Tiffany Trenda, Urban Devotion, performance, 2010
, door
Tiffany Trenda, Urban Devotion, performance, 2010
Filmpje bij Kunst op Zondag | Devotie, van 31 maart 2013
Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.
Foto:
Stuart Heath (cc)
Kunst op Zondag | Literatuur
, door
De Boekenweek is losgebarsten. Een goede gelegenheid om de trilogie over kunst en boeken (deel 1 over strips, deel 2 over kunstenaarsboeken) af te sluiten met de vraag of literatuur kunst is.
De media wekken de indruk dat kunst en literatuur twee verwante, maar verschillende grootheden zijn. Bijna elke krant heeft wel een wekelijkse katern onder de noemer ‘Kunst & Literatuur’. Alle visuele kunstdisciplines worden op één hoop gegooid, proza en poëzie op de andere. Terwijl lezen toch ook kijken is.
Uitgevers huren illustratoren, grafici, fotografen en soms ook schilders in om het boek aan de mens te brengen. Leidraad lijkt te zijn dat bij een eerste druk alleen titel en naam van de auteur op de omslag genoeg is, mits de auteur grote bekendheid geniet.
Bij herdrukken, en zodra het boek in vergetelheid dreigt te raken, lijken beeldende covers echter het boek tot kunst te moeten verheffen. Zo gaat dat met klassiekers, zoals bij boeken van Harry Mulisch.
Zo gaat dat ook met Nelleke Noordervliet, die dit jaar het Boekenweek-essay schreef.
Uitgevers gaan er niet vanuit dat je door de boekomslag geraakt wordt door literaire kunst, maar dat je geraakt wordt door een suggestie die je kooplust opwekt. De tentoonstelling ’20 jaar coverontwerpen’ geeft een mooi overzicht. Nog tot 21 mei te zien in het Boekenpodium te Antwerpen.
Foto:
© Maskull Lasserre Incarnate 2012 copyright ok. Gecheckt 26-11-2022
Kunst op Zondag | Boeken
, door
In de vorige Kunst op Zondag stelden we de vraag of strips kunst zijn. Met de Boekenweek in het vooruitzicht zouden we eenzelfde vraag kunnen stellen over boeken. Dat doen we niet, vandaag brengen we een andere stelling in: Strips, romans en verhalen mogen soms kunst zijn en soms niet, de enige boeken die altijd kunst zijn, zijn kunstenaarsboeken.
Zowel over de oorsprong als over de definitie van wat in het Engels ‘Artists’ Books’ en in het Frans ‘Livre d’artiste’ wordt genoemd, lopen de opvattingen uiteen.
De Wikipedia definieert kunstenaarsboeken als kunstwerken, uitgevoerd in verschillende (boek)vormen. Eén van de allereerste kunstenaarsboeken zou Songs of Innocence and of Experience (1789 – 1794) van William Blake zijn. Hij illustreerde zijn gedichten zelf, zijn vrouw verzorgde inkleurwerk en het bindwerk en ze brachten het boek in eigen beheer uit. Een pagina uit Songs of Innoncence and of Experience.
De Koninklijke Bibliotheek vindt het kunstenaarsboek een typisch Frans verschijnsel en noemt als één van de eerste kunstenaarsboeken ‘La fin du monde’ (1919) van avant-garde auteur Blaise Cendrars, geïllustreerd door Fernand Léger.
Een pagina uit Fin du Monde (het boekje is hier door te bladeren).
Kunstenaarsboeken als een co-productie van schrijvers en beeldend kunstenaars komen nog tot op vandaag voor. Maar vooral na 1945 werden steeds vaker kunstenaarsboeken alleen door beeldend kunstenaars gemaakt.
Het dichtst bij een goede definitie zit misschien Stephen Bury, hoogleraar moderne kunsten en specialist op gebied van kunstenaarsboeken. “Kunstenaarsboeken zijn boeken of op boeken lijkende voorwerpen waarvan over de weergave de kunstenaar een hoge mate van controle heeft. Het boek is bedoeld als een kunstwerk op zich”.
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.
Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.
Foto:
Steven Stwalley (cc)
Kunst op Zondag | Strips
, door
Collega Dimitri vraagt u de mooiste strip aller tijden in te sturen. Het brengt Kunst op Zondag op een bekende discussie: zijn strips kunst?
Het verhaal gaat dat Maurice De Bevere, beter bekend als Morris, de auteur/tekenaar van Lucky Luke, het stripverhaal ooit tot ‘negende kunst’ verhief. Grafisch ontwerper en striptekenaar Joost Swarte vindt het stripverhaal de moeder van alle kunsten (interview Trouw, 2012).
Jean-Marc van Tol (van Fokke & Sukke) vindt strips geen kunst, hooguit ‘kunstig’. Hanco Kolk (o.a. Gilles de Geus) vindt het pas kunst als je er, net als bij een mooi schilderij of boek, ‘door geraakt wordt’ (artikel Michael Minneboo, 2009).
Van Tol en Kolk vinden niet dat een strip in een museum thuishoort. Daar trekken musea zich niets van aan. Er gaat geen jaar voorbij of er zijn wel een paar exposities die over “strips en kunst” gaan. Een greep uit de laatste twaalf jaar vind je hier.
Cartoon Ronald Oudman.
Als het al in een museum hoort, dan is een stripmuseum natuurlijk de juiste plaats om “karikaturale kunst” te conserveren. De website en programmering van het Nederlands Stripmuseum doet vermoeden dat het hier vooral om “kunst voor de jeugd” gaat. Soortgelijke musea in omringende landen pakken dat anders aan en nemen de volwassen striplezer serieus.
Foto:
© Wiepke Poldervaart trajekt copyright ok. Gecheckt 24-11-2022
Kunst op Zondag | Wiepke Poldervaart
, door
Ook kunstenaars maken carrière. Het liefst van van klein naar groot, maar het kan ook anders. Wiepke Poldervaart ruilde zestien jaar geleden het wereldtoneel in voor het eigen atelier.
Ze was van 1984 tot 1997 artistiek leidster van Trajekt Theater. Een mengvorm van beeldende kunst en theater. De voostellingen bedacht ze zelf en kwamen tot stand dankzij medewerking van dansers, acteurs, musici, theatermakers en een legertje technici, decorbouwers en vrijwilligers. Tot op vandaag zie je op hun cv’s het Trajekt Theater prijken.
Sommige recensenten beschreven Trajekt als schatplichtig aan Hinderik de Groot en als de ingetogen, introverte tegenhanger van soortgelijke locatietheaterprojecten als de Dogtroep, die in 2008 ter ziele ging.
In dertien jaar tijd groeide Trajekt uit tot één van de Nederlandse culturele producten die internationaal faam verwierven. Tot Trajekt in 1997 van het toneel verdween.
Nu maakt Wiepke Poldervaart schilderijen en objecten, veel kleiner van formaat dan de beelden in Trajekt. Vanaf 2 maart tot en met Pasen wijdt kunstcentrum De Kolk, te Spaarnwoude een expositie aan haar werk.
Nieuwsgierig naar zo’n enorme carrièreswitch besloot Kunst op Zondag haar aan een email-interview te onderwerpen. (KoZ = Kunst op Zondag, WP = Wiepke Poldervaart).
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.
Foto:
copyright ok. Gecheckt 10-02-2022
Kunst op Zondag | Mallemolen
, door
In de vorige Kunst op Zondag lag het accent op de dood. We keren terug naar het leven, dat ooit in een flauw liedje werd omschreven als een mallemolen.
Dat is het leven natuurlijk ook. Alles draait immers om rotatie, cycli en wervelingen. Nu maakt dat het leven nog niet tot een gekkenhuis. In essentie draait het hierom: wij denken zozeer dat alles om óns draait, dat we sinds mensenheugenis vasthouden aan de misvatting dat de zon op komt en weer onder gaat. Te mal voor woorden.
De mallemolen intrigeert. Als de carrousel waar we plezier beleven aan op palen gespietste paardjes. Als cycli van turbulente tijden. Als symbool van “kritiek op wat voor effect de menselijke beschaving op de natuur heeft?”, vraagt het Gemeentemuseum in Den Haag bij Carrousel (1988) van Bruce Nauman.
We hebben het zo druk, dat we aan elkaar voorbij gaan.
Dat symboliseert Olaf Mooij met “Mallemolen van deze tijd”, in 2002 op een rotonde in Enschede geïnstalleerd.
Kijktip: De rotonde in Nederland en over heel de wereld als een mallemolenmuseum.
Carsten Höller maakt sinds 1988 carrousels. Door snelheid en richting te veranderen van de Mirror Carrousel (2005), raken toeschouwers gedesoriënteerd en in verwarring.
Gefascineerd door oerkrachten als water en wind, wil Kees Machielsen die eigenzinnige en grillige bewegingen “vangen”. Op zijn website legt hij uit: “De behoefte om ‘grip’ te krijgen op deze oerkrachten en dit energiegeweld drijft mij tot het maken van beeldende kunst”.
Kees Machielsen – Carrousel (2010).
Foto:
Henning Mühlinghaus (cc)
Kunst op Zondag | Memento mori
, door
Memento mori. De Latijnse spreuk die, vrij vertaald, de oproep inhoudt je dood in je agenda te zetten. Tegen beter weten in leven we als onsterfelijken. We denken meestal pas aan de dood als die zich aandient.
Jaarlijks sterft ongeveer 0,83% van de bevolking. Vorig jaar overleden bijna 141 duizend personen. Niet iedereen is daar even goed op voorbereid. Dat kan voor nabestaanden dubbel akelige gevolgen hebben. Naast het verdriet moet men aan de slag met de vormgeving van de uitvaart.
Gaats het om de muziek bij het ceremonieel, dan lijkt dat geen probleem. Dat bewezen lezers van Sargasso, toen collega Steeph naar hun uitvaartmuziek vroeg. Maar hoe zit het met de doodskist? En wordt de nagedachtenis nog op andere manieren vorm gegeven? Wordt het een grafzerk of een urn? Waar gaan je stoffelijke resten heen?
Je kunt dat aan de overlevenden overlaten, maar waarom het niet bij leven en welzijn met elkaar afgesproken? Niet alleen muziek, ook beeldende kunst kan je uitvaart tot een mooie gedenkwaardigheid maken.
De kist.
Laat een meubel maken, dat later als kist kan dienen. Kunstenaar/meubelmaker Pim Felen ontwierp een aantal ‘kistkasten’.
Pim Felen – De vuursalamander.
Maak een statement met je kist. De Amerikaan John D. Ricker heeft het niet zo op het effect van vuurwapens. Dat toont hij met een doodskist, gemaakt van vernielde wapens.
Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
Foto:
copyright ok. Gecheckt 23-11-2022
Kunst op Zondag | Route
, door
Omdat deze maand door heel het land kunstroutes op gang komen én omdat het vandaag de eerste zondag van deze maand is, loopt KoZ kunstroutes langs die op ‘eerste zondagen’ plaatsvinden.
Op de website ckplus, die zich “de eerste kunst en cultuur search engine noemt”, kun je gratis toegankelijke kunst- en atelierroutes vinden. Een aardige aanvulling op de museumkalender, de expositiewijzer, de zoekmachine van Museum.nl of Kunst actueel van cultuurarchief.nl.
Het aardige van kunstroutes waar ateliers en galeries in zijn opgenomen, is dat je in veel gevallen direct in contact kan komen met de kunstenaars zelf.
De presentaties verschillen enorm. Inhoudelijk zijn het niet altijd alleen galeries en ateliers. Sommigen combineren het met gevestigde musea, winkels met kunstgerelateerde producten en curiosa-zaakjes.
Bij sommige websites kun je via goede menus met één tot twee muisklikken bij de kunstenaars komen, bij anderen moet je raden wat er achter plaatjes zit of valt er helemaal niets te klikken.
Het wordt tijd dat er een goed toegankelijke website komt, waar je snel kunt zien waar en wanneer kunstenaars hun ateliers openstellen. Tot dan biedt het overzicht van ckplus een redelijk alternatief. Vooral omdat het om maandelijkse kunstroutes gaat en niet de eenmalige, vaak in de zomerperiode gehouden kunst- en cultuurroutes.
Foto:
copyright ok. Gecheckt 11-02-2022
Kunst op Zondag | Terug kunst
, door
We geven die prachtige kunst terug aan de mensen. Geeft het in 2012 gelanceerde kunsttijdschrift Kunstwordtterugkunst hiermee een antwoord op Ruttes roemruchte uitspraak, die dit prachtige land terug wilde geven aan de mensen?
We vragen het aan initiatiefneemster Florette Dijkstra, tevens curator van de tentoonstelling ‘Unexpressive’, tot 10 februari te zien in de Ketelfactory in Schiedam. Volgens de toelichting op de website ‘een tentoonstelling van kunstenaars die op zoek zijn naar nieuwe bestaansvoorwaarden voor kunst. Hun werk verscheen of verschijnt binnenkort in ‘Kunstwordtterugkunst’.
Wat wil het tijdschrift? ‘Kunstwordtterugkunst’ nodigt kunstenaars en schrijvers uit die verantwoordelijkheid nemen voor de kunst en vanuit kunst werken en denken. Zij doen waar ze het over hebben.
In een email uitwisseling vraagt Kunst op Zondag tekst en uitleg aan Florette Dijkstra. (KoZ = Kunst op Zondag; F.D. = Florette Dijkstra).
KoZ: Waarom is het geen gratis en voor iedereen toegankelijk online tijdschrift?
F.D.: Ik vind het belangrijk dat het schrift een ding is dat je kunt vasthouden en bewaren. Elk boek of tijdschrift heeft een ‘grens’, zoals in omvang en oplage. Zo’n begrenzing bepaalt dat je keuzes maakt en to the point moet komen. De kwaliteit zit ‘m daarbij niet alleen in de inhoud maar ook in de stoffelijkheid van het boek of schrift. Natuurlijk is het in deze tijd vanzelfsprekend om een internettijdschrift uit te brengen en gratis te verspreiden, maar dat daagt me niet uit, de egaliserende werking van internet spreekt me wat kunstwordtterugkunst betreft niet aan. Ik zou nog liever een gestencild tijdschrift maken.
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.