Een gastbijdrage van GB, ook te lezen op Publiekrecht & Politiek. Handige jongen, die Rutte. NOS.nl en Nu.nl koppen: ‘Rutte: ‘Minder informatie via de commissie stiekem.” Aanleiding waren berichten uit De Volkskrant dat Ter Horst en later Hirsch Ballin in de besloten commissie over de veiligheidsdiensten aan de fractievoorzitters uit de Tweede Kamer hadden verteld dat Willem-Alexander een bedrag had overgemaakt naar een makelaar ergens in een belastingparadijs. De politici voelden zich gepiepeld en lieten de boel lekken naar de krant die al een beruchte journalistieke voet tussen de deur van de Eikenhorst had. Via deze route kunnen de Kamerleden vervolgens weer vragen stellen. Op die vragen zijn dan nu antwoorden gekomen. De koppen van Nos.nl en nu.nl zullen openbaarheidsminnend Nederland op het eerste gezicht gerust stellen. Minder informatie via de Commissie Stiekem leest immers als: ‘meer informatie rechtstreeks naar de Kamer, in de volle openbaarheid.’ Dat staat echter niet in de antwoorden.
En nu niet meer in het zwembad plassen aub.
In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.
Nederland staat onveranderlijk hoog genoteerd in de lijst van democratische landen van het het Amerikaanse Freedom House. Op grond van het jaarlijkse overzicht van politieke rechten en burgerlijke vrijheden mogen we ons gelukkig prijzen hier te wonen en en niet in Wit-Rusland of Noord-Korea. Maar democratie is behalve een bestuursvorm ook een ideaal om aan te werken. En dus valt er in Nederland ook nog wel wat te doen. Aan de informatievoorziening bijvoorbeeld, de basis van een democratische besluitvorming.
Nederland loopt niet voorop als het om openbaarheid van overheidsinformatie gaat. In de documentaire Woberator zegt GroenLinks Tweede Kamerlid Mariko Peters dat Nederland afglijdt naar een besloten bestuurscultuur. De recente Wikileaks onthullingen laten zien dat ook Tweede Kamerleden niet altijd goed geïnformeerd worden. Zo blijken de Verenigde Staten door Defensie beter geïnformeerd te zijn over de regeringsplannen met de JSF dan ons eigen parlement.
Volgende week promoveert Guido Enthoven in Tilburg op een proefschrift over de informatievoorziening van de Tweede Kamer. Hij constateert op grond van zijn onderzoek dat de regering het parlement slecht informeert. Er is sprake van een grote asymmetrie in de informatie tussen enerzijds de regering die een enorm ambtenarenapparaat achter zich heeft en anderzijds de Tweede Kamer. De zogenaamde Oekaze-Kok verbiedt directe communicatie tussen ambtenaren en Tweede Kamerleden. Het grootste probleem is echter de ongelijkheid in de informatievoorziening. Leden van de oppositie zijn altijd minder geïnformeerd dan leden van fracties die tot de regeringscoalitie behoren. Via de eigen ministers kunnen parlementariërs van de coalitie namelijk wel toegang krijgen tot informatie die dankzij de Oekaze-Kok niet beschikbaar is voor de oppositie. Zo wordt het principe van de gelijkheid van informatie, voorwaarde voor een eerlijk debat, met voeten getreden. En dat is geen gering smetje op het de democratisch blazoen van de Nederlandse overheid.
Het is een goede gewoonte om stellingen te baseren op argumenten die die stellingen onderbouwen. Daarvoor vallen we vaak terug op informatiebronnen. De praktijk leert dat je die informatiebronnen niet zonder meer kunt geloven en het belangrijk is ze te controleren. In de afgelopen weken kwam ik daar een aantal voorbeelden van tegen. Twee daarvan bespreek ik in dit blog.
Voorbeeld 1: Abbas en de kaart van Palestina
Afgelopen donderdag publiceerde blogger E.T. een foto van Mahmoud Abbas die de kaart van Palestina omhoog houdt. Hij schreef daar een verhaal bij dat dit hét bewijs is dat de Palestijnen hun doctrine ‘tussen de rivier en de zee’ (van Middellandse Zee tot Jordaan) nog steeds in ere houden. Abbas doet als het ware – om maar eens een andere blogger aan te halen – aan taqiyya: naar de buitenwereld veinst hij de grenzen van 1967 te respecteren, maar intern houdt hij de droom in ere.
Nou wil het geval dat onze blogger zich bij zijn beschuldigingen baseerde op de site Palestinian Media Watch (PalWatch). Een link geeft hij niet, evenmin als oorspronkelijke bronnen, dus je moet aardig wat moeite doen om zijn beschuldigingen te verifiëren. Wie die moeite echter neemt, constateert dat PalWatch niet echt betrouwbaar is. PalWatch publiceerde een artikel met de kop “PA Chairman Abbas holds up map of ‘Palestine’ that erases Israel”. In de tekst staat: “During a visit to Bethlehem this week, Palestinian Authority Chairman Mahmoud Abbas held up a stone model of the map of ‘Palestine’ that erases Israel.” Als bron voor dit bericht noemt PalWatch de Palestijnse regeringskrant Al-Hayat Al-Jadida (.pdf) (‘het nieuwe leven’) van 26 oktober 2010, een Arabischtalige krant.
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.
Wetenschapsjournalist James Gleick publiceerde begin dit jaar het indrukwekkende boek The Information. Hierin onderzoekt hij wat informatie precies is. Het is een prachtig boek geworden waarin theorie, geschiedenis en dagelijkse praktijk een solide verhaal vormen: informatie is meer dan bits en bytes, alles is informatie. Hieronder een lezing die hij bij Google gaf over zijn boek.
GeenCommentaar heeft ruimte voor gastloggers. Hieronder een stuk van Henk Blanken, adjunct-hoofdredacteur van het Dagblad van het Noorden. Het verscheen eerder op zijn eigen blog. Lees ook deel 1 en deel 2.
Natuurlijk zat de CIA achter de aanslagen op de Twin Towers. De Mexicaanse griep is bedacht door een op winst beluste samenzwering van wetenschappers, overheid en farmaceutische industrie. Het hiv-virus is bewust verspreid om overbevolking tegen te gaan en de DSB-bank is over de rand van het bankroet geduwd door een old boys-network onder aanvoering van minister van Financiën Wouter Bos.
Complotdenkers zijn creatief. Dankzij internet zijn ze dat met talloze gelijkgestemden ook nog eens samen. Ze vinden elkaar in de echoputten van de netwerksamenleving. Hun theorieën zijn het product van constructief wantrouwen. Hun argwaan zwelt aan, langs soms verrassend originele denklijnen, gedreven door passie en onbehagen. Een rem zit er niet op, want niemand spreekt hen krachtig genoeg tegen.
In de 1.0 samenleving van massamedia en maatschappelijk middenveld, van polderend landsbestuur en zuilen, zou de pers de frustratie hebben gedempt, de fictie hebben ontmaskerd of ? veel waarschijnlijker ? hebben doodgezwegen, weggefilterd uit het nieuws als klinkklare onzin. Maar complotdenkers hechten minder waarde aan de journalistiek dan aan andere complotdenkers; de pers maakt in het beste geval deel uit van het complot.
Transactie
Het groeiend wantrouwen is een probleem voor de samenleving, niet alleen voor de pers. Sinds de industrialisatie van eind negentiende eeuw, sinds we in steden min of meer anoniem bij elkaar zijn gaan leven, hebben we andere mechanismen van vertrouwen moeten ontwikkelen. Familiebanden en clanstructuren voldoen niet meer. We hebben organisaties nodig ? een middenveld ? en delegeren ons bestuur aan politici die we vrijwel nooit meer persoonlijk kennen.
Nederland heeft de laatste 15 jaar al zo’n zwalkend beleid gevoerd op het gebied van alternatieve energie, dat maar weinig bedrijven hier op dat vlak kunnen opbloeien. Maar als straks Bruin-1 van start gaat, is echt helemaal afgelopen:
“4. Nieuwe kerncentrales
Er wordt een tweede kerncentrale gebouwd, naast de reeds bestaande in het Zeeuwse Borssele. De Subsidieregeling Duurzame Energie, onder meer ter stimulering van de bouw van windparken en het gebruik van zonne-energie, wordt beperkt of afgeschaft.”
Op het vlak van kernenergie valt er in de wereld nauwelijks een markt te winnen. 1 centrale bouwen zorgt hoogstens voor behoud van de magere kennis die we in dit land hebben. Alle andere stimuleringsmaatregelen afbouwen, is een potentieel bloeiende industrie voor de komende dertig jaar de nek omdraaien.
Hoe anders in Denemarken, waar ze al jaren met name de windturbine-industrie geholpen hebben. Daar sleept Vestas de ene na de andere mega-order binnen.
De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.
In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.
Wederom een nieuwe informateur. De eerste heeft nauwelijks zijn hielen gelicht, of Nederland stoomt alweer door naar nummer twee. Koningin Beatrix benoemde zaterdag de vice-voorzitter van de Raad van State om een volgende ’tussenstap’ te zetten. Herman Tjeenk Willink is de naam, ook wel de ‘onderkoning’ van Nederland genoemd. Lid van de PvdA, maar het gaat hier volgens Beatrix niet om ‘een politieke keuze’.
Geloofwaardigheid staatshoofd in het geding
Hoe geloofwaardig blijft de koningin? De totstandkoming van een kabinet in Nederland blijft een schimmig proces. Deze formatie is met de uitslag van de PVV politiek nog veel gevoeliger dan de spreekwoordelijke prinses op de erwt. VVD’er Rosenthal deed Beatrix al geen plezier. Hij liet de majesteit – en de rest van Nederland – in verwarring achter met een advies waar de verkiezingsuitslag niet in terug te lezen valt. Daarnaast maakt hij een politieke keuze voor een kabinet over rechts of over links onmogelijk. Om die reden nodigde ze vermoedelijk niet Roemer (SP) en Wilders (PVV) uit op haar werkpaleis Noordeinde in Den Haag. Dit maakt haar politiek uitermate kwetsbaar.
Vijf ‘middenpartijen’ sluiten elkaar niet uit. Maar dat sluit andere keuzes voor een kabinet ook niet uit. Een meerderheidskabinet over rechts of over links is wel degelijk mogelijk. Maar de koningin wil blijkbaar met de vijf middenpartijen recht-door-zee. Ze gaat namelijk mee in het advies van Rosenthal, omdat ze geen politiek wil bedrijven. Het is echter ironisch dat ze juist datgene doet waar ze bang voor is. Door mee te gaan met dat deel van het advies van informateur Rosenthal, bedrijft ze juist politiek. Ze negeert daarbij opvallenderwijs het advies om een VVD- en PvdA-informateur aan te wijzen. Beatrix komt met een omzichtige stap. De uitleg van de nieuwe informateur is dat zonder overeenstemming over de procedure elke stap van de koningin kan worden uitgelegd als een politieke keuze. Hetzelfde geldt echter nu voor deze ’tussenstap’. Waarom in het ene geval wel Rosenthal volgen en in het andere niet?
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.