Kunst op Zondag | Gezichtsbedekking

Foto: copyright ok. Gecheckt 08-09-2022
, , Serie:

Gezichtsbedekkende kleding wordt verboden, als het kabinet haar zin krijgt. Men bedoelt de boerka, want de voorgestelde wet kent wel uitzonderingen. Voor zover wij weten is het kabinet vergeten gezichtsbedekkende kunst in het rijtje uitzonderingen op te nemen. Misschien omdat het kabinet denkt dat het zinloos is, nu ze heel wat kunst heeft wegbezuinigd.

Of is het juist wel de bedoeling verhullende kunst te verbieden? In veel gevallen waar de kunstenaar iets maskeert, is het een commentaar op starre normen en waarden, overdreven regelgeving, dictatoriale censuur en angst. Neem bijvoorbeeld James Ensor, een kunstschilder die te boek staat als een van de eerste vernieuwers van de Belgische kunst.  In zijn latere werken duiken veel maskers op. Ze staan symbool voor zijn afkeer en verzet tegen de gevestigde orde en tegen zijn criticasters. Hier zijn ‘Zelfportret met masker” (1917).

László Moholy-Nagy vluchtte voor de ellende in Hongarije en nazi-Duitsland.  Zijn compositie met twee maskers (1934)verwijst naar het carnaval en Venetiaanse maskerades. De identiteit verhullen om even loos te gaan.

Maurio Anzeri pakt met naald en draad foto’s aan en voorziet de geportretteerden zo van fraaie maskers. Meer daarvan in een artikel van de Saatschi Gallery.

Met afbeeldingen van maskers zal de boerka-wet geen moeite hebben. Het gaat uiteindelijk om het dragen van gezichtsbedekkende zaken. De feestelijke maskerade of moderne varianten van rituele maskers uit Afrika en Azië zijn nog steeds inspiratiebronnen voor hedendaagse maksermakers. Nu zijn de volgende voorbeelden niet strikt gebonden aan het Limbursge carnaval, dus mocht de wet er doorkomen dan moeten we afwachten wat de poltie doet als je een kunstzinnig feestje in de openbare ruimte houdt. 

Calixte Dakpogan, uit Benin, maakt maskers van metaal en plastic. bijvoorbeeld schoenen en kammen.  Hier het masker Hevulosso (2007).  Het maakte vorig jaar deel uit van de tentoontstelling ‘Ode aan het Masker’ (Metropolitan Museum of Art,  New York), waarvan je hier meer kan zien

De in Parijs wonende en werkende Junior Fritz Jacquet maakt maskers van de kartonnen rollen, die overblijven als het wc-papier op is. Meer afbeeldingen in zijn catalogus (pdf) en alhier.

De Amerikaan Brian Jungen gebruikt sportmateriaal. Schoenen, soft- en honkballen. Hier zijn “New Understanding’.

Dat is allemaal nog erg feestelijk. Herinnert u zich nog het relletje in 2007, toen het Haags Gemeentemuseum foto’s van Sooreh Hera uit een tentoonstelling verwijderde? De kunstenares wilde  alleen maar laten zien, dat openlijk uitkomen voor homosexualiteit geen vanzelfsprekendheid is. Haar “Adam en Ewald, zevendedagsgeliefden” verbergen zich achter een masker, waarop de profeet Mohamed is afgebeeld.

Maskers kun je zo afdoen, als je de wet ter wille wil zijn. Maar kleding? De Italiaan Aldo Lanzini breit niet alleen maskers. Hier ook een soort boerka.

Waarmee we op de boerka zijn gekomen. Ook die inspireert kunstenaars, maar dan vooral om er tegen te protesteren.
De Iraanse fotografe en videokunstenares Shirin Neshat, nu in New York wonend, maakte de serie ‘Women of Allah’. Portretten die met Koranteksten werden bewerkt. Hier meer afbeeldingen.

Shadi Ghadirian bekijkt het met wat meer humor in haar “Like Everyday”-serie. Een reeks portretten waar alledaagse gebruiksvoorwerpen op de plaats zitten, waar eigenlijk een gezicht te zien zou moeten zijn.

Nederlands jong talent, Hamid el Kanbouhi, ziet in de boerka wel trendy, modieuze mogelijkheden.

Commentaar genoeg op de boerka. De vraag is op welke wijze kunstenaars dat commentaar het beste kunnen uitbeelden.
De Argentijn Luizo Vega wil met zijn kunstproject “Baby Burka” opkomen voor de vrijheid van meningsuiting en protesteren tegen de terechtstelling van Sakineh Ashtiani, een Iranse vrouw die sinds 2006 op de doodstraf zit te wachten, wegens vermeend overspel. Luizo Vega denkt op deze manier een indrukwekkend statement te maken, maar maakt gebruik van een model dat weer als symbool van een stereotypische kijk op westerse vrouwen kan worden gezien.  
 

De Nederlandse documentairemaakster en videokunstenares Tanja Nabben, maakte de ‘Eetmonologen’. Het gaat over eten, maar deze scene is natuurlijk ook een commentaar op de boerka.

Tot slot: Mocht het bij protesten tegen de boerka en tegen de anti-boerka wet uit de hand lopen, dan mogen de steampunk maskers van Tom Banwell nog zoveel kunst zijn, ik vrees dat alleen de ME gezichtsbedekkende kleding mag dragen.

De wet moet nog door de Tweede en Eerste Kamer. Misschien zijn de parlementariërs te bewegen tegen de wet te stemmen, als we de rest van het jaar allemaal gehuld in kunst op straat gaan lopen.

De afbeelding boven dit artikel: René Magritte Les Amants (1928).

Reacties (6)

#1 L.Brusselman

Vraag me afhoe dat moet als The Residents hier willen optreden
http://t3.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcSX7C1m73Oa_2HCDB73mthH_z2-z9sc_D5hhm-Golzkn9QI5E0VxQ

  • Volgende discussie
#1.1 P.J. Cokema - Reactie op #1

Uit de voorlaatste alinea blijkt dat ‘optreden’ een uitzondering kan zijn. Mooie aanvulling trouwens.

#1.2 L.Brusselman - Reactie op #1.1

Dat had ik wel gezien maar ik vond dat hun uitdossing wel een plaatsje verdiende naast het artikel.
The Residents houden(of hielden) wel hun ware identiteit geheim,ook buiten de optredens in het openbaar verschenen ze met de oogbal op

#2 L.Brusselman

Even een andere “kunst”,voetballen,4-2 heel erg sneu voor Amsterdam.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Rigo Reus

Maskers van Romuald Hazoume, gemaakt van fluitketels, gieters, olieblikken, jerrycans en wat er nog meer voorhanden was . Er was werk van hem te zien op de afgelopen Documenta. Zag er oud en traditioneel uit, maar was net gemaakt.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3.1 P.J. Cokema - Reactie op #3

Ah, mooi, En hier de website waar je de maskers van Hazoume kunt zien.
Hij was overigens ook te zien op “Ode aan het masker” in het Metropolitan Museum of Art.