Goede doelen genoeg, maar waar heeft je geld impact?

Vorig weekend werd in de VS een lunch met Warren Buffett geveild voor 4 miljoen euro. Het volledige bedrag gaat naar het goede doel. Voor Nederlandse begrippen is dit een uitzonderlijk grote donatie, al zijn we een liefdadig volk. Kwantiteit is echter niet het enige dat telt. Iemand die miljoenen euro's betaalt uit liefdadigheid kom je niet snel tegen in Nederland. Het grootste terugkerende inzamelingsevenement in Nederland, Serious Request van 3FM, bracht in 2018 bijvoorbeeld ‘maar’ 1.3 miljoen euro op. Over een heel jaar gezien komen we met z’n allen een stuk verder: 90% van Nederlandse huishoudens doneert minstens een keer per jaar aan een goed doel. In totaal schenken we daarmee jaarlijks 2.5 miljard euro aan goede doelen per jaar. Dat is gemiddeld zo’n €147,- per Nederlander. Met donaties van bedrijven erbij komt dit bedrag op 4.5 miljard euro. Ten slotte leveren goede doelen-loterijen, overigens een klassiek Nederlands concept, liefdadigheidsorganisaties jaarlijks 500 miljoen op.

Door: Foto: Steven Depolo (cc)
Waan van de dag

Wanhoop als entertainment

, door

SBS6 heeft een nieuw programma: Geld maakt gelukkig. Hierin gaan wanhopige kandidaten met geldproblemen de concurrentie met elkaar aan om tienduizend euro die zij eventueel van het publiek kunnen ontvangen.

Rutger Bregman schreef er het volgende over in De Correspondent:

[Het programma is] een symptoom van een brede verschuiving in het denken over armoede. Het is de verschuiving van solidariteit naar liefdadigheid. […]

De verschuiving is al meer dan dertig jaar aan de gang. Werd een probleem als werkloosheid in de jaren zeventig nog als een collectieve uitdaging beschouwd, tegenwoordig wordt het eerder als een individueel probleem gezien. Indertijd ging het over de markt en de overheid, die te weinig banen zouden creëren. Maar anno 2015 zien we werkloosheid eerder als een gevalletje te weinig ‘human capital’, of gewoon een kwestie van luiheid. […]

Al met al is hulp niet langer een recht, maar een gunst. Steeds minder hulp wordt bovendien gefinancierd door belastingplichtige burgers, en steeds meer door gulle gevers (denk bijvoorbeeld aan de voedselbanken, waarvan de eerste pas in 2002 werd opgericht).

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Liefdadigheid: gruwel of gouden kans?

, door

COLUMN - Zoals elk jaar zijn we de afgelopen kerstvakantie bestookt met aanvragen van goede doelen. Het glazen huis is een illustratie van de moeite die liefdadigheidsinstellingen in deze periode doen om de aandacht trekken. De ontvangers van onze donaties zijn er hopelijk bij gebaat, maar hoe zit het met de donoren zelf? Zijn we blij met de mogelijkheid iets goeds te doen, of ergeren we ons groen en geel aan de bedelarij? En welke emotie wint er over het geheel genomen?

Psychologen hebben weten al lange tijd dat iets voor anderen doen mensen een goed gevoel kunnen geven. Zo zijn bijvoorbeeld mensen die vrijwilligerswerk doen tevredener en gezonder.

Dit verband is bovendien (gedeeltelijk) causaal, zoals de auteurs van een artikel gepubliceerd in 2008 in het blad Science, laten zien. De onderzoekers gaven proefpersonen geld dat ze moesten besteden aan ofwel een cadeau voor zichzelf ofwel voor een ander. De mensen die de opdracht kregen een cadeau voor een ander te kopen rapporteerden aan het eind van de dag hogere scores voor geluk (“happiness”) dan degenen die voor zichzelf iets gekocht hadden.

Dit resultaat betekent echter nog niet dat de mogelijkheid tot doneren tot een algemene emotionele vooruitgang leidt. Een deel van de gevers doneert misschien alleen omdat ‘het moet’. En hoe zit het met degenen die niet doneren? Misschien dat hun ergernis of schuldgevoel de positieve gevoelens van de donateurs meer dan compenseren.

Foto: Sarah (cc)

Belastingvrijstelling voor liefdadigheid is immoreel en onrechtvaardig

, door

ANALYSE - In Nederland kan je giften die je doet aan een goed doel aftrekken van je inkomen. Op die manier betaalt de overheid 36 tot 52% van je gift. De aftrekbaarheid is ooit ingesteld om mensen te stimuleren geld aan goede doelen te geven. Dat klinkt als een goede maatregel die moreel gedrag bevoordeelt. Maar vanuit bepaalde filosofische perspectieven, is het juist onrechtvaardig of zelfs immoreel om bepaald gedrag te bevorderen.

Consequentialisten en deontologen

De moraliteit van een handeling kan je op verschillende manieren beoordelen: op basis van de gevolgen die de handeling heeft of op basis van intentie van de actor. Volgens de eerste doctrine, het consequentialisme, is het bevorderen van het doen van giften heel wenselijk. Immers meer mensen geven aan goede doelen! Daarmee krijgen die goede doelen meer geld om hun goede werk te doen. Iedereen wint!

Maar volgens de tweede benadering, de deontologie, wordt de moraliteit van een handeling bepaald door de intentie van de actor. Stel nu dat iemand 59 euro geeft aan een goed doel; dat is één euro onder het minimumbedrag waaronder je je gift kan aftrekken. Als hij 60 euro uit zou geven zou hij 22 euro terugkrijgen van de belastingen: die ene extra euro levert dus 21 euro op! Als iemand om die reden een extra euro geeft, doet dat volgens deze benadering af aan de moraliteit van de handeling. Liefdadigheid zijn dingen die je doet omdat je er zelf niet beter van wordt. Als je fiscaal gestimuleerd wordt om giften te geven zijn er gevallen waarop je vanuit egoïstisch perspectief beter meer dan minder kan geven. Vergelijk dit met het wettelijk verbod op door rouwstoeten heen rijden. Als je dit alleen maar doet om dat je anders door de wet gestraft wordt, heeft het niets met respect voor de doden te maken maar heeft het alleen te maken met respect voor de wet.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Waan van de dag

Kok mag daklozen geen gratis eten geven

, door

De Bredase kok Rahal Lamlih deelt gratis voedsel uit dat hij krijgt van supermarkten. Hij mag inmiddels zelfs niet meer in de buurt van de daklozenopvang komen.

De gemeente vindt dat daklozen alleen voedsel mogen krijgen als daar een prestatie tegenover staat. Ook zou het uitdelen op straat van gratis eten voor te veel overlast zorgen.

Wel is Lamlih welkom om te komen koken in de daklozenopvang, waar daklozen voor een kleine vergoeding maaltijden kunnen kopen. Lamlih vind dat echter niet kunnen, geld eisen van mensen die geen geld hebben.

Foto: Jacob Whittaker (cc)

Liefdadigheid versus gerechtigheid

, door

ACHTERGROND - Op 17 maart 1982 vertrokken Koos Koster, Hans ter Laag, Jan Kuiper en Joop Willemsen vanuit hotel Alameda in San Salvador naar de provincie Chalatenango. Ze zouden het gebied intrekken dat in handen was van de guerrilla’s van het FMLN. De vier Nederlandse IKON-journalisten waren in El Salvador om reportages te maken over de bloedige burgeroorlog die in het kleine Midden-Amerikaanse land woedde. Bij de plek waar de Nederlanders hadden afgesproken met de gidsen van het verzet, had het leger een hinderlaag gelegd en werden ze alle vier doodgeschoten. De moord op de IKON-ploeg was voorpaginanieuws in de hele wereld. Voor mij als 16-jarige jongen was dit hét moment van definitieve betrokkenheid bij de mondiale verhoudingen. Een point of no return.

Enkele maanden daarvoor was ik begonnen met het kijken naar actualiteitenrubriek Kenmerk van de IKON, waar de reportages van Koster werden uitgezonden. Zijn geëngageerde stijl en hoe hij berichtte over armoede en schendingen van mensenrechten, sprak me enorm aan. Koster had duidelijke opvattingen over de journalistiek. In 1980 had hij eveneens in El Salvador met de aartsbisschop van het land, Oscar Romero, gesproken. Romero, die kort daarna vermoord werd, had tegen hem gezegd: ‘Jullie journalisten hebben een heilig beroep. Jullie moeten de waarheid bekendmaken.’

Mona. Juist Nu.

, door

Krenterig, maar met oog voor de armen. Wie voldoet aan die eisen? Juist.

De VVD kan stoppen met zijn zoektocht naar een passende leus om de verkiezingen mee in te gaan. Ik heb er een bedacht.

Krenterig. Juist nu.

Nu voor veel Nederlanders sprake is van een afnemende bestaanszekerheid, is het vanzelfsprekend dat er vraagtekens worden gezet bij de geïnstitutionaliseerde liefdadigheid die ontwikkelingssamenwerking heet. We kunnen met z’n allen eindelijk ongegeneerd krenterig zijn.

Juist nu.

We willen niet weten hoe tenenkrommend en obligaat liefdadigheid geworden is. Dieptepunt is toch wel de inzamelingsactie voor de slachtoffers van de overstromingen in Pakistan in 2010. Grote ramp was dat. Een ramp die volgens de Verenigde Naties erger was dan de tsunami in de Indische Oceaan in 2004. Toch heerste in Nederland geen algemeen gevoel van urgentie. Er werd vooral heel veel geklaagd over corruptie en terrorisme. Je kreeg zowat de indruk dat het de overstromingen over zichzelf had afgeroepen. Ter bezwering van zoveel hardvochtigheid konden we in verschillende media lezen hoe woest de Pakistaanse bevolking wel niet was op haar eigen politici, opdat we vooral wisten dat ze daar natuurlijk ook niet op hun achterhoofd zijn gevallen, maar niettemin slachtoffers waren van een grote ramp en daarom hulp nodig hadden. Uiteindelijk werd het moedeloze bedrag van 20 miljoen euro opgehaald. Ter vergelijking: voor de slachtoffers van de zeebeving in Zuidoost-Azië was 211 miljoen ingezameld.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.