Klokkenluider vervolgd voor lekken geheime informatie

Ruben Schilt, ex-lid van een gemeentelijke commissie in Dordrecht, wordt alsnog vervolgd voor het lekken van geheime informatie uit een besloten vergadering over DuPont/Chemours in Dordrecht. Vorig jaar berichtte het televisieprogramma Zembla over vergeefse pogingen van de chemische fabriek om een schadeclaim van vier gemeenten af te kopen voor 'enkele miljoenen euro’s'. De schadeclaim betrof de jarenlange verontreiniging van de omgeving met PFAS-stoffen. In een besloten commissievergadering zijn raadsleden op de hoogte gesteld van de afkooppoging van het bedrijf. Burgemeester Kolff deed na de onthullingen van Zembla aangifte wegens schending van de geheimhoudingsplicht. Schilt kwam zelf met de bekentenis dat hij de notulen van de commissievergadering had gelekt. En hij stelde zijn zetel ter beschikking. Kort daarna bevestigde de rechtbank Rotterdam de aansprakelijkheid van DuPont/Chemours voor de verontreiniging. Dat opende de weg voor schadeclaims. Een petitie om Kolff te overtuigen de aangifte tegen de voormalige politicus in te trekken werd meer dan 3600 keer ondertekend. Maar de burgemeester wilde daar niets van weten. Het OM laat in een persbericht weten dat het lekken van geheime informatie strafbaar is: ‘Raads- en commissieleden leggen voor ze beginnen met hun werk de eed of gelofte af waarbij ze onder andere beloven geheimhouding in acht te nemen.’ Je kunt er een gevangenisstraf voor krijgen, een boete of een taakstraf. Schilt heeft zijn stap verdedigd met een beroep op het algemeen belang. ,'Dit moest iedereen weten', vond hij. Hij kon de mededeling van wethouder Tanja de Jonge in die commissievergadering over het aanbod van DuPont/Chemours echt niet voor zich houden en moest het met iemand delen. 'Dit zou anders aan mij blijven vreten.' Zijn verontwaardiging gold ook het standpunt van de wethouder die zei dat ze gemandateerd was om dit in haar eentje te kunnen beslissen. ‘Ik kom eigenlijk alleen even proeven wat jullie ervan vinden’, had ze gezegd. Schilt: 'Dat vind ik ondemocratisch, zeker als je beseft dat bij de afgelopen verkiezingen maar 47 procent van de Dordtenaren is gaan stemmen. Iedereen is daar verdrietig over, dus iedereen wil zo transparant mogelijk zijn en dat is dit natuurlijk totaal niet.’ Chilling effect Strikt juridisch gesproken is de stap van het OM begrijpelijk. Schending van de geheimhoudingsplicht is strafbaar voor raads- en commissieleden. Het OM maakt kennelijk geen uitzonderingen. 'Een raadslid dat een geheimhoudingsplicht schendt om iets aan de kaak te stellen, zal bij de rechter over het algemeen nul op rekest krijgen omdat hij andere manieren heeft om z’n doel te bereiken’’, zegt advocaat Gert-Jan Elsen. Schilt had volgens hem op z'n minst kunnen proberen de raad zover te krijgen om de geheimhouding op te heffen. Toch lijkt mij dat het algemeen belang bij de onthulling van Schilt meegenomen had moeten worden in de afweging bij zijn vervolging. Zonder deze klokkenluider hadden we mogelijk nooit geweten hoe een groot bedrijf heeft geprobeerd zijn schuld af te kopen en gemeenten te dwingen af te zien van gerechtvaardigde schadeclaims. DuPont/Chemours' vergeefse poging onder de schadeclaims uit te komen moet gezien worden als een waarschuwing voor wat er kan gebeuren als bedrijven worden aangeklaagd wegens onverantwoordelijk en onmaatschappelijk gedrag. En er is nóg een algemeen belang. Dat van de vrijheid en veiligheid van potentiële klokkenluiders. De vervolging van Schilt is een waarschuwing aan al diegenen die op de hoogte zijn van kwalijke praktijken van bedrijven die ongestraft roekeloos blijven omgaan met mens en milieu. Dit chilling effect van de stap van het OM is misschien nog wel het meest schadelijke. [overgenomen van Free Flow of Information]

Door: Foto: trein foto (cc)
Foto: Jordy Kronenburg (cc)

Regering vertraagt bescherming klokkenluiders

, door

COLUMN - NS wil klokkenluider Luc de Rond ontslaan, berichtte de NRC in oktober. Hij maakte vijf jaar geleden melding van problemen op de onderhoudsafdeling van het spoorbedrijf, waarna de inspectie een kritisch rapport opstelde over de vervoerder. Volgens De Rond hebben veel recente storingen in het treinverkeaer te maken met slecht onderhoud. De reactie van de NS was: ontslag van de melder. Oud-inspecteur Wim Beukenkamp die de klachten van De Rond heeft onderzocht bevestigde afgelopen week zijn verhaal. Volgens hem is het toezicht de afgelopen jaren uitgekleed en faalt het management.  ‘De problemen op het spoor gaan maar ten dele over techniek of veiligheid en vooral over het management van NS en deels ook ProRail, de beheerder van het spoorwegnet’, zegt hij.

Dat er structurele problemen zijn met treinmateriaal is al verontrustend genoeg. Maar nog verontrustender vind ik dat het management het niet wil horen en vervolgens een ontslagprocedure in werking zet voor degene die de fouten heeft ontdekt. Het is het zoveelste voorbeeld van een bedrijf dat gevoelige informatie van binnenuit niet op waarde weet te schatten. We willen naar buiten toe geen risico lopen op schade aan onze reputatie en daarom ontslaan we de boodschapper maar. Dan zijn we er voorlopig van af. Niet dus.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Alisdare Hickson (cc)

Hoger Beroep Assange geblokkeerd

, door

‘The fight goes on‘ schrijft Stella Morris, de partner van Julian Assange, in haar reactie op het besluit van het Supreme Court om Assange niet in de gelegenheid te stellen een besluit van het High Court aan te vechten. Het High Court draaide in december een uitspraak van een lagere rechter terug die uitlevering van Assange aan de Verenigde Staten om medische redenen had verhinderd. Rechter Vanessa Baraitser achtte het risico groot dat een verblijf in een Amerikaanse gevangenis Assange geestelijk en lichamelijk zodanig zou schaden dat suicide niet kon worden uitgesloten. De aanklagers van de VS wisten het High Court er van te overtuigen dat Assange netjes zou worden behandeld. Er bleef zijn verdedigers slechts een klein juridisch gaatje over: beroep bij het Supreme Court. Nu deze hoogste rechterlijke instantie geen beroep wil toestaan ligt de bal bij de minister van Binnenlandse Zaken Priti Patel die de uitlevering formeel moet goedkeuren. Als zij dat doet, en dat gebeurt waarschijnlijk pas over een paar maanden, kan het advocatenteam van Assange nog proberen bij rechter Baraitser de zaak weer open te breken. En dan met name op punten die zij in haar vonnis van januari 2021 niet heeft meegenomen: de eventuele schending van mensenrechten en van de persvrijheid waartoe de uitlevering van Assange aan de VS zou kunnen leiden.

Foto: Ben Paul (cc)

Het ongelooflijke verhaal van klokkenluider Frits Veerman

, door

RECENSIE - Abdul Qadeer Khan, de Pakistaanse atoomspion die met kennis van het Nederlandse ultracentrifugeproject zijn land hielp aan de atoombom, is onlangs op 85-jarige leeftijd overleden. Pakistan voerde onder zijn leiding in 1998 voor het eerst een atoomtest uit, als reactie op kernproeven in buurland en aartsvijand India. Khan studeerde in Delft metaalkunde en werkte na zijn promotie in de jaren zeventig bij het Fysisch Dynamisch Onderzoekslaboratorium (FDO) dat onderzoek deed voor Urenco. Zijn collega, technisch fotograaf Frits Veerman, kreeg argwaan vanwege de belangstelling die Khan had voor de bouw van het ultracentrifugeproject. Toen hij dit meldde werd hem het zwijgen opgelegd en kreeg hij ontslag. Veerman heeft zijn zaak na meer dan dertig jaar voorgelegd aan het Huis voor Klokkenluiders. Vorig jaar is hij na onderzoek van het Huis erkend als klokkenluider. Frans Bromet maakte een documentaire over Veerman die in april j.l is uitgezonden. Dirk van Delft, de voormalige chef van de wetenschapsredactie van NRC-Handelsblad, schreef over de affaire het onthullende boek Splijtstof, mede op basis van gesprekken die hij met Veerman had, kort voordat deze in februari van dit jaar plotseling is overleden.

Nederland werkte mee

Het verhaal over de oorsprong van de Pakistaanse atoombom is inmiddels wijd en zijd bekend. Wat Veerman door zijn volharding om als klokkenluider erkend te worden hieraan heeft toegevoegd is de Nederlandse kant van wat in de media oorspronkelijk is neergezet als een buitengewoon geval van bedrijfsspionage. Veerman kreeg eind jaren zeventig het zwijgen opgelegd ter bescherming van de commerciële belangen van de bedrijven betrokken bij het ultracentrifugeproject. Zijn collega Khan heeft niet alleen kunnen profiteren van de gebrekkige bescherming van het onderzoek en de bouw van de kerncentrale. Toen hij eenmaal met de gestolen gegevens in Pakistan aan de slag ging om het Almelose project na te bouwen voor de productie van een atoombom kreeg hij nog altijd medewerking vanuit zijn Nederlandse netwerk. FDO en VMF Stork leverden onderdelen aan Pakistan. Een studievriend van Khan, Henk Slebos, heeft hem ook jarenlang spullen verkocht voor de Pakistaanse atoombom. De Tilburgse autofabrikant Daf leverde Khan 6.500 buizen van `maraging staal’. Slebos is veroordeeld, Daf, FDO en Stork niet. Ook Khan’s voormalige hoogleraar Martin Brabers (TU Delft, later Universiteit van Leuven) die zijn student lange tijd heeft bijgestaan bij zijn ontwikkeling van de Pakistaanse atoombom is daar nooit op aangesproken.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Debra Sweet (cc)

Het lot van een Amerikaanse klokkenluider

, door

Eind deze maand wordt een uitspraak verwacht in het proces tegen de Amerikaanse klokkenluider Daniel Hale die documenten over de inzet van drones door het leger van de VS in Afghanistan naar buiten bracht. Zijn proces laat eens te meer zien hoezeer de Amerikaanse overheid er op is gebrand klokkenluiders achter de tralies te krijgen. En dan vooral als afschrikking van degenen die ook in hun eigen omgeving met onrechtmatig handelen van de overheid te maken hebben.

De inzet van drones door het Amerikaanse leger is al jaren omstreden. Drone-aanvallen doden vaak andere mensen dan het beoogde doelwit. Deze sterfgevallen, waaronder vrouwen en kinderen, doen het aantal daadwerkelijke strijders dat door drones is vermoord in het niet vallen. De woede bij de bevolking die geraakt werd door de drone-aanvallen is goed voor de werving van jihadisten, schrijft Jeremy Scahill in het boek The Assassination Complex. De journalist van The Intercept schreef het op basis van documenten over het Amerikaanse drones-beleid die hij zou hebben gekregen van Daniel Hale, een voormalige inlichtingenmedewerker bij de Amerikaanse luchtmacht. Hale werd in mei 2019 gearresteerd en aangeklaagd wegens overtreding van de spionagewet. In maart van dit jaar bekende hij schuld. Hale kan tien jaar gevangenisstraf krijgen.

Foto: Melissa Himpe (cc)

Nederland blijft achter bij bescherming klokkenluiders

, door

OPINIE - Het lijkt hier wel ‘de wereldkampioenschappen bestuurlijk onvermogen’ verzuchtte Chris van Dam (CDA) na twaalf uur verhoor voor de onderzoekscommissie die de problemen met de terugvordering van toeslagen moet onderzoeken. De getuigen vertelden over van alles wat er binnen de departementen mis ging. Maar de noodkreten van ouders zijn nooit vertaald in ‘buikpijnnota’s’. Waar de ouders ook aankloppen en aandacht vragen voor wat hun is aangedaan, alles verdwijnt in een Haagse Bermudadriehoek, schrijven Jan Kleinnijenhuis en Esther Lammers in Trouw, de krant die samen met RTL de beerput bij de Belastingdienst aan het licht bracht. Bottomline: er is niet geluisterd naar slachtoffers van het beleid, noch naar interne waarschuwingen, alle onwelgevallige informatie is genegeerd en weggestopt voor parlementaire controle.

Onvermogen of onwil?

Ministers reageerden niet op de overvloedig aanwezige signalen dat er van alles mis gaat, bleek uit de verhoren. De Tweede Kamer werd consequent de toegang geweigerd tot stukken waar Kamerleden steeds om vroegen, terwijl artikel 68 van de Grondwet de regering hiertoe verplicht. Uit sms’jes van ambtenaren van Algemene Zaken duikt de term ‘Rutte-doctrine’ op, die inhoudt dat vrijwel alles kan worden geweigerd, en daarom moet worden geweigerd. Een Wob-verzoek van Trouw en ‘RTL Nieuws’ werd vorig jaar actief tegengehouden, op advies van het departement van Rutte, tot het moment dat openbaarmaking politiek gezien opportuun is. Tijdens de verhoren blijken meerdere documenten uit dit Wob-verzoek door het ministerie van financiën te zijn achtergehouden. Het betreft dan juist documenten die aantonen dat het ­ministerie al in juni vorig jaar wist dat er sprake is van vele duizenden gedupeerden. En dat Toeslagen discrimineert omdat in de doorgeslagen fraudejacht burgers mede op basis van hun (tweede) nationaliteit worden geselecteerd. Tot zover Trouw.

Doe het veilig met NordVPN

Mededeling

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Wattman (cc)

Wegkijken bij de politie

, door

COLUMN - De teamchef van de politie in Leiden Fatima Aboulouafa werd vorige maand op non-actief gezet omdat haar openlijke kritiek op racisme, machtsmisbruik en pesten binnen de politieorganisatie tot interne spanningen had geleid. Ondanks het feit dat landelijk korpschef Erik Akerboom het naar aanleiding van haar kritiek „pijnlijk en onacceptabel” noemde dat „de leiding soms wegkijkt” bij meldingen over fout gedrag van politieagenten. Voor Aboulouafa was dat precies de reden waarom ze het noodzakelijk had gevonden om naar buiten te treden. Ze schreef dat klokkenluiders, door haar ‘lichtschijners’ genoemd, binnen de organisatie oplopen tegen een ‘blue wall of silence’. Politieagenten die „structurele problemen en grensoverschrijdende zaken binnen onze organisatie” aankaarten, hebben volgens haar „mentale of lichamelijke klachten opgelopen”. Vanwege „capaciteitsproblemen” zouden ‘foute’ agenten niet op non-actief worden gesteld. Maar zijzelf, de klokkenluider die het opname voor haar collega-klokkenluiders dus wel.

Grapperhaus aangeklaagd

De zaak trok de aandacht van de Tweede Kamer en minister Grapperhaus moest uitleg geven. Dat deed hij in een brief waarin hij de resultaten van een onderzoek door Bureau Veiligheid Integriteit en Klachten (VIK) meedeelde. Grapperhaus ontkent in die brief dat Aboulouafa weg zou moeten vanwege haar kritiek op misstanden binnen het korps. Dat schoot de weggestuurde politiechef in het verkeerde keelgat. Zij heeft nu een klacht ingediend tegen de minister vanwege smaad en laster omdat hij heeft gesuggereerd dat zij is weggestuurd om een andere reden dan haar kritiek op de politieorganisatie.

Foto: Antonio Marín Segovia (cc)

Vonnis Amerikaanse rechter een opsteker voor Julian Assange

, door

NIEUWS - De Democratische Partij heeft van de rechter nul op rekest gekregen in een zaak tegen Trump, Wikileaks en Rusland. De uitspraak van de rechter in deze zaak biedt perspectieven voor Julian Assange, schrijft Boudewijn Chorus op Klokkenluiders & Persvrijheid. Ondertussen ziet het er voor Chelsea Manning aanzienlijk minder goed uit.

De uitspraak op 30 juli jl. van een federale rechter in de VS in de zaak over de ‘gehackte’ mails van een campagnemanager van Hilary Clinton lijkt om twee redenen van groot belang voor Julian Assange. Assange zit in het Verenigd Koninkrijk een straf uit van vijftig weken omdat hij de voorwaarden voor zijn borgtocht had geschonden door toevlucht te zoeken in de ambassade van Ecuador in Londen en zich zo aan de Britse justitie te onttrekken. Na zijn arrestatie in april dit jaar diende de Amerikaanse justitie een uitleveringsverzoek in bij de Britten. De VS willen Assange vervolgen voor de publicatie via WikiLeaks van talrijke ‘staatsgeheime’ documenten en voor samenzwering tegen de staat, een berucht element uit de anti-spionagewetgeving in de VS op basis waarvan indertijd bijvoorbeeld ook Daniel Ellsberg, onthuller van de Pentagon Papers over de oorlog in Vietnam, werd aangeklaagd. Sinds diens vervolging mislukte, leek het pleidooi van Ellbergs verdedigers dat de grondwettelijk gegarandeerde persvrijheid van hoger belang kan zijn dan het publiceren van staatsgeheimen vrij algemeen aanvaard en werden aanklachten op basis van de Espionage Act uit 1917 nog maar zelden gebruikt. Tot aan de berechting van klokkenluider Bradley Manning, die in 2013 ook daadwerkelijk werd veroordeeld op basis van deze wetgeving, zij het niet voor hulp aan de vijand en niet voor het publiceren van staatsgeheimen. Desondanks haalt justitie in de VS dit artikel nu toch weer van stal om Assange uitgeleverd te krijgen.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Wikileaks Mobile Information Collection Unit (cc)

Geen verrader, geen journalist

, door

COLUMN - Julian Assange, de oprichter van WikiLeaks, werd vorige week door de politie uit de Londense ambassade van Ecuador geplukt. Hij wordt mogelijk uitgeleverd aan de VS, waar hem een aanklacht wacht wegens aanzetten tot hacken en/of spionage.

Vooropgesteld: het is ronduit bizar, en met geen enkel argument te verdedigen, dat Engeland een Australisch staatsburger aan de VS zou uitleveren voor iets dat de man in kwestie in een ander land heeft gedaan (WikiLeaks is niet Amerikaans, en is in Zweden geregistreerd). Dat de VS meent dat Assange hun rechten, wetten, belangen of staatsveiligheid heeft geschonden, is simpelweg geen geldige reden. Zou de VS dat wel menen, dan zijn er stapels buitenlandse politici en activisten te bedenken die evenzeer – of zelfs meer – voor uitlevering aan de VS in aanmerking zouden komen.

Maar ik word wat wee van mensen die menen dat met Assanges arrestatie journalistieke vrijheden in het geding zijn.

Wat Assange ook moge zijn, hij is pertinent geen journalist: hij is niets anders dan een kieskeurig, selectief, soms onzorgvuldig en vaak nuffig doorgeefluik van informatie die anderen hem hebben toegespeeld. Lijsten met Turkse burgers die in eigen land politiek actief zijn kort na een staatsgreep publiceren, is ronduit onverantwoordelijk. Wat kwalijker is, en apert ingaat tegen alle journalistieke principes: WikiLeaks heeft vaker ongeredigeerde informatie gepubliceerd die evident afkomstig was van overheden en die bedoeld was om hun lokale oppositie zwart te maken. Daarmee maakte Assange WikiLeaks willens en wetens tot een instrument in andermans nationale propagandaoorlog.

Volgende