Klokkenluider vervolgd voor lekken geheime informatie

COLUMN - Ruben Schilt, ex-lid van een gemeentelijke commissie in Dordrecht, wordt alsnog vervolgd voor het lekken van geheime informatie uit een besloten vergadering over DuPont/Chemours in Dordrecht. Vorig jaar berichtte het televisieprogramma Zembla over vergeefse pogingen van de chemische fabriek om een schadeclaim van vier gemeenten af te kopen voor ‘enkele miljoenen euro’s’. De schadeclaim betrof de jarenlange verontreiniging van de omgeving met PFAS-stoffen. In een besloten commissievergadering zijn raadsleden op de hoogte gesteld van de afkooppoging van het bedrijf. Burgemeester Kolff deed na de onthullingen van Zembla aangifte wegens schending van de geheimhoudingsplicht. Schilt kwam zelf met de bekentenis dat hij de notulen van de commissievergadering had gelekt. En hij stelde zijn zetel ter beschikking. Kort daarna bevestigde de rechtbank Rotterdam de aansprakelijkheid van DuPont/Chemours voor de verontreiniging. Dat opende de weg voor schadeclaims.

Een petitie om Kolff te overtuigen de aangifte tegen de voormalige politicus in te trekken werd meer dan 3600 keer ondertekend. Maar de burgemeester wilde daar niets van weten. Het OM laat in een persbericht weten dat het lekken van geheime informatie strafbaar is: ‘Raads- en commissieleden leggen voor ze beginnen met hun werk de eed of gelofte af waarbij ze onder andere beloven geheimhouding in acht te nemen.’ Je kunt er een gevangenisstraf voor krijgen, een boete of een taakstraf. Schilt heeft zijn stap verdedigd met een beroep op het algemeen belang. ,’Dit moest iedereen weten’, vond hij. Hij kon de mededeling van wethouder Tanja de Jonge in die commissievergadering over het aanbod van DuPont/Chemours echt niet voor zich houden en moest het met iemand delen. ‘Dit zou anders aan mij blijven vreten.’ Zijn verontwaardiging gold ook het standpunt van de wethouder die zei dat ze gemandateerd was om dit in haar eentje te kunnen beslissen. ‘Ik kom eigenlijk alleen even proeven wat jullie ervan vinden’, had ze gezegd. Schilt: ‘Dat vind ik ondemocratisch, zeker als je beseft dat bij de afgelopen verkiezingen maar 47 procent van de Dordtenaren is gaan stemmen. Iedereen is daar verdrietig over, dus iedereen wil zo transparant mogelijk zijn en dat is dit natuurlijk totaal niet.’

Chilling effect

Strikt juridisch gesproken is de stap van het OM begrijpelijk. Schending van de geheimhoudingsplicht is strafbaar voor raads- en commissieleden. Het OM maakt kennelijk geen uitzonderingen. ‘Een raadslid dat een geheimhoudingsplicht schendt om iets aan de kaak te stellen, zal bij de rechter over het algemeen nul op rekest krijgen omdat hij andere manieren heeft om z’n doel te bereiken’’, zegt advocaat Gert-Jan Elsen. Schilt had volgens hem op z’n minst kunnen proberen de raad zover te krijgen om de geheimhouding op te heffen.

Toch lijkt mij dat het algemeen belang bij de onthulling van Schilt meegenomen had moeten worden in de afweging bij zijn vervolging. Zonder deze klokkenluider hadden we mogelijk nooit geweten hoe een groot bedrijf heeft geprobeerd zijn schuld af te kopen en gemeenten te dwingen af te zien van gerechtvaardigde schadeclaims. DuPont/Chemours’ vergeefse poging onder de schadeclaims uit te komen moet gezien worden als een waarschuwing voor wat er kan gebeuren als bedrijven worden aangeklaagd wegens onverantwoordelijk en onmaatschappelijk gedrag. En er is nóg een algemeen belang. Dat van de vrijheid en veiligheid van potentiële klokkenluiders. De vervolging van Schilt is een waarschuwing aan al diegenen die op de hoogte zijn van kwalijke praktijken van bedrijven die ongestraft roekeloos blijven omgaan met mens en milieu. Dit chilling effect van de stap van het OM is misschien nog wel het meest schadelijke.

[overgenomen van Free Flow of Information]