oppositie bij de onderhandelingen met Bulgarije over een nieuw vriendschapsverdrag. Bulgarije heeft na Griekenland gedreigd de toetreding van Noord-Macedonië tot de EU te blokkeren als er geen overeenkomst wordt gesloten over een paar gevoelige culturele kwesties die de buurlanden tot nu toe verdelen. Gordana Siljanovska, de presidentskandidaat van de oppositionele partij VMRO-DPMNE, loste deze week een schot voor de boeg met haar stelling dat alleen Kopenhagen criteria leidend mogen zijn bij de toetredingsonderhandelingen. Verder zei ze dat Bulgarije zich hoe dan ook zal moeten houden aan het Verdrag van Lissabon van de EU. 'Daarin staat dat er dingen zijn waarover niet kan worden onderhandeld en die het recht van elke staat zijn: niet-inmenging in binnenlandse aangelegenheden en respect voor de nationale en culturele identiteit. Met Bulgarije kunnen onderhandelingen gevoerd worden, maar ten aanzien van deze beginselen mag geen veto worden gebruikt.'

Door: Foto: Jonathan Cutrer (cc)
Foto: Jerry "Woody" (cc)

Kentekenplaten leiden tot nieuwe spanningen op de Balkan

, door

In Kosovo zijn afgelopen zaterdag overheidsgebouwen in brand gestoken. Serviërs blokkeren wegen bij de grens. De Kosovaarse politie is paraat. De oplaaiende spanningen tussen de Servische minderheid en de regering in Pristina hebben te maken met kentekenplaten voor voertuigen.  Servië verzet zich nog steeds tegen elk teken van een onafhankelijk Kosovo. Kosovaren zijn daarom verplicht een tijdelijk Servisch nummerbord op hun auto aan te brengen als ze de grens willen passeren. Nu heeft Kosovo, na het verstrijken van de geldigheid van tot nu toe gebruikte VN-kentekenplaten, een eigen registratie van voertuigen ingevoerd en vervolgens een vergelijkbare maatregel getroffen voor Servische automobilisten. Zij moeten nu ook ad €5 een tijdelijk Kosovaars nummerbord kopen. De premier van Kosovo, Albin Kurti, heeft aangedrongen op wederzijdse erkenning van elkaars nummerborden. De Kosovaarse Serven hebben echter aangekondigd de blokkade voort te zetten totdat de regering de nieuwe maatregel weer intrekt. Ze worden aangemoedigd door de Servische president Alexander Vucic die sprak over een ‘criminele actie’ en verdere onderhandelingen in EU-verband afhankelijk maakte van terugtrekking van de Kosovaarse politiemacht bij de grens.

‘De buurlanden van Servië op de Balkan, de Europese Unie en de NAVO moeten erkennen dat Aleksandar Vucic een groeiende bedreiging vormt voor de vrede in de regio, en ze zouden een verenigd front moeten smeden om hem te stoppen’, schrijft Jasmin Mujanovic in een opiniebijdrage voor Balkan Insight. Onlangs zagen we al de spanningen in Montenegro over een klooster in Cetinje dat als bezit geclaimd wordt door de Servisch Orthodoxe kerk. Nadat de autoriteiten toestemming hadden gegeven aan de niet-erkende Montenegrijnse orthodoxe kerk om de kerk van het klooster in te wijden kwamen Servisch-gezinde Montenegrijnen in actie om dat te verhinderen. Zowel hier als in het voortdurende conflict over de ruimte voor de Servische republiek in Bosnië-Hercegovina spelen de irredentistische ambities van de Servische president een grote rol, meent Mujanovic. De ‘Groot-Servië’-gedachte van de laatste leider van het voormalige Joegoslavië, Milosevic, is nog altijd niet verdwenen. 

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Travelbusy.com (cc)

Bulgarije wacht moeilijke coalitievorming

, door

Het armste EU-land ging zondag naar de stembus. Ondanks de massale protesten van afgelopen zomer tegen zijn corrupte regering wist premier Boyko Borissov (GERB) weer de meeste stemmen te winnen, al leed hij een fors verlies. Dat lijkt deels toe te schrijven aan een succesvolle mediacampagne waarin de premier vooral via de sociale media tot in de meest verafgelegen dorpen handenschuddend te zien was met beloftes om voor werk te zorgen. Maar het heeft ook te maken met het cliëntelisme van zijn partij die aan de basis veel mensen aan zich weet te binden. Daarnaast weet Borissov zich gesteund door zijn partijgenoten in Brussel in de Europese Volkspartij (EPP), wat hij natuurlijk graag aan zijn kiezers laat weten. Terwijl hij volgens zijn critici juist met EU-subsidies sjoemelt zijn er -anders dan bij zijn Hongaarse collega Orban- nog geen bekeringspogingen gedaan van de kant van de Europese christendemocraten.

Bekend van tv

Borissov dankt zijn “overwinningsnederlaag” ook aan een verdeelde oppositie. Naast de Socialistische Partij zijn er enkele nieuwkomers die de stemmen hebben verdeeld. De grootste is de nieuwe partij van talkshow-host, zanger en cabaretier Slavi Trifonov die met een sterk anti-overheid sentiment de tweede in grootte werd, nog voor de socialisten. Ook Democratisch Bulgarije (gelieerd aan de Europese Groenen) van de voormalige minister van Justitie Hristo Ivanov won met zijn strijd tegen de corruptie. Ivanov zette afgelopen jaar een massale beweging in gang nadat hij door agenten van de staatsveiligheidsdienst was verwijderd van het strand bij de villa van een bekende tycoon en steunpilaar het regime.

Foto: Patrick Müller (cc)

Europese Commissie biedt hoop voor Albanië en Noord-Macedonië

, door

ELDERS - Volgens EU-commissaris Oliver Varhelyi hebben Albanië en Noord-Macedonië genoeg gedaan om onderhandelingen over het EU-lidmaatschap te starten. De liberale democratie is nog ver weg, zeggen de critici.

De blokkade voor onderhandelingen met de twee aspirant-lidstaten die in oktober werd opgeworpen door de Franse president Macron, gesteund door Nederland en Denemarken, zal waarschijnlijk worden opgeheven. Macron kreeg eerder toezeggingen over een aanscherping van de toelatingsprocedures. Het laatste woord is nu aan de Europese Raad van regeringsleiders die deze maand bijeenkomt.

De Commissie constateert in het voortgangsrapport dat Noord-Macedonië hard gewerkt heeft aan de bestraffing van corruptie op hoog niveau die plaatsvond in de vorige regeringsperiode. Nieuwe wetgeving voor het Openbaar Ministerie en het installeren van een voldoende toegeruste staatscommissie ter bestrijding van corruptie krijgen ook de goedkeuring van de Europese Commissie. Sindsdien zijn in 66 gevallen van nepotisme aanklachten ingediend. Vorig jaar zijn 56 mensen veroordeeld wegens onder meer mensenhandel en drugshandel.

Rechters getest

Albanië heeft voortgang gemaakt met het onderzoek naar de betrouwbaarheid van rechters. Er zijn nu 234 gevallen (van de 811) onderzocht; 60% van de geteste rechters is ofwel ontslagen of heeft zelf ontslag genomen. Dat heeft wel geleid tot een tekort aan magistraten bij het Hooggerechtshof en het Grondwettelijk Hof. Ondanks dat heeft Albanië heeft volgens de Commissie veel werk gemaakt van de veroordeling van corrupte ambtenaren en leden van misdaadbendes.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Fotomovimiento (cc)

Europese christendemocraten kijken naar het oosten

, door

ELDERS - De christendemocratische Europese Volkspartij (EPP) kwam deze week bijeen in Kroatië, het land dat de Europese buitengrenzen met harde hand bewaakt.

Het teleurstellende besluit van de EU-regeringsleiders om nog geen toetredingsonderhandelingen te starten met Noord-Macedonië en Albanië betekent andermaal een rem op het overbruggen van de politieke kloof tussen oost en west in Europa. Op hun congres in de Kroatische hoofdstad Zagreb deden de Europese christendemocraten, althans voor het oog, een poging om iets goed te maken. Zagreb was bijna twintig jaar geleden, kort na het einde van de Joegoslavische burgeroorlog, de stad waarin de toenmalige EU-leiders de West-Balkanlanden beloofden dat ‘het slechts een kwestie van tijd was voordat de hele regio tot de EU zou behoren.’

Een herhaling van deze belofte zat er niet in, maar volgens Politico zijn de Europese conservatieven wel bereid meer naar het oosten te kijken. Dat komt ook omdat er nu meer Oost-Europese parlementsleden zijn in de EPP-fractie dan afgevaardigden uit Spanje en Frankrijk. Voor het eerst krijgt de EPP een voorzitter uit een van de Oost-Europese lidstaten, namelijk de voormalige voorzitter van de Europese Raad, de Pool Donald Tusk, een ‘bruggenbouwer tussen oost en west’.

Tusk kan nu gelukkig nog een tijdje verder in Brussel want in Warschau is voorlopig geen plaats meer voor hem. ‘Hij is het gezicht van een modern Polen. Een echte christen-democraat, hij staat voor een democratisch Europa dat verenigd is van noord naar zuid en van oost naar west’, zei Manfred Weber, fractievoorzitter van de EPP. Of het geschorste EPP-lid Fidesz uit Hongarije daar nog in past blijft de vraag. Begin volgend jaar zal de EPP een besluit nemen over de hervatting van het lidmaatschap van Orbán’s partij. De nieuwe voorzitter Tusk heeft al wel een helder standpunt over het Hongaarse illiberalisme: ‘Ik denk dat we heel standvastig moeten zijn om tegen dit soort ideeën te vechten.’

Foto: Jacques Paquier (cc)

Macron speelt met vuur op de Balkan

, door

ELDERS - Wat beweegt de Franse president om moeilijk te doen over Noord-Macedonië?

Alsof de EU-top het al niet moeilijk genoeg had met de Brexit zette de Franse president -met steun van premier Rutte- ook de uitbreidingsonderhandelingen met Noord-Macedonië en Albanië op het spel. Vooral voor de Macedoniërs is het een hard gelag. Ze hebben de afgelopen jaren hun best gedaan om het conflict met Griekenland over de naam van hun land uit de wereld te helpen. Dat is jarenlang de drempel geweest om überhaupt over een EU-lidmaatschap te praten. Nu dat probleem na flinke druk vanuit de EU uit de wereld is zou je verwachten dat er een stap gezet kan worden naar toetreding. Het EU-lidmaatschap was bij het referendum over de naamswijziging ook de belangrijkste reden voor de bevolking om in te stemmen met het akkoord van Prespa tussen premier Zaev en de Griekse regering, toen nog onder leiding van Syriza’s Tsipras (die mede daardoor in eigen land flink aan populariteit moest inboeten).

‘Eerst het eigen huis op orde’

Onderhandelingen over het EU-lidmaatschap kunnen jaren duren. Met Kroatië startte de procedure in 2005 en het land kon pas in 2013 officieel toetreden. Sindsdien zijn de EU-lidstaten bepaald niet soepeler geworden inzake uitbreiding. Macron gaat nu voor de beloofde uitbreidingsonderhandelingen met Noord-Macedonië en Albanië liggen omdat hij vindt dat eerst de hele procedure moet worden herzien. Hij wil de kandidaat-landen best een positief signaal geven om hen aan te moedigen door te gaan met hervormingen, maar de EU zal volgens hem eerst het eigen huis op orde moeten brengen voordat nieuwe bewoners kunnen worden uitgenodigd. Hij vindt het ‘bizar’ dat we de visumplicht intrekken nog voordat er een begin is gemaakt met toetredingsonderhandelingen. Macron:

Doe het veilig met NordVPN

Mededeling

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.