Het museum als artefact

Een museum toont voorwerpen. Maar een museum is zelf ook een voorwerp. Het gebouw en de collectie zijn onder bepaalde omstandigheden ontstaan, en die omstandigheden zijn zelf ook de moeite van het bestuderen waard. Er bestaat bijvoorbeeld een interessante vriendschappelijke rivaliteit tussen het British Museum, het Louvre en de Berlijnse musea, en ik blijf hopen dat een museum in Brussel of Amsterdam eens een expositie wijdt aan die rivaliteit.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Van die dingen | Museumbezoek

, door

COLUMN - Het blauwe permanentje ging expres voor mijn kinderen staan. Ze lagen op de grond in het museum voor een schilderij met schapen. Die moesten ze zo goed mogelijk natekenen. We liepen de kinderroute, meestal is dat een speurtocht met allerlei opdrachten, door het museum zelf bedacht om kinderen al wat liefde voor kunst bij te brengen. Het blauwe permanentje vond het maar niets. Zij kwam voor haar rust. Dat zag je zo. Mijn tip voor haar zou zijn om musea op zaterdag en zondag te mijden. Door de week had ze vast tijd zat. Geen kind te bekennen in de meeste musea op een doorsnee dinsdagochtend. Intussen zagen mijn kinderen enkel nog dunne kuiten ingepakt in vleeskleurige pantykousjes.  Ik had zin om haar een flinke duw te geven.

De oudste vroeg haar vriendelijk of ze een beetje opzij kon gaan staan. Hij zag de schapen niet meer en als ze nou twee passen naar links ging, konden ze het alle drie zien. Hij kreeg een vieze blik en de vrouw weigerde een stap te verzetten. Mijn oudste bleek een ‘brutaal nest’. Ik besloot even af te wachten, kijken wat ze zouden doen. De jongens keken elkaar aan en pakten allebei hun papier en potlood op. Ze liepen om haar heen en plofte voor de oude vrouw weer op de grond, tongen direct uit de mond, blik van papier naar schilderij. Toen ze eventjes naar mij keken stak ik mijn duim omhoog. Prima opgelost.

Bij de oude mevrouw kwam de stoom uit haar oren. Ze had duidelijk zin om mijn kinderen een schop te geven. Toen er nog drie kinderen lachend de zaal binnenkwamen trok ze het niet meer. Ze gaf mij en de moeder van de andere kinderen een woeste blik en liep stampvoetend en tegen de suppoost pruttelend de zaal uit, een brok  chagrijn. De suppoost kwam naar me toe. Hij verontschuldigde zich. Sommige oude mensen in het museum hadden wat moeite met het jonge spul, zei hij. Hij was er juist wel blij mee. Beetje leven in de brouwerij. Behalve dan dat ze altijd maar overal aan wilden zitten, maar als dat nou het enige was, af en toe een vinger van een schilderij afvegen?

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Verkrotting en assemblage

, door

Antwerpen heeft een grote aantrekkingskracht op Nederlanders. Een weekendje of een dagje Antwerpen staat altijd hoog op het lijstje van menigeen. Logisch ook, dichtbij en cultureel zeer interessant. Maar de omgeving van Antwerpen biedt ook een aantal bijzondere plekjes die het bezoeken zeker waard zijn.

 

Doel

Op de E34 naar Knokke-Heist neem je de afslag naar Doel. Een heel klein dorpje met een paar huizen, een dorpsschool, een tankstation, een molen, een kerk, een gesticht én een kerncentrale. Mijn jeugd heb ik doorgebracht in Zeeuws-Vlaanderen en ik was me in die jaren erg bewust van de nabijheid van twee kerncentrales, Doel en Borsele. Doel ligt net over grens in België, naast het Verdronken Land van Saeftinge. Het ligt op de linkeroever in de monding van de Schelde en moet daarom worden opgeofferd voor de uitbreidingsplannen van de Haven van Antwerpen.

Dat betekent dat Doel ontvolkt moest worden. Door het aanbieden van een sociaal plan werd het dorp in de jaren ’90 grotendeels leeg getrokken en de leegstaande huizen zijn verkrot. Het officiële inwonersaantal van Doel daalt nog steeds maar het reële inwonersaantal blijft groeien doordat krakers er zich gevestigd hebben.

En natuurlijk trekt het spookstadje ook kunstenaars aan, in het bijzonder graffiti kunstenaars. Dat maakt Doel meer dan een bezoekje waard. De verlatenheid en vergankelijkheid van de dichtgetimmerde en verkrotte huizen, de naargeestige sfeer van een dorp in verval, het afval dat er gedumpt wordt en de hardnekkige bewoners maken het een bijzondere plek. Graffitikunstenaars maken het tot een bijzondere openluchttentoonstelling.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Expositie tekeningen uit Gaza maakt museum nerveus

, door

Het ‘Museum of Children’s Art’ (MOCHA) in Oakland (Ca.) heeft afgelopen donderdag 8 september besloten een tentoonstelling niet door te laten gaan van tekeningen van kinderen uit Gaza onder de titel ‘A Child’s View From Gaza.’  De organisatie ‘Middle East Children’s Alliance’ (MECA) had in samenwerking met dit museum voor kinderkunst maanden gewerkt aan een tentoonstelling die open zou gaan op 24 september.

Officieel werd er geen reden gegeven waarom de expositie niet doorging, maar intussen werd bekend dat Joodse organisaties als de San Francisco Jewish Community Relations Council en de Jewish Federation of the East Bay sterke druk hadden uitgeoefend op MOCHA. De onderstaande tweet (van deze laatste organisatie) spreekt boekdelen:

En waar waren die Joodse organisaties zo bang voor? Wel, hier volgen een paar tekeningen:

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Halbe Zijlstra voor het eerst in museum

, door

[speld]

‘Scheefgroei in culturele sector aanpakken’

Halbe Zijlstra (bron: Flickr/Marjon Zijlstra Fotografie, Stichting Kennisnet)Staatssecretaris Halbe Zijlstra van Cultuur bezocht vanochtend in alle vroegte een museum. Het ging om zijn eerste museumbezoek. Zijlstra: “Ik ben met de familie wel eens naar de Efteling en Eurodisney geweest, dat was heel leuk. Ik wilde de Nachtwacht graag toch een keer zien, voordat ik wellicht de subsidiekraan dichtdraai. Ik kan u wel zeggen: ik vond die oude plaatjes best leuk. Toch snap ik wel dat de mensen tegenwoordig liever in de Python zitten dan dat ze naar een paar oude verfstrepen kijken, dat is toch meer van deze tijd.”

De politicus benadrukt dat hij staatssecretaris van alle cultuur is. “Ik wil de scheefgroei in de culturele sector aanpakken. Het kan toch niet zo zijn dat iemand met een kaart van een paar tientjes het hele jaar alle musea kan binnenlopen, terwijl iemand anders voor één bezoekje aan de laven in Kaatsheuvel hetzelfde bedrag kwijt is? De kunstsubsidies stroomden de laatste decennia wel heel eenzijdig naar de Randstad, en dat terwijl Anton Pieck ook best een groot kunstenaar was. Als hij zichzelf kan bedruipen, waarom Rembrandt dan niet?”

Het werkbezoek aan het Rijksmuseum is het eerste in een nationale museumtour. “Volgende week ga ik naar het Frans Halsmuseum, het Oranjemuseum en het Seksmuseum, daarna staat onder andere een bezoek aan het Nederlands Politiemuseum op het programma, daar heb ik écht zin in. Na afloop van de tour bepaal ik wie de subsidie verdient. Helaas kan ik niet ieder museum hoogstpersoonlijk bezoeken. Eigenlijk hebben we gewoon te veel musea in Nederland.”

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Detailpolitiek (9): Museumklimaat

, door

De afgelopen decennia hebben Nederlandse musea miljoenen gestoken in klimaatinstallaties. Deze hebben tot doel het binnenklimaat van musea zo constant mogelijk te houden, om zo de kunst te beschermen. Want wisselingen in het klimaat, dat is slecht voor kunst. Tenminste, volgens de wetenschap van enkele jaren geleden.

Wondere wetenschap
Inmiddels is de wetenschap een paar stappen verder. Marco Martens deed promotieonderzoek naar het binnenklimaat van musea, en wat bleek? Klimaatinstallaties blijken ook enorme nadelen te hebben. De energierekening gaat omhoog, soms lopen monumentale gebouwen schade op en soms ook de collectie zelf, waar het allemaal om begonnen was. De conclusie van Martens is dat het klimaat niet zo nauwkeurig geregeld hoeft te worden als tot dusver werd aangenomen.

Het is de droom van iedere wetenschapper: een item in RTL Nieuws en Kamervragen naar aanleiding van zijn of haar promotie. VVD-er Bart de Liefde sprong er bovenop: hoe moet het nu verder met de klimaatbeheersing in musea? Wat vindt de staatssecretaris van de conclusies van Martens, deelt hij de mening dat er minder uitgegeven kan worden aan klimaatbeheersing, en onderschrijft hij Martens’ aanbevelingen? Kan dit wellicht bijdragen aan de bezuinigingen op musea?

De meeste Kamervragen worden tegenwoordig gesteld naar aanleiding van krantenberichten, maar Bart de Liefde stelt ze naar aanleiding van harde wetenschap. Maakt dat zijn Kamervragen beter dan de andere? Het antwoord is nee, want de visie die achter zijn vragen schuilgaat is dezelfde als die van veel andere Kamerleden: de overheid moet alles doen en alles tot in de puntjes regelen. Ook als dat helemaal niet nodig is.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Over en sluiten in 2011

, door

GC heeft ruimte voor gastloggers. Onze maandelijkse gast, P.J. Cokema, gaat de effecten van de kaasschaafmethode in beeld brengen en lanceert de kaasschaaf- en kansenmonitor.

Wegens omstandigheden gesloten (Foto: Flickr/Michiel2005)

Zowel de crisis als de bezuinigingen bieden kansen. En mantra die u komend jaar wel vaker te horen zult krijgen. De overheid neemt in ieder geval haar kans waar. Met de kaasschaaf wordt de samenleving ontdaan van overtollig geachte vetlaagjes.

Vorig jaar kregen gemeenten en Rijk de begrotingen rond. Dit jaar zullen die hun praktische uitwerking moeten krijgen. Tijd om de kaasschaaf- en kansenmonitor te starten.

De kansen worden bijgehouden op mijn eigen webstek. Uw kanswaarnemingen kunt u daar kwijt. Op GC ga ik, met uw hulp, de resultaten van de kaasschaafmethode bijhouden.

We weten nu al dat de kaasschaaf op veel terreinen en voor veel organisaties gevolgen heeft. Grotendeels komt dat neer op reorganisaties en afslanking van aanbod. Voor de kaasschaafmonitor komen alleen die voorzieningen, diensten en organisaties in aanmerking, die helemaal zullen verdwijnen. Valt het mee of krijgen we te maken met een gigantische kaalslag?

Het jaar begint goed. Op 1 januari sloten tien voorzieningen de deuren. Gemeenten krimpen het aantal servicepunten (gemeenteloketten) in. Bibliotheken sluiten filialen. Voorlichtings- en adviescentra voor gezondheid, onderwijs en startende ondernemers zijn gesloten. Een fietsenstalling, een meldpunt voor overlast en een uitleencentrum voor BKR-kunst zijn gesneuveld.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Vorige Volgende