Kunst op Zondag | Vliegers

Toen we vorige week even de mythische symboliek van vliegen aanroerden, kwam er natuurlijk ook een vlieger langs. De vlieger: vrijheid aan een touwtje. Verder is het vooral veel plezier, dansend aan een draadje. De pret begint met het maken van zo’n lichtgewicht en vindt zijn apotheose in opgelatenheid. Hoewel, lichtgewicht? Op de talloze vliegerfestivals worden joekels opgelaten die niets meer van doen hebben met het aan een enkel draadje in de lucht gehouden stukje vliegerpapier met bamboelatjes (later pvc-pijpjes). Van Scheveningen tot Terschelling, van Renesse tot Rijsbergen, van Guatemala tot Amerika, van Indonesië tot Thailand en van Koeweit tot de Verenigde Arabische Emiraten, er worden op zoveel plaatsen zoveel vliegers opgelaten, dat je je verbaast dat men nog tijd over houdt om elkaar naar het leven te staan. Awel, dat zal te maken hebben met welke wind er waait…. Een ode aan de vlieger.

Door: Foto: UN Women (cc)
Foto: Kim Ahlström (cc)

Kunst op Zondag | Wat vliegt daar?

Het verschil tussen een luchthaven en een vluchthaven is onmenselijk groot. Was er aan vliegen niet zo’n mythische symboliek toegekend, dan hadden we wellicht nooit vliegtuigen gehad.

Wat vliegt daar?

Vliegen is vrijheid, maar ook de val. Vliegen is goddelijk en ook dodelijk. Vliegen is een surrealistische droom én een smerige werkelijkheid.

Philippe HalsmanDalí Atomicus (foto voor Life magazine, 1948).
cc Flickr Karl-Ludwig Poggemann photostream Dalí Atomicus in SUSPENSION (LIFE magazine, 1948)

Vliegen is zo uiteenlopend beschreven. En daar dan weer vliegende boeken over….

Richard WentworthFalse ceiling (1995). Op onderstaande foto de installatie zoals die in 2014-2015 in Londen hing, tijdens de Sculpture in the City manifestatie (lees hier de toelichting van Richard Wentworth: “You don’t always choose what you get to see”.
cc Flickr Atropos91 photostream Booksky Leadenhall Market London

‘False ceiling’ van dichtbij.
cc Flickr James Cullen photostream Hanging Books at Leadenhall Market

Christian Boltanski – Flying books; homage to Jorge Luis Borges (2012).
U ziet hier een van de dansvoorstellingen (6 min. 38) die bij Boltanski’s installatie werden uitgevoerd, tijdens de expostieperiode.

De aardbol raakt vol. Dan maar de lucht in, aldus Tomás Saraceno. Hij bedenkt tal van zelfvoorzienende constructies, die boven onze hoofden zweven.

Tomás SaracenoFlying Greenhouse (2008).
cc Flickr FaceMePLS photostream Flying Green House By Tomas Saraceno (Argentina 1973)

In samenwerking met de TU Delft maakte Tomás Saraceno een enorme vlieger, de Solar Bell, geïnspireerd op de vliegers waarmee Alexander Bell experimenteerde om te onderzoeken of de mens ooit kon vliegen.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Kunst op Zondag | Zij aan zij

Vandaag een duo-tentoonstelling. Charlotte Beaudry en Teresita Fernández, zij aan zij. Ze zijn even oud en daarmee houd iedere vergelijking wel op.

Charlotte Beaudry is autodidact en had haar eerste solo-tentoonstelling in 2003. Teresita Fernández slaagde voor haar kunstopleiding in 1992 en had in 1996 haar eerste solo-expositie.

Volg de vinger (2013) van Charlotte Beaudry…

Charlotte Beaudry is doorgebroken met haar werk over de kwetsbaarheid van adolescentie en over de dubbelzinnige opvattingen aangaande vrouwelijkheid.

Zonder titel, “Juliette” (2008), gemengde techniek op papier, 240 X 360 cm.
cc Flickr Marc Wathieu photostream Charlotte Beaudry exhibition at STUK (Leuven)

Zelfportret (2009), olieverf op doek, 180 x 200 cm.
cc Flickr Marc Wathieu photostream Charlotte Beaudry at aliceday (Brussels) Autoportrait (2009)

Voor het grootste deel bestaat haar werk uit schilderijen en tekeningen. Ze heeft ook een aantal video’s gemaakt. In deze video probeert een vrouw tevergeefs af te raken van de inhoud van haar ‘damestasje’. Ofwel: vanaf geboorte krijgen we een rol toebedeeld, waar niet makkelijk van af is te komen.

‘Anne’, (2012), 4 min. 13

Een scène uit de film ‘Masculin Féminin’ (1966) van Jean-Luc Godard was de inspiratie voor ‘Mademoiselle Nineteen’. Net als in Godard’s film worden in de video van Beaudry vijf 19-jarige studenten geïnterviewd door een journalist van een instituut voor marktonderzoek. Ze weten echter niet dat de scène uit Godard’s film de inspiratie is en dat de interview een acteur is.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Geraakt en ontroerd

Gaat u er even voor zitten, dit wordt de langste Kunst op Zondag van 2018.

Kan ook een kunstenaar zelf, al dan niet tot tranen toe, geraakt worden door eigen werk? Die vraag kwam bij me op bij het zien van de documentaire Bill Viola: The road to St. Paul’s. Daarin wordt de video-kunstenaar gevolgd bij de realisatie van de video-installaties ‘Martyrs’ (2014) en ‘Mary’ (2016) in de St. Paul’s kathedraal in Londen, een proces dat ruim elf jaren duurde.

Tot tweemaal toe komt er in de documentaire een moment voorbij waarbij Bill Viola zichtbaar ontroerd raakt als hij zijn werk ziet (via uitzending gemist: op 33 – 34 min bij het bekijken van ‘Martyrs’ en op 45 min bij het zien van ‘Mary’).

Dat je als publiek overrompeld en geraakt kan worden door een kunstwerk kan ik goed begrijpen. Vorig jaar schreven we hier al welke kunstwerken tranentrekkers bleken. Maar een kunstenaar die van eigen werk ontroerd raakt, terwijl hij/zij precies, tot op elk detail, weet hoe en waarom het is gemaakt? Daar wil ik meer van weten. Dus kunstenaars aangeschreven en gevraagd:

Ben je wel eens (tot tranen toe) ontroerd geraakt door eigen werk? Zo ja, welk werk was dat en waarom?

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: jaci XIII (cc)

Kunst op Zondag | Repareren

Er gaat wel eens wat kapot, al dan niet door de moedwil van kunstenaars. Ook al kan destructie een daad van creativiteit zijn, het is nooit een toonaangevende en duurzame stroming in de kunstgeschiedenis geworden.

Onder het motto ‘it is mend to be’, bieden we vandaag tegenwicht voor onze vorige aflevering en gaat het vandaag over repareren. Herstelwerk, oplappen, lijmen, gaten vullen, de eindjes aan elkaar knopen.  We laten dat aan ambachtslieden over (de rijwielhersteller, de schoenlapper, de kleermaker, de  machinereparateur) en er zijn kunstenaars die er ook wat van kunnen.

In tijden van armoe en schaarste is het oplappen van kapotte spullen voor sommigen heel gewoon. Toch vond de Britse regering het in de Tweede Wereldoorlog nodig de campagne ‘Make do and Mend’ te starten en mensen te motiveren allerlei spullen her te gebruiken en te repareren.

Anna Dumitriu verwijst naar die periode en naar de eerste keer dat penicilline werd gebruikt (1941). De gaten in de kleding zijn gerepareerd met stukken zijde, die door een bacteriëel proces zijn gekleurd.

Anna DumitriuMake Do and Mend,  Controlled Commodity, 2017.
cc Flickr Ars Electronica photostream Make Do and Mend, Controlled Commodity - Anna Dumitriu (UK) 3

Kintsugi is de Japanse kunst van het repareren van gebroken porselein en keramiek. Met goudkleurige lijm worden de scherven tot en nieuw geheel geplakt. Yee Soo-Kyung gebruikt die techniek voor zijn ‘vertaalde vazen’.

Foto: Gandalf's Gallery (cc)

Kunst op Zondag | De wolk

Kunstenaaars willen zich nog wel eens met het ongrijpbare bezighouden. Neem nu de wolk. Symbool voor lucht, licht en vluchtigheid. En natuurlijk van meesterlijke oud Hollandse luchten.

Ontelbare keren geschilderd, gefotografeerd en vorm gegeven, dus wat bezielt een kunstenaar alweer een wolk te produceren? Misschien ligt de verklaring daarvoor in de wolk zelf: eindeloze herhaald, maar niet één keer hetzelfde.

In al haar verscheidenheid is de vorm van de wolk natuurlijk archetypisch. Het maakt dan ook niet uit met welk materiaal een wolk wordt gemaakt, zolang er maar ronde, bobbelige vormen in te zien zijn. In sommige kunstwerken versterkt het materiaal de symboliek van de wolk.

Vluchtigheid, in de zin van komen en gaan. Dat past goed bij een treinstation. In 2013 op het station St. Pancras in Londen en in 2015 op het hoofdstation in Lille hingen wolken die als zwevende tapijten de reizigers meenamen. Ze symboliseerden tevens de vraag hoe mensen omgaan met het zo levensbelangrijke water op aarde.

Lucy en Jorge OrtaCloud Meteoros, 2013.
cc Flickr Chris Beckett photostream Cloud Meteoros by Lucy and Jorge Orta - art installation, St Pancras Station, London

John Körmeling kreeg de opdracht om voor zes treinstations een wolk van een ontmoetingspunt te maken.

John Körmelingmeeting point De Wolk (hier in Rotterdam),

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Joop Reuvecamp (cc)

Kunst op Zondag | Onder de brug

Hoe het werk er uit zag ben ik vergeten, maar de naam van de kunstenaar raakt nooit versleten. Zomaar een zondag rijmpje dat opborrelde na lezing van bruggen (of wat daar voor door moet gaan) die naar bekende schrijvers zijn genoemd.
We gaan er hier gemakshalve even vanuit dat schrijvers ook kunstenaars zijn, om het bruggetje te maken naar wat ik eigenlijk wil zeggen.

Kijk, kunst in de publieke ruimte is doorgaans redelijk zichtbaar. Op gevels. Soms moet je reikhalzen omdat het bovenop gebouwen staat. Verder lenen bushaltes, trafohuisjes, tunnels en bruggen zich uitstekend voor openbare galerie.

De zichtbaarheid van tunnelkunst is wat duister. Je moet er de diepte voor in en het is niet altijd ongevaarlijk om bij het kunstwerk stil te blijven staan. Dat geldt ook enigszins voor bruggen. Daar ga je over voort. Er op blijven staan leidt in veel gevallen tot verkeershinder.

In sommige plaatsen heeft men wegverkeershinder tot attractie, pardon, beleving verheven. De onderkant van ophaalbruggen als museummuur. Voor andere kunst onder de brug moet je eerst het water op. Da’s dus vrij elitiare kunst (want niet voor iedereen toegankelijk).

In veel gevallen is kunst onder de brug vooral tekst. One liners uit gedichten, hier en daar een volledig vers. Zelden beeldende kunst. Daar doe ik graffiti ernstig tekort mee. Nu behoeft dat segment amper meer publiciteit want, ook al is het veel van hetzelfde, vrijwel wekelijks is er wel ergens nieuw werk te zien.

Foto: Tim Jokl (cc)

Kunst op Zondag | Schoolbord

Al associërend kom je nog eens ergens. Tijdens mijn zoektocht in het virtuele naar werk van Kader Attia kwam ik bovenstaande foto tegen. Een pot met couscous, gebruikt door Kader Attia in “Untitled (Ghardaïa)”. En een pot met krijtjes, gebruikt door Joseph Beuys bij lezingen die hij in het museum Tate Modern heeft gehouden.

Beuys kalkte tijdens die lezingen hele schoolborden vol, die uiteraard ook bewaard zijn gebleven. Met name zijn lezingen in de 70’er jaren, waarin hij er zeker over was dat

Only art is capable of dismantling the repressive effects of a senile social system that continues to totter along the deathline: to dismantle in order to build A SOCIAL ORGANISM AS A WORK OF ART.

Joseph Beuys – ‘I Am Searching For Field Character’, 1973/74.
cc Flickr Suzanne Gerber photostream Joseph Beuys I Am Searching For Field Character, 1973-74 at Hamburger Bahnhof, BerlinFor the lecture: ‘The Social Organism – A Work of Art’, Bochum, 2 March 1974.
cc Flickr dou_ble_you photostream Joseph Beuys. For the lecture The Social Organism - A Work of Art, Bochum, 2 March 1974

U snapt het al: al associërend kwam ik dus op de B van

Bord. Bordkrijt. Om precies te zijn Schoolbord, in het Engels ‘Blackboard’. Wat bij mij een stukje nostalgie oproept, omdat ik in een grijs verleden een onderwijzersopleiding heb genoten (jawel, genoten,want dat was toen leuk) waar één van de vakken ”bordschrijven en tekenen” was.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Alexandre Dulaunoy (cc)

Kunst op Zondag | Kader Attia

Kader Attia, won vorig jaar de Marcel Duchamps Prijs. Tot oktober is in Gent werk van hem te zien. Zoals vaker bij Kader Attia, is de tentoonstelling in Gent meer een museale installatie, met componenten uit diverse werken die vooral “herstel” als onderwerp hebben.

Zijn inspiratiebronnen (zegt hij zelf): politicus/filosoof Pierre-Joseph Proudhon (“eigendom is diefstal”), de dichter Oswald de Andrade (stelde in het Cannibal Manifesto dat Brazilië zich alleen kan verweren tegen de koloniale Europese cultuur door het te “kannibaliseren”) en psychiater Frantz Fanon, lid van het Algerijnse Bevrijdingsfront (schreef over de psychologische effecten van kolonisatie en hoe men zich er van kan bevrijden).

Oil and Sugar #2, 2007.

Neemt u rustig de tijd voor de rest van onze expositie van vandaag.

Ghost, 2007.
cc Flickr Herry Lawford New Art from the Middle East - Kader Attia - Ghost 2007

Hier Kader Attia zelf over Ghost:

Ghardaïa, 2009.
cc Flickr duncan c photostream Untitled (Ghardaïa), Kader Attia, Tate Modern

Repair of the Occident to Extra-Occidental Cultures, 2012.
cc Flickr Hans Olofsson photostream Kader Attia - dOCUMENTA 13

Details uit Repair of the Occident to Extra-Occidental Cultures:

The repair of natures failure.
cc Flickr P K photostream kader attia - the repair of natures failure - documenta kassel

Crucifixes made from bullets.
cc Flickr P K photostream crucifixes made from bullets

Uit “J’accuse” (Senegalese houtsnijders maakten houten beelden op basis van fotos’s van gewonde soldaten die met plastiche chirurgie zijn opgelapt).
cc Flickr Frank Lindecke The Repair - Kader Attia

Kader Attia over “herstel”.

Continuum of Repair: the Light of Jacob’s Ladder, 2013 – 2014.

Foto: libby rosof (cc)

Kunst op Zondag | Mona Hatoum

Mona Hatoum weet wat het is om op te groeien in “vluchtelingenopvang in de regio”.

Although I was born in Lebanon, my family is Palestinian. And like the majority of Palestinians who became exiles in Lebanon after 1948, they were never able to obtain Lebanese identity cards. It was one way of discouraging them from integrating into the Lebanese situation.(Bron: Tate Modern).

Wat sommigen zullen zien als toevallige samenloop van omstandigheden Ze is aan die toestand op ontsnapt en

When I went to London in 1975 for what was meant to be a brief visit, I got stranded there because the war broke out in Lebanon, and that created a kind of dislocation, [which] manifests itself in my work.

Laten we eens zien in hoeverre we dat statement nog in haar werk terug zien. Trefwoorden: conceptueel, minimalisme, surrealisme, politiek, humor. We voegen er hier en daar wat uitspraken van haarzelf aan toe.

Light Sentence, 1992.
You know, I’m always surprised when, years after I make a work, someone comes up and says, “Oh, this means this to me.” Just recently I was talking about Light Sentence in kind of negative terms… You know, it reminds you of the architecture of tower blocs in the suburbs of big cities, uniform and regimented architecture… But someone responded, “Oh, it’s funny because when I looked at the shadows, it gave me a lot of hope.” Wonderful! Absolutely amazing! (Bron: The Talks).

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Vorige Volgende