Moderne klimaatontkenning

een gastbijdrage van Jelle de Graaf [*] Er was een tijd dat klimaatontkenning nog makkelijk ter herkennen was. Das war einmal. Nu de klimaatcrisis steeds zichtbaarder is, is de fossiele industrie overgestapt op andere tactieken. Dus hoe ziet hedendaagse klimaatontkenning eruit? “Klimaatverandering bestaat niet” Hoewel de klassieke klimaatontkenner steeds zeldzamer wordt, bestaat die nog wel. Zo reageerde PVV-minister Madlener na de overstromingen in Valencia, waar honderden doden vielen, door te stellen dat je de overstromingen “niet zo één-twee-drie” kan koppelen aan het klimaat. Zelfs extreemrechtse partijen als de PVV richten zich tegenwoordig echter vooral op hoe we met het klimaat moeten omgaan, en niet op het ontkennen dat er iets gaande is. “Het mag vooral niks kosten” Dit is het op de (uiterst) rechtse flank dominante verhaal gaat. Ja, er is (mogelijk) iets gaande met het klimaat, maar we moeten er vooral geen geld in steken want dat is slecht voor DE BURGER. Dit is een heel geniepig narratief omdat het, zonder dit te benoemen, een op consumenten gerichte aanpak van de klimaatcrisis suggereert die de grote vervuilers buiten schot laat en gewone mensen enorm afschrikt. “We hebben de industrie nodig” Dit frame wordt door het volledige politieke centrum omarmd. Ze is alleen simpelweg niet waar. Oliebedrijven als Shell hebben de crisis veroorzaakt en zullen die wat we ze ook bieden niet gaan oplossen. Nog belangrijker is dat dit narratief de crisis reduceert tot de uitstoot van broeikasgassen en de systeemoorzaken buiten beschouwing laat. Dat is uiteindelijk net zo gevaarlijk als ontkennen dat er überhaupt iets aan de hand is. “Techniek gaat het oplossen” De techno-utopisten erkennen hoe erg de crisis is, maar benadrukken ondertussen dat technologie tot nu toe alle problemen in de geschiedenis heeft opgelost. Dit is om te beginnen voor een groot deel van de wereldbevolking niet waar en ontkent bovendien dat de klimaatcrisis ondanks allerlei technologische vooruitgang al decenia escaleert. Wat nodig is, is niet meer technologie, maar juist een beweging weg van de techno-utopische vooruitgangslogica die ons mede deze crisis in heeft gebracht. “2050 is genoeg” Tot slot heb je de groep - zo'n beetje alle politici - die doet alsof dat klimaatneutraal in 2050 genoeg is om de crisis te bestrijden. Om dit wereldwijd te bereiken zouden we in rijke landen als Nederland in uiterlijk 2030 klimaatneutraal moeten zijn. Een focus op “2050” is misschien logisch om het klimaatakkoord van Parijs te redden, maar zonder realistische lokale doelen is dit net zo dodelijk. Daar hoor je dan weer geen politicus over. Deze narratieven zijn hardnekkig en vaak moeilijk te herkennen als klimaatontkenning. Als beweging hebben we een taak dit uit te leggen. Veel belangrijker is het echter dat we tegenover deze narratieven een eigen verhaal zetten van een klimaatrechtvaardige samenleving die goed is voor iedereen. Alleen vanuit een uitgesproken eigen visie kunnen we mensen meenemen. [*]Dit artikel verscheen eerder op het blog van Jelle de Graaf (mediastrateeg en campaigner bij Fossielvrij NL)

Door: Foto: Matt Brown (cc)
Foto: Jip Meijers (illustrator)

Op een planeet in crisis moet wetenschap interdisciplinair zijn

, door

ESSAY, LONGREAD - Lange tijd gingen we ervan uit dat we klimaatproblemen zouden kunnen oplossen door voldoende wetenschappelijke kennis te vergaren, technologische innovaties te ontwikkelen en politieke kaders te creëren. Maar nu we dit alles gedaan hebben en de klimaatcrisis toch steeds verder uit de hand loopt, blijkt er meer nodig te zijn.

Aanpassing aan de klimaatcrisis is niet alleen een technische opgave waarbij vakgebieden als natuurkunde, techniek en geologie moeten samenwerken. Het is ook een sociale transitie en een overgang naar een nieuwe manier van denken en spreken.

Deze complexiteit vergt een combinatie van verschillende soorten kennis en manieren van kijken. Niet voor niets wordt de klimaatcrisis vaak aangehaald als illustratie om het belang van interdisciplinariteit aan te geven. Maar door de structuur van de universiteit wordt de belofte van interdisciplinariteit nog onvoldoende waargemaakt. Dat moet veranderen, en juist interdisciplinariteit kan ons daarbij helpen.

Een nieuwe taal leren

Er wordt vaak ingewikkeld gedaan over interdisciplinariteit, maar het betekent simpelweg ‘tussen disciplines’. Specifiek gaat het om leren communiceren tussen disciplines. Je leert steeds een nieuwe taal, zoals die van de natuurkunde of transitiewetenschap, en vertaalt je eigen discipline in die taal. Als je met anderen samenwerkt, ga je eerst in dialoog om te ontdekken wat de achtergrond en het niveau van je gesprekspartners is, zodat je daarbij kunt aansluiten.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Closing Time | We All Have An Impact

, door

De Britse artiesten Pessimist en Loop Faction maakten samen onder de naam Boreal Massif het album We All Have An Impact (2019), met geen vrolijk thema: “the destruction of the natural world and our ecosystems”. Misschien dat juist triphop met die typische afwisseling van doordringende beats en melancholische melodieën zich wel goed leent voor dit thema: “That you’re left to consider both raving and global disaster.”

Foto: Matthew Hurst (cc)

Van vliegschaamte naar reisbewustzijn

, door

Heb je wel eens het vliegtuig gepakt en dit vervolgens verzwegen voor vrienden of familie? En zoiets gedacht als: “Ik schaam me wel een beetje hoor, maar ik ben natuurlijk wel vegetarisch. Dan is het niet zo erg, toch?” Hoe komt het dat we massaal blijven vliegen, ook al weten we dat het slecht is voor het milieu? Terwijl een gevoel van schaamte je bekruipt, boek je een ticket.

Een vakantie in een ver oord maar wel het milieu belasten, óf het vliegtuig links laten liggen en dichter bij huis blijven: het is een moreel dilemma. Dat je dan misschien toch kiest voor de vliegreis, komt doordat je de gevolgen van vliegen niet meteen voelt. De impact van jouw specifieke vlucht is niet direct meetbaar. Maar dit maakt niet dat vliegen ook minder schadelijk is, vertelt filosofe dr. Naomi van Steenbergen. “De uitstoot van broeikasgassen die gepaard gaat met vliegen, heeft wel degelijk negatieve impact op de aarde en op volgende generaties.” Met vliegen doe je dus indirect schade aan anderen, daarom moet vliegen een morele overweging zijn.

“Het effect is indirect, maar daardoor niet minder waar,” aldus Van Steenbergen. Door te vliegen draag je onder andere bij aan het mislukken van oogsten, het verspreiden van ziektes en de opwarming van de aarde. De schade is dan misschien pas in de toekomst merkbaar, of niet groot, maar toch: “Schade doen aan anderen, daar moet een zwaarwegend iets tegenover staan,” beargumenteert Van Steenbergen vanuit een ethisch perspectief. Minder ver op vakantie kunnen is géén zwaarwegende reden, een urgent familiebezoek kan dat wel zijn.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Closing Time | Carbon

, door

Artiesten Koenraad Ecker en Frederik Meulyzer lieten zich voor hun album Carbon inspireren door de wereldzadenbank op Spitsbergen. Deze zadenbank wordt wel de ‘Doomsday vault’ genoemd. Waar andere zadenbanken kwetsbaar zijn voor vernietiging door oorlogen of natuurrampen, zou de zadenbank op Spitsbergen vanwege de locatie en constructie in de permafrost bestand zijn tegen apocalyptische gebeurtenissen en wereldwijde rampen. Maar door klimaatverandering warmt Spitsbergen snel op en komt ook de Doomsday vault in gevaar. In 2017 was er al een overstroming bij de ingang van de kluis door smeltend ijs. Voor hun album Carbon gebruikten Ecker en Meulyzer field recordings van de locatie. De muziek die je hoort in deze korte documentaire is een nummer van het album.

Closing Time | Newtok (Alaska)

, door

Newtok is een dorp waar zo’n 400 inheemse Yup’ik uit Alaska wonen. Het dorp verdwijnt door opwarming van de aarde, wat zorgt voor overstroming, erosie van de rivieroever en het smelten van de permafrost waarop het dorp is gebouwd. Hun voorouders wonen al meer dan tweeduizend jaar in het gebied. In 1996 werd duidelijk dat de inwoners er niet konden blijven wonen, al zou het zo’n 20 jaar duren voordat er een plan voor herlocatie kwam omdat er geen structurele overheidsfinanciering is voor slachtoffers van ‘slow moving disasters’. De geleidelijke verhuizing naar Mertarvik, 14 kilometer verderop aan de overkant van de rivier, betekent dat de gemeenschap jarenlang gescheiden zal moeten leven.

Closing Time | Loveless

, door

In de jaren ’90 wisten we – wetenschappers, politici, Big Oil – het allang: de aarde warmt op en dat komt door de mens. In 1992 werden tijdens de Rio Earth Summit afspraken gemaakt voor de klimaatconferenties, de eerste COP was in 1995 in Berlijn. In 1998 maakte duo 4hero samen met spoken word-artiest Ursula Rucker het nummer ‘Loveless’ waarin de sterren elkaar het verhaal van “my sister afar”, moeder aarde, vertellen.

Closing Time | Melt!

, door

In het kader van “de wereld vergaat er niet langzamer van, maar wellicht helpt het ons copen”, vanavond Kelly Lee Owens die met het nummer ‘Melt!’ moeder aarde naar de club brengt. Je hoort samples van gletsjerijs en schaatsen met daaronder een stevige technobeat, waarmee ze een organisch hard geluid wilde laten horen: “I felt those were great representations of what’s happening in the world, that every moment you’re breathing and sleeping, this is ​taking place.”

Foto: - Adam Reeder - (cc)

De vergeten klimaatcrisis

, door

PODCAST - Journalist John Samson bezoekt in de podcast ‘De vergeten klimaatcrisis’ de zes Caribische eilanden en praat met lokale experts en bewoners over wat klimaatverandering daar betekent.

“Klimaatverandering kwam deze zomer dichtbij in Limburg”, hoorden we de Koning zeggen in zijn troonrede vorig jaar, maar hebben we het wel genoeg over hoe dichtbij klimaatverandering is in Caribisch Nederland, vraagt Samson zich af in de eerste aflevering. In zeven afleveringen, met steeds een ander thema, onderzoekt hij of en hoe klimaatverandering leeft op de eilanden zelf.

Samson is opgegroeid op Curacao en verbaast zich over hoe de eilanden recent zijn veranderd. Op Bonaire constateert hij dat het eiland helemaal is volgebouwd, wat niet alleen het zicht op de kust ontneemt maar het eiland ook kwetsbaar maakt voor de toenemende dreiging van orkanen, tsunami’s en extreme regenval. Volgens het KNMI is de kans dat een orkaan langs het benedenwindse eiland Bonaire trekt veel kleiner dan voor de bovenlandse eilanden, maar toch nog steeds “in de orde van eens in de 10 jaar.” Zoek online op ‘hurricane’ en Bonaire, en je vindt talloze (toeristische) sites die je vertellen dat je met een gerust hart op vakantie kunt naar de ABC-eilanden.

Waan van de dag

Milieudefensie vraagt 29 grote vervuilers om klimaatplan

, door

Milieudefensie bezorgt vandaag een brief bij 29 grote vervuilers, waaronder Tata, KLM en Schiphol, met de dringende vraag om vóór 15 april met een eigen klimaatplan te komen, waarmee moet worden bereikt dat het bedrijf in 2030 minstens 45 procent minder CO2 uitstoot.

De rechtbank oordeelde dat Shell zijn activiteiten in lijn moet brengen met een reductiepad behorend bij het 1,5°C-doel van Parijs. Hoe? Door zijn controle en invloed te gebruiken om de wereldwijde uitstoot die wordt veroorzaakt door de Shell-groep de komende 9 jaar bijna te halveren. Dit geldt voor alle uitstoot, inclusief de uitstoot die samenhangt met het gebruik van de door Shell verkochte producten.

Minimaal hetzelfde geldt volgens Milieudefensie voor alle ondernemingen die een aanzienlijke bijdrage leveren aan het klimaatprobleem en kunnen bijdragen aan de oplossing daarvan. Daar hoort uw onderneming ook bij.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Volgende